GEBIN101-6-การคิดเชิงมโนทัศน์

G E B I N 1 0 1 | ก ร ะ บ ว น ก า ร คิ ด แ ล ะ ก า ร แ ก้ ปั ญ ห า Process of Thinking and Problem Solving

การคดิ เชิงวิพากษ์

วิ ธี ก า ร คิ ด 3 การคดิ เชิงวิเคราะห์ | การคดิ เชิงสงั เคราะห์ | การคดิ เชิงสร้างสรรค์ | การคดิ เชงิ วพิ ากษ์ | การคดิ เชิงมโนทศั น์ | การคดิ เชิงระบบ | การคดิ เชิงกลยทุ ธ์ GEBIN101 | RMUTL.

ก า ร คิ ด เ ชิ ง การวิพากษ์ การวิจารณ์ และวิจารณาญาณ สามคํานีมE ีความหมายแตกต่างกัน วิ พ า ก ษ์ คําว่า “วิจารณ” หมายถึง การให้คําตดั สินสMิงทMีกําลงั พิจารณา และคําว่าวิจารณาญาณ หมายถงึ ปัญญาทีMใคร่รู้และการใช้เหตผุ ลทีMถกู ต้อง วิจารณาญาณเกิดจากการใคร่ครวญใน เรMืองใดเรืMองหนMึง กระบวนการคิดเชิงวิพากษ์ เป็ นการทํางานของสมองซีกซ้ายเชิง เหตผุ ล การคิดเชิงวิพากษ์จะเกิดขDึนโดยอตั โนมตั ิ เมืIอเราเผชิญกบั สถานการณ์ เช่น เมืIอ จินตนาการทีวI าดไว้ ไม่สมหวงั เมือI ขอ้ มูลเขา้ มาปะทะและตอ้ งตดั สินใจทางเลือก

GEBIN101 | RMUTL. การคิดเชิงวิพากษ์ หมายถึง ความตงั, ใจ ที1จะพิจารณาตัดสินเร3ืองใดเร3ืองหน3ึง โดยการไม่เห็นคลอ้ ยตามขอ้ เสนอ ทมี# า: ศ . ดร.เกรียงศักด1ิ เจริญวงศ์ศักด1ิ นักวชิ าการอาวุโส มหาวทิ ยาลัยฮาร์วาร์ด 5

หลกั การคิดเชิงวพิ ากษ์ 6 หลกั ท3ี 1 อยา่ เพ3ิงเช3ือ…ใหส้ งสยั ไวก้ ่อน หลกั ท3ี 2 เผ3ือใจไว…้ อาจจะจริง หรือ อาจจะไม่จริงก็ได้ หลกั ท3ี 3 เป็ นพยานฝ่ ายมาร….ตงัF คําถามซกั คา้ น GEBIN101 | RMUTL.

การคิดเชงิ วพิ ากษ์ 7 คือ กา้ วท1ีหนง1ึ ของนกั คิด ผมู้ วี จิ ารณญาณ ไม่เช3ือ ง่าย ๆ GEBIN101 | RMUTL.

เทคนคิ KWLH 8 (Know-What-Learned-How) เทคนิค KWLH เป็ นเทคนิคที1เหมาะสมอีกแบบหนึ1ง ที1จะช่วยใหน้ ักเรียนสามารถจัดการทบทวนความรเู้ ดิมของ ตนเองได้ และนาํ ความรเู้ ดมิ มาใช้ โดยมขี น,ั ตอนการคิด ดงั นี, K (Know) การชว่ ยนกั เรียนตรวจสอบความรู้ หรือเร1ืองท1ีรู้ ที1เกย1ี วกบั หวั เรื1องท1ีกาํ หนด W (What to learn) การชว่ ยใหน้ กั เรียน พิจารณาตดั สินใจว่าตอ้ งการเรียนรอู้ ะไรจากเรื1องที1กาํ หนด L (What they learn as they read) การ ชว่ ยใหน้ กั เรียนระบสุ ิ1งที1ไดเ้ รียนรจู้ ากการอา่ นท1ีกาํ หนด H (How we can learn more) การชว่ ยให้ นกั เรียนเสาะหาขอ้ มลู เพิ1มเตมิ หรือแหลง่ เรียนรอู้ 1ืนๆ เพ1ือใหไ้ ด้ ความรเู้ พ1ิมเตมิ มากขนึ, GEBIN101 | RMUTL.

กิ จ ก ร ร ม ท4ี 5 ฝึ ก คิ ด เ ชิ ง วิ พ า ก ษ์ GEBIN101 | RMUTL. 9

กิ จ ก ร ร ม ท4ี 8 ฝึ ก คิ ด เ ชิ ง วิ พ า ก ษ์ 10 ใหน้ กั ศึกษาดภู าพยนตร์ และวิพากษแ์ ยกเป็ นประเด็นสาํ คญั ที1ไดจ้ ากภาพยนตร์ และเตมิ ขอ้ ความในแผนภมู วิ งกลมใหส้ มบรู ณ์ แยกความคิดเป็ นสามมุมมอง และพจิ ารณาส่วนเหมอื นส่วนคลา้ ยกัน ในแต่ละมุมมอง GEBIN101 | RMUTL.

Critical thinking exercise ถอดรหสั การคดิ วพิ ากษ์ 11 Re-define ระบแุ ละทบทวนปัญหา Critical thinking perspective คิดอยา่ งมวี ิจารณญาณ Analogies คิดอยา่ งมหี ลกั การและเหตผุ ล Divergently คิดอยา่ งหลากหลาย Holistic คิดเป็ นองคร์ วม Experiment ทดลองแกป้ ัญหาหลายแบบ GEBIN101 | RMUTL.

Q&A Any Questions? GEBIN101 | RMUTL. 12

Thank You 13 GEBIN101 | RMUTL.

ตั ว อ ย่ า ง ห ลั ก ก า ร คิ ด เ ชิ ง ม โ น ทั ศ น์ §เม$ือเราดภู าพ 4 ภาพนี. §ลองให้ความหมายในแต่ละภาพว่าหมายถงึ อะไร? 12 34 GEBIN101 | RMUTL. ท#มี า: ศาสตราจารย์ ดร.เรวัตร์ ชาตรีวิศษิ ฏ์ 14

ตั ว อ ย่ า ง ห ลั ก ก า ร คิ ด เ ชิ ง ม โ น ทั ศ น์ §เราจะพบว่าเราตคี วามหมายตามความเข้าใจ หรืออาจจะไม่สามารถแปลความหมายของ ภาพได้ แต่ถ้ามีข้อความส$ือสารว่า §ภาพทงั. 4 ภาพนี. เป็ นสัญลักษณ์แสดงมติ รภาพของกลุ่มเพ$อื นในห้องเรียน 4 กลุ่ม 12 34 GEBIN101 | RMUTL. ท#มี า: ศาสตราจารย์ ดร.เรวัตร์ ชาตรีวิศษิ ฏ์ 15

ตั ว อ ย่ า ง ห ลั ก ก า ร คิ ด เ ชิ ง ม โ น ทั ศ น์ §ลองจบั คู่ดวู ่า ภาพสัญลักษณ์ใดท$ตี รงกับกลุ่มใด 1 ก. มิตรภาพในกล่มุ A …พ/ีใหญ่ว่าอย่างไร กว็ ่าตามกนั 2 ข. มิตรภาพในกล่มุ B …แสนจะสนิทสนมกลมเกลียวกนั 3 ค. มิตรภาพในกล่มุ C …ไรค้ วามสนิทสนม ต่างคนต่างอยู่ GEBIN101 | RMUTL. ง. มิตรภาพในกล่มุ D …บาดหมางกนั จนแบง่ ออกเป็นสองฝักสองฝ่ าย 4 ท#มี า: ศาสตราจารย์ ดร.เรวัตร์ ชาตรีวิศษิ ฏ์ 16

ตั ว อ ย่ า ง ห ลั ก ก า ร คิ ด เ ชิ ง ม โ น ทั ศ น์ §ลองจบั คู่ดวู ่า ภาพสัญลักษณ์ใดท$ตี รงกับกลุ่มใด มิตรภาพในกล่มุ B มิตรภาพในกล่มุ D …แสนจะสนิ ทสนม …บาดหมางกนั จน กลมเกลียวกนั แบง่ ออกเป็นสองฝักสองฝ่ าย 1 2 มิตรภาพในกล่มุ A มิตรภาพในกล่มุ C …ไรค้ วามสนิทสนม …พี/ใหญ่ว่าอย่างไร ต่างคนต่างอยู่ กว็ ่าตามกนั 4 3 ท#มี า: ศาสตราจารย์ ดร.เรวัตร์ ชาตรีวิศษิ ฏ์ 17 GEBIN101 | RMUTL.

ใ ช้ ก า ร คิ ด เ ชิ ง ม โ น ทั ศ น์ เ พืD อ ใ ห้ ค ว า ม คิ ด ชั ด แ จ้ ง GEBIN101 | RMUTL. 18

GEBIN101 | RMUTL. แ ผ น ผั ง ม โ น ทั ศ น์ แผนผังมโนทัศน์เป็ นแผนผังทีCใช้ แสดง ความสัมพันธ์ระหว่างคําแสดงมโนทัศน์ หลกั มโนทศั น์รอง มโนทศั น์ย่อย คําเชCือม มโนทัศน์อย่างมีลําดับขันA มีเส้นเชCือมโยง ระหว่างมโนทัศน์ และตัวอย่างมโนทัศน์ ทําให้สามารถอ่านความสัมพันธ์นันA เป็น ประโยคหรือข้อความทCีมีความหมาย แสดง การถ่ายทอดความคิด ความเข้าใจของ ผ้สู ร้างออกมาอยา่ งเป็นระบบ 19

แ ผ น ผั ง ม โ น ทั ศ น์ 20 ป GEBIN101 | RMUTL.

แ ผ น ผั ง ม โ น ทั ศ น์ 21 ป GEBIN101 | RMUTL.

แ ผ น ผั ง ม โ น ทั ศ น์ 22 ป GEBIN101 | RMUTL.

GEBIN101 | RMUTL. ส รุ ป แ ผ น ผั ง ม โ น ทั ศ น์ สรุป 23

ฝึ ก คิ ด ม โ น ทั ศ น์ 24 ด้ ว ย V i s u a l T h i n k i n g รู้ ด้ ว ย ภ า พ EP1: https://youtu.be/EdGYMYkoZbo EP2: https://youtu.be/g8uc52lk08U EP3: https://youtu.be/mnsEGu8Wf9o Infographic by Piktochart https://youtu.be/P25VUMX1vU8 GEBIN101 | RMUTL.

กิ จ ก ร ร ม ทีD 6 ให้นกั ศกึ ษาออกแบบแผนผงั มโนทศั น์แนวทางการแก้ไขปัญหาตามหวั ข้อทีCกําหนดให้ โดยใช้ infographic เป็นสอCื นําเสนอ และใช้ Piktochart.com เป็น เครCืองมือชว่ ยในการออกแบบ GEBIN101 | RMUTL. 25

ตั ว อ ย่ า ง ง า น 26 infographic ออกแบบโดยใช้ Piktochart.com https://www.thinglink.com/scene/1213541317989105670 GEBIN101 | RMUTL.

1 234 27 5 6 78 GEBIN101 | RMUTL.

Q&A Any Questions? GEBIN101 | RMUTL. 28

Thank You 29 GEBIN101 | RMUTL.