อเมริกาใต้

อเมริกาใต้

อเมรกิ าใต้ เป็นทวีปท่ีเสน้ ศนู ยส์ ตู รพาดผา่ น อยใู่ นซีกโลกตะวนั ตกและมพี ืน้ ท่ีสว่ นใหญ่อยใู่ นซีกโลกใต้ เป็นอนทุ วีปทางใตข้ องทวีปอเมรกิ า มกี ารใชท้ วีปอเมรกิ าใตใ้ นการเรยี กแทนภมู ภิ าคตา่ ง ๆ (เช่น ละตนิ อเมรกิ า กรวยใต)้ เพ่มิ มากขนึ้ อนั เป็นผลมากจากการ เปล่ยี นแปลงทางภมู ริ ฐั ศาสตร[์ 1] ทางตะวนั ตกของทวีปติดกบั มหาสมทุ รแปซฟิ ิก ทางตะวนั ออกติดกบั มหาสมทุ รแอตแลนตกิ และทางเหนือตดิ กบั ทวีปอเมรกิ าเหนือ และ ทะเลแคริบเบยี น ทวีป อเมรกิ าใตป้ ระกอบดว้ ยรฐั อธิปไตย 12 ประเทศ ไดแ้ ก่ อารเ์ จนตนิ า โบลเิ วีย บราซิล ชลิ ี โคลอมเบีย เอกวาดอร์ กายอานา ปารากวยั เปรู ซรู นิ าเม อรุ ุกวยั และ เวเนซเุ อลา 1 จงั หวดั โพน้ ทะเลของฝร่งั เศส เฟรนชเ์ กียนา และดนิ แดนในภาวะพ่งึ พิงอยา่ ง หมเู่ กาะฟอลก์ แลนดแ์ ละดินแดนโพน้ ทะเลของบรเิ ตน นอกจากนีห้ มู่ เกาะเอบซี ี, เซนตเ์ ฮเลนา อสั เซนชนั และตรสิ ตนั ดากนู ยา, เกาะบเู ว, บางสว่ นของปานามา, เกาะเซาทจ์ อรเ์ จียและหมเู่ กาะเซาทแ์ ซนดว์ ชิ , ประเทศตรนิ ิแดดและ โตเบโก มกั นบั รวมอยใู่ นเขตของทวีปอเมรกิ าใตด้ ว้ ย

ภูมิหลงั ทางประวตั ิศาสตร์ หลกั ฐานทางโบราณคดีกอ่ นประวตั ศิ าสตร์ พบวา่ มีคนอาศยั อย่ใู นทวีปอเมรกิ าใตต้ งั้ แตป่ ระมาณ 12,500 ปีกอ่ นครสิ ตศ์ กั ราช โดยพบเครอ่ื งมือหินและเคร่อื งใชท้ ่ีทา ดว้ ยหนงั สตั วใ์ นประเทศชิลี กระท่งั 200 ปีกอ่ นครสิ ตศ์ กั ราช ในประเทศเปรูปัจจบุ นั มีวฒั นธรรมนาสคาเกดิ ขนึ้ โดยมีการศกึ ษาเก่ียวกบั การโคจรของดวงอาทิตยแ์ ละมี การใชเ้ คร่อื งประดบั ประชากรในทวีปอเมรกิ าใต้ สนั นิษฐานวา่ อพยพมาจากทวีปเอเชียเขา้ สทู่ วปี อเมรกิ าเหนือโดยผา่ นชอ่ งแคบเบรงิ แลว้ เดนิ ทางลงใตผ้ ่านอเมรกิ ากลางจนถงึ อเมรกิ าใต้ เช่นปัจจบุ นั ดงั นนั้ ชนพืน้ เมืองของทวีปอเมรกิ าใตแ้ ละอเมรกิ าเหนือจงึ มีความสมั พนั ธก์ นั ทางเชือ้ ชาติ โดยในเปรู อนิ เดียนแดงไดส้ รา้ งจกั รวรรดิอินคา ครอบคลมุ อาณาเขตกวา้ งขวางทางตะวนั ตกของทวีป โดยมีเมืองกสุ โกเป็นศนู ยก์ ลางของอาณาจกั ร ในปี พ.ศ. 2042 ครสิ โตเฟอร์ โคลมั บสั เดนิ ทางดว้ ยเรอื มายงั รอยตอ่ ของอเมรกิ ากลางและอเมรกิ าใต้ ซง่ึ ช่ือของเขากเ็ ป็นท่ีมาของประเทศโคลอมเบยี ในปัจจบุ นั กระท่งั พ.ศ. 2043 ประเทศตา่ ง ๆ ในยโุ รปโดยเฉพาะประเทศสเปน อติ าลี โปรตเุ กส องั กฤษ และฝร่งั เศส ไดเ้ ขา้ มาสารวจ และยดึ ครองดินแดนเป็นอาณานิคมเป็น จานวนมาก ประเทศเจา้ ของอาณานิคมจากยโุ รปยดึ ครองและไดผ้ ลประโยชนจ์ ากดนิ แดนในทวีปอเมรกิ าใตม้ านานหลายรอ้ ยปี จนกระท่งั ใน พ.ศ. 2261 โฆเซ เด ซาน มารต์ นิ ปลดปลอ่ ยประเทศอารเ์ จนตินา, ชิลี, และเปรูใหเ้ ป็นอสิ ระจากสเปน และปลดปลอ่ ยประเทศบราซิลใหเ้ ป็นอิสระจากโปรตเุ กสในเวลาตอ่ มา ปัจจบุ นั ประเทศ ฝร่งั เศสยงั คงยดึ ครองดนิ แดนเฟรนชเ์ กียนาทางตอนเหนอื ของทวีปเอาไว้

ทำเลทต่ี ้ังและอำณำเขต ทวีปอเมรกิ าใตต้ ง้ั อย่บู นซีกโลกใตเ้ ป็นสว่ นมากโดยอย่รู ะหว่างละตจิ ดู ท่ี 12 องศาเหนือ ถงึ 56 องศาใต้ และลองจิจดู 35 องศาตะวนั ออก ถงึ 117 องศาตะวนั ตก มีเนือ้ ท่ีประมาณ 17.8 ลา้ นตารางกิโลเมตร หรอื คดิ เป็นรอ้ ยละ่ 14 ของแผ่นดินโลก ใหญ่เป็นอนั ดบั 4 ของโลก และมีเนือ้ ท่ีแผน่ ดนิ ติดตอ่ กนั ทาใหช้ ายฝ่ังของทะเลมีนอ้ ยเม่ือเทียบกบั ขนาดของทวีป โดยทวีปอเมริกาใตม้ ีแผน่ ดินใหญ่รูปรา่ ง คลา้ ยสามเหล่ียม ทวีปอเมรกิ าใตม้ ีอาณาเขตติดต่อกบั ทวีปตา่ ง ๆ ดงั นี้ ทศิ เหนือ ติดต่อกบั ประเทศปานามาของทวีปอเมรกิ าเหนือ และจดทะเลแครบิ เบียน ทศิ ตะวนั ออก จดมหาสมทุ รแอตแลนติก อาณาเขตสิน้ สดุ ท่ีเกาะจอรเ์ จียใต้ ทิศตะวนั ตก จดมหาสมทุ รแปซฟิ ิกใต้ และอาณาเขตสิน้ สดุ ท่ีเกาะอีสเตอรข์ องประเทศชิลี ทิศใต้ จดชอ่ งแคบเดรกในทวีปแอนตารก์ ตกิ า และ อาณาเขตสิน้ สดุ ท่ีแหลมฮอรน์ ของประเทศชลิ ี ทวีปอเมรกิ าใตป้ ระกอบดว้ ย 13 ประเทศ และ 3 เขตการปกครอง ซง่ึ แบง่ ออกตามลกั ษณะภมู ปิ ระเทศได้ 4 กลมุ่ ดงั นี้ •เขตท่ีสงู กายอานา อยทู่ างตอนเหนือของทวีป มี 4 ประเทศ คือ ประเทศกายอานา ซรู นิ าเม เวเนซเุ อลา และโคลอมเบีย ประเทศโคลอมเบียมีประชากรมากท่ีสดุ ในเขตนี้ •เขตเทือกเขาแอนดีส อยทู่ างภาคตะวนั ตกของทวีป ประกอบดว้ ย 4 ประเทศ คือ ประเทศเปรู เอกวาดอร์ โบลเิ วีย และ ชิลี ประเทศโบลเิ วียมีเนือ้ ท่ีมากท่ีสดุ ส่วน ประเทศเปรูมีประชากรมากท่ีสดุ ในเขตนี้ •เขตลมุ่ นา้ ตะวนั ออกเฉียงใตข้ องเทือกเขาแอนดิส ประกอบดว้ ยประเทศอารเ์ จนตินา ปารากวยั และ อรุ ุกวยั ประเทศอารเ์ จนตนิ ามีเนือ้ ท่ีและประชากรมากท่ีสดุ ใน เขตนี้ •เขตลมุ่ นา้ แอมะซอนและท่ีราบสงู บราซลิ ไดแ้ ก่ ประเทศบราซลิ ซง่ึ มีเนือ้ ท่ีมากกว่า 8.5 ลา้ นตารางกิโลเมตร

ลกั ษณะภูมอิ ำกำศ ทวีปอเมรกิ าใต้ มีเนือ้ ท่ีสว่ นมากอยใู่ นเขตรอ้ น โดยเฉพาะทางตอนเหนือของทวีป จะมีลกั ษณะอากาศแบบมรสมุ เขตรอ้ นจนถึงแบบอบอนุ่ สว่ นในทางใตจ้ ะไดร้ บั อทิ ธิพลจากขวั้ โลกใต้ ทาใหม้ ี อากาศหนาวเย็น สามารถแบง่ ภมู ิอากาศตามแบบเคปิ เปนไดด้ งั นี้ 1. เขตภมู ิอากาศแบบป่าดบิ ชืน้ หรือฝนตกชกุ เขตรอ้ น (Af) และภมู อิ ากาศแบบมรสมุ เขตรอ้ น (Am) มีฝนตกชกุ มากทงั้ ปี เชน่ พืน้ ท่ีชายฝ่ังตะวนั ตกและตอนใตข้ องประเทศโคลอมเบีย ตอน เหนือและชายฝ่ังตะวนั ออกของประเทศบราซลิ เป็นตน้ 2. เขตภมู ิอากาศแบบทงุ่ หญา้ สะวนั นา (Aw) เป็นเขตภมู อิ ากาศแบบรอ้ นชืน้ สลบั แลง้ ไดแ้ ก่ พืน้ ท่ีสว่ นใหญ่ของประเทศบราซิลและทางทศิ ตะวนั ตกของประเทศเอกวาดอร์ 3. เขตภมู ิอากาศแบบทะเลทรายเขตรอ้ น (BWh) เป็นเขตภมู อิ ากาศท่ีมีฝนตกนอ้ ยกวา่ 250 มิลลิเมตรตอ่ ปี เชน่ พืน้ ท่ีทางตอนเหนือของประเทศเวเนซุเอลาท่ีตดิ กบั ทะเลแครบิ เบียน เป็นตน้ 4. เขตภมู อิ ากาศแบบทะเลทรายเขตหนาว (BWk) เป็นเขตภมู อิ ากาศแบบทะเลทรายแตม่ ีอากาศหนาวเยน็ ไดแ้ ก่ พืน้ ท่ีทางตะวนั ตกของเทือกเขาแอนดีส ชายฝ่ังมหาสมทุ รแปซิฟิกบรเิ วณ ประเทศเปรูและชลิ ี 5. เขตภมู อิ ากาศแบบแหง้ แลง้ ก่ึงทะเลทรายหรอื ทงุ่ หญา้ สเตปป์ (BSh) เป็นเขตภมู ิอากาศแบบแหง้ แลง้ ปรมิ าณนา้ ฝนเฉล่ียในรอบปี 380-760 มิลลเิ มตร ไดแ้ ก่ พืน้ ท่ีทางเหนือสดุ ของทวีปใน ประเทศโคลอมเบยี และทางตอนกลางของอารเ์ จนตนิ า 6. เขตภมู ิอากาศแบบอบอนุ่ ชืน้ (Cfa) เป็นเขตท่ีมีฝนตกชกุ เนือ้ งจากชายฝ่ังทะเลดา้ นทศิ ตะวนั ออก มีกระแสนา้ อนุ่ บราซิลไหลเลียบชายฝ่ังลงมาทางทิศใต้ เช่น บรเิ วณประเทศอารเ์ จนตนิ า และอรุ ุกวยั ท่ีตดิ กบั มหาสมทุ รแอตแลนตกิ 7. เขตภมู อิ ากาศแบบชืน้ ภาคพืน้ สมทุ รชายฝ่ังตะวนั ตก (Cfb) มีฤดหู นาวยาวนาน ไดแ้ ก่ พืน้ ท่ีดา้ นตะวนั ตกของประเทศชลิ ีและปลายแหลมของทวีป 8. เขตภมู อิ ากาศแบบท่ีสงู (H) เป็นภมู ิอากาศท่ีหนาวเยน็ บนเทือกเขาสงู ไดแ้ ก่ บรเิ วณเทือกเขาแอนดีส

ประเทศ ประเทศ พนื้ ท่ี(km²) ประชากร(1 กรกฎาคม 2548) ความหนาแน่น(per km²) เมืองหลวง กายอานา 214,970 765,283 3.6 จอรจ์ ทาวน์ โคลอมเบยี 1,138,910 42,954,279 37.7 โบโกตา ชิลี 756,950 15,980,912 21.1 ซานเตยี โก ซรู นิ าม 163,270 438,144 2.7 ปารามารโี บ บราซลิ 8,514,877 187,550,726 22.0 บราซีเลีย โบลเิ วยี 1,098,580 8,857,870 8.1 ซเู กร ปารากวยั 406,750 6,347,884 15.6 อาซนุ ซีออน เปรู 1,285,220 27,925,628 21.7 ลมิ า เวเนซเุ อลา 912,050 25,375,281 27.8 การากสั หมเู่ กาะฟอลก์ แลนด์ 12,173 0.24 สแตนลยี ์ อารเ์ จนตินา 2,766,890 2,967 14.3 บวั โนสไอเรส อรุ ุกวยั 176,220 39,537,943 19.4 มอนเตวิเดโอ เอกวาดอร์ 283,560 3,415,920 47.1 กีโต 13,363,593 เกาะเซาทจ์ อรเ์ จยี และหมเู่ กาะเซาท์ 3,093 0 คิงเอดเวิรด์ พอยต์ แซนดว์ ชิ ( สหราชอาณาจกั ร) 0 เฟรนชเ์ กียนา ( ฝร่งั เศส)