เลือกตั้ง62เลย

150 การศึกษาความเคล่อื นไหวทางการเมอื งและพฤติกรรมการเลือกตั้งสมาชกิ สภาผู้แทนราษฎร 2562 จังหวัดเลย ผลการเลือกตั้งในเขตท่ี 2 พบว่า นายศรัณย์ ทิมสุวรรณ ทายาทตระกูลการเมืองส�ำคัญของ จังหวัดเลยจากพรรคเพ่ือไทย ได้รับชัยชนะเหนือคู่แข่งคนส�ำคัญคือ นางเปล่งมณี เร่งสมบูรณ์สุข จาก พรรคพลังประชารัฐ ก่อนการเลือกตั้ง การแข่งขันในเขตน้ีนับว่ามีความส�ำคัญยิ่ง เน่ืองจากเป็นการต่อสู้ กันระหว่างตระกูลการเมืองส�ำคัญของจังหวัดเลย คือ “ทิมสุวรรณ” และ “เร่งสมบูรณ์สุข” การเลือก ต้ังในปี 2554 จังหวัดเลยแบ่งเขตการเลือกต้ังเป็น 4 เขต นางเปล่งมณี ได้รับเลือกตั้งเป็น ส.ส. สังกัด พรรคเพื่อไทยในเขตเลือกตั้งท่ี 3 และตระกูลทิมสุวรรณ คือ นางนันทนา ทิมสุวรรณ ได้รับเลือกต้ังเป็น ส.ส. สงั กดั พรรคเพอื่ ไทยเชน่ กนั ในเขตเลอื กตง้ั ท่ี 2 ทวา่ การเลอื กตง้ั ครง้ั นแ้ี บง่ เขตการเลอื กตง้ั เปน็ 3 เขต เขตเลอื กตงั้ ที่ 2 นน้ั พนื้ ทสี่ ว่ นใหญไ่ มไ่ ดเ้ ปลยี่ นแปลงมากนกั กลา่ วคอื ยงั คงพนื้ ทข่ี องอ�ำเภอเดมิ แทบทงั้ หมด ได้แก่ อ�ำเภอวังสะพุง (บางส่วน) อ�ำเภอผาขาว อ�ำเภอภูหลวง อ�ำเภอหนองหิน และอ�ำเภอภูกระดึง ส่วนท่ีเพ่ิมเข้ามาคือ บางส่วนของอ�ำเภอเอราวัณ เมื่อเป็นเช่นน้ี จึงวิเคราะห์ได้ว่าฐานคะแนนเสียงเดิม ของเขตเลือกตั้งที่สองเป็นของตระกูลทิมสุวรรณ ดังนั้น การแบ่งเขตการเลือกต้ังใหม่โดยลดจ�ำนวนเขต เลือกต้ังลง ส่งผลให้ตระกูลเร่งสมบูรณ์สุข ไม่มีทางเลือกมากนัก จ�ำเป็นต้องลงสมัครแข่งขันกับตระกูล ทมิ สวุ รรณทมี่ ี “แตม้ ตอ่ ” จากฐานคะแนนเสยี งเดมิ ประกอบกบั การทน่ี ายปรชี า เรง่ สมบรู ณส์ ขุ อดตี ส.ส. 9 สมยั ตอ้ งไปลงแขง่ ขนั ในเขตเลอื กตงั้ ท่ี 3 จงึ ท�ำใหเ้ ปลง่ มณี จ�ำเปน็ ทจี่ ะตอ้ งสกู้ บั คแู่ ขง่ ทมี่ ศี กั ยภาพอยา่ ง แทจ้ รงิ ซงึ่ ผลการเลอื กตงั้ ทป่ี รากฏขา้ งตน้ พบวา่ แมต้ ระกลู ทมิ สวุ รรณ จะสง่ ทายาททางการเมอื งทมี่ อี ายุ เพยี ง 27 ปี อยา่ งนายศรณั ย์ ลงเปน็ ผสู้ มคั รรบั เลอื กตง้ั แทนมารดา (นางนนั ทนา ทมิ สวุ รรณ) ทวา่ สามารถ เอาชนะนางเปลง่ มณี ได้อย่าง “ขาดลอย” โดยมคี ะแนนมากกว่าประมาณ 24,000 คะแนน นอกจากการแบ่งเขตเลือกใหม่แล้ว ยังมีปัจจัยส�ำคัญอ่ืนๆ ท่ีส่งผลต่อผลการเลือกต้ังใน เขตเลอื กตง้ั ที่ 2 ไดแ้ ก่ ความนยิ มในพรรคเพอื่ ไทย เมอ่ื รวมกบั การทนี่ างเปลง่ มณที เ่ี คยสงั กดั พรรคเดยี วกนั น้ี ย้ายไปสังกัดพรรคพลังประชารัฐ ซึ่งมีอุดมการณ์ทางการเมืองแบบข้ัวตรงข้าม จึงส่งผลให้ประชาชน ตดั สนิ ใจลงคะแนนเลอื กผสู้ มคั รจากพรรคเพอ่ื ไทยไดไ้ มย่ ากนกั ประกอบกบั การมบี ตั รเลอื กตงั้ เพยี งหนง่ึ ใบ จึงท�ำให้ประชาชนผู้ลงคะแนนเสียงเลือกตั้งต้องตัดสินใจโดยพิจารณาจากท้ัง “คนและพรรค” ซ่ึงตระกูล ทมิ สวุ รรณมคี รบทงั้ สองอยา่ ง ปจั จยั ตอ่ มา ไดแ้ ก่ คะแนนความนยิ มสว่ นบคุ คลของนางเปลง่ มณี กลา่ วไดว้ า่ นางเปลง่ มณอี าศยั “บารมจี ากการเปน็ คนในตระกลู เรง่ สมบรู ณส์ ขุ และพรรคเพอื่ ไทย” ในการไดร้ บั เลอื กตงั้ ครั้งท่ีผ่านมา พิจารณาจากผลการเลือกตั้งในปี 2554 เธอสามารถเอาชนะคู่แข่งจากพรรคภูมิใจไทย ด้วยคะแนนห่างกันเพียง 710 คะแนนเท่านั้น ในขณะท่ีผลการเลือกตั้งแบบบัญชีรายชื่อพรรคเพื่อไทย ไดม้ ากถึงร้อยละ 62.56 ปัจจยั ส�ำคญั ประการสุดทา้ ยคอื กลยทุ ธการจัดวางผู้สมคั รรับเลอื กตัง้ ส.ส. ของ พรรคเพื่อไทยในจังหวัดเลยระหว่างเขตเลือกตั้งที่ 1 และ 2 แสดงให้เห็นว่ามีการ “วางหมาก” เพื่อให้ นายเลิศศักดิ์ พัฒนชัยกุล” ซึ่งมีฐานเสียงเดิมในเขตเทศบาลเมืองวังสะพุง เน่ืองจากเป็นอดีตนายก เทศมนตรีมาก่อน ย้ายไปรับสมัครเลือกต้ังในเขตเลือกต้ังที่ 1 เพ่ือ “รับมือ” กับคู่แข่งท่ีน่าเกรงขามถึง 2 คน จึงท�ำให้นายศรัณย์มีคู่แข่งส�ำคัญเพียงคนเดียวน่ันคือ นางเปล่งมณี ปัจจัยส�ำคัญเหล่านี้ส่งผลให้ “ตระกลู ทมิ สวุ รรณ” ชนะเลือกต้ังในเขตที่ 2 ไดไ้ ม่ยากนกั

151 ผลการเลือกต้ังในเขตเลือกตั้งที่ 3 สร้างความประหลาดใจให้กับประชาชนชาวจังหวัดเลย พอสมควร เนอ่ื งจากนายปรชี า เรง่ สมบรู ณส์ ขุ จากพรรคพลงั ประชารฐั อดตี ส.ส. 9 สมยั พา่ ยการเลอื กตง้ั ให้กับ “คนตระกูลทิมสุวรรณ” คือ นายธนยศ ทิมสุวรรณ จากพรรคภูมิใจไทย และที่น่าสังเกตคือ นายธนยศ เปน็ “ผสู้ มคั รรบั เลอื กตงั้ วยั หนมุ่ ” รนุ่ ราวคราวเดยี วกนั เปน็ ลกู พลี่ กู นอ้ ง และลงสมคั รรบั เลอื กตง้ั เป็นคร้ังแรกเช่นเดียวกับนายศรัณย์ ทิมสุวรรณ ผู้ชนะการเลือกต้ังในเขตเลือกตั้งท่ี 2 ย่ิงไปกว่านั้น ความพ่ายแพ้ของนายปรีชายังสามารถกล่าวได้ว่า “หมดรูป” เนื่องจากได้คะแนนเป็นล�ำดับที่ 3 และ มีคะแนนตามผู้ชนะเกือบสองหม่ืนคะแนน ขณะท่ีนายสันติภาพ เช้ือบุญมี ผู้สมัครจากพรรคเพื่อไทย ได้คะแนนเป็นล�ำดับท่ีสอง กระท่ังกล่าวได้ว่า การเลือกตั้งในเขตเลือกตั้งท่ี 3 ของจังหวัดเลยน้ี เป็นเขต “ชา้ งชนชา้ ง” อยา่ งแทจ้ รงิ เนอื่ งจากเปน็ การตอ่ สรู้ ะหวา่ งตระกลู ทางการเมอื ง และความนยิ มในพรรคการเมอื ง ควบค่ไู ปดว้ ยกัน ทง้ั น้ี ปัจจยั ส�ำคญั ทีเ่ ป็นตวั ช้ขี าดผลการเลอื กตงั้ วเิ คราะห์ได้ ดงั น้ี ประเด็นแรก ชัยชนะของนายธนยศมาจากการมีเครือข่ายการเมืองระดับท้องถ่ิน และการ เป็นคนในตระกูลทิมสุวรรณเป็นส�ำคัญ พิจารณาจากบิดาของเขาคือนายธนาวุฒิ ทิมสุวรรณ อดีต นายกองคก์ ารบรหิ ารสว่ นจงั หวัดเลย 4 สมยั ตดิ ตอ่ กัน ตรงกบั ทนี่ ายธนยศไดใ้ ห้ขอ้ มลู กบั ผวู้ จิ ัยอยา่ งตรง ไปตรงมาว่า เขตเลือกต้ังท่ี 3 ไม่ได้เป็นฐานเสียงของตระกูลทิมสุวรรณโดยตรง แต่ได้อาศัยช่ือเสียงและ บารมีของตระกูลท่ีสร้างผลงานให้กับจังหวัดเลยมายาวนาน ต้ังแต่เมื่อคร้ังคุณปู่ (นายสุรัตน์ ทิมสุวรรณ อดีตนายกองค์การบริหารส่วนจังหวัดคนแรก) และปัจจุบัน เครือข่ายของบิดาใน อบจ.เลย ได้ผลักดัน งบประมาณการพัฒนาจังหวัดผ่านชุมชนต่างๆ และโครงสร้างพื้นฐานจ�ำนวนมาก ตรงกับข้อมูลจาก นกั การเมอื งทอ้ งถนิ่ ผหู้ นง่ึ ในจงั หวดั เลยทสี่ รปุ ไดว้ า่ เครอื ขา่ ยของนายธนาวฒุ ิ ผเู้ ปน็ บดิ านน้ั ท�ำงานผา่ น อบจ.เลย มกี ารมกี ารผลกั ดนั การพฒั นาจาก อบจ. เขา้ สชู่ มุ ชนในวงกวา้ ง เครอื่ งจกั รในการพฒั นาโครงสรา้ ง พน้ื ฐานในอยใู่ นเขตเลือกต้งั ที่ 3 แทบท้ังหมด และมคี วามมนั่ คงเนอื่ งจากท�ำงานติดตอ่ กันเปน็ เวลานาน แมว้ า่ จะชะงกั ลงไปในชว่ งที่ นายธนาวฒุ ถิ กู สง่ั ใหร้ ะงบั การปฏบิ ตั หิ นา้ ทช่ี วั่ คราวในต�ำแหนง่ นายก อบจ.เลย จากค�ำส่ัง คสช.ที่ 35/2560 กต็ าม (ปจั จบุ ันไดม้ คี �ำส่งั นายกรัฐมนตรีท่ี 11/2562 ใหน้ ายธนาวุฒิ กลับเขา้ ปฏิบัติหน้าท่ีตามเดิม) ทว่าเครือข่ายท่ีนายธนาวุฒิสั่งสมมาเป็นระยะเวลายาวนาน สามารถขับเคล่ือน เพ่ือเป็น “หวั คะแนน” ใหก้ ับบุตรชายอยา่ งนายธนยศได้อยา่ งมีประสิทธิภาพ ประเดน็ ทส่ี อง ความพา่ ยแพข้ องนายปรชี า กลา่ วไดว้ า่ ปจั จยั ส�ำคญั ทสี่ ง่ ผลใหน้ ายปรชี าพา่ ยแพ้ การเลอื กตง้ั ในเขตเลอื กตง้ั ที่ 3 อยา่ งหมดรปู มาจากสาเหตสุ �ำคญั สองประการ คอื ประการแรก การยา้ ย พรรคการเมืองจากพรรคเพื่อไทยไปยังพรรคพลังประชารัฐ เน่ืองจากสองพรรคการเมืองน้ีมีลักษณะ อุดมการณ์ทางการเมืองที่แบบขั้วตรงข้าม คล้ายกับกรณีในเขตเลือกตั้งท่ี 2 ซ่ึงภรรยาของนายปรีชา (นางเปลง่ มณ)ี กพ็ า่ ยแพแ้ บบหมดรปู เชน่ เดยี วกนั ทวา่ บารมขี องนายปรชี านนั้ ไมเ่ หมอื นกบั ภรรยา กลา่ วคอื เขาเปน็ อดตี ส.ส.จงั หวดั เลยถงึ 9 สมยั และยงั เปน็ รฐั มนตรใี นกระทรวงส�ำคญั ๆ ดงั นนั้ จงึ พอจะมชี อื่ เสยี ง เป็นท่ีรู้จักของคนในจังหวัดเลยแทบทุกรุ่นอายุ กระนั้นก็ดี การย้ายพรรคด้วยเหตุผลแบบ “ฟังไม่ขึ้น” โดยระหว่างการรณรงค์หาเสียง เขากล่าวกับผู้เข้าร่วมฟังปราศรัยในท�ำนองที่ว่า ตนน้ันไม่ได้ “ขายตัว”

152 การศึกษาความเคลอ่ื นไหวทางการเมอื งและพฤติกรรมการเลือกตัง้ สมาชกิ สภาผู้แทนราษฎร 2562 จงั หวดั เลย ให้กับพรรคพลังประชารัฐ แต่เป็นกระบวนการที่สามารถท�ำได้ตามกฎหมายเลือกตั้ง ค�ำตอบที่ไม่ตรง กับค�ำถามเช่นนี้จึงอาจท�ำให้ประชาชนพิจารณาได้ว่านายปรีชาไม่ได้ให้ความส�ำคัญกับอุดมการณ์ของ พรรคการเมืองแต่ประการใด ในขณะที่พรรคเพ่ือไทยก�ำลังจะกลายเป็นสถาบันทางการเมืองในระบบ การเมืองไทย สาเหตุประการต่อมาคือ การท่ีว่างเว้นจากการเลือกต้ังและกิจกรรมทางการเมืองโดย นกั การเมอื งมาเปน็ เวลานานกวา่ 5 ปี ผใู้ หส้ มั ภาษณห์ ลายคน ทง้ั นกั การเมอื งทอ้ งถนิ่ ผนู้ �ำชมุ ชน ประชาชน ผสู้ นใจทางการเมอื งในจงั หวดั เลย กลา่ วตรงกนั วา่ การรฐั ประหารโดยคณะรกั ษาความสงบแหง่ ชาติ (คสช.) ในเดือนพฤษภาคม ปี 2557 ได้น�ำไปสู่การงดเว้นกิจกรรมทางการเมืองท่ีจัดข้ึนโดยนักการเมือง และ การ “เก็บตวั ” ทค่ี ่อนขา้ งเงียบของนายปรชี าและภรรยา ผนู้ �ำท้องถนิ่ ทา่ นหนึ่งใหข้ อ้ มูลต่อไปว่า เขาและ ภรรยาใช้ชีวิตส่วนใหญ่อยู่ท่ีกรุงเทพฯ เนื่องจากไม่สามารถด�ำเนินกิจกรรมทางการเมืองได้ จึงส่งผลให ้ การด�ำเนนิ กจิ กรรมทางการเมอื งของนายปรชี าในจงั หวดั เลยหายไปดว้ ย ขณะทตี่ ระกลู ทมิ สวุ รรณไดส้ รา้ ง เครอื ขา่ ยการเมอื งทอ้ งถนิ่ อยา่ งเหนยี วแนน่ จงึ ท�ำใหส้ ามารถด�ำเนนิ กจิ กรรมทางการเมอื งทอ้ งถน่ิ ไดอ้ ยา่ ง ต่อเน่อื งในชว่ งระยะเวลาเดยี วกัน ความพา่ ยแพข้ องนายปรชี า ขา้ งตน้ หากน�ำขอ้ มลู คะแนนผลการเลอื กตง้ั ในเขตเลอื กตง้ั ที่ 3 จงั หวดั เลย ในบทท่ี 5 มาวิเคราะห์ พบว่า ในการเลือกต้ังปี 2554 นายปรีชาเลือกท่ีจะลงรับสมัครเลือกต้ังใน เขตเลือกต้งั ที่ 1 ประกอบไปด้วย อ�ำเภอเมืองเลย อ�ำเภอท่าลี่ และอ�ำเภอภเู รือ (บางสว่ น) โดยให้ภรรยา ลงรับสมัครเลือกต้ังในเขตเลือกตั้งที่ 3 ประกอบไปด้วย อ�ำเภอนาแห้ว อ�ำเภอด่านซ้าย อ�ำเภอภูเรือ (บางส่วน) และอ�ำเภอวังสะพุง (ส่วนใหญ่) อย่างไรก็ดี เนื่องจากการเลือกตั้งในคร้ังน้ีจังหวัดเลยแบ่งเขต การเลอื กตงั้ เปน็ 3 เขต จงึ ท�ำใหน้ ายปรชี าเลอื กทจ่ี ะลงรบั สมคั รเลอื กตง้ั ในเขตเลอื กตง้ั ที่ 3 ประกอบดว้ ย อ�ำเภอนาแห้ว อ�ำเภอด่านซ้าย อ�ำเภอภูเรือ อ�ำเภอท่าล่ี อ�ำเภอเชียงคาน อ�ำเภอวังสะพุง (ในส่วนท่ี ไมร่ วมกับเขตเทศบาลเมอื งวังสะพุง) กล่าวไดว้ า่ เขตเลือกตัง้ ที่ 3 นน้ั เป็นฐานเสียงส่วนใหญ่ของภรรยา ในการเลือกตั้งเมื่อปี 2554 และอ�ำเภอท่าลี่ อ�ำเภอภูเรือ (บางส่วน) เคยอยู่ในเขตเลือกตั้งที่ 1 ซ่ึงปรีชา เคยเปน็ ส.ส. มากอ่ น การแบง่ เขตเลอื กตง้ั ในลกั ษณะนเ้ี อง ทอี่ าจเปน็ “แรงเสรมิ ” ใหน้ ายปรชี าพจิ ารณาวา่ แมจ้ ะยา้ ยพรรคมาสงั กดั พรรคพลงั ประชารฐั ทวา่ ฐานเสยี งในเขตเลอื กตง้ั เคยเปน็ ของตระกลู เรง่ สมบรู ณส์ ขุ มาก่อน อีกทั้งอ�ำเภอท่าลี่ อ�ำเภอภูเรือ (บางส่วน) ซ่ึงตนเคยเป็น “เจ้าของพ้ืนที่” ยังถูกผนวกรวมกับ เขตเลือกตั้งท่ี 3 ด้วย ดังน้ัน การย้ายเขตเลือกต้ังมายังเขต 3 จึงน่าจะเป็นกลยุทธที่เหมาะสมท่ีสุด ทว่า ผลการเลอื กตง้ั กลบั ไมเ่ ปน็ ไปตามทคี่ าดหวงั เอาไว้ เนอ่ื งจากเขตอ�ำเภอทา่ ลี่ นายธนยศจากพรรคภมู ใิ จไทย สามารถเอาชนะได้ 3 ต�ำบล จากทง้ั หมด 6 ต�ำบล โดยนายปรชี าไดร้ บั คะแนนเสยี งเปน็ ล�ำดบั ทส่ี าม มพิ กั จะตอ้ งกลา่ วถงึ ผลการเลอื กตงั้ จากอ�ำเภอภเู รอื (บางสว่ น) นายธนยศสามารถเอาชนะไดท้ ง้ั 6 ต�ำบล โดย นายปรชี าไดร้ บั คะแนนเสยี งเปน็ ล�ำดบั ทส่ี าม ในสว่ นพนื้ ทท่ี แ่ี ตเ่ ดมิ นายปรชี าคดิ วา่ เคยเปน็ ฐานคะแนนเสยี ง ของภรรยา คอื อ�ำเภอดา่ นซ้าย ผลการเลือกตง้ั ปรากฏวา่ นายธนยศชนะการเลอื กต้งั จากทกุ ต�ำบล โดย นายปรชี าไดค้ ะแนนมาเปน็ ล�ำดบั ทส่ี อง (คะแนนทง้ิ หา่ งกวา่ 5,000 คะแนน) เชน่ เดยี วกบั อ�ำเภอวงั สะพงุ (บางส่วน) ที่นายธนยศชนะทุกต�ำบล อ�ำเภอภูเรือ (บางส่วน) นายธนยศชนะการเลือกตั้ง 5 ต�ำบลจาก

153 6 ต�ำบล โดยนายปรีชาได้รับคะแนนเสียงเป็นล�ำดับที่สาม ส่วนที่คะแนนใกล้เคียงกันท่ีสุดคือ อ�ำเภอ นาแห้ว นายธนยศสามารถเอาชนะปรชี าด้วยคะแนนหา่ งกัน 120 คะแนน ประเดน็ ทสี่ าม การเตรยี มความพรอ้ มทน่ี อ้ ยเกนิ ไปและความประมาทของผสู้ มคั รพรรคเพอ่ื ไทย การเลือกตั้งในเขตท่ี 3 พรรคเพื่อไทยส่งนายสันติภาพ เชื้อบุญมี อดีตนายกเทศมนตรีต�ำบลด่านซ้าย เป็นผู้สมัครรับเลือกต้ัง นายสันติภาพเป็นทายาททางการเมืองของนายสะดวก เช้ือบุญมี อดีต ส.ส. จังหวัดเลย 2 สมัย ทว่าชื่อเสียงของบิดาได้เลือนหายไปตามกาลเวลา ภายหลังมีการเปลี่ยนแปลงเขต การเลอื กตง้ั และการยา้ ยสงั กดั พรรคของ “คนตระกลู เรง่ สมบรู ณส์ ขุ ” จงึ ท�ำใหม้ กี ารเปลยี่ นแปลงตวั ผรู้ บั สมคั ร เลอื กตั้งจากพรรคเพอื่ ไทย นายสนั ติภาพให้ขอ้ มูลกบั ผู้วจิ ยั วา่ ตนเพิ่งจะไปสมคั รสมาชกิ พรรค เม่ือวนั ที่ 25 ตลุ าคม 2561 ทผ่ี า่ นมา และพรรคไมไ่ ดม้ ตี นเพยี งคนเดยี วในการคดั เลอื กเปน็ ตวั แทนของเขตเลอื กตง้ั ที่ 3 กระท่ังพรรคตัดสินใจเลือกตน ต่อมาเม่ือมีการก�ำหนดพ้ืนท่ีเขตเลือกตั้งที่ 3 จากคณะกรรมการ การเลอื กตงั้ โดยอ�ำเภอดา่ นซา้ ย ซงึ่ เปน็ ฐานเสยี งเนอ่ื งจากเคยเปน็ นายกเทศมนตรตี �ำบลดา่ นซา้ ยหลายสมยั ถกู รวมเขา้ กบั เขตเลอื กตง้ั น้ี จงึ ท�ำใหอ้ ปุ สรรคอยา่ งหนงึ่ เพมิ่ ขน้ึ มา คอื การแบง่ เขตพน้ื ทข่ี องเขตเลอื กตงั้ ท่ี 3 เน่ืองจากบางเขตพื้นที่อย่างเช่นอ�ำเภอนาแห้วกับอ�ำเภอเชียงคานห่างกันด้วยระยะทาง 130 กิโลเมตร ประกอบกบั เวลาทกี่ ระชน้ั ชดิ จงึ ท�ำใหไ้ มส่ ามารถเดนิ ทางรณรงคก์ ารหาเสยี งเลอื กตงั้ โดยตนเองไดท้ กุ พน้ื ท่ี อยา่ งไรกด็ ี แมน้ ายสนั ตภิ าพจะไดแ้ สดงถงึ ความไมพ่ รอ้ มของตนในการรบั สมคั รเลอื กตงั้ ครงั้ น้ี ทวา่ อกี ดา้ นหนง่ึ เขายอมรบั วา่ ดว้ ยเชน่ กนั วา่ การไดร้ บั เปน็ ผสู้ มคั รจากพรรคเพอ่ื ไทยท�ำใหต้ นมคี วามคาดหวงั ในผลการเลอื กตง้ั ไดพ้ อสมควร เนอื่ งจากกระแสความนยิ มของพรรคดงั กลา่ วในแถบภาคอสี านยงั คงมอี ยู่ อย่างมิเสื่อมคลาย จุดแข็งดังกล่าวส่งผลให้นายสันติภาพต้องเลือกรณรงค์หาเสียงเลือกตั้งจากเขตพ้ืนท ี่ ท่ีห่างไกลก่อน ท�ำให้ละเลยกับพื้นที่ท่ีเป็นฐานคะแนนเสียงของตนในเขตอ�ำเภอด่านซ้าย พิจารณาจาก ผลคะแนนของอ�ำเภอดังกล่าว ท่ีนายสันติภาพพ่ายแพ้ให้กับผู้สมัครจากทั้งพรรคภูมิใจไทยและพรรค พลังประชารัฐ โดยเฉพาะอย่างยิ่งผู้สมัครจากพรรคภูมิใจไทยได้รับคะแนนเสียง “ท้ิงห่าง” ผู้สมัครจาก พรรคเพื่อไทยและพรรคพลังประชารัฐกว่าสองเท่า และแม้แต่เขตต�ำบลด่านซ้าย ซึ่งสันติภาพเคยเป็น นายกเทศมนตรยี ังพา่ ยใหก้ ับผู้สมคั รจากพรรคภมู ิใจไทยอยดู่ ี ประเด็นสุดท้าย การได้รับคะแนนเสียงที่เกินคาดของพรรคอนาคตใหม่ เนื่องจากต้องยอมรับ อยา่ งหนง่ึ วา่ อดุ มการณท์ างการเมอื งของพรรคเพอื่ ไทยกบั พรรคอนาคตใหมใ่ กลเ้ คยี งกนั เชน่ การประกาศ นโยบายการหยดุ สบื ทอดอ�ำนาจของ คสช. ในระหวา่ งรณรงคห์ าเสยี งเลอื กตงั้ ประกอบกบั ปจั จบุ นั ทงั้ สอง พรรคการเมืองท�ำงานร่วมกันในฐานะพรรคการเมืองฝ่ายค้าน ทั้งนี้ เม่ือพิจารณาจากผลคะแนน พบว่า ผู้ชนะในเขตเลอื กตั้งท่ี 3 คอื นายธนยศ ทิมสุวรรณ เอาชนะนายสนั ติภาพ เชอ้ื บุญมี จากพรรคเพอ่ื ไทย ประมาณ 6,000 คะแนน โดยตัวแทนจากพรรคอนาคตใหม่ในเขตน้ีได้รับคะแนนเสียง 11,639 คะแนน ดงั นนั้ หากไมม่ พี รรคอนาคตใหมใ่ นเขตเลอื กตง้ั น้ี ผลการเลอื กตง้ั ในเขต 3 อาจมกี ารเปลย่ี นแปลงไปจาก เดิมได้

154 การศึกษาความเคล่อื นไหวทางการเมืองและพฤติกรรมการเลอื กตง้ั สมาชิกสภาผแู้ ทนราษฎร 2562 จังหวดั เลย 2. อภิปรายผลการวจิ ัย ระบบพรรคการเมืองและการเลือกต้ังในประเทศไทยได้รับการศึกษาจากนักวิชาการท้ังภายใน และตา่ งประเทศ โดยภาพรวมขอ้ คน้ พบจากงานวจิ ยั และงานวชิ าการ พบวา่ ระบบพรรคการเมอื งของไทย ไมไ่ ดม้ ลี กั ษณะเชน่ เดยี วกบั ค�ำอธบิ ายพรรคการเมอื งแบบตะวนั ตก78 เชน่ งานของสริ พิ รรณ นกสวน สวสั ดี (2549) ชอ่ื พรรคการเมอื งไทยในยคุ ปฏริ ปู 79 (Thai Political Parties in the Age of Reform) ขอ้ เสนอของงาน ชน้ิ น้ีมีอยู่ 2 ประการ คอื ประการแรก พฒั นาการของพรรคการเมอื งไทยไมไ่ ดส้ อดคล้องกบั แนวคิดของ พรรคการเมอื งแบบตะวนั ตก ดงั นน้ั จงึ ไดน้ �ำเสนอตวั แบบในการเปลยี่ นแปลงรปู แบบพรรคการเมอื งไทย จากพฒั นาการทางการเมอื งไทย โดยแบง่ เปน็ 3 ระยะ คอื ระยะแรก พรรคการเมอื งภายใตร้ ะบบราชการ ระยะทสี่ อง ชว่ งเวลาแหง่ การประนปี ระนอมกบั เครอื ขา่ ยการเมอื งในชนบท และระยะทส่ี าม พรรคการเมอื ง ทถ่ี กู ควบคมุ โดยเครอื ขา่ ยธรุ กจิ แบบทนุ นยิ มสมยั ใหม่ ประการทส่ี อง ผลกระทบทตี่ ามมาจากประเดน็ แรก กอ่ ใหเ้ กดิ การปรบั ตวั และการการขยายตวั ในความสามารถของพรรคการเมอื งทงั้ ในเรอ่ื งบทบาทและหนา้ ท่ี ไมว่ า่ จะเปน็ เรอ่ื งการปรบั เปลยี่ นในประเดน็ การสรรหานกั การเมอื งเขา้ มาในพรรค โครงสรา้ งและชอ่ งทาง ส�ำหรบั การเลอื กตง้ั ตลอดจนการก�ำหนดนโยบายของพรรค โดยการเกดิ ขน้ึ ของพรรคการเมอื งเครอื ขา่ ย ธรุ กจิ แบบทนุ นยิ มสมยั ใหมห่ รอื พรรคไทยรกั ไทย (ตอ่ มาคอื พรรคพลงั ประชาชน และพรรคเพอ่ื ไทย ตาม ล�ำดบั ) มสี าเหตจุ าก การลดงบประมาณการพฒั นาจงั หวดั น�ำไปสกู่ ารเสอื่ มคลายของเครอื ขา่ ยอปุ ถมั ภใ์ น ทอ้ งถน่ิ กฎเกณฑจ์ ากรฐั ธรรมนญู ฉบบั ปี 2540 ซงึ่ เออื้ ประโยชนใ์ หเ้ กดิ พรรคการเมอื งขนาดใหญ่ การลด บทบาทระบบราชการแบบเดิม และความทันสมัยของระบบเทคโนโลยีสารสนเทศ เมื่อเปรียบเทียบกับ งานวจิ ยั ชนิ้ น้ี พบวา่ งานของสริ พิ รรณ มที ง้ั ขอ้ คน้ พบทสี่ อดคลอ้ งและไมส่ อดคลอ้ ง กลา่ วคอื ในประเดน็ ที่ สอดคลอ้ งพบวา่ การเลอื กตง้ั และระบบพรรคการเมอื งของไทยภายใตร้ ฐั ธรรมนญู ฉบบั ปี 2560 ตลอดจน กฎหมายอนื่ ทเ่ี กยี่ วขอ้ ง อนั ไดแ้ ก่ พระราชบญั ญตั ปิ ระกอบรฐั ธรรมนญู วา่ ดว้ ยการเลอื กตงั้ ฯ และพระราช บัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยพรรคการเมือง ไม่สามารถส่งเสริมให้ระบบพรรคการเมืองของไทย ไปสู่สิ่งที่เรียกว่าการเป็นสถาบันทางการเมือง (Political Institution) ได้ เน่ืองจากกฎเกณฑ์บางประการ ที่ขัดต่อการส่งเสริมความเป็นสถาบันของพรรคการเมือง เช่น เหตุอันน�ำไปสู่การยุบพรรคการเมืองนั้น มหี ลายประการ โดยบางประการมคี วามคลมุ เครอื อาทิ การใหบ้ คุ คลอนื่ ทไ่ี มใ่ ชส่ มาชกิ พรรค ชน้ี �ำ ครอบง�ำ กจิ กรรมของพรรค การกระท�ำอนั เปน็ ปฏปิ กั ษต์ อ่ การปกครองในระบอบประชาธปิ ไตยอนั มพี ระมหากษตั รยิ ์ เปน็ ประมขุ 80 ทเ่ี ปน็ เชน่ น้ี อาจเปน็ เพราะวา่ ในขนั้ ตอนการรา่ งพระราชบญั ญตั ปิ ระกอบรฐั ธรรมนญู วา่ ดว้ ย พรรคการเมือง ความเห็นของคณะกรรมการร่างกฎหมายฉบับดังกล่าว ท่ีมีต่อการยุบพรรคการเมืองที่ 78 Duncan McCargo, “Thailand’s political parties: Real, authentic and actual,” in Political Change in Thailand: Democracy and Participation, (ed.) K. Hewison (London and New York: Routledge, 1997): 114–131. 79 Siripan Nogsuan Sawasdee, Thai Political Parties in the Age of Reform (Bangkok: Institute of Public Policy Studies, 2006). 80 พระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยพรรคการเมือง พุทธศักราช 2561, ราชกิจจานุเบกษา, เล่มที่ 135 ตอนที่ 68 ก (12 กันยายน 2561): 40-97.

155 ไมส่ อดคลอ้ งกบั การสรา้ งความเปน็ สถาบนั ของพรรคการเมอื ง คอื “พรรคการเมอื งควรตง้ั ยาก ยบุ งา่ ย”81 ความไม่สอดคล้องกันท้ังหมดระหว่างงานของสิริพรรณ กับงานวิจัยชิ้นนี้ คือ การสร้าง พรรคการเมอื งแบบเครอื ขา่ ยธรุ กจิ ทนุ นยิ มสมยั ใหม่ จรงิ อยทู่ พ่ี รรคเพอื่ ไทย (หรอื พรรคไทยรกั ไทยในอดตี ) เปน็ พรรคการเมอื งทมี่ ลี กั ษณะดงั กลา่ วภายใตก้ ารน�ำของอดตี นายกรฐั มนตรที กั ษณิ ชนิ วตั ร ทวา่ ส�ำหรบั การเลือกตั้งคร้ังนี้ ลักษณะของกลุ่มธุรกิจทุนนิยมสมัยใหม่ไม่ได้เด่นชัดมากนัก เน่ืองจากมีส่วนผสมของ เครอื ขา่ ยระบบอปุ ถมั ภข์ องการเมอื งทอ้ งถนิ่ เขา้ มา หากพจิ ารณาเฉพาะผลการเลอื กตง้ั ในจงั หวดั เลย พบวา่ ตระกูลทิมสุวรรณ ซึ่งเป็นตระกูลการเมืองเก่าแก่ของจังหวัดเลย มีพ้ืนฐานการท�ำธุรกิจจากการรับงาน สมั ปทานของรฐั ตง้ั แตอ่ ดตี คอื นายสรุ ตั น์ ทมิ สวุ รรณ (ปขู่ องนายศรณั ยแ์ ละนายธนยศ ทมิ สวุ รรณ ผสู้ มคั ร สมาชกิ สภาผแู้ ทนราษฎรจงั หวดั เลยและไดร้ บั การเลอื กตงั้ ในครงั้ น)ี้ เจา้ ของกจิ การโรงโมห่ นิ ในจงั หวดั เลย อีกทั้งยังพยายามสร้างเครือข่ายการเมืองท้องถิ่นผ่านการลงสมัครรับเลือกตั้งนายกองค์การบริหาร สว่ นจงั หวดั โดยเมอื่ นายสรุ ตั นเ์ สยี ชวี ติ บตุ รชาย คอื นายธนาวฒุ ิ ทมิ สวุ รรณ ไดก้ ระท�ำเชน่ เดยี วกบั บดิ า กระท่ังสามารถสร้างเครอื ข่ายระบบอุปถมั ภ์ท้องถนิ่ เพื่อช่วยบุตรชาย คอื ธนยศ ทิมสวุ รรณ ใหส้ ามารถ “ฝ่ากระแสความนิยมของพรรคเพ่ือไทย” รวมทั้ง เอาชนะอดีต ส.ส. 9 สมัยอย่างปรีชา เร่งสมบูรณ์สุข ลงได้ ที่เป็นเช่นน้ีอาจเป็นเพราะรัฐธรรมนูญฉบับปี 2560 และพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญ วา่ ดว้ ยการเลอื กตง้ั สมาชกิ สภาผแู้ ทนราษฎร พ.ศ. 2561 ออกแบบมาใหไ้ มส่ ามารถมพี รรคการเมอื งใดพรรคหนงึ่ ไดร้ บั เสยี งขา้ งมากแตเ่ พยี งพรรคการเมอื งเดยี ว พจิ ารณาจากผลการเลอื กตง้ั ในวนั ที่ 24 มนี าคม พ.ศ. 2562 ท่ีผ่านมา ไม่มีพรรคการเมืองใดสามารถครองเสียงข้างมากได้อย่างเด็ดขาด และพรรคการเมืองที่ได้รับ ทน่ี งั่ ในระบบแบง่ เขตมากทส่ี ดุ อยา่ งพรรคเพอ่ื ไทยไมส่ ามารถไดร้ บั จ�ำนวน ส.ส.เพม่ิ จากระบบบญั ชรี ายชอื่ ได ้ เน่ืองจากเกณฑ์การค�ำนวณคะแนนพึงมีท้ังหมด พรรคเพื่อไทยได้รับเลือกต้ัง ส.ส. ในระบบแบ่งเขต เกนิ โควตาไปแลว้ ดว้ ยเหตดุ งั กลา่ วจงึ เปดิ โอกาสใหม้ พี รรคการเมอื งทไี่ ดร้ บั เลอื กตงั้ เพมิ่ มากขนึ้ มพิ กั จะตอ้ ง กล่าวถึงปัญหาการค�ำนวณคะแนนการเลือกตงั้ ทพ่ี รรคการเมอื งขนาดเล็กไดร้ บั เลือกต้ังในขณะทคี่ ะแนน ไม่ถึงคะแนนพึงมีในการค�ำนวณขั้นแรก และกลายเป็นทางเลือกให้บรรดาผู้ประสงค์รับสมัครเลือกตั้ง ตดั สินใจลงสมัครในพรรคการเมอื งอ่ืนๆ นอกจากพรรคเพ่ือไทย อยา่ งไรกด็ ี เครอื ขา่ ยพรรคการเมอื งแบบกลมุ่ ธรุ กจิ ทนุ นยิ มสมยั ใหม่ ปรากฏใหเ้ หน็ ไดเ้ ชน่ เดยี วกนั ในกรณีเขตเลือกตั้งที่ 1 ผู้สมัครรับเลือกต้ังจากพรรคเพ่ือไทย คือ นายเลิศศักดิ์ พัฒนชัยกุล มีพื้นฐาน ครอบครวั ท่ปี ระกอบธุรกิจภายในจังหวัดเลยและจังหวัดใกล้เคียงอย่างน่าสนใจ กลา่ วคอื ครอบครวั ของ นายเลศิ ศกั ดมิ์ ธี รุ กจิ ส�ำคญั คอื ตวั แทนจ�ำหนา่ ยรถจกั รยานยนตร์ ายใหญใ่ นจงั หวดั เลยและจงั หวดั ใกลเ้ คยี ง ในนาม “พัฒนชัยยนต์กรุ๊ป” แน่นอนว่าคนในชนบทอีสานหรือแม้แต่ประเทศไทย นิยมใช้จักรยานยนต์ 81 คณะกรรมการรา่ งรฐั ธรรมนูญ, ตารางความเห็นตอ่ ร่างพระราชบัญญัติประกอบรฐั ธรรมนูญว่าด้วยพรรคการเมอื ง พ.ศ. ..., 20 เมษายน 2560, จาก http://cdc.parliament.go.th/draftconstitution2/ewt_dl_link.php?nid=1053& filename=draftconreleate2

156 การศึกษาความเคลอ่ื นไหวทางการเมอื งและพฤติกรรมการเลือกตัง้ สมาชกิ สภาผแู้ ทนราษฎร 2562 จงั หวดั เลย เปน็ พาหนะในการเดนิ ทาง จงึ สง่ ผลใหส้ ามารถใชเ้ ครอื ขา่ ยธรุ กจิ ทม่ี สี นบั สนนุ การเลอื กตง้ั ในครง้ั นไี้ ด้ ทงั้ นี้ นายเลิศศักดิ์ยังเป็นประธานสโมสรฟุตบอลเมืองเลยยูไนเต็ด และพยายามสร้างความนิยมผ่านเกมกีฬา ที่ชาวไทยให้ความนิยม โดยเฉพาะอย่างย่ิงในกลุ่มวัยรุ่น คล้ายกับ “บุรีรัมย์โมเดล” ในกรณีของพรรค ภูมิใจไทย ที่ไม่อาจปฏิเสธได้ว่า อิทธิพลของนายเนวิน ชิดชอบ ประธานสโมสรฟุตบอลบุรีรัมย์ยูไนเต็ด ได้สง่ ผลตอ่ ความนยิ มของพรรคภมู ิใจไทยในแถบจังหวดั บุรีรัมย์และใกล้เคยี ง ส�ำหรบั งานศกึ ษาการเมอื งไทยโดยเฉพาะประเดน็ ของพรรคการเมอื ง กลมุ่ การเมอื ง การเลอื กตง้ั ของนักวิชาการต่างประเทศที่น่าสนใจและค่อนข้างทันสมัย คืองานของ James Ockey (2017) เรื่อง “Team Work: Shifting Patterns and Relationships in Local and National Politics in Thailand”82 เปน็ งานวจิ ยั ทเ่ี กบ็ ขอ้ มลู จากการสมั ภาษณน์ กั การเมอื งทง้ั ในระดบั ชาตแิ ละทอ้ งถน่ิ นกั วชิ าการ หวั คะแนน ขา้ ราชการ เจา้ หนา้ ทข่ี องส�ำนกั งานคณะกรรมการการเลอื กตงั้ โดยลงพนื้ ทเ่ี กบ็ ขอ้ มลู ทง้ั หมด 24 จงั หวดั กระจายทว่ั ทกุ ภมู ภิ าคของประเทศ ในสว่ นภาคอสี านจงั หวดั ทลี่ งพนื้ ทเี่ กบ็ ขอ้ มลู มี 6 จงั หวดั ไดแ้ ก่ บรุ รี มั ย์ ขอนแกน่ นครราชสมี า มหาสารคาม หนองคาย และอดุ รธานี งานชน้ิ ดงั กลา่ วน้ี มขี อ้ คน้ พบวา่ “โฉมหนา้ การเมอื งไทย” ในปจั จบุ นั ไดเ้ ปลยี่ นแปลงไปจากเดมิ ทพ่ี รรคการเมอื งขนาดใหญ่ (พรรคไทยรกั ไทย ตอ่ มา คือพรรคพลังประชาชน และพรรคเพ่ือไทย) พยายามสร้างนโยบายเพื่อลงไปตอบสนองความต้องการ ของประชาชนโดยตรงเพ่ือหวังผลคะแนนจากผู้มีสิทธ์ิเลือกต้ังเป็นส�ำคัญโดยเฉพาะอย่างยิ่งในระบบ บญั ชรี ายชอ่ื อนั เปน็ ลกั ษณะเฉพาะของระบบการเลอื กตงั้ ภายใตร้ ฐั ธรรมนญู ฉบบั ปี 2540 เปลยี่ นไปเปน็ การพยายามสร้างการประนีประนอมระหว่างพรรคการเมืองและนักการเมืองท้องถิ่นตลอดจนเครือข่าย อุปถัมภ์ของการเมืองท้องถิ่น ในขณะที่ความจงรักภักดีของผู้ลงคะแนนเสียงเลือกต้ังและพรรคการเมือง ไมไ่ ดส้ ง่ ผลกระทบตอ่ การเมอื งในระดบั ทอ้ งถน่ิ มากนกั ความสมั พนั ธท์ เ่ี กดิ ขน้ึ คอื พรรคการเมอื งจะเลอื ก “ท�ำงานเปน็ ทมี ” กบั นกั การเมอื งทอ้ งถนิ่ ในลกั ษณะการหลกี เลย่ี งการสนบั สนนุ อยา่ งเปน็ ทางการ เนอื่ งจาก หากมกี ารกระท�ำผดิ กฎหมายจากนกั การเมอื งทอ้ งถน่ิ อาจกระทบถงึ ขนึ้ ยบุ พรรคการเมอื ง ทงั้ นี้ ผลประโยชน์ ร่วมกันจะตกอยู่กับท้ังพรรคการเมืองและนักการเมืองท้องถิ่น เน่ืองจากการกระจายอ�ำนาจ ส่งผลให้ม ี การกระจายทรัพยากร (โดยเฉพาะงบประมาณ) มายังท้องถิ่น จึงส่งผลให้รูปแบบความสัมพันธ์ท ่ี แปรเปลยี่ นไปคอื ทงั้ พรรคการเมอื งและนกั การเมอื งทอ้ งถนิ่ ตา่ งฝา่ ยตา่ งอปุ ถมั ภซ์ งึ่ กนั และกนั ผลการวจิ ยั ของ Ockey ท�ำใหส้ ามารถอรรถาธบิ ายพลวตั การเลอื กตงั้ ครงั้ นใี้ นจงั หวดั เลย ในลกั ษณะทว่ี า่ พรรคการเมอื ง จะอาศยั นกั การเมอื งทอ้ งถนิ่ ในการหาเสยี งเลอื กตงั้ โดยเฉพาะอยา่ งยงิ่ “ตระกลู การเมอื งทที่ �ำงานการเมอื ง มาต่อเนื่องยาวนาน” (Perpetuate Family Politics) ในขณะที่นักการเมืองท้องถ่ินก็น�ำพรรคการเมือง มาเป็น “จดุ ขาย” ในการหาเสียงเลือกตั้งทอ้ งถ่นิ เช่นเดียวกัน ในกรณีการเลือกตั้ง ส.ส.จังหวดั เลย เขต 3 พรรคภูมิใจไทยได้อาศัย “ตระกูลทิมสุวรรณ” ซ่ึงมีความสัมพันธ์อันดีกับนายธนาวุฒิ ทิมสุวรรณ แมค้ วามนยิ มในพรรคภมู ใิ จไทยจะไมม่ ากเทา่ กบั พรรคเพอื่ ไทย ทวา่ เมอ่ื เทยี บกบั บารมี เครอื ขา่ ยการเมอื ง ทอ้ งถนิ่ และการครอบครองทรพั ยากรในองคก์ รปกครองทอ้ งถนิ่ ขนาดใหญ่ (อบจ.) ของตระกลู ทมิ สวุ รรณ 82 James Ockey, “Team Work: Shifting Patterns and Relationships in Local and National Politics in Thailand,” Journal of Social Issues in Southeast Asia 32, 3 (2017): 562-600.

157 สง่ ผลใหน้ ายธนยศ ลกู ชายของนายธนาวฒุ ิ ทเ่ี พง่ิ ลงสมคั รรบั เลอื กตง้ั ส.ส. เปน็ ครง้ั แรก สามารถเอาชนะ คแู่ ข่งคนส�ำคัญจากพรรคเพอ่ื ไทย และอดีต ส.ส.หลายสมัยจากพรรคพลงั ประชารฐั ได้ งานวิจัยท่ีเกี่ยวข้องของนักวิชาการไทยที่น่าสนใจและค่อนข้างทันสมัย คืองานของเวียงรัฐ เนติโพธ์ิ (2558) เรอื่ ง หีบบตั รกับบญุ คุณ: การเมอื งการเลอื กต้ังและการเปล่ียนแปลงเครือขา่ ยอุปถมั ภ8์ 3 งานช้ินนี้มีข้อเสนอส�ำคัญสองประการคือ ประการแรก ระบบพรรคการเมืองท่ีเข้มแข็ง สนับสนุนให้เกิด กลไกแบบจกั รกลทางการเมือง อันมลี กั ษณะการสร้างเครอื ข่ายฐานคะแนนเสยี งทีม่ ผี ลประโยชนร์ ว่ มกนั ภายใต้ “ร่มธง” ของพรรคการเมือง กล่าวคือ พรรคการเมืองนั้นได้สร้างเครือข่ายความสัมพันธ์ผ่าน การเลือกต้ังท้ังในระดับชาติและระดับท้องถิ่น ซ่ึงแตกต่างไปจากรูปแบบอุปถัมภ์แบบเดิม ท่ีเป็น ความสัมพันธ์ต่างตอบแทนและไม่เท่าเทียมกันระหว่างผู้อุปถัมภ์และผู้รับอุปถัมภ์ ประการท่ีสอง การจัดตั้งเครือข่ายทางการเมืองแบบจักรกลในประการแรก ได้ก่อให้เกิดพลวัตใหม่ของระบบอุปถัมภ ์ ซง่ึ ท�ำให้เกดิ การเคลอ่ื นไหวทางสงั คม (Social Mobility) ทง้ั ในแงข่ องชนชน้ั ทางการเมือง อุดมการณ์ทาง การเมือง ความเข้าใจอ�ำนาจรัฐ ตลอดจนส�ำนึกความเป็นพลเมืองผ่านการเลือกตั้ง ผลการวิจัย พบว่า ความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งนกั การเมอื งและพรรคการเมอื ง และระหวา่ งนกั การเมอื งดว้ ยกนั มคี วามเปลยี่ นแปลง น้อย กล่าวคือ ความพยายามในการรักษาสถานภาพเดิม และกระบวนการตัดสินในคัดเลือกผู้น�ำ ในนามของพรรคการเมือง ด้านความสัมพันธ์ระหว่างนักการเมืองกับหัวคะแนน เป็นไปในรูปแบบท่ีม ี ความเช่ือมโยงกับการเมืองท้องถิ่นมากข้ึน โดยมีปัจจัยส�ำคัญที่เป็นโครงสร้างในการก�ำหนดรูปแบบ ความสัมพันธ์ดังกล่าวคือ ระบบราชการ อันส่งผลกระทบต่อนักการเมืองในลักษณะของการต่อรองและ การอาศยั ระบบดงั กลา่ วเพอ่ื รกั ษาอ�ำนาจเดมิ ทวา่ การรฐั ประหารท�ำใหน้ กั การเมอื งทอ่ี าศยั ระบบราชการ มีความได้เปรียบมากขึ้น สุดท้ายในระดับประชาชน แบบแผนการตัดสินใจของประชาชนเปลี่ยนไปจาก ท่เี คยอยใู่ นรปู แบบความสัมพันธ์เชิงอปุ ถมั ภผ์ า่ นการซื้อสทิ ธขิ ายเสยี งเป็นหลัก เปลี่ยนไปในรปู แบบของ การพิจารณาจากการทุ่มเทของนักการเมืองในเขตเลือกตั้งน้ันๆ อาทิ ความสนิทสนมคุ้นเคย การเข้าถึง ชาวบ้าน การช่วยเหลือผ่านงานพิธีต่างๆ ท้ังนี้ ความเปล่ียนแปลงอีกประเด็นหน่ึงท่ีมีความส�ำคัญคือ ปรากฏการณข์ องพรรคไทยรกั ไทยในการเลอื กตงั้ ปี พ.ศ.2544 และ 2548 ไดท้ �ำใหแ้ บบแผนการตดั สนิ ใจ ของประชาชนมงุ่ ไปทน่ี โยบายของพรรคการเมอื งมากขน้ึ หรอื อาจกลา่ วไดว้ า่ ความเปลยี่ นแปลงดงั กลา่ ว มลี ักษณะในเชงิ สถาบนั เมอ่ื พจิ ารณาจากงานขา้ งตน้ กบั การเลอื กตง้ั ในจงั หวดั เลย พบวา่ โดยภาพรวมมคี วามสอดคลอ้ ง กนั โดยเฉพาะอยา่ งยงิ่ ประเดน็ ดา้ นความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งนกั การเมอื งกบั พรรคการเมอื ง เนอ่ื งจากระบบ การสรรหาผู้สมัครในนามพรรคการเมืองโดยเฉพาะพรรคใหญ่อย่างเช่นในกรณีพรรคเพ่ือไทย เป็นการ ตกลงและการประนีประนอมผลประโยชน์ของชนช้ันน�ำทางการเมืองในจังหวัดเท่าน้ัน ผลการวิจัย ท�ำให้ทราบว่า เครือข่ายกลุ่มผลประโยชน์ขนาดใหญ่ภายในจังหวัดคือ เครือข่ายของตระกูลทิมสุวรรณ 83 เวียงรัฐ เนติโพธ์ิ, หีบบัตรกับบุญคุณ: การเมืองการเลือกตั้งและการเปลี่ยนแปลงเครือข่ายอุปถัมภ์, (เชียงใหม่: ศูนยศ์ กึ ษาอาเซียน มหาวิทยาลยั เชยี งใหม่, 2558).

158 การศึกษาความเคลอ่ื นไหวทางการเมืองและพฤตกิ รรมการเลอื กตง้ั สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร 2562 จังหวัดเลย ซึ่งสะสมทุนมาเป็นเวลายาวนานต้ังแต่รุ่นปู่ (สุรัตน์ ทิมสุวรรณ) ในปัจจุบันเครือข่ายน้ี มีฐานอ�ำนาจ ทางการเมืองท่ีส�ำคัญทั้งในระดับชาติผ่านการได้รับเลือกต้ังสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรใน 2 จากทั้งหมด 3 เขตเลือกตั้ง และการครองอ�ำนาจอย่างยาวนานในการเมืองท้องถิ่นผ่านองค์การบริหารส่วนจังหวัด หากพิจารณาในอดีต พบว่า การสรรหาผู้ลงสมัครรับเลือกตั้งท้ังสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร และผู้บริหาร ในองค์กรปกครองท้องถิ่นขนาดใหญ่ มักได้รับการสนับสนุนและเห็นชอบจากตระกูลดังกล่าวเสมอ แม้ กระท่ังปรีชา เร่งสมบูรณ์สุข อดีต ส.ส. 9 สมัย และทศพล สังขทรัพย์ ก็มีเส้นทางการเมืองและเติบโต มาจากเครือข่ายตระกูลทิมสุวรรณ ส�ำหรับการเลือกต้ังคร้ังน้ี พบว่า การประนีประนอมในผลประโยชน์ ผา่ นการจดั สรรการลงสมคั รรบั เลือกต้ังในเขต 1 และเขต 2 ในนามพรรคเพ่ือไทย กล่าวคอื ส�ำหรบั เขต 1 ส.ส.เดมิ ของพรรคเพอ่ื ไทยยา้ ยไปสงั กดั พรรคการเมอื งอน่ื จงึ ท�ำใหพ้ รรคตอ้ งสรรหาผสู้ มคั รรายใหม่ ทวา่ ในเขต 2 มผี สู้ มคั รทมี่ ีศักยภาพและคาดวา่ จะได้รบั เลอื กตัง้ ถงึ 2 คน คือ ศรณั ย์ ทิมสุวรรณ และเลิศศกั ด์ิ พัฒนชัยกุล โดยทั้งสองมีฐานเสียงส่วนใหญ่ในเขตอ�ำเภอวังสะพุง ด้วยเหตุดังกล่าว การต่อรองและ ประนปี ระนอมผลประโยชนจ์ งึ เกดิ ขน้ึ ซง่ึ ไมเ่ กยี่ วขอ้ งกบั การมสี ว่ นรว่ มของประชาชนแตอ่ ยา่ งใด ผลปรากฏ วา่ เลศิ ศกั ด์ิ อดตี นายกเทศมนตรเี ทศบาลเมอื งวงั สะพงุ ไดร้ บั การจดั สรรใหเ้ ปน็ ผสู้ มคั รของพรรคในเขต 1 ส่วนศรณั ย์ ทล่ี ง “เล่นการเมือง” เป็นคร้ังแรกในขณะทีอ่ ายุยงั ไม่ถึงสามสิบปีนน้ั ได้รบั การจดั สรรให้เป็น ผู้สมคั รในเขต 2 เนือ่ งจากพรรคและเครอื ขา่ ยกล่มุ การเมืองในจงั หวดั พจิ ารณาแล้ววา่ หากจะใหศ้ รณั ย์ ไปลงแข่งขันในเขต 1 อาจ “พลาดท่า” ให้กับผู้สมัครท่ีมีประสบการณ์สูงอย่างทศพล สังขทรัพย์ และ อดตี ส.ส.อกี คนหนง่ึ คอื วนั ชยั บษุ บา ทวา่ หากเปน็ เลศิ ศกั ด์ิ ดว้ ยเครอื ขา่ ยกลมุ่ ธรุ กจิ ทมี่ อี ยา่ งกวา้ งขวาง ในเขตอ�ำเภอเมือง บุคลิกภาพดี มีประสบการณ์ด้านการเมือง และเป็นนักวางยุทธศาสตร์ จะสามารถ รับมือกับผู้สมัครจากพรรคการเมืองอื่นได้ นอกจากนี้ปัจจัยส�ำคัญท่ีท�ำให้พรรคเพื่อไทยเลือกเลิศศักด์ิ เป็นตวั แทน คือ ความพร้อมดา้ นการเงนิ ท่ีท�ำให้พรรคไม่ตอ้ งสนับสนุนมากนกั ด้านความสัมพันธ์ระหว่างนักการเมืองระดับชาติกับนักการเมืองท้องถ่ิน จากข้อสังเกตของ เวียงรัฐ ในสถานการณ์หลังการรัฐประหาร พ.ศ.2549 คือ ลักษณะของการเลือกต้ังท่ีไม่มั่นคงและ ต่อเนื่อง ท�ำให้เครือข่ายการเมืองท้องถิ่นในจังหวัดเลยไม่ได้ผูกมัดตนเองเข้ากับพรรคการเมืองใดโดย เฉพาะ พจิ ารณาจากเครอื ขา่ ยตระกลู ทมิ สวุ รรณ ในเขตเลอื กตงั้ ที่ 2 และ 3 ในกรณเี ขตเลอื กตงั้ ที่ 2 ศรณั ย์ ทิมสุวรรณ เลือกที่จะลงรับสมัคร ส.ส.ในนามพรรคเพื่อไทย ส่วนธนยศ ทิมสุวรรณ เลือกสังกัด พรรคภูมิใจไทย และท้ังสองได้รับเลือกตั้ง ในขณะที่ธนยศ ต้องแข่งขันกับผู้สมัครที่มีศักยภาพถึง 2 คน คอื ปรชี า เรง่ สมบรู ณส์ ขุ อดตี ส.ส. 9 สมยั จากพรรคพลงั ประชารฐั และสนั ตภิ าพ เชอ้ื บญุ มี ผสู้ มคั รจาก พรรคเพอื่ ไทย ทงั้ นเ้ี ปน็ เพราะเครอื ขา่ ยการเมอื งทอ้ งถนิ่ ของผเู้ ปน็ บดิ า (ธนาวฒุ ิ ทมิ สวุ รรณ) ทมี่ คี รอบคลมุ ทั่วท้ังจังหวัดผ่านองค์การบริหารส่วนจังหวัด สามารถจัดการฐานคะแนนเสียงได้อย่างมีประสิทธิภาพ เนื่องจากบรรดาหัวคะแนนส่วนใหญ่เป็นสมาชิกสภาองค์การบริหารส่วนจังหวัดในเครือข่าย และได้รับ ผลประโยชนต์ อ่ เนอ่ื งผา่ นโครงการกอ่ สรา้ งโครงสรา้ งพนื้ ฐานตา่ งๆ ทอ่ี ยใู่ นงบประมาณของ อบจ. ตลอดจน การช่วยเหลือและสนับสนุนงบประมาณเม่ือมีการเลือกต้ังสมาชิกสภาองค์การบริหารส่วนจังหวัด ในแต่ละคร้ัง กระน้ันก็ดี ความนิยมต่อพรรคเพ่ือไทยของประชาชนในจังหวัดยังปรากฏให้เห็นอยู่บ้าง

159 เมื่อพิจารณาจากการสัมภาษณ์ประชาชนท่ัวไป พบว่า พวกเขายังจดจ�ำนโยบายของพรรคดังกล่าวได้ เป็นอย่างดี ตลอดจนส่งผลให้พฤติกรรมในการลงคะแนนเสียงเลือกต้ังเปล่ียนแปลงไปจากในช่วงก่อน หน้าการเลือกต้ังในปี 2548 คือ เร่ิมท่ีจะพิจารณาจากนโยบายของพรรคการเมืองที่เล็งเห็นผลในทาง ปฏิบัติ ความสามารถในการตอบสนองต่อปัญหาในชีวิตประจ�ำวัน และการเอาใจใส่ประชาชนในพื้นที่ เขตเลือกตง้ั ของตน ประเดน็ สดุ ทา้ ยคอื ความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งนกั การเมอื งกบั ประชาชน พบวา่ การเลอื กตงั้ สมาชกิ สภาผู้แทนราษฎรจังหวัดเลยครั้งน้ี ประชาชนตัดสินใจเลือกผู้สมัคร ส.ส. จากเหตุผลสองประการ คือ ระหวา่ งคณุ สมบตั สิ ว่ นบคุ คลโดยพจิ ารณาจากการเปน็ บคุ คลในตระกลู ส�ำคญั ทส่ี รา้ งประโยชนก์ บั ตน และ พรรคการเมืองท่ีนิยมอย่างพรรคเพ่ือไทย ด้านพฤติกรรมการซ้ือสิทธิขายเสียงพบบ้าง ทว่าประชาชน จะไม่เอ่ยช่ือพรรคการเมืองโดยตรง และให้ข้อมูลเพิ่มเติมในลักษณะท่ีว่า ตนน้ันรับรู้และเข้าใจว่า การเมืองเป็นอย่างไร พรรคใดหรือบุคคลใดท่ีให้ผลประโยชน์ก็รับไว้ แต่ก็ใช่ว่าต้องเลือกพรรคน้ันหรือ บคุ คลนน้ั เสมอไป เนอ่ื งจากมพี รรคการเมอื งทนี่ ยิ มอยแู่ ลว้ กลา่ วไดว้ า่ การซอ้ื เสยี งไมไ่ ดเ้ ปน็ ปจั จยั ส�ำคญั ส�ำหรบั การเลอื กตง้ั ของจงั หวดั เลย เนอ่ื งจากประชาชนพจิ ารณาจากปจั จยั อนื่ ๆ เชน่ การลงพนื้ ทห่ี าเสยี ง การเขา้ ถงึ ประชาชน การท�ำประโยชนใ์ หก้ บั สว่ นรวม เปน็ ตน้ ทง้ั น้ี ระบบเลอื กตงั้ ทอ่ี อกแบบใหม้ บี ตั รเลอื กตง้ั เพยี งหนงึ่ ใบ ท�ำใหก้ ารตดั สนิ ใจลงคะแนนเสยี งของประชาชนมคี วามซบั ซอ้ นมากขนึ้ ไปดว้ ย เนอ่ื งจากตอ้ ง พิจารณาจากปจั จัยหลายประการรวมกนั ค�ำถามทน่ี า่ สนใจคอื ผลการเลอื กตงั้ สมาชกิ สภาผแู้ ทนราษฎรของจงั หวดั เลยในครงั้ นี้ สามารถ อธบิ ายในเชงิ ทฤษฎไี ดห้ รอื ไม่ และอย่างไร แน่นอนวา่ ในเบ้ืองต้นทฤษฎีการอธิบายพรรคการเมืองตาม แนวทางตะวนั ตกไมส่ ามารถอธบิ ายไดอ้ ยา่ งเหมาะสม ดงั นน้ั แนวทางในการอธบิ ายปรากฏการณท์ างการเมอื ง จงึ อาจตอ้ งเทยี บเคยี งกบั บรบิ ททม่ี ลี กั ษณะคลา้ ยกนั ดงั เชน่ บรบิ ทของการเปน็ ประเทศก�ำลงั พฒั นา ทงั้ น้ี งานทนี่ า่ สนใจในการอธบิ ายผลการเลอื กตงั้ ของจงั หวดั เลย และอาจรวมถงึ ประเทศไทย คอื งานของ Flavia Freidenberg และ Steve Levitsky (2006) ช่ือ “Informal Institutions and Party Organization in Latin America”84 เปน็ การศกึ ษาพรรคการเมอื งในละตนิ อเมรกิ า สว่ นใหญเ่ ปน็ ประเทศก�ำลงั พฒั นาเชน่ เดยี วกบั ประเทศไทย ข้อคน้ พบของท้ังสอง คือ พรรคการเมอื งในละตนิ อเมริกาในชว่ งทศวรรษ 1990 มีลักษณะ การเปน็ สถาบนั ทไี่ มเ่ ปน็ ทางการ (Informal Institution) กลา่ วคอื พรรคการเมอื งมลี กั ษณะโครงสรา้ งทเี่ ปน็ ทางการออ่ นแอ เชน่ มกี ารเปลยี่ นแปลงกตกิ าทใ่ี ชใ้ นการแขง่ ขนั ทางการเมอื งหลายครงั้ และไมม่ คี วามแนน่ อน การตดั สินใจของพรรคการเมอื งอาศยั ผมู้ อี �ำนาจทางการเมอื งท่ไี ม่ไดอ้ ยูภ่ ายใต้โครงสร้างของพรรคอย่าง เปน็ ทางการ อ�ำนาจการตดั สนิ ใจอยทู่ ศี่ นู ยก์ ลางของพรรค ขอบเขตโครงสรา้ งองคก์ ารของพรรคการเมอื ง ไมช่ ดั เจน ท�ำใหอ้ �ำนาจการตดั สนิ ใจตกอยกู่ บั บคุ คลหรอื กลมุ่ ใดกลมุ่ หนงึ่ ในพรรค เปน็ ตน้ งานชนิ้ น้ี ไดร้ บั 84 Flavia Freidenberg and Steve Levitsky, “Informal Institutions and Party Organization in Latin America”, in Informal institutions and democracy: Lessons from Latin America, (eds.) G. Helmke and S. Levitsky (Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2006): 178-197.

160 การศึกษาความเคล่อื นไหวทางการเมอื งและพฤตกิ รรมการเลอื กต้งั สมาชกิ สภาผู้แทนราษฎร 2562 จงั หวดั เลย การน�ำไปศึกษาต่อโดย Elin Bjarnegard (2013) ชื่อ “Who’s the perfect politician? Clientelism as a determining feature of Thai politics”85 พบว่า ระบบพรรคการเมืองของไทยสามารถอธิบายได้ อยา่ งเหมาะสมกบั ตวั แบบ “สถาบนั ทางการเมอื งทไี่ มเ่ ปน็ ทางการ” โดยระบบอปุ ถมั ภย์ งั คงเปน็ ตวั ก�ำหนด การแขง่ ขนั ในการเมอื งไทย สง่ ผลใหพ้ รรคการเมอื งไมส่ ามารถพฒั นาไปเปน็ สถาบนั ทางการเมอื งอยา่ งเชน่ ในตะวันตกได้ เน่ืองจากระบบดังกล่าวนี้ ได้สร้างลักษณะของโครงสร้างอย่างไม่เป็นทางการให้กับ พรรคการเมอื ง เช่น ตวั แทนการรบั สมคั รเลอื กตงั้ สมาชกิ สภาผแู้ ทนราษฎรของพรรคการเมอื งขนาดใหญ่ อย่างพรรคไทยรักไทย และพรรคประชาธปิ ัตย์ มกั คดั เลอื กจากเครือขา่ ยระบบอุปถมั ภ์ท่ีมีความสัมพนั ธ์ กับนักการเมืองท้องถ่ินในเขตเลือกตั้งของตน นอกจากนี้ภายในพรรคการเมืองแต่ละพรรค (โดยเฉพาะ พรรคขนาดใหญ)่ ยงั เตม็ ไปดว้ ยกลมุ่ การเมอื งภายในพรรค หรอื “มงุ้ ” (Political Faction) ท�ำใหก้ ารด�ำเนนิ งานของพรรค ถกู ขับเคลอ่ื นไปด้วยกลุ่มดังกล่าวหรอื แม้กระท่งั ตัวบคุ คลที่มีบารมีภายในพรรค งานชิ้นน้ี ยงั สอดคลอ้ งกบั งานของ Ockey ทก่ี ลา่ วตอนหนงึ่ วา่ พรรคไทยรกั ไทย (หรอื เพอื่ ไทย) ไมไ่ ดใ้ หค้ วามส�ำคญั กับการขยายสาขาพรรคการเมืองไปยังภูมิภาคต่างๆ ในลักษณะเป็นทางการ ทว่าการติดต่อระหว่าง ส่วนกลางของพรรค เป็นไปในลักษณะไม่เป็นทางการ โดยใช้ส�ำนักงานของ ส.ส. ในเขตเลือกตั้งน้ันๆ เป็นศูนย์ประสานงาน ซึ่งพิจารณาได้ว่า การให้ความส�ำคัญในตัวบุคคลท่ีอยู่ในระบบเครือข่ายอุปถัมภ ์ ในการคัดเลือกเพ่ือส่งผู้สมัครรับเลือกตั้งยังคงเป็นลักษณะส�ำคัญของภูมิทัศน์การเมือง (Political Landscape) ของไทย ทั้งน้ี เมื่อพิจารณาเฉพาะผู้สมัครรับเลือกต้ังในเขตจังหวัดเลยพบว่า ผู้สมัครท่ีได้ คะแนนเสียงมากท่ีสุดสามล�ำดับแรก ดงั ตารางที่ 35 มีคุณลกั ษณะเช่นเดยี วกันน้ีเกือบทง้ั หมด 85 Elin Bjarnegard, “Who’s the Perfect Politician?: Clientelism as a determining feature of Thai politics”, in Party Politics in Southeast Asia : Clientelism and Electoral Competition in Indonesia, Thailand and the Philippines, (eds.) D.Tomza and A. Ufen (Abington, Oxon: Routledge, 2013): 142–162.

161 บรรณานกุ รม ภาษาองั กฤษ Bjarnegard, F. (2013). Who’s the Perfect Politician?: Clientelism as a determining feature of Thai politics. Party Politics in Southeast Asia: Clientelism and Electoral Competition in Indonesia, Thailand and the Philippines, (eds.) D.Tomza and A. Ufen. Abington, Oxon: Routledge. pp. 142–162. Freidenberg, F. & Levitsky, S. (2006). Informal Institutions and Party Organization in Latin America. Informal institutions and democracy: Lessons from Latin America, (eds.) G. Helmke and S. Levitsky. Baltimore: The Johns Hopkins University Press. pp. 178–197. McCargo, D. (1997). Thailand’s political parties: Real, authentic and actual. Political Change in Thailand: Democracy and Participation, (ed.). K. Hewison. London and New York: Routledge. pp. 114–131. McCargo, D. (2018). Thailand’s Changing Party Landscap. Seas–Yusof Ishak institute, 63, 1-7 Ockey, J. (2017). Team Work: Shifting Patterns and Relationships in Local and National Politics in Thailand. Journal of Social Issues in Southeast Asia, 32(3), 562-600. Sawasdee, S. N. (2006). Thai Political Parties in the Age of Reform. Bangkok: Institute of Public Policy Studies. 150+ politicos defect to new pro-junta party. (2018, November 27). Khaosod English. Retrieved from www.khaosodenglish.com/politics/2018/11/27/150-politicos-defect-to-new-pro-junta-party

162 การศึกษาความเคลอ่ื นไหวทางการเมืองและพฤติกรรมการเลือกตัง้ สมาชกิ สภาผู้แทนราษฎร 2562 จังหวัดเลย ภาษาไทย คณะกรรมการร่างรัฐธรรมนูญ. (20 เมษายน 2560). ตารางความเห็นต่อร่างพระราชบัญญัติ ประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยพรรคการเมือง พ.ศ. .... ค้นจาก http://cdc.parliament.go.th/ draftconstitution2/ewt_dl_link.php?nid=1053&filename=draftconreleate2 คณิตศาสตร์เลือกต้ัง จะชนะเลือกต้ังต้องได้ก่ีเสียง. (1 ตุลาคม 2561). มติชน. ค้นจากwww.matichon- weekly.com/column/article_137184 คะแนนเสียงท่วมท้น หนุน อก ธนาธร น่ังหัวหน้าพรรคอนาคตใหม่. (27 พฤษภาคม 2561). ข่าวสด. ค้นจาก www.khaosod.co.th/politics/news_1137247 คณุ หญงิ สดุ ารตั น์ นำ� ทมี แกนนำ� พรรคเพอื่ ไทยรว่ มปราศรยั ใหก้ บั ผสู้ มคั ร ส.ส.จงั หวดั เลย โจมต!ี อดตี ส.ส. ยา้ ยพรรคสอบตก. (25 กุมภาพนั ธ์ 2562). ซีเคนวิ ส.์ คน้ จาก www.cknews.today/post/598 จ.เลย พรรคประชาชาติ ปราศรัยใหญ่เปิดตัวผู้สมัคร ยันไม่อยู่ข้างเผด็จการ. (8 กุมภาพันธ์ 2562). แนวหน้า. ค้นจาก www.naewna.com/politic/394206 จตพุ ร รว่ มประชมุ พรรคเพอ่ื ชาติ จ.เลย อดั คำ� สงั่ คสช.เออ้ื ฝา่ ยรฐั ทำ� เลอื กตงั้ วนุ่ วาย. (18 พฤศจกิ ายน2561). มตชิ น. จาก www.matichon.co.th/region/news_1232086 เจาะใจ ธนยศ ทิมสุวรรณ ทายาทนักการเมืองนักธุรกิจแนวหน้าเมืองเลย. (17 กุมภาพันธ์ 2562). คมชัดลึก. คน้ จาก www.komkhaotuathai.com/content/9826 ชชั ชาติ ประกาศดนั 6 ยทุ ธศาสตรส์ ไู่ ทยยงั่ ยนื . (28 มกราคม 2562). คมชดั ลกึ . คน้ จาก www.komchad- luek.net/news/politic/360471 ชัยพงษ์ ส�ำเนียง. (11 มีนาคม 2562). อ่านการเมือง ว่าด้วยการเลือกต้ังและจัดตั้ง: อนาคตใหม่และ เพือ่ ไทย. คน้ จาก http://prachatai.com/journal/2019/03/81453 ไชยวฒุ ิ มนตรรี ักษ.์ (2551). นักการเมอื งถิ่นจังหวัดเลย. กรงุ เทพฯ: สถาบันพระปกเกล้า. ถึงคิว “เพ่ือไทย” ทนายเมืองเลยร้องยุบ “สุดารัตน์”ปราศรัยหลอกลวง อ้าง สจ.ดังอยู่บัญชีรายชื่อ. (8 มีนาคม 2562). ผู้จัดการ. ค้นจาก http://mgronline.com/local/detail/9620000023620 ทำ� ความเขา้ ใจก่อนไปเลือกต้งั ส.ส. ใชบ้ ัตรใบเดียว เลือกไดเ้ พยี งหนงึ่ คนท่รี ักหรือพรรคทีใ่ ช.่ (3 ตลุ าคม 2561). เดอะสแตนดาร์ด. คน้ จาก www.thestandard.co/election-2561-and-voting-explained ธนาธร แถลงตั้งพรรคอนาคตใหม่ก่อนไปจดทะเบียน กกต. (15 มีนาคม 2562). โพสต์ทูเดย์. ค้นจาก www.posttoday.com/politic/news/544445 นายกปอ็ ก เลศิ ศักด์ิ พัฒนชยั กุล จากการเมืองทอ้ งถิ่นสู่เวทีระดับชาติ ยุคเปลยี่ นผ่านผู้แทนฯเมอื งเลย. (6 กมุ ภาพนั ธ์ 2562). ทีนิวส.์ ค้นจาก www.77jowo.com/contents/119453 บัญญตั -ิ คุณหญงิ กลั ยา ยกพลแกนน�ำพรรคประชาธปิ ัตย์ เปิดเวทีปราศรัยเชียงคาน หาเสยี งชว่ ยผ้สู มัคร ส.ส.เลย. (24 กุมภาพันธ์ 2562). ทีนวิ ส.์ ค้นจาก www.tnews.co.th/region/495003

163 บก๊ิ ตู่ นำ� ครม.สญั จรเมอื งเลยชน่ื มนื่ อดตี ส.ส.พท.โผลต่ อ้ นรบั . (17 กนั ยายน 2561). ไทยโพสต.์ คน้ จาก www.thaipost.net/main/detail/17757 บูฆอรี ยีหมะ. (18 ธันวาคม 2561). “ท�ำไมพรรคประชาธิปัตย์จึงผูกขาดในภาคใต้?” มติชน. ค้นจาก www.matichon.co.th/article/news_1277764 ปชป.ชู “โฉนดสีฟ้า” สู้ “บ้านล้านหลัง” “มาร์ค” บัญชีนายกฯคนเดียว. (25 ธันวาคม 2561). ผู้จัดการ ค้นจาก https://mgronline.com/daily/detail/9610000127909 ปรากฏการณ์ “รัฐบาลพรรคเดียว” ไทยรักไทย ท�ำไมชนะถล่มทลาย 14 ปีก่อน. (14 มีนาคม 2562). ไทยรัฐ. คน้ จาก www.thairath.co.th/news/politic/1519081 ปรีชา เร่งสมบูรณ์สุข พปชร. ล่ันไม่ได้ขายตัวตามที่ถูกโจมตี. (7 มีนาคม 2562). คมชัดลึก. ค้นจาก www.komchadluek.net/news/hotclip/364807 ปรชี า-เปลง่ มณ-ี วนั ชยั ’ รอรบั ‘กลมุ่ สามมติ ร’ เทยี บ ‘สรุ ยิ ะ’ นง่ั หวั หนา้ เตรยี มเดนิ สาย. (18 มถิ นุ ายน2561). มติชน. คน้ จาก www.matichon.co.th/politics/news_1003393 เปิด 97 บัญชีรายช่ือเพ่ือไทย ‘บรรยิน’ ลุ้นได้เป็น ส.ส.. (5 กุมภาพันธ์ 2562). ไทยโพสต์. ค้นจาก www.thaipost.net/main/detail/28393 เปิดใจ! สส.หนุ่มนักเรียนนอก’พรรคภูมิใจไทย’ล้มแชมป์เก่าขาดลอย. (27 มีนาคม 2562). แนวหน้า. ค้นจาก www.naewna.com/politic/404307 ผู้สมัคร ส.ส.เลย ปชป. งัดกลยุทธ์เคาะประตูบ้าน เปิดปราศรัยวงเล็ก. (5 กุมภาพันธ์ 2562). มติชน. คน้ จาก www.matichon.co.th/politics/news_1350978 ผู้สมัคร สส.เลย พรรคพปชร.เขต 1 โร่แจ้ง ตร.ป้ายหาเสียงถูกท�ำลาย. (18 กุมภาพันธ์ 2562). มติชน. คน้ จาก www.matichon.co.th/region/news_1369575 พรรคทักษิณ : ย้อนเกมต่อสู้ในรอบ 20 ปี หนี “กับดัก” รัฐธรรมนูญ 3 ฉบับ. (20 พฤศจิกายน 2561). บีบีซไี ทย. คน้ จาก www.bbc.com/thai/thailand-46276828 พระราชกฤษฎีกาให้มีการเลือกต้ังผู้แทนต�ำบลและสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 1 พุทธศักราช 2476. (14 มิถนุ ายน 2476). ราชกจิ จานเุ บกษา. เลม่ ท่ี 50. หนา้ 355-357. พระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยพรรคการเมือง พ.ศ. 2561 (12 กันยายน 2561). ราชกจิ จานุเบกษา. เล่มที่ 135 ตอนท่ี 68 ก. หน้า 40-97. พลงั ประชารฐั ดดู “ปรชี า” สำ� เรจ็ “เพอื่ ไทย” ยนั ไมก่ ระทบมาก. (18 มถิ นุ ายน 2561). คมชดั ลกึ . คน้ จาก www.komchadluek.net/news/politic/330917 พลิกสตู รค�ำนวณยอด ส.ส. กับยุทธศาสตร์ แตกแบงกพ์ ันเป็นแบงก์รอ้ ย. (10 ตลุ าคม 2561). บีบีซีไทย. ค้นจาก www.bbc.com/thai/thailand-45781654

164 การศึกษาความเคลอ่ื นไหวทางการเมืองและพฤตกิ รรมการเลือกตั้งสมาชิกสภาผูแ้ ทนราษฎร 2562 จังหวดั เลย เพื่อไทย เปิดนโยบายแก้จน โค้งสุดท้าย 3 ระยะ ล่ันใช้ 180 วันพลิกฟื้น ปัญหาเศรษฐกิจ. (4 มีนาคม 2562). ขา่ วสด. คน้ จาก www.khaosod.co.th/election-2019/news_2272700 เพ่ือไทย เปดิ รายละเอียด นโยบาย “หวยบ�ำเหนจ็ ” หมดั เด็ด จูงใจซอื้ หวยพร้อมออมเงิน!. (17 มีนาคม 2562). ข่าวสด. ค้นจาก www.khaosod.co.th/election-2019/news_2318070 ภูมิใจไทย จ.เลย ไม่หว่ัน ประชารัฐ-เพื่อไทย ชูจุดแข็ง ไม่เคยท้ิงพ้ืนท่ี. (6 กรกฎาคม 2561). นิวสร์ ิงไซด์. คน้ จาก www.newsringside.com/3552/ ม็อบเส้ือแดงบุกบ้าน ส.ส.เลย ฉุนเปล่ียนข้ัวหนีเพื่อแม้ว. (13 ธันวาคม 2561). ผู้จัดการ. ค้นจาก http://mgronline.com/local/detail/9510000146768 ย้ายพรรค สลับค่ายในรอบปี ก่อนลงสนามสู้ศึกเลือกตั้ง 62. (28 ธันวาคม 2561). มติชน. ค้นจาก www.matichon.co.th/politics/news_1292550 ยน่ื จดแลว้ พรรคอนาคตใหม่ ใชส้ สี ม้ เปรยี บรงุ่ อรณุ -ผอ่ งอำ� ไพ ลกู ศรชค้ี อื อนาคตใหม่. (15 มนี าคม 2561). มตชิ น. ค้นจาก www.matichon.co.th/politics/news_876756 ระบอบทักษิณ กับ ยุทธศาสตร์แยกกันเดิน ร่วมกันตี. (16 พฤศจิกายน 2561). บีบีซีไทย. ค้นจาก www.bbc.com/thai/thailand-46231340 รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 1) พุทธศักราช 2554. (4 มีนาคม 2554). ราชกจิ จานุเบกษา. เล่มที่ 128 ตอนท่ี 13 ก. หน้า 1-6. รฐั ธรรมนญู แหง่ ราชอาณาจกั รไทย พทุ ธศกั ราช 2540. (11 ตลุ าคม 2540). ราชกจิ จานเุ บกษา. เลม่ ที่ 114 ตอนที่ 55 ก. หนา้ 1-99. รฐั ธรรมนญู แหง่ ราชอาณาจกั รไทย พทุ ธศกั ราช 2550. (24 สงิ หาคม 2550). ราชกจิ จานเุ บกษา. เลม่ ท่ี 124 ตอนที่ 47 ก. หนา้ 1-93. รฐั ธรรมนญู แหง่ ราชอาณาจกั รไทย พทุ ธศกั ราช 2560. (6 เมษายน 2560). ราชกจิ จานเุ บกษา. เลม่ ท่ี 134 ตอนที่ 40 ก. หน้า 1-90. เลือกตั้ง 62 : เร่ืองต้องรู้! กาบัตรใบเดียว ได้ผล 3 อย่าง. (12 กุมภาพันธ์ 2562). สปริงนิวส์. ค้นจาก www.springnews.co.th/infographic/440716 เลิศศักด์ิ พัฒนชัยกุล เพ่ือไทย มาแรงปราศรัยใหญ่ถ่ียิบ. (2 มีนาคม 2562). คมชัดลึก. ค้นจาก http://www.komchadluek.net/news/local/364306 เลศิ ศกั ดิ์ มน่ั ใจลม้ แชมปเ์ กา่ - ไมว่ ติ กโพลลล์ วง. (16 มนี าคม 2562). คมชดั ลกึ . คน้ จาก www.komchad- luek.net/news/breaking-news/365879 วนั ชัย บุษบา พลงั ประชารฐั ลัน่ สเู้ พ่อื รกั ษาแชมป.์ (10 มนี าคม 2562). คมชัดลึก. ค้นจาก www.kom- chadluek.net/news/local/365096

165 วันเปลี่ยนแปลงการปกครอง: วิเคราะห์ปาฐกถา ส.ส.อีสานรุ่นแรก หลังเลือกต้ัง 2476. (24 มิถุนายน 2562). อีสานเรคคอร์ด. ค้นจาก http://isaanrecord.com/2019/06/24/1932-thai-evolution- isaan-representatives เวยี งรฐั เนตโิ พธ.ิ์ (2558). หบี บตั รกบั บญุ คณุ : การเมอื งการเลอื กตงั้ และการเปลยี่ นแปลงเครอื ขา่ ยอปุ ถมั ภ.์ เชียงใหม่: ศนู ยศ์ กึ ษาอาเซยี น มหาวทิ ยาลัยเชยี งใหม่. สงคราม-จตุพรเปิดสาขาพรรคเพื่อชาติ จ.เลย. (18 พฤศจิกายน 2561). ไอเฮ็นเอ็นนิวส์. ค้นจาก www.innnews.co.th/politics/news_244093 สามมิตร เข้าร่วมพลังประชารัฐ ประกาศสลายข้ัวการเมือง. (19 พฤศจิกายน 2561). ไทยพีบีเอส. คน้ จาก http://news.thaipbs.or.th/content/275774 ส�ำนักงานคณะกรรมการการเลือกต้ัง. (3 กรกฎาคม 2554) สถิติการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฏร เป็นการท่ัวไป. ค้นจาก www.ect.go.th/ect_th/ewt_dl_link.php?nid=2236 ส�ำนักงานคณะกรรมการการเลือกต้ัง. (7 พฤษภาคม 2562). ประกาศผลการเลือกต้ัง. ค้นจาก https://www.ect.go.th/ect_th/download/article/article_20190507142930.pdf ส�ำนกั งานคณะกรรมการการเลือกตงั้ . (2544). ขอ้ มลู สถติ ิ และผลการเลือกต้งั สมาชิกสภาผ้แู ทนราษฎร พ.ศ. 2544. กรุงเทพฯ: เอส ทู อาร์ กรปุ๊ . ส�ำนกั งานคณะกรรมการการเลือกตั้ง. (2548). ข้อมูล สถติ ิ และผลการเลอื กต้งั สมาชกิ สภาผแู้ ทนราษฎร พ.ศ. 2548. กรงุ เทพฯ: ส�ำนักงานคณะกรรมการการเลอื กตง้ั . ส�ำนกั งานคณะกรรมการการเลอื กต้งั . (2550). ขอ้ มูล สถติ ิ และผลการเลอื กต้ังสมาชิกสภาผูแ้ ทนราษฎร พ.ศ. 2550. กรงุ เทพฯ: ส�ำนักงานคณะกรรมการการเลือกตั้ง. ส�ำนักงานคณะกรรมการการเลือกตั้ง. (2550). สถิติการใช้สิทธิออกเสียงประชามติร่างรัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2550. กรุงเทพฯ: ส�ำนักงานคณะกรรมการการเลือกตัง้ . ส�ำนักงานคณะกรรมการการเลือกต้ัง. (2554). ขอ้ มลู สถติ ิ และผลการเลือกตัง้ สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร พ.ศ. 2554. กรงุ เทพฯ: ส�ำนกั งานคณะกรรมการการเลอื กตงั้ . ส�ำนกั งานคณะกรรมการการเลอื กตง้ั . (2559). ขอ้ มลู สถติ กิ ารออกเสยี งประชามติ พ.ศ. 2559. กรงุ เทพฯ: ส�ำนักงานคณะกรรมการการเลือกตัง้ . ส�ำนกั บริหารการทะเบยี น กรมการปกครอง. (2562). ระบบสถิตกิ ารทะเบยี น. คน้ จาก http://stat.bora. dopa.go.th สุดารัตน์ บุก จ.เลย ไล่ปรีชา อดีต ส.ส.ย้ายพรรค. (24 กุมภาพันธ์ 2562). ว๊อยซ์ทีวี. ค้นจาก www.voicetv.co.th/read/yZotVi5FL สุดารัตน์ ชูนโยบายพักหนี้เกษตรกร 3 ปี เรียกเสียงปรบมือจากชาวเลยนับหม่ืน. (25 มิถุนายน 2562). กรุงเทพธรุ กิจ. ค้นจาก www.bangkokbiznews.com/news/detail/827876

166 การศึกษาความเคล่อื นไหวทางการเมอื งและพฤตกิ รรมการเลอื กต้งั สมาชิกสภาผ้แู ทนราษฎร 2562 จงั หวัดเลย สุรชาติ บ�ำรุงสุข. (11 สิงหาคม 2562) รัฐบาล Transformer นายกทหารคุมกองทัพได้ แต่คุมสภาไม่ได้ ประชาชาติธุรกจิ . คน้ จาก https://www.prachachat.net/politics/news-359578 สุริยะ-สมศักด์ิ เดินสายพบปรีชา เร่งสมบูรณ์สุข คาดจ่อซบพลังประชารัฐ. (18 มิถุนายน 2561). พีพที วี .ี คน้ จาก www.pptvhd36.com/news/83463 อดิศร เดือด! ซัดอดตี ส.ส. ทิ้ง พท ซบฝ่ายสบื ทอดอ�ำนาจสอบตกแน.่ (24 กุมภาพันธ์ 2562). แนวหน้า. คน้ จาก www.naewna.com/politic/397551 อดีต รมต.เพ่ือไทยแนะจับตา ส.ส.ขายตัวหลังเลือกต้ัง. (7 มีนาคม 2562). กรุงเทพธุรกิจ. ค้นจาก www.bangkokbiznews.com/news/detail/828951 อดุลย์วิชญเดช ปชป.ขอปักธงชัย เขต 3 เลย เป็นคร้ังแรก. (5 กุมภาพันธ์ 2562). คมชัดลึก. ค้นจาก www.komchadluek.net/news/local/363118 อนาคตใหม่ อวดโฉม 478 ส.ส. คนธรรมดา ลอ็ ก 70 ส.ส. ธนาธร พรอ้ มเปน็ นายก. (5 กมุ ภาพนั ธ์ 2562). ขา่ วสด. ค้นจาก www.khaosod.co.th/election-2019/news_2176470 อรรถพล เมืองม่ิง. (2561). ความสัมพันธ์ระหว่างพลเรือนและทหาร การละเมิดสิทธิมนุษยชน และ การสรา้ งความปรองดองหลงั การรฐั ประหารในปี 2557. ขอนแกน่ : บณั ฑติ วทิ ยาลยั มหาวทิ ยาลยั ขอนแกน่ . อสี านโพล คนอสี านยงั หนนุ เพอื่ ไทยมาที่ 1 อยากให้ “เจห๊ นอ่ ย” นง่ั นายกฯ. (14 มนี าคม 2562). ไทยรฐั . ค้นจาก www.thairath.co.th/news/local/northeast/1519285 ฮั้วก่อนเกม? 2 ตระกูลเมืองเลย “พวก” เหนือพรรค. (10 กรกฎาคม 2561). คมชัดลึก. ค้นจาก www.komchadluek.net/news/scoop/334087