51สนุ ทรียปจุ ฉา: กระบวนการสอบถามเพ่ือการเปล่ียนแปลงอยา่ งสันติวิธี (Appreciative Inquiry) 6. จุดแข็ง ข้อจ�ำกัด และส่ิงท่ีพึงระวังในการใช้ กระบวนการสุนทรยี ปุจฉา การน�ำเครื่องมือน้ีไปใช้ วิทยากรกระบวนการและผู้จัดควร เข้าใจถึงจดุ แข็ง ขอ้ จ�ำกดั และสิง่ ที่พงึ ระวงั ของเครอ่ื งมอื น้ี ดงั น้ี 6.1 จุดแขง็ ของกระบวนการสุนทรียปุจฉา 1. การปรับเปล่ียนการต้ังค�ำถามในเชิงบวกเปรียบเสมือน เป็นเคร่ืองมือส�ำคัญท่ีช่วยให้เกิดการร่วมมือกันภายในกลุ่มชุมชนหรือ ในองคก์ ร โดยเปน็ กญุ แจส�ำคญั สคู่ วามส�ำเรจ็ ในการจดั การประเดน็ ปญั หา ขององค์กรหรือชุมชน เช่น ปัญหาความเห็นต่าง ปัญหาความรุนแรง ทง้ั หลายในองคก์ รและรวมถงึ ความรนุ แรงทางเพศในชมุ ชน เปน็ ตน้ inside_ cc.indd 51 14/12/2563 19:42:35
52 2. เป็นกระบวนการท่ีสร้างการเช่ือมโยงความคิดของผู้มี ส่วนร่วมผ่านการเล่าและแลกเปล่ียนประสบการณ์เชิงบวกให้เห็นภาพ แจ่มชดั ขึน้ เป็นเครอื่ งมือทส่ี รา้ งศรทั ธาและความเช่ือมนั่ ให้เกดิ ข้นึ ในใจ ของผู้มีส่วนร่วมในกระบวนการ จากการท่ีได้สะท้อนประสบการณ์ใน เชิงบวกที่ท�ำให้เห็นภาพแจ่มชัดข้ึน และท�ำให้เข้าใจในตนเอง องค์กร และชุมชนอยา่ งชัดเจนขนึ้ ด้วยพลังเชิงบวก 6.2 ขอ้ จ�ำกัดและสิ่งท่ีพึงระวังในการใช้กระบวนการสุนทรยี ปุจฉา 1. ในบางครั้งการมองถึงอนาคตจ�ำเป็นต้องเรียนรู้จาก ประสบการณ์ท่ีเจ็บปวด หรือข้อผิดพลาดในอดีตเป็นพื้นฐานด้วยและ เนื่องจากการใช้กระบวนการสุนทรียปุจฉาเป็นการต้ังค�ำถามเพ่ือสร้าง พลงั ทางบวก จงึ ละเลยเรอื่ งของประสบการณใ์ นอดตี หรอื ความผดิ พลาด ในอดีตซึ่งเป็นมุมมองในทางลบ จึงส่งผลให้ได้รับข้อมูลหรือมุมมอง ทไี่ มค่ รบถว้ นส�ำหรบั การมองภาพอนาคตจากกระบวนการสนุ ทรยี ปจุ ฉาได้ 2. เนื่องจากผู้เข้าร่วมในวงสนทนาแต่คนมีท่ีมาท่ีไปต่างกัน สิ่งที่พึงระวังในการใช้กระบวนการสุนทรียปุจฉาคือ ส่ิงที่เป็นความเชื่อ ความศรัทธา และประสบการณ์ที่แตกต่างกันของแต่ละบุคคลซ่ึงอาจ มีส่วนท�ำให้เกิดความขัดแย้งในความคิดและการแสดงออกได้ จึงเป็น หน้าท่ีของวิทยากรกระบวนการในการหาจุดสนใจร่วมกันหรือส่ิงที่เป็น ความฝนั รว่ มกนั อยา่ งแทจ้ รงิ เพอื่ ใหผ้ เู้ ขา้ รว่ มการสนทนาทกุ คนมงุ่ ตอบ ค�ำถามท่ีจะสามารถบรรลุเป้าหมายและเป้าประสงค์เดียวกัน ไม่ใช่เพ่ือ ตนเองฝ่ายเดียว inside_ cc.indd 52 14/12/2563 19:42:35
53สุนทรยี ปจุ ฉา: กระบวนการสอบถามเพ่ือการเปล่ยี นแปลงอยา่ งสันติวธิ ี (Appreciative Inquiry) 3. ระยะเวลาทใี่ ชใ้ นการสนทนากลมุ่ ไมค่ วรใชเ้ วลาเกนิ 2 ชวั่ โมง แต่ในบางคร้ังอาจะด�ำเนินกระบวนการกลุ่มได้นานถึง 3 ช่ัวโมง ขึ้นกับ สมาชกิ ในกลมุ่ บางครง้ั สมาชกิ พบวา่ การสนทนานา่ สนใจจรงิ ๆ และพวกเขา มคี วามคดิ เหน็ มากมายทจ่ี ะแลกเปลย่ี นจงึ ท�ำใหก้ ารสนทนายากทจ่ี ะหยดุ ทั้งนี้ จึงเป็นหน้าที่ของคณะผู้จัดกระบวนการและวิทยากรกระบวนการ ในการก�ำหนดระยะเวลาและควบคุมเวลาในการจัดกระบวนการ สุนทรียปจุ ฉาใหเ้ หมาะสมกับประเดน็ ทีต่ อ้ งการน�ำมาวางแผนรว่ มกนั inside_ cc.indd 53 14/12/2563 19:42:35
54 7. บทสรุป กระบวนการสุนทรียปุจฉา เป็นการตั้งค�ำถามท่ีถูกต้อง และสร้างสรรค์ในเชิงบวก เพื่อให้เกิดการร่วมมือกันในกลุ่มและช่วย ให้เกิดการเปล่ียนแปลงท่ีสร้างสรรค์ต่อชุมชน องค์กร และประเทศ โดยกระบวนการสุนทรียปุจฉานี้ ผู้จัดกิจกรรมการขับเคล่ือนมักน�ำไป ประยุกต์ใช้ร่วมกับการจัดกระบวนการสานเสวนาเพื่อให้ชุมชนเข้ามา มสี ว่ นรว่ มในการวางแผนการพฒั นาเรอื่ งตา่ งๆ โดยมวี ตั ถปุ ระสงคท์ ม่ี งุ่ ให้ การด�ำเนินการเป็นไปอย่างสันติ มุ่งม่ันให้เกิดการร่วมสร้างฉันทมติ จากผู้เข้าร่วมการประชุม โดยมองถึงภาพอนาคตท่ีต้องการร่วมกัน และมุ่งไปสู่เป้าหมายนั้นร่วมกัน นอกจากน้ี การใช้สุนทรียปุจฉาหรือ Appreciative Inquiry (Al) ก่อให้เกิดบรรยากาศของการสานเสวนา หรอื สนุ ทรยี สนทนาทกี่ ระตนุ้ ใหเ้ กดิ การสรา้ งภาพอนาคตทพี่ งึ ปรารถนา การสานเสวนาอย่างเอาจริงเอาจังจากการแสดงความคิดเห็นเสนอ มมุ มองทห่ี ลากหลาย ซง่ึ อาจจะขบั เคลอ่ื นความคดิ ของเราไปสอู่ าณาเขต ในอนาคตท่เี ชื่อมตอ่ กนั ได้ inside_ cc.indd 54 14/12/2563 19:42:35
55สุนทรียปจุ ฉา: กระบวนการสอบถามเพ่ือการเปล่ยี นแปลงอย่างสันติวธิ ี (Appreciative Inquiry) ดังน้ัน กระบวนการสุนทรียปุจฉาจึงเป็นกระบวนการสร้าง ความเข้าใจและค้นหาค�ำตอบในการลดปัญหาความขัดแย้งของสังคม ในมติ ติ า่ งๆ โดยเฉพาะการดงึ ศกั ยภาพในดา้ นบวก และสง่ิ ดๆี ทซี่ อ่ นเรน้ ของผมู้ สี ว่ นไดเ้ สยี ในประเดน็ ปญั หานนั้ ออกมา ผา่ นการเลา่ เรอ่ื งเพอ่ื ท�ำให้ เกดิ พลงั ของคนในชมุ ชนหรอื ในสงั คมนนั้ ๆ หรอื อาจจะเรยี กอกี นยั ยะหนงึ่ คือการดึงเอาทุนทางสังคมของแต่ละชุมชนด้วยกระบวนการต้ังค�ำถาม เชิงบวกในการขับเคล่อื นใหเ้ กิดการเปลี่ยนแปลงในสงั คม inside_ cc.indd 55 14/12/2563 19:42:35
56 บรรณานุกรม สรุ พล ธรรมรม่ ด.ี (2562). เอกสารประกอบการเรยี นการสอนวชิ า กระบวนการสนั ตสิ นทนา สำ� หรบั นกั ศกึ ษาหลกั สตู ร เสริมสรา้ งสังคมสันติสขุ อทุ ัยวรรณกาญจนกามล.Appreciative Inquiry: สนุ ทรียปรัศนี ศิลปะแห่งการต้ังค�ำถามเพ่ือเสริมสร้างพลังชุมชน [อินเตอร์เน็ต] 2552. สืบค้นเม่ือ 20มีนาคม2558. จากhttp://www.scribd.com/doc/143536143 Cooperrider, D. L. (2000). ‘‘Positive Image, Positive Action: The Affirmative Basis of Organizing.’’ InD. L. Cooperrider, P. F. Sorensen, Jr., D. Whitney, and T. F. Yaeger (eds.), Appreciative Inquiry:Rethinking Human Organization Toward a Positive Theory of Change. Champaign, IL: SpitePublishers. Cooperrider, D. L., & Whitney, D. (2005). Appreciative inquiry: A positive revolution in change. San Francisco, California: Berrett-Koehler Publishers, Inc. inside_ cc.indd 56 14/12/2563 19:42:35
57สนุ ทรียปุจฉา: กระบวนการสอบถามเพ่ือการเปล่ยี นแปลงอย่างสนั ตวิ ธิ ี (Appreciative Inquiry) Cooperrider, D. L., Whitney, D., & Stavros, J. M. (2008). Appreciative inquiry handbook: For leaders of change (2nd ed.).Brunswick, Ohio: Crown Custom publishing, Inc. Gergen, M. M., &Gergen, K. J. (2003). Social construction, a reader. London: Sage. Kelm, J. B. (2005). Appreciative living: The principles of appreciative inquiry in personal life (2nd ed.).Wake Forest, North Carolina: Venet Publishers. Finegold, M. A., Holland, B. M.,,&Lingham, T. (2002). Appreciative inquiry and public dialogue: An approach to community change. Public Organization Review: A Global Journal, 2(3), 236-238. French, W. L., and C. B. Bell, Jr. (1984). Organization Development: Behavioral Science Interventions for Organization Improvement. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall, Inc. Vogt ,E , Brown, J.,และ Issacs , D.(2003). ศลิ ปะการสรา้ งคำ� ถาม ที่มพี ลัง ตอ่ เรง่ ปฏกิ ริ ิยาของการน�ำไปสคู่ วามเขา้ ใจ อยา่ งลกึ ซงึ้ นำ� ไปสคู่ วามคดิ สรา้ งสรรคแ์ ละการปฏบิ ตั ิ (The Art of powerful questions: catalyzing Insight ,innovation, and action Whole Systems Associates: Mill Valley, CA inside_ cc.indd 57 14/12/2563 19:42:35
58 Watkins, J., & Mohr, B. (2001). Appreciative Inquiry: Change at the speed of imagination. San Francisco, California: Jossey-Bass/Pfeiffer. Whitney, D., &Trosten-Bloom, A. (2003). The power of appreciative inquiry: A practical guide to positive change. San Francisco, California: Berrett-Koehler Publishers, Inc. inside_ cc.indd 58 14/12/2563 19:42:36
Search
