พระราสชืบปสาณน ิธาน พระไพศาล วิสาโล
คํ า ป ร า ร ภ การเสด็จสวรรคตของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหา- ภูมิพลอดุลยเดช เป็นความสูญเสียครั้งยิ่งใหญ่ของประชา ชาติไทย เพราะทรงเป็นสดมภ์หลักของแผ่นดิน และทรง เป็นศูนย์รวมแห่งจิตใจของพสกนิกรในชาติมาช้านาน แต่ แมพ้ ระองคเ์ สดจ็ สสู่ วรรคาลยั ไปแลว้ น้�ำพระทยั และคุณงาม ความดีของพระองค์ก็ยังประทับแน่นในใจของพสกนิกร ท้ังหลาย เมื่อใดท่ีเราระลึกถึงน�้ำพระทัยและคุณงามความดี ของพระองค์ ก็ขอให้เกิดแรงบันดาลใจในการท�ำความดี และบำ� เพญ็ ประโยชนเ์ พอ่ื ประเทศชาตดิ ว้ ยความวริ ยิ ะอตุ สาหะ แม้มีอุปสรรคมากมายเพียงใดก็ตาม ให้สมกับเป็นพสกนิกร ทด่ี ีของพระองค์ หนังสือเล่มเล็กน้ี มีที่มาจากการแสดงธรรมของ ขา้ พเจา้ ในวาระครบสองปแี หง่ การเสดจ็ สวรรคตของพระองค์
พระไพศาล วิสาโล 3 เมอื่ วนั ท ่ี ๑๓ ตลุ าคม ๒๕๖๑ ณ วดั ปา่ สคุ ะโต ตอ่ มาคณุ หมอ อัจฉรา กลิ่นสุวรรณ์ แห่งชมรมกัลยาณธรรม เห็นว่าค�ำ บรรยายดังกล่าวมีประโยชน์ น่าเผยแพร่แก่สาธารณชน วงกว้าง จึงขออนุญาตพิมพ์เป็นหนังสือ โดยเปลี่ยนชื่อ คำ� บรรยายจาก “คณุ คา่ และความหมายของวนั สวรรคต” เปน็ “สืบสานพระราชปณิธาน” เพื่อแจกเป็นธรรมทานในโอกาส ขึ้นปีใหม่ ข้าพเจ้ายินดีอนุญาต และขออนุโมทนาในกุศล จริยาดังกล่าว หวังว่าหนังสือเล่มนี้จะมีส่วนส่งเสริมให้ผู้อ่านเกิด แรงบันดาลใจในการสืบสานพระราชปณิธาน เพื่อเป็นพลัง อันย่ิงใหญ่ของแผ่นดินและนำ� มาซึ่งประโยชน์สุขแห่งมหาชน ชาวสยาม ดังที่ทรงบ�ำเพ็ญพระองค์เป็นแบบอย่างตลอด พระชนมช์ ีพของพระองค์ ๕ ธนั วาคม ๒๕๖๑
ช ม ร ม กคั ล ํ า ย น า ํ า ณ ธ ร ร ม สองปเี ศษผา่ นไปกบั วนั มหาวปิ โยคแหง่ แผน่ ดนิ สยามประเทศและ ปวงชนชาวไทย เมอื่ วนั แหง่ การเสดจ็ สวรรคตของพระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดช ไดม้ าถงึ ในวนั ท ่ี ๑๓ ตลุ าคม ๒๕๕๙ เป็นความจริงท่ีกระแทกบบี คัน้ ทกุ ดวงใจของเรา ใหร้ สู้ ึก เหมือนแผ่นดินแผ่นฟ้าจะถล่ม ทุกจิตวิญญาณถูกกระชากให้ สูญสลายไปอย่างทารุณโหดร้าย เสียงระงมร�่ำไห้และสายธาร แห่งน�้ำตาท่วมท้นผืนแผ่นดินไทย ส่ือถึงความเทอดทูนอาลัย ในพระมหากรุณาธิคุณ ของพระผู้เป็นดุจม่ิงขวัญแห่งชีวิตของ ลูกหลานไทยทุกคน ผู้ที่มีสติ ต่างช่วยปลุกปลอบก�ำลังใจของพวกเรา ฉุดมือ กันให้ลุกข้ึนมาท�ำความดี เพื่อบูชาพระมหากรุณาธิคุณของ พระมหาราชา พ่อหลวงรัชกาลท่ี ๙ เราต่างให้ก�ำลังใจกันว่า ไม่ว่าวันเวลาจะผ่านไปเท่าไหร่ และสรรพส่ิงจะต้องแปรเปล่ียน
พระไพศาล วิสาโล 5 แตกสลายไปตามธรรมชาตอิ ยา่ งไร พระนวมนิ ทรมหาราชา จะยงั ทรงสถติ ยอ์ ยคู่ ผู่ นื แผน่ ดนิ ไทย และในใจของปวงพสกนกิ ร ตลอดไป สมพระนาม “ภูมิพล” ของพระองค์ ด้วยพระมหากรุณาธิคุณ และพระราชกรณียกิจ ท่ีทรงบ�ำเพ็ญไว้ต่อเน่ืองยาวนาน ตลอด กวา่ ๗๐ ป ี แหง่ การครองราชย ์ แมพ้ ระวรกาย และพระสรุ เสยี ง ตลอดจนพระเสโท จกั ไมอ่ าจเหน็ ประจกั ษไ์ ดด้ ว้ ยสายตาอกี ตอ่ ไป แลว้ แตพ่ วกเรามนั่ ใจวา่ พระองคย์ งั ทรงทอดสายพระเนตรและ รอยแย้มพระโอษฐ์ที่เปี่ยมพระเมตตาลงมาจากบนฟากฟ้า ด้วย ความหว่ งใยลูกๆ ไทยทกุ คน สิ่งน้จี ะไมม่ วี นั เปลยี่ นแปลง พวกเราตา่ งเทอดทนู ในความจงรกั ภกั ด ี และความตระหนกั รู้ กตญั ญ ู เหน็ คณุ คา่ ในความเสยี สละเหนอื่ ยยากตรากตรำ� ทท่ี รง บ�ำเพ็ญพระราชกรณียกิจของพระองค์น้อมเป็นสัญญาใจท่ีจะ ช่วยกันสืบสานพระราชปณิธานของพระมหาราชาผู้ทรงธรรม ทุกความดีที่เราท�ำได้ ด้วยกายกรรม วจีกรรม มโนกรรม ทุก หยาดเหง่ือแรงกายแรงใจท่ีเราจะสละอุทิศตราบจนถึงลมหายใจ สดุ ทา้ ย เพอื่ การพฒั นาตนเอง และชว่ ยเหลอื ผอู้ นื่ ในสงั คม จาก คนใกล้ ไปถึงคนไกล โดยมีแบบอย่างแห่งพระราชาผู้ทรง ทศพธิ ราชธรรม เปน็ แบบอยา่ ง และพวกเราทกุ คนจะนอ้ มถวาย
สืบสานพระราชปณิธาน 6 ทกุ ความดแี ละบญุ กศุ ล เพอ่ื บชู าพระมหากรณุ าธคิ ณุ ของพระองค์ ดว้ ยเศียรเกลา้ สองปีเศษแห่งการเสด็จสวรรคตผ่านไป พวกเรามาลอง ทบทวนสัญญาในใจ ท่ีเราให้สัญญากับฟ้า ว่าเราจะทำ� ความดี เราจะปรบั ปรงุ เปลยี่ นแปลง และพฒั นา ทง้ั ภายในและภายนอก ในมิติต่างๆ เราได้ท�ำตามสัญญาบ้างหรือเปล่า หรือว่า เรามี เรื่องอ่ืนใหมๆ่ ทนี่ ่าสนใจกว่า จึงลมื สัญญานัน้ ไปแล้ว ในวันแห่งการรำ� ลึกถึงเหตุการณ์มหาวิปโยค วันแห่งการ สูญเสียคร้ังย่ิงใหญ่ของผืนแผ่นดินไทย เม่ือวันท่ี ๑๓ ตุลาคม ๒๕๖๑ ครบวาระ ๒ ปี แห่งการเสด็จสวรรคตของพระบาท- สมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ท่านพระอาจารย์ ไพศาล วิสาโล ได้แสดงธรรมในวาระส�ำคัญน้ี เพ่ืออธิบาย ขยายความ คุณค่าและความหมายแห่งการเสด็จสวรรคตของ พ่อหลวงรัชกาลท่ี ๙ อย่างน่าประทับใจยิ่ง ทั้งเป็นประดุจเสียง แทนจากฟา้ เพอื่ ทวงถามถงึ ใจทกุ ดวง ทไ่ี ดถ้ วายความจงรกั ภกั ดี และน้อมร�ำลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณของพระองค์ท่านอย่าง ล้นเกล้าล้นกระหม่อม ว่าทุกถ้อยค�ำ ทุกสัจจวาจา แห่งการ
พระไพศาล วิสาโล 7 อธิษฐานจิต เพ่ือสืบสานพระราชปณิธานของพ่อหลวงในดวงใจ น้ัน มีใครได้ท�ำตามนั้นจริงจังบ้าง และทุกวันน้ี ยังทำ� ตามท่ีได้ ถวายสตั ยไ์ วก้ บั พระองคท์ า่ นหรอื เปล่า ท่านพระอาจารย์ใช้ภาษาง่ายๆ มีตัวอย่างชัดเจน เป็น ขน้ั ตอน ชใี้ หเ้ หน็ ถงึ สจั ธรรมแหง่ ความพลดั พรากทเ่ี ราทกุ คนตอ้ ง ประสบ ไม่ว่าเราจะต้องการหรือไม่ต้องการ ไม่ว่าจะช้าหรือเร็ว ไม่ว่าจะเป็นผู้ทรงคุณบุญบารมีเหนือฟ้าเหนือแผ่นดิน หรือท่าน จะเปน็ ศนู ยร์ วมดวงใจไทยทงั้ ชาต ิ หรอื เราจะรกั ทา่ นมากแคไ่ หน คนนั้นจะเป็นคนดีมากแค่ไหน รวมถึงตัวเราเองด้วย สักวันหนึ่ง ความตายจะมาพรากทกุ สงิ่ ไป โดยไมม่ ใี ครตอ่ รองได ้ เรามมี รณสติ เตอื นใจไวบ้ า้ งหรือเปล่า เราต่างเคยได้ยินกันมามากแล้วว่า พระมหากษัตริย์ไทย ทุกพระองค์ทรงครองแผ่นดินโดยธรรม ทรงมีทศพิธราชธรรม เปน็ หลกั ในการปกครอง ยง่ิ กวา่ นนั้ พอ่ หลวง รชั กาลท ่ี ๙ ทรง ตรากตร�ำพระวรกาย เสยี สละความสขุ สบายสว่ นพระองคต์ ลอด พระชนมชีพ เพ่ือทรงบ�ำเพ็ญพระราชกรณียกิจโดยทรงต้องการ เห็นความผาสุก ความสะดวกสบายของปวงพสกนิกรชาวไทย
สืบสานพระราชปณิธาน 8 จนพูดได้ว่า ไม่มีทุกตารางเมตรใดในผืนแผ่นดิน แผ่นน้�ำ และ แผ่นฟ้าของอาณาเขตประเทศไทยนี้ ท่ีพระองค์ไม่เคยเสด็จไป โปรด ไปชว่ ยเหลอื ไปดแู ล พสกนกิ รทร่ี กั ของพระองค ์ ทรงเปน็ แบบอย่างของพระมหาราชาที่ทรงบำ� เพ็ญทศพิธราชธรรมอย่าง อุกฤษฏย์ ่ิง แต่เราคงไม่เคยได้ยนิ วา่ พวกเราเองก็สามารถน�ำทศพธิ - ราชธรรมมาปฏิบัติได้เช่นกัน แม้เป็นเพียงประชาชนคนธรรมดา เพราะเราต่างก็มีจิตตนคร ที่ต้องปกครองและดูแล ให้มั่นคง งอกงาม เจริญด้วยธรรมเช่นกัน การที่ท่านพระอาจารย์เมตตา นำ� หลกั ธรรมแหง่ ทศพธิ ราชธรรมมาอธบิ ายขยายใหเ้ ปน็ รปู ธรรม ที่เราสามารถจับต้องได้น้ัน ท�ำให้ส�ำนึกในพระมหากรุณาธิคุณ ของลูกหลานไทยท่ีต้ังใจสืบสานพระราชปณิธาน มีความ เป็นไปได้อย่างเป็นรูปธรรมมากขน้ึ ไมส่ บั สน งนุ งงตอ่ ไปวา่ จะ ทำ� อะไร อยา่ งไร ไดม้ ากนอ้ ยแค่ไหน ที่จะถูกต้องตามแนวธรรม และพระราชปณิธานของพระองค์ นอกจากนี้ ท่านพระอาจารย์ยังเมตตาอธิบายถึงแง่มุม ต่างๆ ในการท�ำความดี ให้เราได้ฉุกคิด ถึงความรู้สึกแบ่งแยก
พระไพศาล วิสาโล 9 และจติ ทเี่ ลอื กทำ� ตา่ งๆ นานา ทำ� ใหค้ วามดขี องเราไมเ่ ปน็ ความดี ท่ีบริสุทธ์ิ และไม่ส�ำเร็จประโยชน์จริง ท้ังในการขัดเกลากิเลส ภายใน และไม่เป็นประโยชน์ต่อผู้คนและสังคมอย่างแท้จริง เพราะเราติดกับดักของอัตตา ความยึดม่ันส�ำคัญตน รวมไปถึง มานะ การเปรยี บเทยี บคณุ คา่ ระหวา่ งบคุ คลและผรู้ บั ผล ทที่ ำ� ให้ เราเลือกกระท�ำต่อเขาตามมาตรฐานในใจเราท่ีตั้งค่าผิดๆ ไว้ สุดท้ายคือ ทิฏฐิผิดๆ ท่ีฝังใจ ไม่มีโยนิโสมนสิการในการก้าวไป ในบุญกุศลที่พระพุทองค์ตรัสสอน ท�ำให้พลาดจากการสืบสาน พระราชปณิธานไปอยา่ งนา่ เสียดาย เนื่องในวาระแห่งวันคล้ายวันเสด็จสวรรคตของพ่อหลวง ร. ๙ ครบ ๒ ปนี ี้ และตอ่ เนอื่ งถงึ วาระแหง่ การสน้ิ ศกั ราช ๒๕๖๑ เข้าสู่ศักราช ๒๕๖๒ ในไม่ก่ีวันที่จะถึงนี้ ชมรมกัลยาณธรรม จึงขอมอบธรรมบรรณาการท่ีสูงส่งในคุณค่าแห่งธรรม ท้ังเป็น การทำ� ความเขา้ ใจ คณุ คา่ และความหมายทช่ี ดั เจนของการเสดจ็ สวรรคต และการทบทวนความทรงจ�ำ ในสัญญาใจแห่งการ สืบสานพระราชปณิธาน ที่เราทุกคนตั้งมโนปณิธานน้อมถวาย บูชาพระมหากรณุ าธิคุณอนั หาทส่ี ุดมไิ ดข้ องพอ่ หลวงรัชกาลท ี่ ๙ จากพระธรรมเทศนาที่คมคายด้วยเน้ือหาธรรม น่าประทับใจ
สืบสานพระราชปณิธาน 10 และสะดุดความคิดของเราทุกคน ให้ตอบค�ำถามที่ส�ำคัญกับ ใจตนเอง และเตรียมตัว เตรียมใจในมรณสตธิ รรม หนังสือเล่มน้อยน้ี เป็นของขวัญที่ทรงคุณค่าส�ำหรับรับ ศกั ราชใหมข่ องลกู หลานไทย ทตี่ งั้ ใจสรา้ งสงิ่ ดงี ามรอรบั ศกั ราชใหม่ อย่างสดใส เปี่ยมพลังใจ ภายใต้ร่มพระบรมโพธิสมภารของ พระองค์ผู้เสด็จสู่สวรรคาลัย ว่าเราจะท�ำอะไร ต่อไป อย่างไร ท่ีเรียกว่า เราได้สืบสานพระราชปณิธานของพระองค์ท่านอย่าง จริงจงั และไม่ผิดทิศทาง ขอขอบคุณศิลปิน “โลลุทายี” ที่กรุณาวาดภาพลายเส้น สีน้�ำ ประกอบธรรมะท่ีงดงามยิ่ง ให้มีความแจ่มชัด ในเน้ือหา และบรรยากาศ ที่จะชวนให้เราทุกคนรู้สึกถึงพลังแห่งความ จงรักภักดี และการสืบต่อทางแห่งความดีตามพระราชปณิธาน ทางแห่งความเจริญก้าวหน้า ผาสุก ด้วยพระมหากรุณาธิคุณ ที่พระองค์ท่านทรงบ�ำเพ็ญพระราชกรณียกิจตลอดพระชนมชีพ ของพระองค์ พระบารมียงั คงแผไ่ พศาลถึงทุกวันนแ้ี ละตลอดไป กราบนอบน้อมในเมตตาของท่านพระอาจารย์ไพศาล วิสาโล ท่ีเมตตาอนุญาตให้น�ำเสียงธรรมบรรยายดังกล่าวนี้มา
พระไพศาล วิสาโล 11 จัดพิมพ์เป็นหนังสือ ท้ังตรวจทานปรับปรุงเน้ือหาให้สมบูรณ์ ขอขอบคุณทีมงานจิตอาสาทุกท่าน ทั้งท่ีช่วยถอดเทป ช่วยอ่าน ชว่ ยจดั รปู เลม่ ดว้ ยความตระหนกั ในคณุ คา่ ของความรรู้ กั สามคั คี ตามค�ำพ่อสอน ในท่ีสุด แผนท่ีธรรมท่ีส�ำคัญในการสืบสาน พระราชปณิธานและการบ�ำเพ็ญคุณงามความดี ก็ส�ำเร็จเป็น รูปเล่มงดงาม เพ่ือเป็นสื่อแทนทุกดวงใจท่ีถวายความจงรักภักดี และน้อมร�ำลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณอันหาที่สุดมิได้ และเป็น ของขวัญจากใจ ถงึ สาธชุ นทกุ ทา่ น อยา่ งมิอาจประเมินคุณค่า ส่ิงท่ีน่าปลาบปลื้มใจและเป็นก�ำลังใจให้ทีมงานจิตอาสา ของชมรมกัลยาณธรรมอย่างไม่คาดฝัน คือ เม่ือชมรมฯ ได้ แจ้งด�ำริท่ีจะจัดพิมพ์ธรรมทานเล่มน้ีเพ่ือน้อมสำ� นึกในพระมหา- กรุณาธิคุณของพ่อหลวงรัชกาลท่ี ๙ กับส�ำนักพิมพ์คุณภาพที่ เราเลอื กสรรแลว้ ปรากฏวา่ บรษิ ทั สำ� นกั พมิ พส์ ภุ า จำ� กดั โดย คุณภาสกร และคุณสุนทรียา วงษ์ชนะชัย แจ้งกลับมาว่า ขอ โอกาสมสี ว่ นรว่ มในมหากศุ ลครงั้ นโี้ ดยไมค่ ดิ ราคาเลยสกั บาทเดยี ว เพอ่ื รว่ มใจกนั ทำ� ความดถี วายพอ่ แหง่ แผน่ ดนิ เพอื่ ชว่ ยกนั แผข่ ยาย ธรรมแห่งการสืบสานพระราชปณิธานให้กว้างไกล ทั้งยังได้ร่วม สมทบการพิมพ์ เพื่อน้อมถวายอาจริยบูชาแด่ท่านพระอาจารย์
สืบสานพระราชปณิธาน 12 ไพศาล วิสาโล อีกสองพันเล่มด้วย ถึงแม้ว่าจะรู้สึกเกรงใจทาง ส�ำนักพิมพ์มาก เพราะจ�ำนวนพิมพ์คร้ังน้ีก็มิใช่น้อย แต่ก็ต้อง ยอมจ�ำนนในกุศลเจตนาอันม่ันคงของท่านผู้ใจบุญทั้งสอง อย่าง มิอาจเอ่ยถ้อยคำ� ใดได้ ขอบุญกุศลมหาทานคร้ังนี้ จงเป็นปัจจัย แหง่ ความเจรญิ รงุ่ เรอื ง มน่ั คง แกส่ �ำนกั พมิ พส์ ภุ าฯ และผใู้ จบญุ ทัง้ สองทา่ น ได้ร้แู จ้งในธรรมโดยเรว็ พลนั ในนามชมรมกัลยาณธรรม ขอกราบอนุโมทนา ทุกๆ สายธารแหง่ ความด ี เพอ่ื หลอมรวมดวงใจสบื สานพระราชปณธิ าน แดพ่ อ่ หลวง รชั กาลท ี่ ๙ และหวงั วา่ ทกุ ทา่ นจะไดร้ บั ประโยชน์ จากธรรมอนั เปน็ ของขวญั แหง่ พลงั ใจ ในวาระแหง่ การรบั ศกั ราช ใหม่ ๒๕๖๒ น้ี ทัว่ กัน น้อมรำ� ลึกในพระมหากรณุ าธคิ ุณหาท่สี ดุ มไิ ด้ ทพญ.อจั ฉรา กล่ินสุวรรณ์ ประธานชมรมกัลยาณธรรม ๕ ธันวาคม ๒๕๖๑
พระไพศาล วิสาโล 13 เม่อื ใดทีเ่ ราระลึกถงึ นำ้� พระทยั และคณุ งามความดขี องพระองค์ ก็ขอให้เกิดแรงบนั ดาลใจ ในการทำ� ความดี และบำ� เพญ็ ประโยชนเ์ พอื่ ประเทศชาติ ดว้ ยความวริ ยิ ะอตุ สาหะ แมม้ ีอุปสรรคมากมายเพยี งใดกต็ าม ใหส้ มกบั เป็นพสกนกิ รท่ีดขี องพระองค์
ขอให้เราใช้วันส�ำคัญอย่างวันน้ี ให้เป็นประโยชน์ ในการกระตุ้นเตือน ให้เราเห็นสัจธรรมของชีวิต ขณะเดียวกันก็เตือนให้เราตระหนัก ถึงปณิธานท่ีเราพึงมี ในฐานะที่เป็นพสกนิกร ของในหลวงที่เราเคารพ
พระไพศาล วิสาโล 17 วันน้ี ๑๓ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๖๑ ย้อนหลังไป เมื่อสองปีก่อน เราคงจ�ำความรู้สึกของเราได้ เมอื่ ไดท้ ราบขา่ วการเสดจ็ สวรรคตของในหลวง รัชกาลท่ี ๙ ความรู้สึกตอนน้ันเป็นอย่างไร เช่ือว่าหลายคนจ�ำได้ และความรู้สึกน้ันอาจ ยงั ตกคา้ งอยจู่ นถงึ วนั น ้ี แตน่ อกจากความรสู้ กึ เมื่อสองปีก่อนแล้ว เราจ�ำได้ไหมว่าเราได้ ต้ังปณิธานอะไรไว้บ้าง เม่ือเราได้ทราบถึง
สืบสานพระราชปณิธาน 18 พระราชกรณยี กจิ ตา่ งๆ ของในหลวงรชั กาลท ี่ ๙ หลายคนต้ังปณิธานไว้หลายประการ เพราะเกิด ความซาบซึ้งประทับใจในพระองค์ และย่ิงเมื่อ ทราบถงึ การเสดจ็ สวรรคตของพระองค ์ หลายคน ก็บอกกับตัวเองว่าจะท�ำอย่างน้ันอย่างน้ี เพ่ือ เจริญรอยตาม หรือเพื่อสืบสานพระราชปณิธาน ของพระองค์ เรายังจำ� ได้ไหมว่า ตั้งปณิธานอะไร หรอื วา่ ลมื ไปแล้ว เชอ่ื วา่ หลายคนไมเ่ พยี งฟงั ขา่ วเมอ่ื ๒ ปกี อ่ น ด้วยความเศร้าสลด แต่ว่ายังมีความมุ่งม่ันท่ีจะ
สืบสานพระราชปณิธาน 20 ท�ำความดีบางอย่าง เพื่อถวายเป็นพระราชกุศลแด่ พระองค์ และคงไม่ใช่เป็นความดีชั่วคร้ังช่ัวคราว แต่ เป็นความดีท่ีจะท�ำไปตลอด ตราบจนกว่าชีวิตจะหาไม่ ให้สมกับท่ีได้เกิดและอยู่ภายใต้พระบรมโพธิสมภาร ของพระองคม์ าเปน็ เวลานาน แตบ่ างคนอาจจะลมื ไปแล้ว ว่าไดต้ งั้ ปณิธานอะไรไว้ หรอื ว่าตง้ั ปณธิ านไว ้ แตไ่ มไ่ ด้ท�ำอย่างทต่ี ั้งเอาไว้ บางคนอาจจะตง้ั ปณธิ านวา่ จะรรู้ กั สามคั ค ี เพราะวา่ เปน็ สง่ิ ทใ่ี นหลวงรชั กาลท ่ี ๙ ทรงยำ�้ อยบู่ อ่ ยๆ รรู้ กั สามคั คี
พระไพศาล วิสาโล 21 มาถึงวันน้ียังรู้รักสามัคคีกับผู้คนท้ังหลายอยู่หรือเปล่า อย่าว่าแต่คนที่อยู่ไกลเลย คนใกล้ท่ีบ้านติดกัน ทำ� งาน ดว้ ยกนั หรอื แมแ้ ตค่ นในบา้ นเดยี วกนั เรายงั รรู้ กั สามคั คี ไหม ? หรือว่าไม่รู้รักสามคั คีแล้ว เพยี งเพราะวา่ เขาคิด ไม่เหมือนเรา เขาคิดต่างจากเรา ไม่ใช่แค่คิดต่างทาง การเมอื ง บางทแี คค่ ดิ ตา่ งกนั ในเรอื่ งธรรมะ เรอื่ งแนวทาง การปฏบิ ตั ิ หรอื อยคู่ นละสำ� นกั กไ็ มร่ กั ไมส่ ามคั คกี นั แลว้ บางคนไม่รักไม่สามัคคี เพียงเพราะว่าเขากินข้าวแล้ว ไมล่ า้ งจาน ปลอ่ ยใหเ้ ราลา้ งจานคนเดยี ว แคน่ ก้ี ม็ ากพอ ที่จะโกรธหรือเกลียดเขา หรือถ้าเป็นคนวัด ก็ไม่รักไม่ สามคั ค ี เพราะวา่ สวดมนตไ์ มพ่ รอ้ มกนั คนขา้ งๆ สวดดงั หรอื วา่ สวดเสยี งสงู บางทไี มร่ กั ไมส่ ามคั คกี บั คนขา้ งหอ้ ง เพราะเขาพูดเสยี งดงั นา่ ร�ำคาญ
สืบสานพระราชปณิธาน 22
พระไพศาล วิสาโล 23 ถ้าเปน็ อย่างนก้ี ไ็ ม่เข้าทา่ แลว้ เพราะว่าถา้ แค่นี้ยังร้รู กั สามัคคีกันไมไ่ ด้ แลว้ จะไปสมัครสมานสามคั คี หรือสร้างความกลมเกลียวกบั คนอน่ื ทีไ่ ม่รจู้ กั ไดอ้ ย่างไร บางคนอาจตงั้ ปณธิ านว่าจะอุทิศตนหรอื เสียสละเพ่ือประเทศชาติ หรือเพ่ือส่วนรวม เพราะรสู้ กึ ซาบซง้ึ ประทบั ใจเมอื่ ไดเ้ หน็ ในหลวง รัชกาลท่ี ๙ ทรงบ�ำเพ็ญพระราชกรณียกิจ ตา่ งๆ อยา่ งไมเ่ หน็ แกค่ วามเหนอ่ื ยยาก เสดจ็ ไป ตามถ่ินทุรกันดาร ขึ้นเขา ลงห้วย ตากแดด ตากฝน ทไี่ หนไมม่ ถี นนกท็ รงเดนิ ไมเ่ วน้ แมแ้ ต่
สืบสานพระราชปณิธาน 24 หมู่บ้านชาวเขา ทรงประทับแรมในถิ่นที่ล�ำบาก ต้ังแต่ เด็กจนโตก็เห็นพระองค์ทรงท�ำเช่นนี้ต่อเนื่องหลายสิบปี ค่อนพระชนม์ชีพก็ว่าได้ หลายคนเห็นคลิปวีดีโอ เห็น รายงานขา่ วการอทุ ศิ พระองคเ์ พอื่ พสกนกิ ร กน็ �้ำตาคลอ ซาบซงึ้ ตรงึ ใจ จงึ ตง้ั ปณธิ านวา่ ฉนั จะเสยี สละ ไมเ่ หน็ แกค่ วามเหนอื่ ยยาก จะทำ� เพอื่ สว่ นรวม เพอื่ ประเทศชาติ ใครที่ตั้งปณิธานเช่นน ้ี วนั นีค้ วรถามตัวเองวา่ ลืมแล้วหรือยัง หรอื ท�ำได้บ้างหรอื เปล่า
พระไพศาล วิสาโล 25 พดู ถงึ ความเหนอื่ ยยากของพวกเรา ถา้ เหนอื่ ยยาก เพอ่ื พระองค ์ อาตมาไมส่ งสยั เทา่ ไร เพราะไดเ้ หน็ ประจกั ษ์ แกส่ ายตาเมอ่ื ปที แี่ ลว้ วา่ ผคู้ นทงั้ ประเทศยอมเหนอื่ ยยาก ลำ� บาก ไมว่ า่ บรเิ วณทอ้ งสนามหลวง รวมทง้ั พน้ื ทโ่ี ดยรอบ เพ่ือส่งเสด็จสู่สวรรคาลัย ไหนจะต้องทนแดด ทนฝน โดยไมไ่ ดอ้ าบนำ้� ไมใ่ ชแ่ คว่ นั เดยี ว หลายคนทำ� ตดิ ตอ่ กนั ถึงสามวัน เจอทั้งร้อน ทั้งหนาว นอกจากความหิวแลว้ ยงั ตอ้ งทนกบั ความปวด ปวดอจุ จาระ ปวดปสั สาวะ กต็ อ้ ง อดกล้ัน เพราะว่าห้องสุขามีน้อยมาก เวลานอนก็ต้อง นอนบนพื้นซีเมนต์ ไหนจะเจอยุง ไหนจะโดนน้�ำค้าง ผู้คนนับแสน และถ้ารวมถึงจุดต่างๆ ทั่วประเทศก็คง นับล้าน พร้อมท่ีจะเหน่ือยยากล�ำบากเพื่อพระองค์ เร่ืองนี้อาตมาไม่สงสัยเลยในความเสียสละของพวกเรา
พระไพศาล วิสาโล 27 อยา่ งไรกต็ าม อาตมาไมแ่ นใ่ จวา่ พวกเราจะพรอ้ ม สืบสานพระราชปณิธานของพระองค์หรือเปล่า โดยเฉพาะในเร่ืองการช่วยเหลือเพ่ือนร่วมชาติ ที่ทกุ ขย์ าก เรื่องการเสียสละหรือพร้อมจะเหนื่อยยาก เพอื่ บคุ คลทอ่ี ยสู่ งู กวา่ ตน ทมี่ พี ระคณุ กบั ตน ไมใ่ ช่ เฉพาะในหลวง แต่รวมถึงพ่อแม่ ครูบาอาจารย์ อาตมาเชอ่ื วา่ คนสว่ นใหญพ่ รอ้ มจะทำ� และกไ็ ดท้ ำ� ไปแล้ว แต่ว่าการยอมเหนื่อยยากอย่างในหลวง คือเหนื่อยยากเพ่ือพสกนิกร อันนี้เป็นเร่ืองยาก กวา่ ทพี่ ดู อยา่ งนกี้ เ็ พราะวา่ พสกนกิ รทงั้ หลาย ถา้ พดู ถงึ สถานภาพทางสงั คมกถ็ อื วา่ ตำ่� กวา่ พระองค์
สืบสานพระราชปณิธาน 28 มาก การที่คนเราจะยอมเหน่ือยยากเพื่อท�ำความดี ช่วยเหลือคนที่ตำ่� กว่าเรา อันน้ีเป็นเร่ืองยาก ไม่เหมือน การยอมเหนื่อยยากเพื่อคนท่ีสูงกว่าเรา เช่น พ่อแม่ ครบู าอาจารย ์ หรอื วา่ ในหลวง อนั นท้ี ำ� ไดง้ า่ ยกวา่ และ พวกเรากไ็ ดท้ ำ� มาแลว้ แตส่ งิ่ ทพ่ี วกเราควรจะทำ� มากกวา่ นั้น ก็คือการเจริญรอยตามพระองค์ คือเสียสละ ความสุขส�ำราญ หรือยอมเหนื่อยยากเพื่อคนที่ต่�ำกว่า พระองค์ อันที่จริง อย่าว่าแต่การยอมเหนื่อยยากเพ่ือคน ที่ต�่ำกว่าเราเลย แค่การยอมเหนื่อยยากหรือช่วยเหลือ คนท่ีเสมอกับเรา หมายถึงคนที่เป็นราษฎรเหมือนกับ เรา เราท�ำมากแค่ไหน ? เร่ืองการยอมเหน่ือยยากเพ่ือ
พระไพศาล วิสาโล 29 คนท่ีสูงกว่าเรา อาตมาไม่มีข้อสงสัย เราทำ� กันได้ แต่ การยอมเหน่ือยยากเพ่ือคนที่เสมอกับเรา หรือคนท่ี ตำ่� กวา่ เรา อาตมาไมแ่ นใ่ จ เพราะมนั ไมง่ า่ ยในความรสู้ กึ ของคนสว่ นใหญ ่ อาตมาสังเกตว่าเด๋ียวน้ีผู้คนส่วนใหญ่พร้อมท่ีจะ ท�ำความดีกับคนท่ีสูงกว่าตน เช่น ทำ� อาหารถวายพระ อุปัฏฐาก ช่วยเหลือ หรือรับใช้พระ อันน้ีเป็นเร่ืองท่ี เห็นได้ง่าย แต่การท�ำดีกับคนที่ต�่ำกว่าตัว กลับไม่ค่อย สนใจ มีโยมคนหน่ึงเป็นเจ้าของโรงเรียน ชอบท�ำบุญ กบั พระ ถวายเงนิ ใหว้ ดั เปน็ แสนเปน็ ลา้ นไดง้ า่ ยมาก แต่ ว่ากับนักเรียนในโรงเรียนของตัว ถ้าใครไม่มีเงินจ่าย ค่าเล่าเรียน บางทีก็ไล่ออกเลย ท�ำไมถึงใจดีกับพระ
สืบสานพระราชปณิธาน 30 แต่ใจร้ายหรือไม่มีน้�ำใจกับนักเรียน หรือคนยากจน น่ันก็เพราะเขามอง ว่าพระนั้นอยู่สูงกว่าตน แต่นักเรียน อย่ตู �่ำกว่าตน คนเราจะเปน็ คนดหี รอื ไม ่ ไมไ่ ด้ ดูว่าท�ำดีกับคนท่ีสูงกว่าเรา แต่ต้อง ดูว่าทำ� ดีกับคนที่เสมอกับเรา หรือคน ท่ีต�่ำกว่าเราหรือไม่ต่างหาก เจ้าของ โรงงานบางคนท�ำดีกับพระ ถวาย เงินให้วัดเป็นล้านๆ บาท แต่กลับกด ค่าแรงคนงาน สวัสดิการต่างๆ ก็ให้ นอ้ ยเตม็ ท ี เพราะอะไร ? เพราะวา่ เขา
สืบสานพระราชปณิธาน 32 เห็นว่าคนงานต�่ำกว่าตัว ท�ำดีกับคนเหล่านี้ไม่ได้อะไร ไมเ่ หมอื นทำ� ดกี บั พระ ทำ� ดกี บั พระนไ่ี ดบ้ ญุ หลายคนทำ� ดีกับพระเพราะอยากได้บุญ แต่ถ้าท�ำกับคนยากคนจน หรือท�ำกับคนงานได้บุญน้อย ย่ิงเป็นคนต่างชาติ เช่น เขมร พม่า กะเหร่ียง โรฮิงญา ได้บุญน้อย ดังน้ัน จงึ ไมท่ ำ� ดกี วา่ ยง่ิ กบั สตั วเ์ ดรจั ฉานดว้ ยแลว้ ยง่ิ ไมท่ ำ� เลย เพราะได้บุญน้อย หลายคนท�ำความดี ก็เพราะหวังเอาบุญ แล้วเอา บุญไปแลกเป็นโชค เป็นความมั่งมี ซ่ึงในท่ีสุดก็คือเป็น การท�ำดีเพ่ือตัวเอง เมื่อคิดแบบน้ี การท�ำความดีกับ คนท่ีเสมอกับเราหรือต่�ำกว่าเรา หลายคนจึงไม่ค่อย อยากทำ� เพราะมนั ไดบ้ ญุ นอ้ ย ไดผ้ ลประโยชนต์ อบแทน
พระไพศาล วิสาโล 33 กลับมาน้อย แต่นี่ไม่ใช่ส่ิงท่ี ในหลวงรัชกาลท่ี ๙ ทรง กระท�ำให้เราเห็นเป็นแบบอย่าง พระองค์ทรงเสียสละ ยอมยากลำ� บากเพอื่ พสกนกิ รทต่ี ำ่� กวา่ พระองค ์ พระองค์ ไมไ่ ดอ้ ะไรตอบแทน ไดแ้ ตค่ วามเหนอ่ื ยยาก แตท่ รงท�ำ เพราะอะไร ? เพราะวา่ ทรงสำ� นกึ ในคณุ ธรรม ไมใ่ ชแ่ ค่ ส�ำนึกในหนา้ ทีเ่ ท่านั้น ฉะนน้ั ถา้ หากเราตง้ั ใจจะเจรญิ รอยตาม หรือสบื สานพระราชปณิธานของพระองค์ กต็ อ้ งพรอ้ มทจ่ี ะเหน่อื ยยาก ไมใ่ ช่เพ่อื คนที่สงู กว่าเราเท่าน้ัน แต่ควรพรอ้ มท่จี ะท�ำความดหี รอื เหนือ่ ยยาก เพ่ือคนทีเ่ สมอกบั เราหรอื ต่�ำกว่าเราดว้ ย
พระไพศาล วิสาโล 35 อนั ทจี่ รงิ คำ� วา่ คนทตี่ ำ�่ กวา่ เรา มนั ยงั ไมถ่ กู เทา่ ไหร ่ เพราะแมว้ า่ เขา จะเรียนน้อยกว่าเรา มีความรู้น้อย กว่าเรา มีเงินน้อยกว่าเรา แต่พูด ถึงศักดิ์ศรีแห่งความเป็นมนุษย์แล้ว เขากับเราก็เท่ากัน แต่คนส่วนใหญ่ ในสังคมไทยเรา มักจะมีทัศนะว่า ใครท่ีจนกว่าเรา เรียนน้อยกว่าเรา มีความเป็นอยู่ด้อยกว่าเรา หรืออยู่ ในบงั คบั บญั ชาของเรา ถอื วา่ ตำ่� กวา่ เรา คดิ แบบนไี้ มถ่ กู ตอ้ งมองวา่ เขา ก็เสมอกับเรา แต่ถึงแม้จะมองว่า เขาตำ่� กวา่ เรา กค็ วรถอื วา่ เปน็ หนา้ ที่
สืบสานพระราชปณิธาน 36 และคุณธรรมท่ีจะต้องช่วยเขา หากว่าเขาประสบทุกข์ หรอื มโี อกาสนอ้ ยกว่าเรา อันนี้แหละคือสิ่งท่ีท�ำได้ยาก การเสียสละ ยอม เหนอื่ ยยากเพอ่ื พระองค ์ อาตมาไมส่ งสยั พวกเราท�ำให้ เห็นเป็นประจักษ์แก่สายตากันมากมาย และก็คงจะท�ำ ต่อไป แต่ควรจะท�ำให้มากกว่านั้น โดยถือเอาพระองค์ เป็นแบบอย่างแห่งการเสียสละ ยอมเหนื่อยยากเพื่อคน ทเี่ สมอกบั เรา หรอื มโี อกาสนอ้ ยกวา่ เราในทางเศรษฐกจิ อำ� นาจ หรอื วชิ าความร ู้ นคี้ อื สง่ิ หนง่ึ ทเี่ ราควรจะยำ�้ เตอื น ตัวเอง โดยเฉพาะในวาระท่ีส�ำคัญเช่นนี้ คือวันคล้าย วนั เสดจ็ สวรรคตของในหลวงรชั กาลท ่ี ๙ ใชว้ าระเชน่ น้ี ย�้ำเตือนตัวเองถงึ ปณิธานที่ควรกระท�ำ
สืบสานพระราชปณิธาน 38 อาตมามั่นใจว่าพวกเราอยากท�ำสิ่งๆ ดีมากมาย เมื่อได้ดูคลิปวีดีโอ ฟัง และได้อ่านข่าวสารเกี่ยวกับ พระราชกรณียกิจของพระองค์ที่มีการเผยแพร่ในช่วงท่ี พระองค์เสด็จสวรรคตใหม่ๆ รวมทั้งช่วงท่ีมีการถวาย พระเพลิงพระบรมศพเมื่อปีท่ีแล้ว อย่าปล่อยให้ความ รสู้ กึ ดๆี หรอื ความปรารถนาดๆี เหลา่ นน้ั จางหายไปเมอื่ เวลาผา่ นไปแคป่ เี ดยี ว ถา้ เรารกั ในหลวง เราตง้ั ใจวา่ จะ ยอมเหนื่อยยากเพื่อพระองค์แล้ว ก็ควรต้ังใจยิ่งกว่าน้ัน ด้วย คือจะยอมเหน่ือยยากเพ่ือสืบสานพระราชปณิธาน ของพระองค์ โดยเฉพาะการอุทิศตนเพ่ือส่วนรวมและ ประชาชน ในเมื่อนี้เป็นงานท่ีพระองค์ทรงรัก เป็นงาน ท่ีพระองค์ทรงอุทิศพระวรกายตลอดพระชนม์ชีพ เรา ซงึ่ เปน็ พสกนกิ รจะไมส่ นใจดำ� เนนิ รอยตามพระองคห์ รอื
พระไพศาล วิสาโล 39 เราเคยสงสยั กันบ้างหรือเปลา่ วา่ พระองคท์ รงท�ำเช่นนั้นไดอ้ ยา่ งไร อาตมาเชอื่ วา่ ทพ่ี ระองคท์ รงทำ� เชน่ นน้ั ได ้ กเ็ พราะ พระองคท์ รงตงั้ มนั่ อยใู่ นธรรมะหมวดหนงึ่ คอื ทศพธิ - ราชธรรม ซงึ่ แปลวา่ ธรรมของพระราชา ๑๐ ประการ การที่พระองค์ทรงต้ังมั่นอยู่ในทศพิธราชธรรม ท�ำให้ พระองคท์ รงมพี ละกำ� ลงั และความมงุ่ มนั่ ทจ่ี ะอทุ ศิ พระองค์ เพอ่ื พสกนกิ ร ทศพธิ ราชธรรม ไมไ่ ดเ้ หมาะกบั พระราชา เทา่ นน้ั ยงั เหมาะกบั เราดว้ ย เพราะวา่ เรากเ็ ปน็ ผปู้ กครอง เหมอื นกนั ถงึ แมเ้ ราไมไ่ ดป้ กครองประเทศ แตอ่ ยา่ งนอ้ ย เราก็ต้องปกครองตน เราทุกคนมีหน้าท่ีครองตนให้ สงบสุขราบรื่น พุทธศาสนามองว่าเราทุกคนมีนครอยู่
พระไพศาล วิสาโล 41 กลางใจ ชื่อว่า จิตตนคร และเราก็คือผู้ครองนครนั้น เมื่อเราเป็นผู้ครองนครน้ัน เราก็ต้องมีทศพิธราชธรรม เหมือนกัน “ทศพธิ ราชธรรม” มีอะไรบ้าง ? สองข้อแรกก็เหมือนกับ “บุญกิริยาวัตถุ” สอง ประการที่เราคุ้นเคยกันดี ข้อแรก คือ ทาน หมายถึง การสละเงิน สิ่งของ หรือแบ่งปันทรัพย์เพ่ือช่วยผู้อ่ืน ข้อท่ีสอง คือ ศีล หมายถึงความประพฤติที่สุจริต ไมเ่ บยี ดเบยี นผใู้ ด ขอ้ ทส่ี าม คอื ปรจิ าคะ ความหมาย คลา้ ยกบั คำ� วา่ บรจิ าค แตใ่ นทน่ี ้ี ไมไ่ ดห้ มายถงึ บรจิ าค เงนิ แตเ่ ปน็ การสละความสขุ สำ� ราญ ความสบายสว่ นตวั
สืบสานพระราชปณิธาน 42 เพอื่ สงิ่ ดงี าม เพอื่ สว่ นรวม ขอ้ ทสี่ ี่ คอื อาชชวะ หมายถงึ ความซื่อตรง จริงใจ ไม่หลอกลวง พูดแล้วไม่คืนค�ำ หรือพูดแล้วต้องท�ำได้อย่างท่ีพูด ข้อท่ีห้า คือ มัททวะ หมายถงึ ความออ่ นโยน โอบออ้ มอาร ี รวมถงึ ความออ่ นนอ้ ม ถอ่ มตน ไมถ่ อื ตน หา้ ประการน ี้ ถอื วา่ เปน็ ธรรมะฝา่ ยบวก คอื เป็นความดที ีค่ วรท�ำหรอื มใี ห้มาก อกี หา้ ขอ้ เปน็ ธรรมะฝา่ ยลบ ฝา่ ยลบในทน่ี ห้ี มายถงึ การป้องกันไม่ให้บาปหรือกุศลเกิดข้ึนกับตน ทศพิธ- ราชธรรมจำ� งา่ ยๆ วา่ หา้ ขอ้ แรกคอื ธรรมะฝา่ ยบวก เปน็ ส่ิงท่ีส่งเสริมให้ชีวิตเกิดความสุขความเจริญงอกงาม อีกห้าข้อคือธรรมะฝ่ายลบ หมายถึงส่ิงที่ป้องกันมิให้ ความทุกขห์ รอื ความเสียหายเกดิ ขึ้นกับตน มดี งั น้ี
สืบสานพระราชปณิธาน 44 ข้อท่ีหก คือ ตปะ หมายถึงความยับย้ังช่ังใจ หรือข่มใจ ไม่ลุ่มหลงมัวเมาในความสุขสำ� ราญหรือส่ิง ปรนเปรอ เพราะว่าถ้าลุ่มหลงแล้วจะท�ำให้เกียจคร้าน ทำ� ใหป้ ระมาท ละเลยหนา้ ทกี่ ารงาน ขอ้ ทเ่ี จด็ คอื ขนั ติ หมายถึงความอดทนต่อความเหน่ือยยาก ไม่ท้อถอย แม้ถูกถากถางหรือต่อว่าด่าทอ ขันติแตกต่างจากตปะ ตรงท่ีว่า ตปะ หมายถึงความไม่หว่ันไหวต่อสิ่งเย้ายวน สว่ นขนั ตหิ มายถงึ ความไมห่ วน่ั ไหวตอ่ สง่ิ ยวั่ ย ุ ความยาก ลำ� บาก รวมทง้ั คำ� เยาะเยย้ ถากถาง ถา้ เรามตี ปะและขนั ติ ไม่ว่าสุขสบายเพียงใด หรือล�ำบากเพียงใด ก็ยังคง ตง้ั มน่ั ในการท�ำความด ี สง่ิ เยา้ ยวนหรอื ยว่ั ยไุ มอ่ าจท�ำให้ คลอนแคลนในการท�ำหน้าท่ีและบ�ำเพ็ญคุณธรรม ขอ้ ที่แปด คือ อักโกธะ หมายถงึ ความไมโ่ กรธ เพราะ
พระไพศาล วิสาโล 45 มีขันติ อีกทั้งเห็นโทษของความโกรธว่าก่อผลเสียท้ัง ต่อตัวเองและผู้อ่ืน ความไม่โกรธน�ำไปสู่ข้อท่ีเก้า คือ อวหิ งิ สา หมายถงึ ความไมเ่ บยี ดเบยี น สว่ นขอ้ ทส่ี บิ คอื อวโิ รธนะ หมายถงึ ความไมค่ ลาดเคลอ่ื นจากธรรม นน่ั คอื ตงั้ ม่ันในธรรม ขอ้ สดุ ทา้ ยนเี้ ปน็ บทสรปุ รวบยอดของธรรมะเกา้ ขอ้ กอ่ นหนา้ นนั้ นน่ั คอื ความตง้ั มนั่ ในธรรม ในหลวงรชั กาล ที่ ๙ ทรงเป็นรูปธรรมของธรรมะท้ัง ๑๐ ประการนี้ ธรรมทั้งหมดน้ีท�ำให้พระองค์ทรงมีท้ังความมุ่งมั่น และ พลงั ในการอทุ ศิ พระองคเ์ พอ่ื พสกนกิ ร และประเทศชาติ ถงึ แมเ้ ราอาจจะไมม่ คี วามมงุ่ มน่ั ขนาดนน้ั แตถ่ า้ หากเรา มธี รรมะ ๑๐ ประการน ี้ เรากจ็ ะมพี ลงั ในการทำ� ความดี
สืบสานพระราชปณิธาน 46 ชว่ ยเหลอื คนทที่ กุ ขย์ ากกวา่ เรา การนกึ ถงึ คนอนื่ ทล่ี ำ� บาก คือแก่นแท้แห่งปณิธานของในหลวงรัชกาลที่ ๙ ท�ำให้ พระองค์ทรงบ�ำเพ็ญพระราชกรณียกิจเกือบตลอด พระชนม์ชีพโดยไม่เห็นแก่ความยากล�ำบากหรือความ เหน็ดเหนื่อย หากเราจะเจริญรอยตามหรือสืบสาน พระราชปณธิ านของพระองค ์ กข็ อใหน้ กึ ถงึ คนทลี่ ำ� บาก กว่าเรา
พระไพศาล วิสาโล 47 เน่ืองจากเรามีก�ำลังน้อย เราจึงไม่จ�ำเป็นต้อง นึกถึงคนที่ทุกข์ยากท้ังประเทศ แต่ว่าถ้าเห็นใครที่ เดือดร้อนอยู่ตรงหน้า หรือรับรู้ว่ามีใครประสบความ ทกุ ขย์ าก เรากค็ วรเออ้ื มมอื เขา้ ไปชว่ ยเหลอื ยอมเหนอื่ ย ยาก อันนี้ถือว่าเป็นการเจริญรอยตามหรือสืบสาน พระราชปณิธานของพระองค์ และมันช่วยท�ำให้เรามี ชีวิตที่ผาสุกด้วย การที่คนเราบ�ำเพ็ญธรรมห้าข้อแรก จะท�ำให้ชีวิตมีความสุขความเจริญก็จริง แต่ว่าคนเรา บางครง้ั กต็ อ้ งประสบอปุ สรรค ดงั นน้ั จงึ ควรบำ� เพญ็ ธรรม ห้าข้อหลังด้วย เพราะช่วยให้เราสามารถเผชิญกับ ส่ิงท่ีมากระทบกระแทก ส่ิงที่มายั่วยุและเย้ายวน โดย ไม่ทุกข์ ไม่เสียผู้เสียคน ไม่เบียดเบียนผู้อื่น สามารถ ตัง้ มัน่ ในธรรมได้
สืบสานพระราชปณิธาน 48 ฉะนั้น ถ้าเรานึกถึงในหลวงรัชกาลท่ี ๙ ก็ขอให้ นึกถึงธรรมะ ๑๐ ประการน้ี เพ่ือน�ำมาเป็นเครื่อง ก�ำกับชีวิตของเราให้เป็นไปในทางที่ดีงาม ทั้งบ�ำเพ็ญ ประโยชน์ท่านและประโยชน์ตน คือช่วยผู้อื่นให้พ้น จากความทุกข์ยาก ขณะเดียวกันก็รักษาตนไม่ให้ทุกข์ ไม่มีความเดือดเนือ้ ร้อนใจ วันน้ีนอกจากเป็นวันที่เราควรระลึกนึกถึงปณิธาน ทต่ี งั้ ไวก้ บั ตวั เองเมอื่ สองปที แี่ ลว้ ยงั ควรเปน็ โอกาสทเ่ี รา จะระลกึ ถงึ สจั ธรรมหรอื ความจรงิ ทสี่ �ำคญั ประการหนงึ่ น่ันก็คือความตายเป็นธรรมดาของทุกชีวิต ความตาย หรอื การเสดจ็ สวรรคตของในหลวงรชั กาลท ่ี ๙ ถอื วา่ เปน็ การตายที่ยิ่งใหญ่มาก ที่เราไม่ควรเพียงแค่สะเทือนใจ
พระไพศาล วิสาโล 49 หรือโศกเศร้าเสียใจเท่านั้น ถ้าเราแค่สะเทือนใจหรือ โศกเศรา้ เสยี ใจ มนั ยังไมพ่ อ แตค่ วรเปดิ ใจให้เราได้เห็นสจั ธรรมด้วยวา่ ความตายเปน็ สง่ิ ทีไ่ ม่มีใครหนพี ้น แมแ้ ตผ่ ยู้ งิ่ ใหญห่ รอื บคุ คลทมี่ คี วามสำ� คญั อยา่ งเชน่ ในหลวงรัชกาลท่ี ๙ พระองค์ก็ต้องมีวันท่ีจะต้องจาก โลกนไี้ ป เราเองกเ็ ชน่ กนั เมอื่ ระลกึ ถงึ การเสดจ็ สวรรคต ของพระองค์แล้ว ก็ขอให้น้อมเข้ามาใส่ตัวด้วยว่าสักวัน หนง่ึ เราก็จะตอ้ งตายเชน่ กัน
สืบสานพระราชปณิธาน 50 ที่จริงควรระลึกต่อไปด้วยว่า ไม่ใช่เราเท่าน้ันท่ี จะตาย คนทเี่ รารกั กจ็ ะตอ้ งตายเหมอื นกนั ไมว่ า่ จะเปน็ พ่อแม่ สามีภรรยา พ่ีน้อง มิตรสหาย หรือลูกหลาน ของเรา บางคนอาจตายก่อนเราด้วยซ้�ำ ที่ตายหลัง เรา ก็จะมีอีกนับไม่ถ้วน หากตายหลังเรา เราก็ไม่รู้สึก ทุกข์ร้อนอะไร แต่เขาอาจตายก่อนเราก็ได้ ถ้าเราไม่ ระลกึ ถงึ ความจริงขอ้ น้ี เราก็จะทุกข์มาก ย้อนหลังไปหลายปีก่อนหน้านี้ ผู้คนเป็นอันมาก ทงั้ ๆ ทรี่ วู้ า่ ในหลวงรชั กาลท ี่ ๙ ทรงพระชราภาพ แตก่ ็ ไมพ่ ยายาม ยอมรบั วา่ สดุ ทา้ ยแลว้ พระองคก์ ต็ อ้ งเสดจ็ สวรรคต เวลาจะพดู เรอื่ งน ้ี หลายคนรสู้ กึ วา่ มนั เปน็ เรอ่ื ง ไมด่ ี พดู ไมไ่ ด ้ บางคนไมย่ อมแมแ้ ตจ่ ะคดิ ดว้ ยซ้�ำ เพราะ
Search
