หน่วยที่ 1

หน่วยที่ 1 ความหมายและความสาคัญ ของระบบบญั ชี

ระบบบญั ชี (Accounting System) หมายถงึ ระบบการจดั เก็บรวบรวมข้อมูลทางการเงนิ ทีเ่ ป็นเอกสารตา่ งๆ ทางด้านบัญชี รายงานการเงินท่ีเป็นหลกั ฐานดา้ นบัญชี วธิ ีการ ตลอดจนเครือ่ งมือต่างๆ ทีใ่ ชใ้ นการบนั ทึกบญั ชีทีไ่ ดน้ ามาใชใ้ นการ รวบรวมขอ้ มลู เกยี่ วกับการดาเนนิ งาน เพอ่ื ช่วยให้กจิ การสามารถ ปฏิบตั ิหนา้ ท่ีได้อย่างมปี ระสิทธภิ าพ และเสนอขอ้ มูลตอ่ ผู้ถอื หุ้น เจา้ หนี้ ส่วนราชการและอนื่ ๆ ที่เกีย่ วข้อง

ขอ้ มลู ทางบญั ชีแบ่งเป็ น 2 ประเภท คือ 1. ขอ้ มูลสาหรบั บุคคลภายนอก เชน่ ผูถ้ ือหุน้ เจา้ หน้ี สว่ น ราชการ ขอ้ มูลท่ีบุคคลภายนอกสนใจ ไดแ้ ก่ ฐานะทางการเงิน และผลการ ดาเนินงาน ซ่ึงฝ่ายบริหารจะเป็นผูก้ าหนดนโยบายทางการบญั ชีและ ผูร้ บั ผิดชอบในการเก็บขอ้ มูล และเพ่ือใหข้ อ้ มูลในงบการเงินเป็นท่ีเช่ือถือได้ ของบุคคลภายนอก ดงั นน้ั จึงตอ้ งมีผูส้ อบบญั ชีอิสระตรวจสอบความถูกตอ้ ง และเช่ือถือไดข้ องขอ้ มูลดว้ ย  2 ขอ้ มูลสาหรบั เสนอต่อบคุ คลภายใน เป็นขอ้ มูลท่ีเป็นประโยชน์ ตอ่ การดาเนินธุรกิจขอ้ มูลทางบญั ชีท่ีจะนามาใชต้ ดั สินใจวางแผนการ

ขอ้ มูลทางบญั ชีแบ่งเป็ น 2 ประเภท คือ 2. ขอ้ มูลสาหรบั เสนอต่อบุคคลภายใน เป็นขอ้ มูลท่ีเป็นประโยชน์ตอ่ การดาเนินธุรกิจขอ้ มูลทางบญั ชีท่ีจะนามาใชต้ ดั สินใจวางแผนการดาเนินงาน ไดแ้ ก่ 2.1 กาไรสุทธิประจางวด เพ่ือเปรียบเทียบกบั จานวนกาไรขาดทุน ตาม เป้าหมายซ่ึงฝ่ายบริหารไดก้ าหนดไว้ เพราะถา้ กาไรสุทธิสูงจะทาใหก้ าไรตอ่ หุน้ สูง ทาใหผ้ ูล้ งทุนทว่ั ไปสนใจท่ีจะร่วมลงทุนดว้ ย  2.2 รายละเอยี ดเก่ียวกบั สินทรัพย์ หน้ีสิน และเงินลงทุนของกิจการ

ขอ้ มูลทางบญั ชีแบ่งเป็ น 2 ประเภท คือ 2.2 รายละเอียดเก่ียวกบั สินทรัพย์ หน้ีสิน และเงินลงทุนของกิจการ ณ เวลาใดเวลาหน่ึง 2.3 รายละเอยี ดสว่ นประกอบทางการคา้ เชน่ ยอดขาย พ้ืนท่ีในการ ขาย การโฆษณา การรับชาระหน้ีจากลูกคา้ จานวนเงินท่ีลูกคา้ เป็นหน้ี ยอด ซ้ือ การจา่ ยชาระเงินแกเ่ จา้ หน้ี จานวนเงินท่ีเป็นหน้ี ทงั้ ระยะสนั้ และระยะ ยาว และจานวนสินคา้ คงเหลือ 2.4 ขอ้ มูลท่ีตอ้ งแจง้ แกร่ ฐั บาล เชน่ รายได้ รายจา่ ย พรอ้ มทง้ั รายงานรายไดข้ องลูกจา้ งตน้ ทุนการผลิต ภาษีหกั ณ ท่ีจา่ ย เป็นตน้

ระบบบัญชีที่ดีจะเป็นเคร่ืองช่วยผู้บริหารในงานวางแผน ควบคุมการดาเนินงาน ให้เป็นไปตามแผนการท่ีวางไว้อย่างมี ประสิทธิภาพ และช่วยป้องกันทรัพย์สินของธุรกิจไม่ให้สูญหาย หรือ ถูกนาไปใช้อย่างไม่เหมาะสม ในการกาหนดระบบบัญชี ผู้วางระบบ จะต้องคานึงถึงการควบคุมภายใน (Internal Control) ซึ่งเป็นส่ิง สาคัญอย่างมากสาหรับธุรกิจ โดยควรกาหนดระบบบัญชีในลักษณะ ที่จะทาให้เกิดการควบคุมการปฏิบัติงานต่างๆ และมีการตรวจสอบ ซึง่ กนั และกนั (Internal Check)

ความสาคัญของระบบบัญชี ระบบบัญชมี คี วามสาคญั ในการควบคมุ การปฏบิ ตั งิ านให้ เป็นไปตามระเบยี บท่วี างไว้ และมคี วามสาคัญในการนาเสนอรายงาน อย่างถูกตอ้ งและรวดเร็ว การวางระบบบัญชที ่ีดจี งึ ตอ้ งเปน็ ระบบทมี่ ี การควบคุมภายในท่ีดี มีเอกสารและเกบ็ เอกสารประกอบการ ลงบญั ชีทเี่ หมาะสม มีการลงบัญชีท่ีถูกต้องรวดเร็วและมกี ารเสนอ รายงานทีถ่ ูกตอ้ ง และทนั ตอ่ เหตกุ ารณ์ ไมว่ ่าจะใชเ้ ครื่องมืออปุ กรณ์ ตา่ งๆ หรือลงมือในการทาบญั ชกี ต็ าม

นอกจากจะใช้ข้อมูลทางการบัญชีเพื่อเป็นเคร่ือง วัดผลในการดาเนินงานในรอบระยะเวลาที่ผ่านมาแล้ว ธุรกิจ จาเป็นต้องมีระบบบัญชีที่ดี เพื่อใช้เป็นเคร่ืองมือของฝ่าย บริหารในด้านการควบคุม การดาเนินงานให้เป็นไปตาม วัตถุประสงค์ ในกิจการขนาดเล็ก ที่การดาเนินงานข้ึนอยู่กับ เจ้าของเพียงคนเดียวหรือสองคนน้ัน ความสาคัญของระบบ บัญชีอาจจะเห็นได้ไม่ชัดเจน เพราะเจ้าของกิจการสามารถ ควบคมุ ดูแลดว้ ยตนเองไดท้ ว่ั ถึง

แต่ในองค์กรหรือกิจการขนาดใหญ่ ท่ีมีการแบ่งงานออกเป็น หลายส่วนและมพี นักงานจานวนมาก เจ้าของหรอื ผู้บริหารไม่ สามารถดูแลได้ทั่วถึง จาเป็นต้องมีการมอบหมายอานาจ หน้าที่ในการบริหารงานและขยายขอบเขตการคบคุมออกไป ให้หัวหน้าของส่วนงานต่างๆ เป็นผู้รับผิดชอบ ถือว่าระบบ บัญชีมีความสาคัญมาก เพราะนอกจากจะเป็นแหล่งที่จัดหา ข้อมูลต่างๆ ให้ฝ่ายจัดการแล้ว ข้อมูลท่ีได้ยังแสดงถึงผลของ การดาเนนิ งานในรอบระยะเวลาหน่ึง

ซึ่งฝ่ายจัดการจะได้นาไปประเมินผลของการตัดสินใจในการ บรหิ ารงานของตนวา่ เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพเพยี งใด และ อาจจะใช้เป็นเครื่องมือในการวางแผนงานหลักในอนาคตอีก ด้วย และใช้เป็นตัวควบคุมการดาเนินงานของธุรกิจได้อย่างดี เพราะข้อมูลที่ได้จากระบบบัญชีน้ันจะช่วยให้เห็นว่าส่วนงาน ต่างๆ ดาเนินงานเปน็ ไปตามการวางแผนทวี่ างไวห้ รือไม่

ดังน้ันการวางระบบบัญชีจึงจะต้องมีการพิจารณาให้มีการ จัดทารายงานทางการเงินอย่างรวดเร็วทันต่อเหตุการณ์ ถูกต้องเชื่อถือได้ และประหยัดค่าใช้จ่าย นอกจากรายงานท่ี เสนอฝ่ายบริหารและผู้ถือหุ้นแล้ว รายงานท่ีเสนอต่อส่วน ราชการก็เป็นส่ิงท่ีจาเป็นและสาคัญมากเช่นกัน เพราะธุรกิจ จาเปน็ จะต้องปฏิบัติตามขอ้ กาหนดของกฎหมายทง้ั ในแง่ภาษี อากรและเร่อื งอน่ื ๆ อกี หลายเร่อื ง

ความสาคญั ของระบบบัญชี ยงั ใชเ้ ป็นเครอ่ื งมือในการป้องกัน และรักษาทรัพย์สินของกิจการไม่ให้สูญหายหรือนาไปใช้ ในทางท่ีไม่สมควรเพ่ือให้บรรลุวัตถุประสงค์ท่ีกล่าวมาน้ี ระบบบัญชีที่วางไว้จึงควรต้องเป็นระบบที่มีการควบคุม ภายในท่ดี ี

สว่ นประกอบของระบบบญั ชี กิจการแตล่ ะประเภทมลี ักษณะแตกตา่ งกนั ดังนน้ั วัตถปุ ระสงคใ์ นการวางระบบบัญชีก็ย่อมแตกตา่ งกนั ด้วย อย่างไรกต็ ามไม่ว่ากิจการจะมลี ักษณะใด ระบบบญั ชีจะมี ส่วนประกอบท่ีสาคญั ดังนี้

1. เอกสารทางการบญั ชี ได้แก่ 1.1 แบบฟอร์มต่างๆ เชน่ ใบกากบั สนิ ค้า (Invoice) ใบสาคญั สง่ั จา่ ย (Vouchers) ใบเสร็จรบั เงนิ (Receipt) เปน็ ตน้ ซ่ึงเป็นเอกสารทางการเงินท่ีเกิดขน้ึ ประจา มคี วามจาเป็นใช้งานประจาวันของกิจการและเป็นหลักฐานในการบนั ทึก บญั ชี 1.2 สมุดบนั ทึกรายการขัน้ ต้น เปน็ สมดุ ทีใ่ ชบ้ นั ทกึ รายการขัน้ ต้น เรียงลาดับวันทเ่ี กิดรายการก่อนหลัง ก่อนผ่านรายการไปบัญชีแยกประเภท เมอ่ื บนั ทึกรายการทางบัญชีตามเอกสารหรอื แบบฟอรม์ ที่ไดจัดทาไว้เรียบร้อยแล้ว และ ผ่านไปบญั ชอี ่นื ๆ ทเี่ ก่ยี วข้อง ซ่ึงแบง่ ออกเปน็ 2 ชนดิ คอื

ก. สมุดรายวนั เฉพาะ ใชบ้ ันทกึ รายการใด รายการหนึ่ง ทีเ่ กดิ ข้ึนจานวนมาก ได้แก่ สมดุ รายวนั ขาย สมดุ รายวันรบั คอื สคิ า้ สมุดรายวันซ้ือ สมดุ รายวนั ส่งคนื สินค้า สมดุ รายวันเงนิ สดรับ สมุดรายวนั เงินสดจา่ ย เป็นตน้  ข. สมุดรายวนั ทว่ั ไป ใชบ้ ันทกึ รายการที่เกิดขน้ึ เป็นครัง้ คราว และจานวนไม่มากพอทจี่ ะบันทกึ เป็นสมุด รายวนั เฉพาะ ได้แก่ รายการเปดิ บัญชใี นวนั ต้นงวด รายการปดิ บัญชีในวนั ส้ินงวด

ก. สมุดรายวันเฉพาะ ใช้บันทึกรายการใดรายการ หนงึ่ ทเี่ กดิ ขน้ึ จานวนมาก ไดแ้ ก่ สมดุ รายวนั ขาย สมดุ รายวัน รับคอื สคิ า้ สมุดรายวันซอ้ื สมดุ รายวนั สง่ คืนสนิ คา้ สมุด รายวันเงนิ สดรบั สมุดรายวนั เงินสดจา่ ย เป็นตน้ ข. สมดุ รายวันท่วั ไป ใชบ้ นั ทึกรายการทเี่ กดิ ขึ้นเปน็ ครงั้ คราว และจานวนไม่มากพอท่ีจะบันทกึ เป็นสมดุ รายวนั เฉพาะ ไดแ้ ก่ รายการเปิดบัญชีในวันต้นงวด รายการปดิ บัญชี ในวนั สิ้นงวด

1.4 ทะเบยี นต่างๆ เป็นทะเบยี นท่จี ดั ทาขึน้ เพือ่ เปน็ รายละเอยี ดประกอบบัญชีแยกประเภททว่ั ไปทเี่ กี่ยวข้อง เช่น ทะเบียนทดี่ ิน ทะเบียนอาคารและอุปกรณ์ ซึ่งเป็นรายละเอยี ด ประกอบบญั ชที ีด่ นิ อาคาร และอุปกรณ์ ทะเบียนเงินลงทุนเป็น รายละเอยี ดประกอบบญั ชเี งินลงทุน เปน็ ต้น 1.5 รายงานหรอื งบการเงนิ ต่างๆ ซ่งึ จะตอ้ งเสนอตอ่ ฝ่าย บริหาร ผ้ถู อื หนุ้ เจา้ หนี้และสว่ นราชการ เช่น รายงานการขาย รายงานเงนิ สดรบั งบกาไรขาดทนุ งบแสดงการเปลย่ี นแปลงสว่ นของ เจ้าของ และงบดลุ เป็นตน้

สว่ นประกอบของระบบบญั ชี 2. วิธีการต่างๆ ในกรดาเนินการ วธิ ีการต่างๆ ไดแ้ ก่ ในการปฏิบตั เิ กยี่ วกบั การใช้แบบฟอรม์ การลงรายการใน สมดุ รายวนั บัญชีแยกประเภท และการทางาน รวมท้ัง นโยบายในการบรหิ ารและการควบคมุ ซึง่ ถอื เปน็ เครอ่ื งมอื ใน การควบคมุ การปฏบิ ตั งิ าน

สว่ นประกอบของระบบบัญชี 3. เครือ่ งมือและอุปกรณ์ต่างๆ ในการลงบญั ชี เครื่องมอื และอุปกรณ์ต่างๆ ถอื เป็นส่งิ ทช่ี ว่ ยประหยดั เวลา และลดขอ้ ผดิ พลาดในการทางานได้ เช่น เคร่ืองคอมพิวเตอร์ เครื่องคานวณ เครอื่ งพมิ พ์ดีด เครื่องถา่ ยเอกสาร เปน็ ต้น

ส่วนประกอบของระบบบัญชี 4. บุคลากรทปี่ ฏบิ ตั ิงานในระบบบัญชี หมายถงึ พนกั งาน ท่ีมีหน้าทป่ี ฏบิ ตั งิ านตามระบบบัญชซี งึ่ มคี ณุ สมบตั เิ หมาะสมในการท่ี จะนาระบบบญั ชที ่วี างไวม้ าใชร้ ะบบปฏบิ ตั ิไดอ้ ยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพ ซึง่ คุณสมบัตทิ ่ีเหมาะสม หมายถงึ ความรู้ ความสามารถดา้ นวชิ าการ บัญชีและระบบบัญชี รวมทั้งประสบการณใ์ นการปฏิบตั งิ านธุรกจิ ท่ี จาเปน็ ต้องใช้ตามวิธีการท่ีแตกต่างกันออกไป ถา้ ขาดพนกั งาน เจา้ หนา้ ที่แล้วถงึ แมว้ า่ จะมีระบบบญั ชที ีว่ างไวอ้ ยา่ งดเี พียงใดกย็ อ่ มไม่ สามารถจะนามาใชป้ ฏิบัตใิ ห้บรรลุผลตามวัตถุประสงค์ได้

ประเภทของงานวางระบบบญั ชี โดยทัว่ ไปการจัดวางระบบบญั ชีสามารถแบ่งออกเป็น 3 ประเภท คอื 1. การวางระบบบญั ชขี องกิจการใหมท่ ั้งระบบ โดย ปกตจิ ะเกิดขนึ้ กับกิจการท่เี ร่มิ ดาเนินงานเป็นครง้ั แรก หรือ จดั ต้ังบรษิ ัทในเครือ (Parent subsidiary) ผูว้ างระบบบัญชี จะตอ้ งจดั ทารายละเอียดและคู่มือการดาเนนิ งาน วธิ กี ารจด บันทกึ ข้อมูลการลงบัญชี รวมท้งั ข้อปฏบิ ัติ กฎเกณฑใ์ นการใช้

ประเภทของงานวางระบบบัญชี โดยท่ัวไปการจดั วางระบบบญั ชีสามารถแบง่ ออกเป็น 3 ประเภท คอื 1. การวางระบบบญั ชขี องกิจการใหมท่ ้งั ระบบ โดยปกติจะเกิดข้ึนกับกจิ การที่ เร่ิมดาเนนิ งานเป็นคร้งั แรก หรือจัดต้ังบรษิ ัทในเครอื (Parent subsidiary) ผู้วางระบบ บัญชีจะต้องจัดทารายละเอียดและคู่มือการดาเนินงาน วิธีการจดบันทึกข้อมูลการ ลงบัญชี รวมทงั้ ข้อปฏิบัติ กฎเกณฑ์ในการใชแ้ บบฟอรม์ วิธีการจดบันทึกแบบฟอรม์ โดย ละเอียด และมีคู่มือแสดงวิธีการปฏิบัติของระบบบัญชีและวิธีการบัญชีทั้งหมด ซึ่งวิธีน้ี ไมย่ ุ่งยากมาก เนอ่ื งจากยงั ไม่มีผู้ปฏิบัติงานในกิจการมากอ่ น จึงไมเ่ กดิ ข้อขัดแยง้ กัน

ประเภทของงานวางระบบบัญชี 2. การวางระบบบัญชที ่ีใช้ในปจั จบุ นั ขยายให้คลอบคลุมธรุ กจิ ของกิจการ เป็นการวางระบบบญั ชีใหม่เฉพาะส่วนงานที่เกิดขึน้ ใหม่ จะ คลา้ ยคลงึ กบั งานประเภทท่ี 1 แตม่ ขี อบเขตแคบกว่า เชน่ หา้ งเทสโก้ โลตสั ต้องการตง้ั สาขาใหม่ในจงั หวัดชมุ พร หรือบรษิ ทั ไทยนา้ ทิพย์ จากัด ผลิตเครื่องดื่มบารุงกาลังชนดิ ใหม่ เปน็ ต้น ผู้วางระบบบัญชีตอ้ งสนใจเป็น พเิ ศษถงึ การกาหนดวธิ ีการบญั ชีท่ีสามารถควบคุมดาเนนิ งานของธุรกิจ ใหมใ่ ห้สมบูรณ์ดว้ ย การนาระบบบัญชีประเภทน้ีมาใชม้ ักจะเกิดข้อขดั แยง้ เล็กนอ้ ยเท่านัน้ หรืออาจจะไมเ่ กิดขน้ึ เลยกไ็ ด้

ประเภทของงานวางระบบบญั ชี 3. การปรบั ปรงุ ระบบบญั ชเี ดิมทใ่ี ชอ้ ยูใ่ หท้ นั สมยั เปน็ การ ปรบั ปรงุ งานเพียงส่วนใดสว่ นหน่งึ ของระบบบัญชีท่ีเห็นว่ายังไม่เหมาะสม เท่าน้ัน เช่น ปรับปรุงวิธกี ารบันทกึ โดยนาโปรแกรมคอมพิวเตอร์มาใชใ้ น การควบคุมการขายใหม้ ีประสทิ ธิภาพ การศกึ ษาถงึ การนาเครื่องจกั ร หรือเคร่ืองทนุ่ แรงมาใช้ในเรอื่ งการจา่ ยเงนิ เดือนและค่าแรง งานชนดิ นี้ มกั จะทาเป็นครง้ั คราวเพอ่ื ทาให้งานดีข้นึ และลดคา่ ใช้จา่ ยในการทางานลง ดว้ ย การวางระบบบญั ชปี ระเภทนเ้ี ป็นการปรบั ปรุงระบบบัญชีเดิมทใ่ี ชอ้ ยู่ ในปจั จุบัน และเปน็ การนาระบบใหม่มาใช้จงึ อาจจะเกิดข้อขัดแย้งข้ึนได้

ในการวางระบบบัญชีที่ดี ผู้วางระบบบัญชีจะต้อง จัดทาคู่มือการปฏิบัติงานของระบบบัญชีท้ังหมดให้แก่ กิจการ เพื่อให้ผู้ปฏิบัติงานสมารถนามาใช้เป็นแนวทาง ในการปฏิบัติงานได้ และในการนามาใช้หากเห็นว่ามี ข้ั น ต อ น ใ ด ไ ม่ เ ห ม า ะ ส ม ก็ ส า ม า ร ถ แ ก้ ไ ข ไ ด้ โ ด ย ผู้ปฏิบัติงาน และผู้วางระบบบัญชีจะต้องปรึกษาหารือ กันเพอ่ื แก้ไขและนาไปใช้ในการปฏบิ ตั งิ านตอ่ ไป

งานวางระบบบัญชีตามทไ่ี ดร้ ับมอบหมายจะตอ้ งใช้เวลา ในการศกึ ษาสภาพโดยทั่วไปและชว่ งเวลาในการวางระบบ บญั ชพี อสมควร โดยระบบบัญชใี หมจ่ ะตอ้ ง 1. แกป้ ญั หาความลา่ ชา้ ในการายงานข้อมลู 2. ลดตน้ ทุนของการจดบันทกึ และรายงานข้อมูลให้ ต่าลง 3. ทาใหม้ กี ารควบคมุ การทางานให้รัดกุมย่งิ ขึน้

คุณสมบตั แิ ละผ้เู กย่ี วขอ้ งกับงานวางระบบบญั ชี ผู้วางระบบบญั ชี ควรเปน็ ผ้เู ชี่ยวชาญทางการบัญชีและมีความใกล้ชิดกับการจัด ระบบงานของธรุ กจิ ตา่ ง ๆ ความรอบรอู้ ย่างกว้างขวางและมปี ระสบการณ์ด้านการวาง ระบบบัญชีมากจะทาให้จัดทาระบบบัญชีให้ทันสมัยได้ การท่ีจะประสบความสาเร็จ ด้านงานวางระบบบัญชีจาเป็นต้องฝึกฝนเพ่ิมเติมความชานาญต่างๆ กันออกไป มีการ ฝึกหัด ซ่ึงไม่เพียงแต่จะทาให้เรียนรู้หลักเบ้ืองต้นทางทฤษฎีเท่าน้ันแต่ต้องศึกษาเรื่อง ต่าง ๆ ดงั นี้ 1. รบบการทางานและงานประจาของสานกั งาน 2. การจดั องคก์ รของธุรกิจ หน้าที่งานของฝ่ายบญั ชใี นธุรกิจขนาดใหญแ่ ละ ขนาดเลก็

คุณสมบัตแิ ละผู้เก่ียวขอ้ งกบั งานวางระบบบญั ชี 3. หลักและการปฏิบัติการสอบบัญชี เพื่อให้มีการผ่านบันทึกได้ ผ่านการตรวจสอบเรียบร้อยและทรัพย์สินของกิจการได้รับการพิทักษ์ โดยผู้ตรวจสอบบัญชรี ายไดใ้ นกิจการ ถ้ากิจการใช้วิธีการต้นทุนควบคุมการดาเนินงาน ผูว้ างระบบบัญชี ควรจะมคี วามรู้ ความชานาญงานในวชิ าการบัญชีตน้ ทนุ ผตู้ รวจสอบ บญั ชีควรจะมคี วามรู้กวา้ งขวางเก่ยี วกบั เรือ่ งของรฐั บาล กฎเกณฑ์ ขอ้ บงั คับ ขอ้ กฎหมายทางการคา้ และธรุ กจิ การภาษี ระบบบญั ชจี ึง สมบูรณ์ มีคุณคา่ และใหข้ ่าวสารข้อมลู ท่จี าเปน็

ผ้ทู ่เี กย่ี วข้องกบั งานวางระบบบญั ชีมดี ังนี้ 1 เจ้าหน้าทข่ี ององคก์ รธรุ กจิ อาจจะเปน็ สมหุ ์บัญชีหรือผ้อู านวยการฝ่ายบญั ชขี ององคก์ รธรุ กจิ น้ัน ๆ เจ้าหน้าที่แผนกบัญชี แผนกตรวจสอบภายใน อาจจะร่วมกันวางระบบบัญชีที่ใช้อยู่แล้วให้เหมาะสมยิ่งขึ้น เพราะเป็นผู้รสู้ ภาพแวดล้อมทั้งภายในและภายนอกเปน็ อย่างดี 2 สานักงานบัญชีหรือผู้ตรวจสอบบัญชีอิสระ สานักงานบัญชีจะนักบัญชีท่ีมีประสบการณ์ทางด้านงาน บัญชีแขนงต่าง ๆ อยู่มาก ถ้าองค์กรธุรกิจยังไม่มีเจ้าหน้าท่ีที่มีประสบการณ์ในการวางระบบบัญชีของธุรกิจ สานักงานบญั ชกี ็จะเข้ามาช่วยวางรูปแบบระบบบัญชีหรือแก้ไขในระบบบญั ชขี องกจิ การใหเ้ หมาะสมและยงิ่ ข้นึ ถ้าเจ้าหนา้ ท่ีหรอื หน่วยงานธรุ กจิ เปน็ ผ้วู างหรอื แก้ไขระบบบัญชจี ะทาให้กจิ การได้รบั ประโยชนด์ งั น้ี 1. เจา้ หน้าท่ีหน่วยงานภายในยอ่ มทราบถึงข้อบกพรอ่ งต่างๆ ของธรุ กิจจงึ สามารถกาหนด วิธีการแกไ้ ข ข้อบกพรอ่ งได้รวดเรว็ 2. เสียค่าใช้จา่ ยตา่ กว่าการวา่ จ้างสานักงานบัญชี 3. การตดิ ตามการปฏิบัตงิ านตามระบบท่วี างไว้ ทาได้สะดวก หากเจ้าหน้าทีข่ องหน่วยงานมีความรู้ ความสามารถพอก็อาจเปน็ การประหยดั สาหรบั ธุรกิจทจี่ ะวางหรือแก้ไขระบบบัญชีเอง

ถา้ สานักงานบัญชีหรอื ผสู้ อบบัญชีเป็นผูว้ างระบบบญั ชใี ห้จะทาให้กจิ การได้รบั ประโยชนด์ ังนี้ 1. สานักงานบัญชีหรือผู้สอบบัญชี มคี วามรแู้ ละประสบการณด์ ้านบญั ชีของกิจการต่าง ๆ มาก 2. ผู้สอบบัญชีจะมที ัศนคติเป็นกลางในการวางระบบบญั ชี โดยจะมุ่งรักษาผลประโยชน์ ของทั้งกจิ การมากกวา่ ผลประโยชนข์ องสว่ นงานใดหรือเจ้าหน้าท่ีผใู้ ดโดยเฉพาะ 3. งานสอบบญั ชีมกั จะมีผเู้ ชีย่ วชาญในกิจการอุตสาหกรรมตา่ งๆ โดยเฉพาะ ซ่งึ ทาให้ได้ ระบบบญั ชีที่ทันสมยั และเหมาะสม สาหรบั ในกรณใี หส้ านกั งานบัญชีหรอื ผู้สอบบญั ชเี ป็นผู้วางระบบบัญชี อาจทาให้ธุรกิจ ตอ้ งเสียคา่ ใช้จา่ ยในการวางระบบบัญชคี อ่ นขา้ งสงู

3. บริษัทผ้ขู ายเครื่องจักร และเครือ่ งทุ่นแรงตลอดจนเอกสารและสมดุ บญั ชี อาจจะแนะนา ระบบบัญชีบางส่วน เพ่อื ให้สอดคลอ้ งกบั อุปกรณแ์ ละเอกสารต่าง ๆ ทต่ี นเปน็ ผขู้ าย การให้ บริษทั ผูข้ ายเครื่องจกั รทาบัญชี หรอื สมดุ บญั ชีและเอกสารทางการบัญชีก็อาจทาได้ แตต่ ้องมี การปรบั ปรงุ ระบบให้เหมาะสมกบั ขนาดและลักษณะของธรุ กิจ บรษิ ัทที่ขายเครื่องคอมพิวเตอร์ ทใ่ี ช้สาหรบั งานบัญชี มักมีโปรแกรมสาเร็จรูปตา่ ง ๆ ใหผ้ ซู้ อ้ื เลอื กใชไ้ ด้ บางโปรแกรมก็ต้องทา การปรับปรุงให้เหมาะสมกบั ธุรกิจ หรือบางบรษิ ัทก็จะมผี ้ทู ่มี คี วามรู้ทางดา้ นระบบบญั ชีคอย ให้บรกิ ารตามความตอ้ งการของลูกค้า เนื่องจากความตอ้ งการต่าง ๆ ในการวางระบบบญั ชมี ีมาก ในบางกรณจี ึงเปน็ การยากท่ี บุคคลเพียงคนเดยี วจะวางระบบบัญชีไดเ้ สรจ็ โดยสมบรู ณ์ ดังนน้ั ในกิจการทีต่ ้องใช้ความร้หู ลาย ดา้ นจึงจาเป็นต้องใช้ผูม้ คี วามชานาญในแตล่ ะดา้ นมารว่ มกนั ทา

จรรยาบรรณของผ้สู อบบญั ชีรับอนญุ าต 1. ไม่รบั สอบบัญชใี นกิจการซ่ึงตนมีส่วนไดเ้ สีย ไมว่ า่ จะเกยี่ วด้วยทรพั ยส์ นิ หรอื ตาแหนง่ หน้าที่ 2. ไมก่ ระทาการใดๆ อันอาจนามาซ่งึ ความเสยี หายแห่งวิชาชพี 3. ไม่เปดิ เผยความลบั ของกิจการทตี่ นได้รูม้ าในหน้าท่ีจากการสอบบัญชี 4. ไม่กาหนดสินจ้างหรอื ค่าตอบแทน โดยถือเอาอัตราสูงตา่ ของยอดเงินหรอื ของมลู คา่ ทรพั ย์สินใดที่ตนรบั รอง หรอื ทตี่ นมสี ่วนรว่ ม ในการสอบบัญชเี ปน็ เกณฑ์ 5. ไมร่ บั รอง หรอื ยนิ ยอมใหผ้ ูอ้ ่ืนอา้ งว่าตนเปน็ ผสู้ อบบญั ชใี นกิจการใด โดยตนมไิ ดเ้ ปน็ ผู้ ควบคมุ การสอบบญั ชีในกจิ การนน้ั 6. ไม่โฆษณา หรือยนิ ยอมใหผ้ ู้อ่ืนโฆษณาดว้ ยประการใด ๆ ซ่งึ การประกอบวชิ าชพี สอบ บญั ชเี วน้ แตก่ ารแสดงชือ่ คุณวฒุ ิ ที่อยู่ หรือสานักงานของตน

จรรยาบรรณของผสู้ อบบัญชีรบั อนุญาต 8. ไมใ่ หห้ รือรับวา่ จะใหท้ รัพยส์ นิ หรือประโยชน์ใดๆ เพ่ือเปน็ การจูงใจใหบ้ คุ คลอนื่ แนะนาหรือจดั หางานให้ตนทา 9. ไม่เรียกหรอื รับทรัพย์สินหรอื ประโยชน์จากบคุ คลใด ในเมื่อบคุ คลน้ันไดร้ ับงานเพราะ การแนะนาหรอื การจดั หางานของตน 10. ไมท่ าการสอบบญั ชีเกินกว่าทไ่ี ดร้ ับมอบหมายจากผ้สู อบบัญชรี บั อนุญาตอืน่ 11. ไม่ลงลายมอื ชือ่ รบั รองการสอบบัญชขี องกจิ การใด ที่ตนมไิ ด้ทาการสอบบญั ชี หรือ มไิ ด้ควบคมุ การสอบบัญชดี ้วยตนเอง 12. ไม่ปกปิดข้อเทจ็ จรงิ หรอื บดิ เบอื นความจริงอนั เป็นสาระสาคัญของงบดุล และบญั ชี ท่ตี นลงลายมอื ช่ือรับรอง ซึง่ อาจทาใหเ้ กดิ การหลงผดิ และอาจเสียหายแก่กิจการทีส่ อบบญั ชนี ้ัน หรอื แกบ่ ุคคลท่เี กีย่ วขอ้ ง

จรรยาบรรณของผูส้ อบบญั ชรี บั อนญุ าต 13. ไม่ลงลายมอื ชอ่ื รบั รองการสอบบญั ชีใด ๆ ในเม่ือยงั มิไดต้ รวจสอบ หลกั ฐานท่ีจาเป็น ตามมาตรฐานการสอบบญั ชี 14. ใหบ้ นั ทกึ ความเหน็ ไว้ในรายงานการสอบบัญชี เมือ่ ปรากฏว่ากจิ การที่ตน รบั สอบบญั ชีนั้นมกี ารปฏิบตั ิทข่ี ัดหรอื แย้งกบั หลกั การบญั ชี 15. การลงลายมอื ชื่อรับรองการสอบบญั ชี โดยมีเงื่อนไขอยา่ งหนงึ่ อยา่ งใดตอ้ ง แสดงเหตผุ ลของการระบเุ ง่ือนไขไว้ดว้ ย 16. ไม่ลงลายมือชื่อรบั รองประมาณการกาไรของกิจการใดที่ตนไดส้ อบบญั ชี เป็นการล่วงหน้า 17. ปฏบิ ัติงานการสอบบญั ชีดว้ ยความซอ่ื สตั ย์สจุ รติ และด้วยความระมัดระวงั