พีทมอส

พีทมอส โครงการยกระดับเศรษฐกิจและสังคมรายตำบลแบบบูรณาการ (มหาวิทยาลัยสู่ตำบล) พื้ นที่ตำบลส้าน อำเภอเวียงสา จังหวัดน่าน โดย กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัย และวัฒนธรรม โครงการส่งเสริมและพั ฒนาเกษตรกรมืออาชีพในพื้ นที่ตำบลส้าน U2T SAN

U2T ตำบลส้าน อำเภอเวียงสา จังหวัดน่าน U2T SAN

U2T ตำบลส้าน อำเภอเวียงสา จังหวัดน่าน หน้า 1 พีทมอส (PEAT MOSS) เป็นวัสดุปลูกคุณภาพสูงจากธรรมชาติ สำหรับทดแทนดินเพาะกล้า ที่สามารถอุ้มน้ำ แต่มี ความโปร่งที่ทำให้พื ชได้อากาศทั่วถึงไม่เป็นกรด หรือด่างมากเกินไปและมีธาตุอาหารเพี ยงพอ ที่พื ชจะใช้ประโยชน์ได้นานพอสมควร รักษาระดับ ความชื้นให้กับกล้าเพาะรวมถึงไม้กระถางปลูก ประดับต่างๆได้ดีด้วยเส้นใยที่มีความโปร่งแต่ อุ้มน้ำ จึงทำให้รากพื ชที่ได้รับอากาศเพี ยงพอ จะมีความแข็งแรงกว่าการเพาะด้วยวัสดุอื่น ไม่เปื่ อยย่อยสลายตัวเร็วเกินไป พีทมอส เกิดจากคำว่า PEAT+ MOSS peat คือ ซากพื ชซากสัตว์ที่ทับถมกันมา นานหลายร้อยปี moss คือ พื ชจำพวกมอส มีหลายสายพั นธุ์ หรือบางทีเรียกว่า สแฟคนั่มมอสพี ทมอส (Sphagnum peat moss) คือ วัตถุที่เกิดจาก การย่อยสลายของมอสสายพั นธุ์สแฟคนั่ม (Sphagnum sp.) ซึ่งตายทับถมกันมาเป็นเวลา นาน U2T SAN

U2T ตำบลส้าน อำเภอเวียงสา จังหวัดน่าน หน้า 2 ชนิดของพีทมอส พี ทมอสที่นิยมนำมาใช้เพาะต้นกล้าแบ่งโดยละเอียดตามอายุจะแบ่งได้ 5 ชนิดด้วยกันเรียงตามลำดับชั้นทับถมจากชั้นบนลงชั้นล่าง 1) White peat พี ทสีขาว 2) Light peat พี ทสีอ่อน 3) Brown peat พี ทสีน้ำตาล 4) Dark peat พี ทสีเข้ม 5) Black peat พี ทสีดำ ความแตกต่างของคุณสมบัติคือความสามารถในการดูดซับความชื้นสีดำ จะมีความสามารถในการดูดซับความชื้นสูงที่สุดมีคุณสมบัติเป็น Humus สูง ที่สุด แต่อายุยังไม่มากพอที่จะเป็นสารอินทรีย์จึงไม่เหมาะที่จะนำมาแปรรูปเป็น ปุ๋ยอินทรีย์เพื่ อใช้ในการเกษตร พี ทสีดำมีราคาสูงที่สุด ใช้ต้นทุนในการขุดเจาะสูงที่สุดเนื่องจากถูกทับถม อยู่ชั้นล่างสุดและต่ำกว่าชั้นผิวดินหลายร้อยเมตรบริษัทผู้ผลิตพี ทมอสในยุโรป จึงไม่นิยมนำมาใช้ในการเกษตรแต่นิยมนำมาทำเป็นเชื้อเพลิงในการผลิต พลังงานให้ความร้อนสำหรับในบ้านเรือนและอุตสาหกรรมทั่วไป U2T SAN

U2T ตำบลส้าน อำเภอเวียงสา จังหวัดน่าน หน้า 3 แบล็คพีท (พีทมอสสีดำ) เกิดจากสแฟคนั่มพี ทมอสที่ผ่านขบวนการย่อยสลายมานานกว่า 2000-4000 ปี ปราศจากวัชพื ชปะปน นำเข้าจากเยอรมันนี ใช้เพื่ อเป็น วัสดุเพาะกล้าไม้ต่างๆ เช่น เมล็ดพื ชผักต่างๆ เมล็ดพั นธุ์ดอกไม้ต่างๆ สปอร์เฟินโครงสร้างของพี ทมอสจะมีลักษณะโปร่ง ช่องว่างอากาศสูง สามารถเก็บความชื้นได้ดี มีความเป็นกรดอ่อนๆ (pH ต่ำ) ปราศจากเชื้อ สาเหตุของโรคพื ช ปราศจากวัชพื ช จึงมีคุณสมบัติเหมาะสมใช้เป็นวัสดุ ปลูกและวัสดุเพาะกล้าเป็นอย่างดี เศรษฐกิจพอเพี ยง...จะทำความ เจริญให้แก่ประเทศได้ แต่ต้องมี ความเพี ยร แล้วต้องอดทน ต้องไม่ใจร้อน ต้องไม่พู ดมาก ต้องไม่ทะเลาะกัน ถ้าทำโดยเข้าใจกัน เชื่อว่าทุกคนจะมีความพอใจได้... พระราชดำรัสพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราชบรมนาถบพิ ตร เนื่องในโอกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษา วันที่ 4 ธันวาคม 2541 U2T SAN

U2T ตำบลส้าน อำเภอเวียงสา จังหวัดน่าน หน้า 4 พีทมอส มี 2 แบบ คือ พี ทมอสแบบละเอียด และ พี ทมอสแบบหยาบ พี ทมอสแบบละเอียด พี ทมอสแบบหยาบ U2T SAN

U2T ตำบลส้าน อำเภอเวียงสา จังหวัดน่าน หน้า 5 คุณสมบัติของพีทมอส เป็นอินทรียวัตถุจากธรรมชาติ ที่เกิดจากการแยกชั้นและจับตัวกัน อย่างช้าๆ ของกลุ่มหินแร่ซึ่งตายทับถมกันมานานเป็นระยะเวลาหลายพั นปี ลักษณะของพี ทมอสจะมีโครงสร้างที่โปร่งและช่องว่างอากาศสูง สามารถ เก็บความชื้นได้ดี สามารถอุ้มน้ำไว้แต่จะไม่อมน้ำจนแฉะ มีความเป็นกรด อ่อน ๆ (pH ต่ำ) ปราศจากเชื้อสาเหตุโรคพื ช ปราศจากวัชพื ช เป็นวัสดุที่ ไม่เป็นแหล่งสะสมของโรคและแมลงจึงเป็นวัสดุที่เหมาะสำหรับใช้เพาะปลูก ต้นกล้า ช่วยเพิ่ มเปอร์เซ็นต์การงอก ต้นกล้าสมบูรณ์ แข็งแรงช่วยใน การเจริญเติบโต ประโยชน์ของพีทมอส พี ทมอสเกิดจากการทับถมของซากพื ชซากสัตว์นับพั นปี ทำให้อุดมไปด้วย สารอาหารที่มีประโยชน์และจำเป็นต่อพื ชอย่างมาก พี ทมอสยังเป็นตัวที่ช่วย รักษาความชื้นในดินทำให้รากมีความชื้น ดูดซึมธาตุอาหารได้อย่างดี พี ทมอสมี ความโปร่งทำให้น้ำผ่านดินได้อย่างสะดวกและในพี ทมอสมีความเป็นกรดช่วยไล่ แมลง เชื้อโรค ศัตรูพื ชต่างๆที่เข้ามาทำลายพื ช ทำให้เป็นวัสดุปลูกที่มีความ สะอาดเหมาะแก่การปลูกพื ช - เป็นวัสดุปลูกพื ชที่สะอาด ปราศจาก แมลง เชื้อโรค เชื้อรา แบคทีเรีย - มีแร่ธาตุที่จำเป็นเพี ยงพอสำหรับการเจริญเติบโต (ในช่วงเพาะต้นกล้า) - มีความชื้นเพี ยงพอ และ ปลดปล่อยออกมาให้ต้นกล้าอย่างช้าๆ เมื่อต้น กล้าต้องการ - มีสภาพเป็นกลาง (มีค่า HP เป็นกลาง) - ลดปัญหาการสลายตัวของธาตุอาหาร เป็นตัวปลดปล่อยปุ๋ยอย่างช้าๆ ทำให้ช่วยประหยัดปุ๋ย - ปกป้องดินจากการแน่นแข็งของดินและช่วยเติมอินทรียวัตถุในเนื้อดิน - ใช้ในปริมาณน้อยในการเพาะต้นกล้าดอกไม้และต้นกล้าพื ชผัก U2T SAN

U2T ตำบลส้าน อำเภอเวียงสา จังหวัดน่าน หน้า 6 - การทำปุ๋ยหมักได้ผลดียิ่งขึ้น พีทมอสช่วยเร่งการทำปุ๋ยหมัก ลดการเกิดกลิ่นเหม็น และช่วยควบคุมการถ่ายเทอากาศและน้ำในกองปุ๋ยหมัก - ใช้กับดินเหนียว จะช่วยเพิ่มอากาศในดิน ปรับให้ดินร่วนซุย ปรับช่วยในการถ่ายเท น้ำ และ อากาศได้สะดวก - ใช้กับดินทราย จะช่วยเพิ่มเนื้อดิน ปรับให้ดินเก็บรักษาความชื้น ธาตุอาหารในดิน ลดการ ชะล้างธาตุอาหารของน้ำ การใช้พีทมอส สำหรับการใช้พี ทมอสในการเพาะปลูกพื ชนั้น สามารถนำมาใช้ในการเพาะชำเมล็ดพื ชโดยใช้ถาด เพาะเมล็ดหรือหากใช้พี ทมอสกับวัสดุปลูกอื่นก็ได้ เช่นกัน เนื่องจากพี ทมอสมีหน้าที่ในการกักเก็บ ความชื้นในดินและยังทำหน้าที่ในการปล่อยความชื้น ให้กับรากทำให้ต้นไม้เจริญเติบโตได้ดี เมื่อรดน้ำ ต้นไม้สารอาหารก็ยังคงกักเก็บอยู่ในดินอยู่โดยไม่ ถูกชะล้างออกไป ในการใช้พี ทมอสควรใช้ร่วมกับ วัสดุปลูกอื่นๆจึงจะทำให้พื ชมีการเจริญเติบโตได้ดี วัสดุปลูกที่สามารถผสมร่วมด้วยได้ เช่น ดินร่วน เพอร์ไลต์ หินภูเขาไฟ โดยการผสมพี ทมอสนั้นอาจ จะใช้สัดส่วน 1 ใน 3 ส่วน หรือ 2 ใน 3 ส่วนของ สัดส่วนวัสดุทั้งหมด U2T SAN

U2T ตำบลส้าน อำเภอเวียงสา จังหวัดน่าน หน้า 7 สูตรผสมพีทมอส ส่วนผสม 1. ดิน 2. ขุยมะพร้าว ( แช่น้ำไว้ก่อน 2-3 วัน เปลี่ยนน้ำทุกวัน ) 3. แกลบ 4. แกลบเผา 5. ปุ๋ยคอก 6. จุลินทรีย์ / อีเอ็ม อุปกรณ์ 1. กะละมัง 2. บัวรดน้ำ 3. ตะแกรงร่อน 4. ถุงมือยาง 5. กระสอบ U2T SAN

U2T ตำบลส้าน อำเภอเวียงสา จังหวัดน่าน หน้า 8 ขั้นตอนวิธีการผสมพีทมอส 1. นำส่วนผสมทั้งหมดคือ ดิน , มูลวัว ,ขุยมะพร้าว ,แกลบดำ มาร่อน ( แกลบดำ ไม่ต้องร่อนก็ได้ ) 2. เมื่อร่อนเสร็จแล้ว นำมาคลุกเคล้าให้เข้ากัน ในอัตราส่วนเท่ากัน อย่างละ 1 ส่วน 3. นำหัวเชื้อจุลินทรีย์ผสมกับน้ำ แล้วราดลงไปให้พอหมาดแล้วคลุกเคล้าให้เข้ากัน อีกรอบ ห้ามราดมากเกินไปเพราะอาจจะทำให้แฉะ ราดให้พอดี 4. ตักใส่กระสอบ มัดปากกระสอบ 5. หมักทิ้งไว้ 1 เดือน เก็บไว้ที่ร่ม ไม่ให้โดนแดด 6. ครบ 1 เดือนแล้ว นำดินไปเพาะกล้าได้เลย วิธีทดสอบ - ให้ลองเอามือกำดินแล้วบีบถ้าไม่เป็นก้อนแสดงว่าน้ำน้อยเกินไป แก้โดยให้ราดน้ำ จุลินทรีย์ลงไปอีก - ถ้าบีบแล้วมีน้ำหยดหรือมีน้ำไหลออกมาถือว่าแฉะเกินไป แก้โดยให้เพิ่ มส่วนผสม ลงไปอีก - ถ้าบีบแล้วดินเป็นก้อนไม่มีน้ำหยดหรือน้ำไหลออกมาแสดงว่าพอดีใช้งานได้ U2T SAN

U2T ตำบลส้าน อำเภอเวียงสา จังหวัดน่าน หน้า 9 บรรณานุกรม 1. ที่มาของพีทมอส จาก https://www.allkaset.com 2. ประเภทของพีทมมอส https://www.kaset32farm.com 3. คุณสมบัติและประโยชน์ของพีทมอส https://www.suankrua.com U2T SAN

U2T ตำบลส้าน อำเภอเวียงสา จังหวัดน่าน สมาชิกกลุ่ มวิสาหกิ จชุ มชนเกษตรส้านสร้างสุข ที่ตั้ง 168 บ้านพระเนตร หมู่ที่ 2 ตำบลส้าน อำเภอเวียงสา จังหวัดน่าน รหัสไปรษณีย์ 55110 (โทร : 092-507-8736) นายภาสกร สีสวรรค์ (ประธานกลุ่มวิสาหกิจชุมชนเกษตรส้านสร้างสุข) นางสาวกัญญารัตน์ ป้องตัน (เลขานุการกลุ่มวิสาหกิจชุมชนเกษตรส้ารสร้างสุข) นางลักษมี คำปลิว นายปรัชญา อินอาราม นางแอน สีสวรรค์ นางกมลชนก พัฒนา นายมิตร อุดเลิศ นางสาวณัฐกานต์ ทะนันชัย นางสาวอัมพิกา มาละวัง นางโยทิน อินต๊ะนาม นางสาวแจ่มนภา เชียงรินทร์ นางประยูร แก้วสา นางบรรเทียน รินทร์แก้ว นางสุทธิรักษ์ พัฒนา นางปริยากร คำหมื่นกูล U2T SAN

U2T ตำบลส้าน อำเภอเวียงสา จังหวัดน่าน จัดทำโดย ทีมที่ปรึกษาโครงการ มหาวิทยาลัยแม่โจ้-แพร่ เฉลิมพระเกียรติ ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ตะวัน ฉัตรสูงเนิน ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.วรศิลป์ มาลัยทอง อาจารย์ ดร.เกษราพร ทิราวงศ์ อาจารย์ ดร.อำนวยพร ใหญ่ยิ่ง นายสิทิไวกูล ทิราวงศ์ นายกิติพงษ์ วุฒิญาณ องค์การบริหารส่วนตำบลส้าน นายด่านชัย ด่านธนะทรัพย์ นายชิน พั ฒนา นางสาวบุศราภรณ์ สมบัติปัน นางสาววัชรี วรรณภพ นายสมชาย สิทธิกา ทีมงาน U2T SAN นางธนันธรณ์ วุฒิญาณ หัวหน้าโครงการ 1 ตำบล 1 มหาวิทยาลัย พื้ นที่ตำบลส้าน นางแอน สีสวรรค์ นางสาวกมลนิตย์ บุรินรัมย์ นางสาวอภิสรา สุคำ นายเนติพงศ์ ต่างใจ นางสาวสุภาลักษณ์ เตชา นางสาวสุตาภัทร วงค์กองแก้ว นางสาวขวัญฤทัย กันใจ นายเสกสิทธิ์ แก้วใส นางเพี ยรจิต ทานะ นางสาวกัญญารัตน์ ป้องตัน นายกษิดิศ กองตานพคุณ ว่าที่ร้อยตรีหญิงปรางทิพย์ นรินทร์สกุล นายปรมินทร์ วงศ์กองแก้ว นายรัชพล ดอนจันทร์ ขอขอบคุณ กลุ่มวิสาหกิจชุมชนเกษตรส้านสร้างสุข Smart Tamboon San และผู้มีส่วนเกี่ยวข้องทุกท่าน U2T SAN

U2T ตำบลส้าน อำเภอเวียงสา จังหวัดน่าน U2T SAN