สารชีวภัณฑ์

สารชีวภัณฑ์ โครงการยกระดับเศรษฐกิจและสังคมรายตำบลแบบบูรณาการ (มหาวิทยาลัยสู่ตำบล) พื้นที่ตำบลส้าน อำเภอเวียงสา จังหวัดน่าน โดย กระทรวงการอุ ดมศึ กษา วิทยาศาสตร์ วิจัย แลวัฒนธรรม โ ค ร ง ก า ร ส่ ง เ ส ริ ม แ ล ะ พั ฒ น า เกษตรกรมืออาชีพในพื้ นที่ ตำบลส้าน

U2T ตำบลส้าน อำเภอเวียงสา จังหวัดน่าน U2T SAN

U2T ตำบลส้าน อำเภอเวียงสา จังหวัดน่าน สารบัญ หน้า เรื่อง เชื้อราไตรโคเดอร์มา 1 กลไกที่เชื้อราไตรโคเดอร์มาใช้ควบคุมเชื้อราก่อโรคในพืช 2 ไตรโคเดอร์มา สามารถควบคุมเชื้อราก่อโรค 4 ประโยชน์ของเชื้อราไตรโคเดอร์มา 5 การผลิตเชื้อราไตรโคเดอร์มา 6 ข้อควรระวัง เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการใช้ไตรโคเดอร์มา 7 เชื้อราบิวเวอร์เรีย(Beauveria bassiana) 8 วงจรการเข้าทำลายแมลงของเชื้อราบิวเวอร์เรีย 8 ลักษณะอาการของแมลงที่ถูกเชื้อราเข้าทำลาย 9 วัสดุ/อุปกรณ์ 9 ขั้นตอนการผลิตเชื้อราบิวเวอร์เรียอย่างง่าย 10 วิธีใช้เชื้อราบิวเวอร์เรีย 10 11 ฮอร์โมนไข่ 11 อุปกรณ์การผลิตฮอร์โมนไข่ 11 วิธีการผลิตฮอร์โมนไข่ 12 วิธีการใช้ฮอร์โมนไข่ 12 ข้อควรระวัง U2T SAN

U2T ตำบลส้าน อำเภอเวียงสา จังหวัดน่าน หน้า 1 ไตรโคเดอร์มา เชื้อราไตรโคเดอร์มา คือเชื้อรา ชนิดหนึ่ งที่มีความสามารถในการ ควบคุมและทำลายเชื้อราก่อโรคใน พืชได้หลายชนิดจึงถือเป็ นเชื้ อราดี และมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการ ทำเกษตรอินทรีย์ ไตรโคเดอร์มา พบได้ในพื้นที่ธรรมชาติที่ปลอด การใช้สารเคมี เชื้อไตรโคเดอร์มา มีหลายสายพันธุ์แต่สายพันธุ์ที่มี ประสิทธิภาพและมีรายงานการใช้ ทั่วโลกนั้น มีไม่กี่สายพันธุ์ ไตรโคเดอร์มา มีคุณลักษณะพิเศษโดย ขบวนการสร้างการเจริญเติบโตของพวกมัน สามารถทำลายเชื้อจุลินทรีย์ที่ก่อให้เกิดโรค พืชได้หลายชนิด โดยในขั้นตอนขยายพันธุ์ การสร้างการเจริญเติบโตมีกลไกสำคัญที่ ทำให้เชื้อราไตรโคเดอร์มาสามารถควบคุม เชื้อราสาเหตุก่อให้เกิดโรคพืชได้ U2T SAN

U2T ตำบลส้าน อำเภอเวียงสา จังหวัดน่าน หน้า 2 กลไกที่เชื้อราไตรโคเดอร์มาใช้ควบคุมเชื้อราก่อโรคในพืช แข่งขันแย่งชิงพื้นที่และสารอาหาร (Competition) เนื่ องจากความสามารถในการเจริญเติบโต ได้อย่างรวดเร็วจึงเข้ายึดพื้นที่อยู่อาศัยและมีการ แย่งอาหารจากเชื้อราก่อโรค โดยแข่งขันในการดูด ซับสารอาหาร สารอินทรีย์ต่างๆเพื่อใช้ในการสร้าง การเจริญเติบโตและขยายพันธุ์ ซึ่งการแข่งขันใน ด้านการแย่งชิงอาหารเป็ นกลไกหลักที่ทำให้เชื้ อรา ไตรโคเดอร์มามีประสิทธิภาพในการควบคุมเชื้อรา ก่อโรคพืชไม่ให้มีปริมาณมากจนก่อให้เกิดการ ระบาดของโรคพืชได้ ทำตัวเป็นปรสิตต่อเชื้อราก่อโรคในพืช (Parasitism) การเป็นปรสิตหมายถึง การที่จุลินทรีย์ชนิดหนึ่ง สามารถเจริญเติบโตบนจุลินทรีย์อีกชนิดหนึ่งได้ และ เชื้ อราไตรโคเดอร์มาก็เช่นเดียวกันการทำตัวเป็ น ปรสิตของไตรโคเดอร์มาส่งผลให้ผนังเซลล์ของเชื้อ ราก่อโรคถูกทำลายน้ำเลี้ยงและสารต่างๆในเชื้อราก่อ โรคถูกเชื้ อราไตรโคเดอร์มาใช้เป็ นอาหารเพื่ อสร้าง การเจริญเติบโตการเป็ นปรสิตของเชื้ อราไตรโคเดอร์ มาจึงขัดขวางการเจริญของเชื้อราก่อโรคโดยตรง U2T SAN

U2T ตำบลส้าน อำเภอเวียงสา จังหวัดน่าน หน้า 3 ผลิตสารปฏิชีวนะ ( Antibosis) ในการเจริญขยายพันธุ์ของเชื้อราไตรโคเดอร์มา (Trichoderma spp) จะสร้างและปลดปล่อยสารพิษ หรือสารปฏิชีวนะออกมานอกเซลล์ ซึ่งสารดังกล่าวมี คุณสมบัติในการยับยั้งและทำลายเชื้อราก่อโรคพืชที่ อาศัยอยู่บริเวณนั้น ทำให้เชื้อราก่อโรคลดปริมาณลง ช่วยลดการเกิดโรคพืช ชักนำให้พืชเกิดความต้านทาน (Induced resistance) กลไกการต่อต้านการเกิดโรคของพืช สามารถสร้างขึ้นด้วยตัวของพืชเอง และเกิด ขึ้นได้ในพืชทุกชนิดและเชื้อราไตรโคเดอร์มา สามารถกระตุ้นให้พืชสร้างกลไกเหล่านี้ได้ มากขึ้น ช่วยพืชเกิดความต้านทานต่อเชื้อรา สาเหตุก่อโรคพืชได้ U2T SAN

U2T ตำบลส้าน อำเภอเวียงสา จังหวัดน่าน หน้า 4 ไตรโคเดอร์มา สามารถควบคุมเชื้อราก่อโรค ไตรโคเดอร์มาเป็นเชื้อราปฏิปักษ์ (Antagonistic fungus) ที่มีสามารถ ควบคุมเชื้อราสาเหตุโรคพืชได้ หลายชนิด โดยเฉพาะเชื้อราที่อยู่ในดิน เช่น 1.เชื้อราไฟทอปธอร่า Phytophthora spp. สาเหตุโรคผลร่วง ดอกร่วงของ ลำใย ลิ้นจี่ โรคดอกร่วงของทุเรียน โรครากเน่า-โคนเน่าของพริก ทุเรียน ส้ม มะนาว พริกไทย แตงโม แตงกวา มะเขือเทศและโรคไส้เน่าของกล้วย 2.Pythium spp. สาเหตุโรคเน่าคอดิน กล้าเน่า โคนเน่า ยอดเน่า ของพืชผัก 3.Rhizoctonia solani สาเหตุโรคเน่าคอดิน กล้าเน่า โรคใบติด 4.Fusarium spp. สาเหตุโรคใบไหม้ในไม้ผล พืชไร่ พืชผัก และไม้ดอกไม้ ประดับ 5.Sclerotium rolfsii สาเหตุโรคโคนเน่า โรคกล้าไหม้ ราเม็ดผักกาด โรคเหี่ยว ในพืชผัก สตรอว์เบอรี่ และพืชไร่ 6.Alternaria spp. สาเหตุโรคใบจุดเน่าใน คะน้ า ผักกาดขาว กระหล่ำดอก สตรอว์เบอรี่ มันฝรั่ง พริก 7.Colletotrichum spp. สาเหตุโรคแอนแทรคโนส ในมะม่วง องุ่น มะละกอ พริก หอม กระเทียม มันฝรั่ง 8.Macrophomina phaseolina สาเหตุของโรคเมล็ดเน่า และโคนเน่าของพืช ตระกูลถั่ว 9.Mycocentrospora acerina สาเหตุโรคเน่าของแครอท U2T SAN

U2T ตำบลส้าน อำเภอเวียงสา จังหวัดน่าน หน้า 5 ประโยชน์ของเชื้อราไตรโคเดอร์มา 1. ยับยั้งและทำลายเชื้ อราก่อโรคพืช เพื่อไม่ให้สร้างความเสียหายแก่ พืช 2. ช่วยกระตุ้นให้พืชสร้างความ ต้านทานต่อการเข้าทำลายของ เชื้อโรค 3. ส่งเสริมและช่วยพัฒนาให้พืชมี การเจริญเติบโตได้อย่างสมบูรณ์ 4. ส่งเสริมประสิทธิภาพการใช้ธาตุ อาหารต่างๆของพืช โดยปรับ เปลี่ยนธาตุอาหารให้อยู่ในรูปที่ พืชสามารถนำไปใช้ได้ 5. ช่วยย่อยสลายอินทรีย์วัตถุ เพิ่มปริมาณธาตุอาหารในดิน 6. เพิ่มอัตราการงอกของเมล็ดพันธุ์ ป้ องกันเชื้อราเข้าทำลายเมล็ด พันธุ์จนทำให้เกิดโรคที่เมล็ด เช่น โรคเมล็ดด่างในข้าว U2T SAN

U2T ตำบลส้าน อำเภอเวียงสา จังหวัดน่าน หน้า 6 การผลิตเชื้อราไตรโคเดอร์มา วัสดุอุปกรณ์ 1. หม้อหุงข้าว 2.ถ้วยตวง และทัพพี 3.ถุงร้อนใส ขนาด 8*12 นิ้ว 4. ยางวง 5. เข็มหมุด 6.ปลายข้าว หรือข้าวสาร (สามารถใช้ได้ทุกพันธุ์) 7. หัวเชื้ อราไตรโคเดอร์มา ขั้นตอนการผลิตขยายเชื้อ 1.หุงข้าวด้วยหม้อหุงข้าวไฟฟ้ า โดยใช้ข้าว 3 ถ้วยตวง เติมน้ำสะอาด 2 ถ้วยตวง 2.ใช้ทัพพีทำให้ข้าวแตกออกจากกันเป็นเม็ดร่วนๆ แล้วตักข้าวในขณะที่ ข้าวยังร้อนอยู่ใส่ถุงๆละ ประมาณ 250 กรัม 3.รีดอากาศออกจากถุง แล้วพับปากถุงลงด้านล่าง(ทำทุกถุง)แล้วตั้งทิ้ง ไว้ให้ข้าวอุ่นๆ (ไม่ถึงกับเย็น) 4.เทหัวเชื้อใส่ถุงข้าว โดยการหยอดเบาๆ (หัวเชื้อ ขนาด 20 กรัม ใส่ถุง ข้าวได้ประมาณ 160-200 ถุง) 5.รัดยางตรงปลายถุงให้แน่น แล้วเขย่าให้เชื้อกระจายให้ทั่วถุง 6. นำไปวางเรียงไว้เพื่ อบ่มเชื้ อ 7.หลังจากครบ 2 วัน ขยำข้าวในถุงเบาๆให้การคลุกผสมอีกครั้ง บ่มเชื้อ ต่ออีก 5 วัน จะเห็นเชื้อสีเขียวปกคลุมบนเมล็ดข้าว สามารถนำไป ใช้ได้ (เชื้อที่ได้นี้ เรียกว่าเชื้อสด) 8.เชื้อไตรโคเดอร์มา ที่ผลิตได้ควรนำไปใช้ทันที หรือเก็บในตู้เย็นช่อง ธรรมดาได้ไม่เกิน 1 เดือน 9.ไม่ควรนำเชื้อไตรโคเดอร์มา ที่ผลิตได้ทำเป็นหัวเชื้อเพื่อขยายต่อไป เพราะจะเกิดการปนเปื้ อนและเชื้อจะเสื่อมคุณภาพและประสิทธิภาพ U2T SAN

U2T ตำบลส้าน อำเภอเวียงสา จังหวัดน่าน หน้า 7 ข้อควรระวัง เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการใช้ไตรโคเดอร์มา ข้อจำกัดในการใช้ไตรโคเดอร์มา 1. สภาพแวดล้อมต้องมีความชื้น ที่เหมาะสม ไม่ชื้นแฉะ 2. ควรใช้ในช่วงเช้าหรือเย็น เพราะในช่วงกลางวันมี อากาศร้อน แสงแดดจัด ทำให้เชื้อตาย 3. ควรหลีกเลี่ยงการใช้สารเคมี ในช่วง 7 วันก่อนหรือหลังการ หว่านเชื้อที่ผสมแล้วลงดิน 4. ควรมีการปรับปรุงดินด้วย อินทรีย์วัตถุ การเก็บรักษา เชื้อราไตรโคเดอร์มาชนิดสดบนเมล็ดธัญพืช หลังจากที่เชื้อเจริญเติบโต ถุงก้อนเชื้อแล้วถ้ายังไม่ได้นำไปใช้ควรเก็บในที่ร่ม อุณหภูมิห้องปกติจะเก็บไว้ ได้ประมาณ 15 วัน หรือเก็บรักษาไว้ที่เย็น อุณหภูมิ 7 – 10 องศาเซลเซียส สามารถเก็บได้นาน 30-45 วัน และไม่ควรเก็บนานกว่านี้จะทำให้เชื้อไม่แข็ง แรงเสื่อมคุณภาพ นำไปใช้ไม่ได้ผลดี U2T SAN

U2T ตำบลส้าน อำเภอเวียงสา จังหวัดน่าน หน้า 8 เชื้อราบิวเวอร์เรีย(Beauveria bassiana) เชื้อราบิวเวอร์เรีย (Beauveria bassiana) เป็นเชื้อรากำจัดแมลง โดยส่วนขยายพันธุ์ของเชื้อราหรือที่เรียกว่า\"สปอร์\" จะสัมผัสและแทงเส้นใยทะลุตัวแมลงทำให้แมลงมีอาการผิดปกติ อ่อนแอ จนแมลงตายในที่สุด ลักษณะที่พบคือ แมลงจะแห้งและแข็งเชื้อราที่เข้าทำลาย แมลงจะขยายพันธุ์ขึ้นมาอีกครั้งและขึ้นปกคลุมตัวแมลงพร้อมแพร่กระจาย สปอร์ต่อไปอีกในธรรมชาติ วงจรการเข้าทำลายแมลงของเชื้อราบิวเวอร์เรีย - สปอร์เชื้อรา เข้าสู่ตัวแมลงทางผนังลำ ตัว รูหายใจ บาดแผลบนผนังลำตัว เมื่อ ความชื้นเหมาะสมกับการงอก\"สปอร์\"จะ แทงทะลุผิวหนังลำตัวจากนั้นเชื้อราจะ งอกสู่ช่องว่างลำตัวแมลงเจริญเติบโต สร้างเส้นใยจำนวนมากเพื่อทำลายแมลง - เมื่อแมลงตาย เส้นใยจะแทงผ่านผนัง ลำตัวแมลงออกสู่ภายนอกตัวแมลง - สปอร์จะแพร่กระจายไปตามลม ฝน หรือติดกับตัวแมลงและเชื้อราจึงสามารถ ขยายพันธุ์ต่อได้และเมื่อสภาพแวดล้อมที่ เหมาะสมก็จะทำลายแมลงศัตรูพืชต่อไป U2T SAN

U2T ตำบลส้าน อำเภอเวียงสา จังหวัดน่าน หน้า 9 ลักษณะอาการของแมลงที่ถูกเชื้อราเข้าทำลาย 1.แมลงที่ถูกเชื้อราบิวเวอร์เรียทำลาย จะแสดงอาการเบื่ออาหาร กินน้ อยลง อ่อนเพลีย และไม่เคลื่อนไหว 2.สีผนังลำตัวจะเปลี่ยนไปปรากฎจุดดำ บริเวณที่ถูกเชื้อราเข้าทำลาย 3. พบเส้นใยและผงสีขาวของ สปอร์ปกคลุมตัวแมลงที่ถูกเชื้อราเข้า ทำลาย วัสดุ/อุปกรณ์ 1. หัวเชื้อราบิวเวอร์เรีย 2. ข้าวสารเจ้า 3. ถุงพลาสติกทนร้อน ขนาด 8 x 12 นิ้ว 4. เข็มหมุด 5. ยางรัด 6. น้ำสะอาด 7. ทัพพี 8. ตาชั่ง U2T SAN

U2T ตำบลส้าน อำเภอเวียงสา จังหวัดน่าน หน้า 10 ขั้นตอนการผลิตเชื้อราบิวเวอร์เรียอย่างง่าย 1. ตักข้าวสารใส่ถุงพลาสติกทนร้อน ขนาด 8 x 12 นิ้ว ในอัตรา 2 ส่วน (หรือประมาณ 250 กรัม)ต่อน้ำสะอาด 1 ส่วน รัดปากถุงให้แน่น เจาะรู 1 รู เรียงให้เต็มลังถึง ใช้เวลานึ่ง 30 นาที 2. จะได้ข้าวที่มีลักษณะแข็งและนิ่มปนกัน จึงนำออกมาผึ่งให้คลาย ความร้อน แล้วขยำคลุกเคล้าให้ข้าวส่วนที่แข็งและนิ่มเข้ากัน ทิ้งให้ระบาย ความร้อนพออุ่นๆ 3. เปิดถุงเพื่อใส่เชื้อราลงไป เทลงในถุงประมาณ 1-2 ช้อนชา รัดปากถุง และคลุกเคล้าให้เข้ากัน ใช้เข็มหมุดเจาะรูเพื่อระบายอากาศ ประมาณ 15- 20 รู บริเวณใต้ยางรัด 4. วางไว้ในที่มีแสงสว่าง ใน 3 วันแรก เชื้อราจะเกาะบนข้าว ให้คลุก เคล้าเพื่อกระจายเชื้อราให้ทั่วถุง ใช้เวลาประมาณ 7 วัน เชื้อราจะขาวเต็มถุง และสามารถนำไปใช้ได้ วิธีใช้เชื้อราบิวเวอร์เรีย ใส่ทางดิน ใช้เชื้อราอัตรา 100 กรัม (1-2 กำมือ) ต่อตารางเมตร 1. ไม้ผล ใช้กำจัดหนอนและดักแด้แมลงวันผลไม้ โรยเชื้อรารอบโคนต้น บริเวณทรงพุ่ม จากนั้นพรวนดินกลบหรือใช้วัสดุอื่นคลุม เช่น ฟางข้าว หญ้า แห้ง เศษพืช ฯลฯ เพื่อป้ องกันแสงแดด ใส่ซ้ำทุกๆ 2 สัปดาห์ 2. พืชผัก หลังจากเตรียมดินเสร็จแล้ว โรยเชื้อราแล้วคลุกเคล้าลงดิน ก่อนหว่านกล้า เพื่อป้ องกันแมลงหวี่และไข่ในดิน พ่นทางใบ ใช้เชื้อราอัตรา 250 กรัม (1 ถุง) ผสมน้ำ 1 ลิตร คนให้สปอร์เชื้อรา หลุดจากวัสดุเลี้ยงเชื้อ ละลายลงในน้ำ กรองวัสดุเลี้ยงเชื้อออก ใส่สารจับใบหรือน้ำยาล้างจาน นำไปฉีดโดยพ่นใต้ใบ พยายามให้ถูกตัวแมลง ควรพ่นเวลาเย็น เพื่อหลีกเลี่ยง แสงแดดและพ่นอย่างสม่ำเสมอทุก 2 สัปดาห์เชื้อราบิวเวอร์เรียสามารถทำลาย แมลงศัตรูพืชที่สำคัญ เช่น แมลงหวี่ขาว หนอนเจาะสมอฝ้ าย ไรแดง เพลี้ยไฟ เพลี้ยอ่อน เพลี้ยไก่แจ้ส้ม เพลี้ยจักจั่น และเพลี้ยกระโดด สีน้ำตาล เป็นต้น U2T SAN

U2T ตำบลส้าน อำเภอเวียงสา จังหวัดน่าน หน้า 11 ฮอร์โมนไข่ ฮอร์โมนไข่ : คือการเอาไข่สดๆ มาหมักด้วยจุลินทรีย์เพื่อให้เกิด กระบวนการย่อยสลาย ทั้งยังเติมน้ำตาลลงไปเพื่อให้เป็นอาหารของ จุลินทรีย์และป้ องกันการเน่าเสีย เมื่อเรานำไปใช้ พืชก็สามารถนำธาตุ อาหารที่อยู่ในฮอร์โมนไข่ไปใช้ในการเร่งการเจริญเติบโตได้เลย อุปกรณ์การผลิตฮอร์โมนไข่ 1. ไข่ไก่ดิบ 2. น้ำปลา 3. กากน้ำตาล 4. ผงชูรส 5. หัวเชื้อฮอร์โมนไข่ 6. ถ้วย วิธีการผลิตฮอร์โมนไข่ 1. ตอกไข่ใส่ถ้วย ตีไข่ให้ไข่ขาวกับไข่แดงเป็นเนื้อเดียวกัน 2. จากนั้นนำผงชูรส น้ำปลา กากน้ำตาล และหัวเชื้อฮอร์โมนไข่ อัตราส่วน 1:1 ส่วน ใส่1ตามลงไป 3. กรอกส่วนผสมทั้งหมดลงขวดพลาสติก 4. หมักทิ้งไว้ 7-14 วัน U2T SAN

U2T ตำบลส้าน อำเภอเวียงสา จังหวัดน่าน หน้า 12 วิธีการใช้ฮอร์โมนไข่ นำฮอร์โมนไข่ อย่างละ 2 ช้อนโต๊ะ ต่อน้ำ 20 ลิตร รดราดทางดินหรือฉีดพ่น ทางใบทุกๆ 3 หรือ 7 วัน ข้อควรระวัง ในการหมักอาจมีแก๊สเกิดขึ้นได้ จึงควรหมั่นเปิ ดฝาขวดระบายแก๊สออก U2T SAN

U2T ตำบลส้าน อำเภอเวียงสา จังหวัดน่าน บรรณานุกรม 1. การผลิตเชื้อราไตรโคเดอร์มา http://trichodermas.com 2. กลไกที่เชื้ อราไตรโคเดอร์มาใช้ควบคุมเชื้ อราก่อโรคในพืช https://www.kubotasolutions.com/ 3. ประโยชน์และการผลิตเชื้ อราไดรโคเดอร์มา http://trichodermas.com/about-trichoderma/ 4.เชื้อราบิวเวอร์เรีย จาก https://www.svgroup.co.th 5.การผลิตฮอร์โมนไข่ จากhttps://www.opsmoac.go.th U2T SAN

U2T ตำบลส้าน อำเภอเวียงสา จังหวัดน่าน ที่ตั้ง 168 บ้านพระเนตร หมู่ที่ 2 ตำบลส้าน อำเภอเวียงสา จังหวัดน่าน รหัสไปรษณีย์ 55110 (โทร : 092-507-8736) นายภาสกร สีสวรรค์ (ประธานกลุ่มวิสาหกิจชุมชนเกษตรส้านสร้างสุข) นางสาวกัญญารัตน์ ป้องตัน (เลขานุการกลุ่มวิสาหกิจชุมชนเกษตรส้านสร้างสุข) นางลักษมี คำปลิว นายปรัชญา อินอาราม นางแอน สีสวรรค์ นางกมลชนก พัฒนา นายมิตร อุดเลิศ นางสาวณัฐกานต์ ทะนันชัย นางสาวอัมพิกา มาละวัง นางโยทิน อินต๊ะนาม นางสาวแจ่มนภา เชียงรินทร์ นางประยูร แก้วสา นางบรรเทียน รินทร์แก้ว นางสุทธิรักษ์ พัฒนา นางปริยากร คำหมื่นกูล U2T SAN

U2T ตำบลส้าน อำเภอเวียงสา จังหวัดน่าน จัดทำโดย ทีมที่ปรึกษาโครงการ มหาวิทยาลัยแม่โจ้-แพร่ เฉลิมพระเกียรติ ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ตะวัน ฉัตรสูงเนิน ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.วรศิลป์ มาลัยทอง อาจารย์ ดร.เกษราพร ทิราวงศ์ อาจารย์ ดร.อำนวยพร ใหญ่ยิ่ง นายสิทิไวกูล ทิราวงศ์ นายกิติพงษ์ วุฒิญาณ องค์การบริหารส่วนตำบลส้าน นายด่านชัย ด่านธนะทรัพย์ นายชิน พั ฒนา นางสาวบุศราภรณ์ สมบัติปัน นางสาววัชรี วรรณภพ นายสมชาย สิทธิกา ทีมงาน U2T SAN นางธนันธรณ์ วุฒิญาณ หัวหน้าโครงการ 1 ตำบล 1 มหาวิทยาลัย พื้ นที่ตำบลส้าน นางแอน สีสวรรค์ นางสาวกมลนิตย์ บุรินรัมย์ นางสาวอภิสรา สุคำ นายเนติพงศ์ ต่างใจ นางสาวสุภาลักษณ์ เตชา นางสาวสุตาภัทร วงค์กองแก้ว นางสาวขวัญฤทัย กันใจ นายเสกสิทธิ์ แก้วใส นางเพี ยรจิต ทานะ นางสาวกัญญารัตน์ ป้องตัน นายกษิดิศ กองตานพคุณ ว่าที่ร้อยตรีหญิงปรางทิพย์ นรินทร์สกุล นายปรมินทร์ วงศ์กองแก้ว นายรัชพล ดอนจันทร์ ขอขอบคุณ กลุ่มวิสาหกิจชุมชนเกษตรส้านสร้างสุข Smart Tamboon San และผู้มีส่วนเกี่ยวข้องทุกท่าน