กาพย์พระไชยสุริยา

หนังสืออเิ ล็กทรอนกิ ส์ เร่ือง กาพย์พระไชยสรุ ยิ า

ทม่ี าของเร่อื ง กาพย์พระไชยสรุ ยิ าเปน็ แบบเรยี นท่ีสุนทรภู่ แต่งขึ้นในสมัยรัชกาลที่๓ จุดประสงค์ เพื่อถวาย พระอักษรแด่พระโอรส ในพระบาทสมเด็จพระ พุทธเลศิ หลา้ นภาลยั ในการศกึ ษากาพยพ์ ระไชย สุริยา ผู้เรียนจะได้เรียนรู้เกี่ยวกับลักษณะการ แต่งคำประพนั ธ์ ประเภทกาพย์ ได้แก่ กาพย์ยานี ๑๑ กาพยฉ์ บัง ๑๖ และกาพยส์ รุ างคนางค์ ๒๘

ลกั ษณะคำประพนั ธ์ กาพย์ยานี ๑๑ : บทหนึ่งมี ๒ บาท บาทหนึ่งมี ๒ วรรค วรรคแรกมี ๕ คำ และวรรคหลังมี ๖ คำ มีสัมผัสบังคับ ระหวา่ งวรรคและระหว่างบท

กาพย์ฉบงั ๑๖ : บทหน่ึงมี ๓ วรรค วรรคแรกมี ๖ คำ วรรคสองมี ๔ คำ และ วรรคสามมี ๖ คำ รวมเป็น ๑๖ คำ การส่ง สมั ผสั คำท่ี ๖ ของวรรคแรก ส่งสัมผัสไปยัง คำที่ ๔ ของวรรคที่สอง และ คำที่ ๖ ของ วรรคที่ ๓ จะส่งสัมผัสไปยังคำที่ ๖ ของ วรรคแรกในบทตอ่ ไป

กาพย์สุรางคนางค์ ๒๘ : บทหนึ่งของ กาพยส์ รุ างคนางค์ ๒๘ มี ๗ วรรค วรรคละ ๔ คำ รวม ๒๘ คำ การส่งสัมผัส คำที่ ๔ ของวรรคที่ ๑ ส่งสัมผัสไปยังคำที่ ๔ ของ วรรคที่ ๒ คำที่ ๔ ของวรรคที่ ๓ จะส่งสัมผัส ไปยังคำที่ ๔ ของวรรคที่ ๕ และคำที่ ๔ ของ วรรคที่ ๗ ซึ่งเป็นวรรคสุดท้าย จะส่งสัมผัส ไปยงั คำท่ี ๔ ของวรรคที่ ๓ ในบทต่อไป

เรอื่ งย่อ กาพย์พระไชยสุริยา เมืองสาวัตถีมีกษัตริย์นามว่า พระไชยสุริยา และมเหสีนามว่า สุมาลี ทั้งสองปกครองบ้านเมือง อย่างสงบสุข อยู่มาไม่นานเหล่าข้าราชบริพารเกิด ลุ่มหลงในอบายมุข ประพฤติชั่ว หลังจากนั้นเกิด น้าป่าไหลเข้ามาท่วมเมือง สุดท้ายเมืองสาวัตถีจึง กลายเปน็ เมืองร้าง

ฝ่ายพระไชยสุริยาและมเหสีพร้อมด้วย บริวารก็ขึ้นเรือสำเภาหนีออกจากเมือง ระหว่างเดินทางเกิดพายุใหญ่ ทำให้เรือ อับปางลง พระไชยสุริยาและมเหสีว่ายน้าหนี เอาชีวิตรอดขึ้นมาบนฝั่งได้ พบกับฤ ษี จากนั้นทั้งสองจึงตั้งใจบำเพ็ญศีลภาวนาและ พบสัจธรรมของชีวิต

การสวดโอ้เอว้ หิ ารราย การสวดโอ้เอว้ ิหารรายจะมีท่วงทำนองคล้าย การเทศน์มหาชาติ แล้วค่อยกลายทำนองเป็นทำนอง เฉพาะโอเ้ อว้ ิหารรายในปัจจุบันมที ว่ งทำนองการสวด ดงั น้ี ทำนองยานีเป็นทำนองที่เร็วว่องไวฟังดูแล้ว สนุกสนานมีการออกเสียง เองิ เอิง หึ เอ้ย / เอิง เอิง เอย / เอ่อ หึ เออ หึ เอย้ / เออ เอย๊ / ชะเออ หึ เองิ เอิง เอย / แทรกระหว่างคำซ่ึงทำนองจะจบลงในหนึ่งบาทเท่านน้ั ครน้ั เม่ือขนึ้ บทใหม่กจ็ ะใช้ทำนองเดมิ ซา้ อีกครงั้