BO216-H5(H)

พชื ผลไม ประเทศไทยมีผลไมท่ีผลิตเองไวสําหรับบริโภคตลอดป สับเปล่ียนกันใหรบั ประทานไมเ คยขาด ผลไมเ มอื งรอนมรี สชาดดีเปนพิเศษ นอกจากจะมีใหบริโภคสด ๆแลว ยังมีมากพอเพียงสําหรับการนําไปเปนวัตถุดิบปอนโรงงานอุตสาหกรรมไดเพียงพออุตสาหกรรมอาหารกระปองของเมืองไทยนับวันจะเจริญมาขึ้นเปนสําดับ คําวาผลไมมักจะหมายถึง ผลของพืชที่รับประทานไดในรูปของหวาน แตผลของพืชท่ีกินในรูปอ่ืนหรอื กนิ ไมไดด วยสาเหตุใดก็ตามมักจะไมเรยี กวา ผลไมชวี วิทยาของผล ผลเจริญมาจากรังไข ( ovary ) กลาวคือ หลังจากการปฏิสนธิ ( ไขในออวุลถูกผสม ) ทําใหออวุล กลายเปนเมล็ด ผนังรังไขกลายเปนเนื้อของผล ดังน้ัน เนื้อของผลหมายถงึ สว นที่เจรญิ มาจากผนังรงั ไข ผลไมบางชนิดสวนที่เปนผนังรังไขไมเปนเนื้อนุมแตเปนลักษณะของเปลือกแข็งรับประทานไมได เชน ทุเรียน สวนที่รับประทานไดเปนสวนท่ีหุมเมล็ดเอาไวเจริญมาจากกานของเมล็ด ( funiculus ) ตรงสวนที่ติดอยูกับผนังรังไข โดยเนื้อเยื่อจากบริเวณนี้เจริญออกไปกลายเปนเน้ือนุม ( aril ) หุมอยูดานนอกของเปลือกหุมเมล็ดอีกช้ันหน่ึงเชน ทุเรียน ลําไย เงาะ ลน้ิ จ่ี ลางสาด มังคุด เปนตน เน้ือผลไมบางชนิดเนื้อนุมที่ใชรับประทานมาจากการเจริญของฐานรองดอก เชน แอปเปล ชมพู สวนท่ีเปนผนังรังไขไมพัฒนาเปนเนอ้ื ของผล มผี ลไมหลายชนิดท่ีเจรญิ ข้นึ มาไดโ ดยไมม ีการผสม( parthenocarpic fruit ) อาจเจริญมาจากสว นฐานรองดอก สมัยกอนไมมีการเพาะปลูกผลไมจึงเปนของปา ( wild plant ) ตอมามีการเลือกผลไมท่ีกินได ( edible wild fruit ) แลวนํามาปลูก ( cultivated plant ) คัดเลือกและผสมพนั ธุใหไดพันธใุ หไดพ ันธใุ หม ๆ ( selection & hybridization )BO 216 427

ผลไมสวนใหญมีถิ่นกําเนิดในทวีปเอเซีย ในเขตรอนขึ้น ( tropical ) มักรับประทานเปนอาหารหลัก เชน กลวย มะพราว อินทผลัม สาเก สวนในเขตอบอุน ( temperate ) มักรบั ประทานผลไมเ ปน อาหารเสริม เปน ตน ผลไมม ีองคประกอบดังน้ี นํ้าเกือบถึง 80% ( บางชนิด 80% ) เซลลูโลส เพคตินแปง นาํ้ ตาล กรด อินทรยี  ( เชน malic acid, citric acid, tartaric acid ) และวิตามิน การเก็บรักษาผลไม ( preservation of fruits ) ในการเก็บรักษากระทําไดหลายรูปแบบ เชน 1. ทําใหแหง ( drying ) เปนท่ีนิยมมักผึ่งใหแหงอาจจะเปนแสงอาทิตยหรือความรอนทําใหเปอรเซ็นตของน้ําในผลไมเหลือไมเกิน 25% ซึ่งจุลชีพไมเจริญ ผลไมบางชนิดกค็ ลุกกับเกลอื แลวจึงทําใหแหง 2. ดอง ( salting ) 3. รมควัน ( smoking ) 4. แชอ ่ิม ( sweetening with sugar, honey, spices ) 5. แชใ นอัลกอฮอล หรอื สารเคมี อาจจะดองในนํา้ สม ทาํ ใสก ระปอ ง( canning ) ทําแชเย็น ( freezing ) canning ทําสําหรับการคาและบริโภค นําผลไมใสในสารละลายท่ีมีนํ้าตาลที่มีความเขมขนสูง หรือนํ้าผึ้ง หรือกลูโคส เพื่อปองกันตัวยอยสลาย วิธี freezing นํามาใชมากที่สุดไดผ ลไมท ่สี ด ทาํ ใหม กี ารลดอุณหภูมิอยางรวดเร็วโดยนําผลไมบรรจุกลองเล็ก ๆ แลวไลความรอนออกอยางรวดเร็วจากขางบนและลางของกลอ ง เมื่อทําใหเย็นอยางรวดเร็วทําใหคุณภาพสี กล่ิน วิตามิน ยังคงเดินปจจุบันผลไมสด ( fresh fruit ) กลายเปนสินคาอุตสาหกรรมท่สี ําคญั วิธกี ารทนี่ ิยมมากท่สี ุดไดแก drying, canning และ freezing ถามปี รมิ าณของผลไมม าก ๆ จะเก็บหรือนาํ ไปทํา jams, jellies, marmalades, candied fruitประเภทของผล ในทางพฤกษศาสตรจําแนกประเภทของผลออกเปน 3 ประเภทไดแ ก 1. ผลเดยี่ ว ( simple fruits ) เปนผลทีเ่ จริญมาจากรังไขเพียงอันเดยี ว เชน สมมะมวง องุน มะปราง มะละกอ แตงโม แตงไทย มะเฟอง มะยม มะกอก มงั คุดเปน ตน428 BO 216

2. ผลกลุม ( aggregate fruits ) เปนผลที่เจริญมาจากหลายรังไขของดอกเดย่ี วเชน สตรอเบอรี่ นอยหนา นมแมว จาํ ป บวั หลวง กระดังงา การเวก เปน ตน3. ผลรวม ( multiple fruits ) เปน ผลทเี่ จริญจากดอกชอท่แี ตละดอกอยูตดิ กนัเชน ขนุน มะเดื่อ สบั ปะรด ยอ เปนตนสําหรับผลเด่ียวนั้นมีท้ังที่เปนผลแหง ( dry ) มีผนังรังไขแข็ง แหง บาง ไมมีคณุ สมบัติท่ีจะรับประทานไดเ ลย เชน ผลของพืชวงศที่เรียกวาผลแบบเลกกูม ( legume )ผลของทุเรียน และผลมีเนื้อ ( fleshy ) ที่เกิดจากการเจริญของผนังรังไขจะมีสวนที่รับประทานได บางชนิดสวนที่เปนเน้ือผลนี้แตกตางกันและแบงเปนสามสวน ไดแกเปลือกนอกมักจะแข็งมีเน้ือนอย ( exocarp ) ถัดเขาไปเปนสวนท่ีมีเน้ือ ( mesocarp )มากขน้ึ รสชาดดี เนื้อประกอบดวยเซลลพาเรนไคมาที่สะสมแปงและนํ้าตาล และสวนที่อยูดานในสุดติดกับเมล็ดมักจะมีเสนใยปะปนมาก ( endocarp ) ตัวอยาง เชน มะมวงพุทรา เปนตน ในทางพฤกษศาสตรน้ันไดแบงผลเด่ียวที่รับประทานไดออกเปนหลายชนิดดังน้ีตารางท่ี 4.1 ชนิดของผล ลกั ษณะ และตวั อยา งผลไมชนิดของผล ลกั ษณะ ตวั อยางผลมเี นอ้ื ( Fleshy )เบอร่ี ( berry ) ผลไมมีเน้อื นมุ มเี มลด็ มากกวา 1 เมลด็ มะเขือเทศ องุนเปปโป ( pepo ) ผลท่ีมีเปลือกนอกแข็ง เกดิ จากรงั ไขท ีเ่ ปน แตงโม แตงไทย แบบinferior ovary ไดแกผ ลทม่ี าจากพชื ฟก ทอง วงศแตง ( Cucurbitaceae )เฮสเพอรเิ ดียม มเี ปลอื กนอกเหนยี วคลายหนัง มตี อ มนํา้ มัน สม สม โอ( hesperidium ) หอมระเหย มะนาว ปะปนเปน ผลของพืชวงศส ม ( Rutaceae )ดรปุ ( drupe ) มชี ัน้ ของ pericarp ชดั เจน คอื เปน มะมว ง มะกอก exocarp mosocarp และ endocarp แขง็ มะพรา ว บางครงั้ เรียกวา stone fruit มะปรางโพม ( pome ) เกดิ จากฐานรองดอกเจริญมเี นือ้ มากกวา ชน้ั แอปเปล ชมพู pericarp ซ่งึ เปนชั้นเยื่อบางเทานัน้BO 216 429

ตารางที่ 4.1 (ตอ ) ชนิดของผล ลกั ษณะ และตัวอยางผลไมชนิดของผล ลกั ษณะ ตวั อยางผลแหง ( dry ) ทเุ รียนแคปซลู ( capsule ) มาจากรงั ไขเ ดย่ี ว แตห ลายคารเ พล เมอ่ื ทานตะวัน แหง แลว จะแตกตามจํานวนคารเพลเหลา นัน้ ธัญพชื เชน ขาว ขาวโพดอะคนี ( achene ) ผลแหง ทีเ่ มือ่ แกแลว ไมแตก มเี มล็ดเดยี ว เปลือกหุม เมลด็ แยกจาก pericarpคารออปซสิ ผลแหงที่เมอื่ แกแลวไมแ ตก มีเมล็ดเดยี ว( caryopsis ) เปลอื กหุม เมลด็ เชื่อมตดิ กับ pericarpสรีรวิทยาการสุกของผล เม่ือรังไขเ รม่ิ จะเปล่ียนแปลง เปนผลน้ันมกี ารสะสม สารคารโบไฮเดรต เกลือแรน้าํ และกรดอินทรยี  มากขึ้นตามขนาดของผล เมื่อผลออ นมีสเี ขียว อาจมีการสงั เคราะหแสงข้ึนท่ผี ลได แตคารโบไฮเดรตสวนใหญมาจากการสังเคราะหแ สงท่ีใบ คารโบไฮเดรตเหลา นท้ี เ่ี ปนแหลงพลงั งานของผลและเปน อาหารสะสมในผลดวย เมอ่ื ผลแก ( สุก ) สิ่งทม่ี ีการเปลี่ยนอยา งเดนชัดไดแ ก 1. การเปลี่ยนแปลงสัดสวนของสารประกอบเพคติน สารพวกนี้เปนอนุพันธของสารโพลีแซคคาไรด มี 3 ชนิดไดแก กรดเพคติน เพคติน และโปรโตเพคติน ท้ังสามเปน โพลเี มอรข องกรดกาแลคดโู รนิค กรดตัวนี้เกิดจากการที่หมู CH2OH ของกาแลคโตสถูกออกซิไดซ สําหรับโปรโตเพคติน เปนโพลีเมอรที่คอนขางใหญ โดยหมูคารบอลซิลถูกเมทธิลเลทไป สวนเพคตินนั้นเปนรูปหน่ึงของโปรโตเพคตินแตมีขนาดโพลีเมอรเล็กกวา เพคตินเปนองคประกอบในสารที่เชื่อมผนังเซลลพืชใหติดกัน ( middle lamella )ในแอปเปลน้ันมีมากถึง 15% และในเปลือกสมมีมากถึง 30% เม่ือผลเร่ิมสุกเมทธิลเอสเทอรใ นเพคตนิ จะถูกไฮโดรไลซกลายเปน กรดเพคติน430 BO 216

2. ปรมิ าณของเกลือแคลเซียมและกลือแมกเนเซียม ทําใหเกิดแรงดึงผิวที่มิดเดิลเมลลาและเริ่มสลายตัว ทําใหมีแนวโนมการแยกของเซลลมีมากข้ึน จึงทําใหผลน่ิม เม่ือสารเพคตินในผลจํานวนหน่ึงถูกละลายในสารละลายท่ีเปนน้ําตาล สภาพ pH ที่เปนกรดเน้ือเย่ือของผลจะมีลักษณะเปนวุนความเปนกรดเปนดางเปล่ียไป ดังน้ัน ในการควบคุมความเหมาะสมของการสุกของผลตามตองการนั้น จะตองควบคุมปริมาณของนํ้าตาล เพคติน และระดับความเปนกรดเปนดางของผล เพคตินเปนตัวการท่ีทําใหเน้ือของผลเปนเจลล่ี 3. มีการเปล่ียนคารโบไฮเดรตจากแปงไปอยูในรูปน้ําตาลชนิดตาง ๆ ท้ังกลูโคสฟรุคโตส และซูโครสมากข้ึน ในขณะเดียวกันก็มีการลดปริมาณของกรดอินทรีย ยกเวนสาํ หรับมะนาวซง่ึ จะมีปรมิ าณของกรดมากขนึ้ เมอ่ื มะนาวเร่มิ สกุ 4. สารประกอบบางอยาง เชน ฟนอล ( phenolic compound ) เชน สารแทนนนิ ซึ่งมรี สฝาดจะมปี ริมาณลดลง 5. ผลบางอยา งมกี ารสงั เคราะหน ํ้ามนั หอมระเหย ทําใหผ ลไมส ง กล่นิ หอม 6. มีการเปล่ียนแปลงทางดานของรงควัตถุ โดยการสลายของคลอโรฟลล แตมีการสรางสาร แคโรทีนมากขึ้น สีของผลจึงเปล่ียนจากเขียวเปนสีตาง ๆ เชน สีเหลือง สีสม สแี ดง เปน ตน 7. มีการเปลี่ยนแปลงเร่ืองการหายใจระดับเซลล เม่ือผลเจริญถึงข้ึนสมบูรณเต็มท่ี ตอนแรกจะลดอัตราการหายใจ และตามดวยการเพ่ิมอัตราการหายใจเรยี กชวงนว้ี า respiratory climacteric การผลิตสารเอธลิ ีน( ethylene ) ก็มีสวนเก่ียวของกับการหายใจนี้ ผลไมบางอยางผลิตเอธิลินมากข้ึนเม่ือเรมิ่ สกุ อุณหภูมิสูงก็มีผลทําใหอัตราการหายใจสูงดวยนอกจากน้ีปริมาณออกซิเจนก็มีผลตอการหายใจ ถาปริมาณของออกซิเจนตํ่าอัตราการหายใจก็ลดลง ผลไมบางชนิดท่ีเก็บในทม่ี ปี ริมาณ CO2 ตาํ่ กวา 5 – 10% จะยบั ยง้ั การสรางเอธลิ นี และชลอการสุกของผลผลไมใ นเขตรอน ( Tropical fruits ) ผลไมท ร่ี บั ประทาน มีในหลายวงศ เชน Anacardiaceae, Annonaceae,Myrtaceae, Rutaceae, Sapotaceae และ Sapindaceae เปนตนผลไมใ นวงศสม ( Rutaceae ) สว นใหญอ ยูในสุกล Citrus เรียกวา Citrus fruitsBO 216 431

ถน่ิ กาํ เนดิ ของ citrus fruits น้ี อยูในเขตเอเซียตะวนั ออกและเอเซียใต บางชนิดปลูกมามากกวา 3,000 ป สวนใหญแลวปลูกเพ่ือจุดประสงคอ่ืนมากกวานํามารบั ประทาน ลักษณะของพืช ไมตนขนาดเล็ก หรือไมพุม มีหนาม ในเหนียวสีเขียวเขม มีนํ้ามันมาก ( pellucid dots ) ใบ unifoliate compound leaves คลายในเดี่ยวเพราะมีรอยตอตรงกานใบ ดอกสีขาวหรือสีมวงออน มีกล่ินหอม ผล เรียกวา Hesperidiumเปลอื กหนามตี อมนา้ํ มันมาก เน้ือมนี ํ้ามากเพราะมี juice sacs การเพาะปลูก เปนพืชในเขตรอนแตปลูกไดท่ัวโลกและเขตอบอุน สวนใหญcitrus fruits ท่ีปลูกเปนการคาปลูกมากแถบ subtropical citrus fruits ออกผลตลอดปการเก็บผลผลิตจะเก็บเมื่อสุก ยกเวน มะนาวและมะนาวเทศ ( lime & lemon ) เก็บเม่ือตอนเปนผลสีเขียวแหลงผลิต citrus fruits ที่ใหญที่สุดไดแกท่ีสหรัฐอเมริกา (แคลิฟอรเนีย, ฟลอรดิ า ) เมตเิ ตอรเรเนียน สเปน โปรตุเกส ออสเตรเลีย จีน และญีป่ นุผลผลติ 1. รบั ประทานเปน ผมไมสด ( edible fruits ) 2. บรรจกุ ระปอ ง ( canned product ) เชน grapefruit 3. ทําเคร่ืองด่มื ( juice ) ท่อี าจจะผสมหรอื ไมผ สมอลั กอฮอล 4. เปลือกของ Citrus fruits นาํ ไปสกดั นํ้ามนั 5. เปลือกท่ีแหงทําเปน อาหารสตั วกลวย ( Musa spp.) ถิ่นกําเนิด ในอินเดีย, มาเลเซีย ปจจุบันปลูกทั่วไป จัดเปนผลไมท่ีสําคัญที่สุดของ tropical fruits ผลผลิตของกลว ยจัดเปน ที่ 2 รองจาก grapefruit ลักษณะของพืช มีลําตันเทียม ( pseudo bulb ) มี 1 ชอดอก ซึ่งชอดอกแทงทะลจุ ากลาํ ตน ใตดิน ชอ ดอกหอ ยลงเนอ่ื งจากมนี ้าํ หนักมาก ชอ หนงึ่ เรยี กวา เครือ( bunch ) เครือหน่ึงเรียงเปนแถวหวี, มือ ( comb, hand ) ในเครืออาจจะมี 6 – 15หวี ภายในแตล ะหวเี รียก ลกู หรือนวิ้ มือ ( fingers ) ผล เปน432 BO 216

องคประกอบของสารตาง ๆ ในผลสบั ปะรด edible fruit canned pineapple in syrub นํ้า 85% น้ํา 85% โปรตนี 0.4% โปรตีน 0.4% น้าํ ตาล 1.4% น้าํ ตาล 1.4% fat 0.1% citric acid 0.6% fibre 0.5% fibre 0.5%มะละกอ ( carica papaya L.)ไมพบในธรรมชาติ อาจจะมีตนกําเนิดในเม็กซิโกตอนใตและครอสตาริกา เพราะพบมะละกอ C. peltata Hook.& Arn. ในบริเวณนั้น และมะละกอเกิดการกลายพันธุลกั ษณะพืช ปกตเิ ปน dioecious แตก็พบ hermaphroditeองคประกอบของสารตา ง ๆ ภายในผลedible fruit นํา้ 85% นํ้าตาล 10% กรด 0.1% โปรตีน 0.5% ash 0.6% ไขมัน 0.1% fibre 0.7%มีวิตามิน เอ มาก และมีวิตามินซี ยางมะละกอมี papain และ chymopapainแหลงผลิต มกั ใชภ ายในทอ งถ่ิน เพราะการขนสง ไกลไมส ะดวกประโยชนรับประทานเปนของหวาน สุก ทําพวก soft drink, jam ไอศกรีมปรุงอาหาร papain เตรียมจากยางทะละกอท่ีแหงของผลท่ียังไมแกเปนเอนไซมท่ียอยโปรตนี Cannedอตุ สาหกรรมผลไมของไทย ประเภทของหวาน ไดแกพวก สับปะรด เงาะ ล้ินจ่ี ลําไย มะมวง ฝร่ังมะละกอ กลวย สม มะเขือเทศ ลูกทอ รวมทั้งผลไมเมืองหนาวอีกหลายชนิดที่ปลูกไดทางเหนือ ปละมีแนวโนมวาจะไดเปนผลดี เชน พีช แพร สตรอเบอร่ี เชอรี่BO 216 433

ตารางที่ 4.2 ชนิดของผลไมในอตุ สาหกรรมไทยชื่อไทย – ชอ่ื สามญั ช่อื วทิ ยาศาสตร วงศ1. องนุ ( Grape vine ) Vitis vinifera Vitaceae2. กลว ย ( Banana ) Musa spp. Musaceae3. มะยม ( Otaheite gooseberry ) Phyllanthus acidus Euphorbiacrae4. ฝร่งั ( Guava ) Psidivm guajava Myrtaceae5. มะมว ง ( Mango ) Mangifera indica Anacardiaceae6. มะมว งหิมพานต ( Cashew Nut Anacardium occidentake AnacardiaceaeTree )7. สมเขยี วหวาน ( Manderine Citrus reticulata Rutaceaeorange )8. สม เปรยี้ ว ( Orange ) C. aurantium Rutaceae9. สม โอ ( Pomelo ) C. maxima Rutaceae10. มะนาว ( Lime ) C. aurantifolia Rutaceae11. นอ ยหนา ( Custard Apples ) Annona aquamosa Anonaceae12. ทเุ รียน ( Durian ) Durio zibethinus Bombaeae13. แตงไทย ( Melon ) Cucumis melo Cucurbitaceae14. แตงโม ( Water Melon ) Citrullus vulagaris Cucurbitaceae15. พุทรา ( Jujube ) Zizyphus jujuba Rhamtacnaceae16. ล้นิ จี่ ( Litchi ) Litchi chinensis Sapindaceae17. มังคุด ( Mangosteen ) Garcinia mangostana Clusiaceae18. มะละกอ ( Papaya ) Carica papaya Caricaceae19. สับปะรด ( Pineapple ) Ananas comosus Bromeliaceae20. ละมุด ( Sapodilla ) Manlikara zapota Sapotacrae21. มะขาม ( Tamatind ) Tamarindus indica Fabaceae434 BO 216

22. ทับทิม ( Pomegranate ) Punica granatum Pumicaceae Averrhoaceae23. มะเฟอง ( Carabola ) Averrhoa carambola วงศตารางท่ี 4.2 (ตอ) ชนิดของผลไมในอุตสาหกรรมไทย Moraceae Annonauaeชื่อไทย – ชอ่ื สามญั ชื่อวทิ ยาศาสตร Sapindaceae24. มะเดื่อ ( Fig ) Ficus carica Rosaecae Rosaceae25. ทุเรยี นเทศ ( Sour sop ) Annona muricata Rosaecae Rosaecae26. เงาะ ( Rambutan ) Nephelium lappaceum Rosaecae Rosaecaeผลไมเมอื งหนาว Rosaecae Rosaecae27. แพร ( Common pear ) Pyrus communis Rosaecae28. สตรอเบอร่ี ( Strawberry ) Fragaria chiloensis29. เชอร่ีหวาน ( sweat cherry ) Prunus avium30. พลมั ( Plum ) Prunus spp.31. สาลจ่ี ีน ( Chinese Pear ) Pyrus lindleyi32. แอปเปล ( Apple ) P. malus33. แอปรคิ อท ( Apricot ) Prunus armeniaca34. ทอ, พีช ( Peach ) P. persica35. เนคทารีน ( Nectarines ) P. persica var. nectarinaผลไมเ ศรษฐกจิ ทีเ่ ปน ทต่ี องการของตลาด1. ทุเรยี น ทเุ รยี น ประเทศไทยเปนผูผลิตทุเรียนรายใหญข องโลก มีเกษตรกรผูทําสวนทุเรยี นกวา 90,000 ครัวเรือน มกี ารใชแรงงานในครวั เรอื นและการจา งงานในการทําสวนทุเรียนประมาณ 1 ลานคน จากสถิตปิ ริมาณผลผลติ ทเุ รียนท้งั ประเทศ ป 2545 ของกรมBO 216 435

ปญหาของพืช - ตนทนุ การผลติ สงู - ทเุ รียนเปนผลไมทีย่ ากตอการตรวจสอบและคัดแยกคุณภาพโดยดจู ากลกั ษณะภายนอก ตอ งใชผ ูชํานาญ จงึ เปน ขอจาํ กดั ในการขยายปริมาณการสงออกทุเรียนคุณภาพ - ผลผลติ มีอายุการเก็บรกั ษาสัน้ - ผลิตภณั ฑแปรรปู ยงั ไมหลากหลาย และผลติ ภัณฑแ ปรรูปท่ีมีอยกู ม็ คี ุณภาพและปริมาณไมสอดคลองกับความตอ งการของตลาด - ระบบการคาทุเรียนไมมีมาตรการควบคมุ ทเ่ี หมาะสม ทาํ ใหเกิดการทมุ ตลาดและตัดราคา และ/หรือการแยงกันสง สนิ คาเขาสตู ลาดเดียวกัน โดยใชสินคาดอ ยคณุ ภาพ และไมค ํานึงถงึ ความตองการของตลาด - ประเทศไทยมีสภาพภูมปิ ระเทศและภมู ิอากาศเหมาะสมในการผลติ ทุเรียน มีพนั ธุดหี ลายพันธุ ไดรับการยอมรับจากลูกคา มีภาพลกั ษณท ดี่ ีของทุเรยี น และความเปนเอกลกั ษณเฉพาะตวั ของทุเรยี นไทยในกลุม ลูกคา เดมิ การจัดระบบการจัดการคุณภาพดานพชื (PQMS : Plant Quality Management System) สามารถใชเ ปนเครื่องมอื ในการสรางความเชื่อม่ันในตลาดไดการผลิต ประเทศไทยเปนผูผลติ ทุเรยี นรายใหญของโลก โดยมีแหลงผลิตสําคญั อยูในภาคตะวันออกและภาคใต ป 2543 มีพื้นทปี่ ลกู รวม 783,645 ไร และเปนพ้นื ทีท่ ่ใี หผลผลิตแลว436 BO 216

จังหวดั ทผ่ี ลิตไดมากทส่ี ุด คือ จงั หวัดจันทบุรี ผลิตไดประมาณรอยละ 50 ของผลผลติ ท้งั ประเทศ รองลงมาไดแก ระยอง ชมุ พร และตราด พันธทุ ี่นยิ มปลูก ไดแกหมอนทอง กระดมุ ทอง ชะนี พวงมณี และกา นยาวตารางท่ี 4.3 เนอ้ื ท่ี ผลผลิต ผลผลติ ทเุ รียน ตอ ไร พ.ศ. 2535-2544 พ.ศ. เน้ือที่ ผลผลติ ตอ ราคาที่ มลู คา ของผลผลิต เพาะปลู เน้ือทใ่ี หผล ผลผลิต ไร เกษตรกร ตามราคาที่ 2539 (กก.) ขายได 2540 ก (ไร) (ตนั ) (บาท/กก.) เกษตรกรขายได 2541 (ไร) (ลานบาท) 2542 2543 671,544 611,385 917,689 1,501 21.52 19,749 2544(f)2545 678,223 616,022 916,025 1,487 23.82 21,820 693,261 620,243 463,942 748 30.77 14,275 700,630 634,893 780,918 1,230 21.52 16,805 761,225 647,609 648,904 1,002 21.68 14,068 781,751 654,288 826,366 1,263 16.87 13,941 787,396 669,326 889,534 1,329 15,59 13,868ที่มา : สาํ นักงานเศรษฐกิจการเกษตรBO 216 437

ตารางที่ 4.4 การเปรียบเทยี บผลผลติ ทางวิชาการกบั ผลผลิตของเกษตรกรตามแหลง ปลูกทุเรียน พนั ธุ ผลผลติ ทางวชิ าการ* ผลผลติ เฉลย่ี ของเกษตรกร ** (กก./ แหลงปลูกชะนี (กก./ไร) ไร) 1,000-2,000 1,557 จนั ทบรุ ี 1,590 ระยอง 1,192 ตราด 461 ยะลา 524 นราธิวาสกระดมุ 1,000-1,800 1,065 1,552 จันทบรุ ี 987 ตราด 1,093 ระยอง 1,019 นครศรธี รรมราช 999 สตูล 1,030หมอนทอง 1,000-1,800 1,695 จนั ทบรุ ี 1,446 ชมุ พร 1,957 ระยอง 1,116 นครศรธี รรมราช 1,465 สรุ าษฎรธานี 1,536438 BO 216

ตารางท่ี 4.4 (ตอ ) การเปรยี บเทยี บผลผลติ ทางวิชาการกบั ผลผลติ ของเกษตรกรตามแหลงปลกู ทุเรยี นพนั ธุ ผลผลติ ทางวชิ าการ* ผลผลติ เฉลยี่ ของเกษตรกร ** (กก./ แหลง ปลกู (กก./ไร) ไร)กา นยาว 1,000-1,600 409 ยะลา 539 นราธิวาส 1,559 จนั ทบรุ ี 1,055 ชุมพร 624 ปต ตานี 837อนื่ ๆ - 628 อุตรดิตถ 1,121 นครศรธี รรมราช 907 พงั งา 597 ยะลา 446 นราธวิ าส 740เฉลี่ย 1,000-1,800 1,040ทม่ี า : *ขอ มูลงานคนควา วิจัย สถาบนั วิจยั พืชสวน** ขอมูลจากกรมสงเสรมิ การเกษตรBO 216 439

การตลาด ปริมาณสนิ คาทุเรยี น และผลิตภณั ฑท ่ีสงขายตางประเทศตลอดป 2544 คดิ เปนมลู คารวมทั้งส้ิน 2,643.5 ลา นบาท สง ออกในรูปทเุ รียนสดแชเยน็ 2,057.9 ลา นบาททเุ รียนแชแข็ง 586.6 ลา นบาท และทุเรียนกวน ในชว ง 9 เดือนของป 2545 ประเทศไทยสามารถสง สินคาทุเรยี นและผลิตภัณฑไปยงั ตลาดตางประเทศคิดเปนมูลคา 2,030.2 ลา นบาท (กรมศุลกากร) ผบู รโิ ภคทเุ รียนในตางประเทศสว นใหญอยูในกลมุ ชาวเอเชยี ตลาดทีส่ าํ คญั ไดแ กตลาดเอเชีย (มลู คา 2,195.5 ลา นบาท ป 2544) เชน ไตห วนั (มูลคา 816.9 ลานบาท)ฮอ งกง (มูลคา 1,160.6 ลา นบาท) จีน (มูลคา 40.1 ลา นบาท) เปนตน รองลงมา ไดแกตลาดอเมริกา (มลู คา 354.4 ลา นบาท) และออสเตรเลีย (มูลคา 55.0 ลานบาท) ทม่ี ชี าวเอเชียท่คี ุนเคยกบั ผลไมเ มอื งรอนอพยพไปอาศัยอยู โดยนยิ มบริโภคในรูปผลสด แชแข็งและผลิตภณั ฑ ตามลาํ ดับการกําหนดมาตรฐานพืชคณุ ภาพขั้นตํา่ (Minimum Requirements) ผลทุเรียนตองผานการเกบ็ เกี่ยวอยางถูกตอ ง ตามกระบวนการเก็บเกีย่ ว และการดแู ลภายหลงั การเกบ็ เกี่ยว เพอ่ื ใหไดคณุ ภาพทีเ่ หมาะสมกับพนั ธุและแหลงผลิต ผลทุเรยี นตองแก และสภาพของผลอยใู นสภาพท่ียอมรบั ไดเมอ่ื ถงึ ปลายทาง สีของผล(เปลือกผล) และเนื้อจะแตกตางกนั ไปตามสายพนั ธุทุกช้นั ของมาตรฐานทุเรยี นตอ งมีคณุ ภาพดงั ตอไปนี้ เวนแตจะมีขอ กาํ หนดเฉพาะของแตละชัน้ และเกณฑค วามคลาดเคลอื่ นทยี่ อมใหไ ดตามทร่ี ะบไุ ว- เปน ผลทเุ รียนสดทั้งผล- มีลักษณะคุณภาพทดี่ ี ไมเ นา เสีย440 BO 216

- สภาพความสมบูรณภ ายนอก ปลอดจากศตั รูพืชและความเสยี หายอันเน่อื งจากศัตรูพืชเทาทป่ี ฏิบัตไิ ด มีตาํ หนิไดเล็กนอย แตไมมผี ลกระทบถึงภายใน- ปลอดจากความเสียหายอนั เนอื่ งมาจากอณุ หภูมติ า่ํ- ปลอดจากกลน่ิ ผดิ ปกติการแบง ชัน้ คุณภาพ (Classification)แบงเปน 3 ชั้นคุณภาพดังน้ี 1. ชนั้ พิเศษ (Extra Class) 2. ชน้ั หน่ึง (Cass I) 3. ช้ันสอง (Cass II)สภาพความสมบูรณภ ายนอก1. ชั้นพิเศษ ผลทเุ รียนชั้นน้ี ตอ งมีคุณภาพดีท่ีสุดตรงตามสายพนั ธุปลอดจากศัตรพู ืช มีตาํ หนิเลก็ นอ ยทไี่ มส ามารถมองเห็นไดชดั เจน แตไมม ีผลกระทบถึงสภาพภายใน และมีคณุ ลักษณะตามขอกําหนดเฉพาะ2. ช้นั หนง่ึ และ ชนั้ สอง ผลทเุ รียนช้นั นีต้ องมีคณุ ภาพดี ตรงตามพนั ธุปลอดจากศัตรูพืชมตี ําหนิไดเ ล็กนอ ยแตไมมีผลกระทบถึงสภาพภายใน และมคี ุณลกั ษณะตามขอกําหนดเฉพาะสภาพความสมบรู ณภายในเมือ่ สกุ สภาพความสมบูรณภ ายในเม่อื สุก ไมม อี าการผดิ ปกติมากจนตลาดไมยอมรับ มสี ีเนอื้ กล่ิน และรสชาตติ รงตามพนั ธุขอกําหนดเฉพาะ (SPECIFICATION) ทุเรยี นแตล ะพันธุ ในแตละชั้นคุณภาพตองเปน ไปตามขอ กาํ หนดเฉพาะตามรายละเอยี ดBO 216 441

ตารางท่ี 4.5 ขอ กําหนดเฉพาะทางดานจาํ นวนพสู มบูรณ และน้ําหนักของทเุ รียนแตล ะพนั ธใุ นหน่งึ ผลของทั้งสามช้ันคุณภาพชน้ั คุณภาพ ชนั้ พิเศษ (Extra) ชนั้ หน่ึง (I) ชัน้ สอง (II)พันธุ จํานวนพู น้ําหนกั ตอ จํานวนพู นํ้าหนักตอ ผล จํานวนพู นํา้ หนักตอ ผล ผล2/สมบรู ณ1 /(พ)ู (กิโลกรมั ) สมบูรณ( พู) กิโลกรมั สมบูรณ(พ)ู กโิ ลกรมั 3 2.0-4.0 2-3 มากกวา 1.5 มากกวา 3 2.0-นอ ยกวา แตน อยกวา 2.0ชะนี ไมนอยกวา 4 2.2-4.0 2.2 มากกวา 4.0- 4.2 3 2.0-5.0 2 1.8-5.0หมอนทอง ไมนอยกวา 4 2.5-5.0 มากกวา 3 2.0-นอยกวา มากกวา 2 มากกวา 1.8 2.5 แตนอยกวา 2.0กาวยาว 3-5 2.0-3.5 3-5 มากกวา 1.5 2-3 1.0-1.5 แตนอ ยกวา 2.0 มากกวา 3.5- 4.0กระดุมทอง 5 มากกวา 4-5 มากกวา 1.5 2-3 1.3-1.7 2.0 นอ ยกวา 2.0 3 มากกวา 1.7442 BO 216

1/ พูสมบูรณ ลักษณะภายนอกของพูทุเรียนทเี่ ปนพูเตม็ ตลอดความยาวของผล2/ นํ้าหนกั ทุเรยี นซ่ึงชั่ง ณ จุดทที่ าํ การซอื้ ขายขอกาํ หนดเกณฑค วามคลาดเคล่ือน (ระดับคณุ ภาพทร่ี บั ได)(PROVISIONS CONCERNING TOLERANCES)1. ช้ันพเิ ศษ ยอมใหม ชี ั้นหนง่ึ ปะปนไดไมเ กินรอ ย 10 ของจํานวนผล2. ช้ันหน่ึง ยอมใหมีชนั้ สองปะปนไดไมเ กินรอยละ 10 ของจํานวนผล3. ชัน้ สอง ยอมใหมีผลทุเรียนทไ่ี มเ ขาชั้นสอง แตผา นขอกาํ หนดข้นั ตํา่ ปะปนไดไมเกินรอ ยละ 10 ของจาํ นวนผล4. ความคลาดเคลื่อนนไี้ มอนุญาตใหทเุ รียนออนซ่ึงต่ํากวามาตรฐานปะปนมา2. มะมว ง (Mango) มชี ื่อทางวิทยาศาสตรวา Mangifera indica L. อยูในสกลุ Mangifera เปน ไมผลเขตรอนท่ีเกา แก และทส่ี าํ คญั ทส่ี ุดชนดิ หนึ่งปจจบุ นั เชือ่ กันวามีถิน่กาํ เนิดในบริเวณประเทศอินเดีย และพบวา โดยมศี นู ยก ระจายพันธอุ ยใู นอนิ โดจีน จากหลักฐานทางประวัติศาสตร ทราบวา มะมว งเปน ผลไมท่ีรจู ักกนั ในอนิ เดียและเอเซียตะวนั ออกเฉียงใต นานกวา 4,000 ป มาแลว ประเทศไทยมภี ูมิประเทศและดนิ ฟา อากาศเหมาะสําหรับ ปลูกมะมว งเปนอยางมาก คนไทยจงึ นยิ มปลูกกันอยา งกวา งขวาง จากขอมูลของกรมสง เสรมิ การเกษตร ป 2543 ประเทศไทยมีพื้นที่ปลูกมะมว งทงั้ หมด 2,235,804 ไร แบงเปน พน้ื ที่ท่ใี หผ ลผลิตแลว 1,683,160 ไร และพื้นทีท่ ี่ยงั ไมใหผลผลิต 552,644 ไรไ ดผลผลติ รวม 1,623,141 กก. คิดเปน ผลผลติ เฉล่ยี ตอ ไร 964กิโลกรมั /ไรBO 216 443

ในเขตภาคกลางและภาคตะวันตก เปนแหลงผลิตมะมวงทส่ี ําคัญของประเทศ ท้งัมะมว งรับประทาน ผลสกุ และดบิ ในป พ. ศ. 2542 คิดเปนพื้นที่ 498,042 ไร และที่ใหผ ลผลิตแลว 375,143 ไร สาํ หรบั มะมวงรับประทานผลสกุ นั้น เกษตรกรจะปลกู กระจัดกระจายท้ังอาศัยน้าํ ฝนและชลประทาน พ้ืนท่ปี ลูก สว นใหญไ ดแก จังหวัดอทุ ยั ธานี สพุ รรณบุรี และราชบรุ ี มะมว งรบั ประทานผลสกุ พนั ธุท่นี ยิ มปลกู โดยทัว่ ไป ไดแ ก ทองดํา หนังกลางวนันาํ้ ดอกไม อกรองทอง ฯลฯมะมวงพนั ธุต า ง ๆพันธุท องดาํ มีลกั ษณะผลขนาดใหญคอ นขางกลม ปลายเรียวเล็กนอ ย สีเขยี วแกออกคล้ํา เน้ือในออกสีสม เน้อื มาก เมื่อสกุ รสหวานหอม เปน พันธทุ ีใ่ หผลดก ออกผลสม่าํ เสมอไมคอ ยเวน ปพนั ธุหนังกลางวนั ผลใหญค อนขา งยาวแบน ปลายผลเรยี วโคง เม่อื แกผ วิ สเี หลืองออ น เนือ้ สีเหลอื งออน เนอื้ มาก รสหวานหอม เปลอื กของผลหนาทาํ ใหขนสง ไดดี ผลดกพอสมควรภาคเหนือเรียกวา มะมว งงา บางแหงเรียกมะมวงแขนออนพันธุมหาชนก ผลรปู ทรง ขอบขนาน ผลสุกผวิ เหลืองเขมอมแดง สีเดนสะดุดตา นํ้าหนักผลเฉลยี่330 กรมั ผลผลิตเฉลยี่ 250 ผลตอ ตน ผลดิบรสชาติเปรย้ี ว เมื่อสกุ รสหวานอมเปรี้ยว มีกล่นิ หอมแรงเฉพาะพันธุ เน้ือสีสมอมเหลอื ง จงึ เหมาะตอการบริโภคผลสกุ หรือนําเปน แปรรปู เปนนํ้ามะมวงสสี วย มีกลน่ิ และรสชาตดิ ี ปลกู ไดทวั่ ไป ถาไดร บั แสงแดดและอณุ หภูมิประมาณ 15 องศาเซลเซยี ส ในชวงทผ่ี ลแก จะมีอทิ ธพิ ลทาํ ใหสีผวิ ของผลสวย คอื สสี มแดงอมเหลอื งจัดมาก เหมาะสําหรับการสง ออกจาํ หนา ยตา งประเทศพนั ธุน้าํ ดอกไม444 BO 216

 ผลคอ นขา งยาว เมอ่ื สุกผลสเี หลืองออ นสวยงาม เน้อื หนา สเี หลอื ง เนอ้ื น่ิมละเอียดไมมเี สีย้ น เมล็ดแบน รสหวานเย็น เปนพันธุท่ใี หผ ลสม่ําเสมอ ไมค อ ยเวนป แตติดผลไมคอยดกนกั และออ นแอตอโรคแอนแทรกโนส เม่อื นาํ มาบม จึงมกั พบผลเนามากพันธอุ กรอ งทอง ผลขนาดกลาง คอนขา งยาวโคงเล็กนอ ย เปน อกนูนตรงกลาง มีรอ ง เนื้อละเอียดมาก เมอ่ื สกุ สีเหลืองออ น เนอื้ หนาพอสมควร เสี้ยนนอย ผลออ นรสเปรย้ี วจดั เมือ่ สกุ จะหวานจดั กวาพันธอุ ่ืน3. มงั คุด (Mangoteen) มังคุด เปนผลไมเ มอื งรอ นทม่ี ีศักยภาพในการสงออก ตลาดตางประเทศมีความตองการมาก แตประเทศไทยไมสามารถสง มอบสนิ คา คณุ ภาพไดต ามปริมาณทีต่ องการ(ผลมังคดุ มนี ้ําหนกั ประมาณ 80 กรัม ผวิ มันสดใส ไมมรี อ งรอยการเขาทาํ ลายของแมลงหรอื มีนอยมาก คณุ ภาพภายในปราศจากอาการเนอื้ แกว และยางไหล) และสินคา ท่ีผลติ ไดกย็ ังไมม วี ิธกี ารหรอื เครื่องมือที่สามารถตรวจสอบคุณภาพภายในไดอยา งแมนยาํ ถกู ตองและรวดเร็ว เพ่ือสรา งความมน่ั ใจแกป ระเทศคคู าไดวาเปนสินคา คุณภาพปญหาของพืช- ตนทุนการผลิตมงั คุดคุณภาพมีราคาแพง- ปรมิ าณผลผลติ มังคุดไมสมํ่าเสมอในแตล ะป ทาํ ใหบ างปมีผลผลติ มงั คดุ ลนตลาดในชวงกลางฤดูการผลติ- ไมมเี ครือ่ งมอื ท่ใี ชในการคัดแยกมังคุด ที่มีอาการเนอื้ แกวและยางไหล ออกจากผลมงั คุดปกตไิ ดอ ยางแมนยํา และรวดเร็ว จําเปน ตองใชความชํานาญและประสบการณ- ระบบการคามังคดุ ไมมีมาตรการควบคุมทีเ่ หมาะสม ทําใหเกดิ การทมุ ตลาด การตดั ราคาและ/หรอื การแยงกันสงสินคา เขาสตู ลาดเดยี วกัน โดยใชสนิ คา ดอยคุณภาพBO 216 445

- เทคโนโลยกี ารผลติ มงั คดุ ไดรบั การพัฒนาอยา งถกู ตอ ง เหมาะสม และสอดคลองกบั สภาพการผลิตในประเทศไทย มากกวา การพัฒนาในประเทศคูแขง ขนัการผลติ ป 2544 พ้ืนทป่ี ลูกมังคุดของประเทศไทยรวม 252,276 ไร เปน พื้นทใ่ี หผลผลติ168,743 ไร ไดผ ลผลิต 160,671 ตนั สว นใหญปลูกทางภาคใตและภาคตะวันออก คดิ เปนประมาณรอ ยละ 68 และ 30 ของพ้ืนท่ีปลูกทั้งประเทศ ตามลาํ ดับ โดยทผ่ี ลผลิตประมาณรอ ยละ 31 ของผลผลติ รวมท้ังประเทศ เปนผลผลติ จากจังหวัดจนั ทบุรเี พยี งจังหวดั เดยี วและประมาณรอยละ 51 เปน ผลผลติ จากภาคใต จังหวัดในภาคใตท ี่ผลิตไดมากทส่ี ดุ ไดแกนครศรธี รรมราช รองลงมาคอื ชมุ พรตารางที่ 4.6 เน้อื ท่ี ผลผลิต ผลผลิตมังคุด ตอ ไร พ.ศ. 2540-2544 มลู คา ของพ.ศ. เนอื้ ท่ี เนื้อที่ใหผล ผลผลิต ราคาที่ ผลผลติ ตาม เพาะปลูก (ไร) (ตัน) ผลผลติ ตอ ไร เกษตรกรขาย ราคาที่ (ไร) (กก.) ได เกษตรกรขาย (บาท/กก.) ได (ลา นบาท)2540 286,652 149,708 181,743 1,214 21.54 3,9152541 305,603 165,226 159,888 968 23.80 3,8052542 301,980 169,954 168,321 990 25.04 4,2152543 317,274 188,793 162,788 862 25.05 4,0782544 252,276 168,743 160,671 952 24.36 3,914446 BO 216

ทม่ี า : สํานกั งานเศรษฐกิจการเกษตรตารางที่ 4.7 ผลผลติ ในแปลงทดลองเปรยี บเทยี บผลผลิตของเกษตรกรแหลงปลูก ผลผลติ เฉลยี่ ของเกษตรกร** ผลผลิตเฉลยี่ * ชมุ พร (กก./ไร) ทางวชิ าการ(กก./ไร) จนั ทบุรี 1,900นครศรีธรรมราช 898*** ระนอง 1,001 (อายุ 17-20 ป) ระยอง 786 2,700 อ่นื ๆ 1,312 638 (อายุ 21-25 ป) เฉลีย่ 389 2,300 837ท่ีมา : *ขอ มูลงานคนควา วจิ ยั สถาบนั วจิ ยั พชื สวน**กรมสงเสริมการเกษตร***งานสาํ รวจแปลงเกษตรกรของศนู ยวจิ ยั พืชสวนจันทบุรีการตลาด ประเทศไทยสง ออกมังคดุ ท้ังผลสดและแชแข็ง คิดเปน มลู คารวม 408.4 ลา นบาทในป 2544 ตลาดสงออกมงั คดุ ผลสดทสี่ าํ คัญ ไดแ ก ฮอ งกง ไตห วนั จนี (มลู คาของ 3ตลาดคิดเปน 93.1 % ของมลู คาสงออกมงั คุดท้ังหมด) นอกจากนัน้ ยงั สง ออกญป่ี ุน ลาวและแคนาดา ในชว ง 9 เดือนแรกของป 2545 (มกราคม-กันยายน) สง ออกมังคดุ ผลสดและแชแข็ง มูลคา 335.3 ลานบาท นอยกวา ในชวงเดียวกันของป 2544 (398.2 ลา นบาท)ตลาดสง ออกมังคุดแชแ ขง็ ทีส่ ําคัญ ไดแ ก ญป่ี ุน สหรัฐอเมรกิ า และฮอ งกง คดิ เปนประมาณรอยละ 93 ของมูลคา การสง ออกมงั คดุ แชแขง็ ป 2544 ตลาดอน่ื สําหรับมังคดุ แชแข็ง ไดแก ไตหวนั นิวซีแลนด เกาหลเี หนอื เกาหลีใต สิงคโปร และแคนาดาBO 216 447

ประเทศคแู ขง ขันมงั คุดผลสดสําคญั ในตลาดไตห วัน ไดแก อนิ โดนีเซยี และฟลิปปน ส แมร ปู ลักษณภ ายนอกของมังคดุ ผลสดจะดอยกวา มงั คดุ จากประเทศไทย แตขายในราคาถกู กวา รวมทงั้ คุณภาพภายในมคี วามแตกตางกันนอยมาก ผูบรโิ ภคจงึ มักเลือกซอ้ื มงั คุดจาก 2 ประเทศน้แี ทน นอกจากน้หี ากมีการนาํ เขา ผลไมเขตกึ่งรอ น จากสาธารณรฐั ประชาชนจนี และไตห วนั หรือผลไมเมอื งหนาว จากประเทศออสเตรเลีย นวิ ซีแลนด สาธารณรัฐประชาชนจีน สหรฐั อเมริกา ไตห วัน และสหภาพยุโรป ในไตหวนั และฮองกง ในระหวา งกลางฤดูการผลิตและการสงออกของผลไมไ ทย เชน มังคุด และทเุ รยี น กจ็ ะทําใหราคาขายในตลาดหลกั ทีส่ าํ คญั ของประเทศไทยลดลง4. ลาํ ไย ลําไยเปน ไมผลเศรษฐกิจสําคัญทรี่ ฐั บาลจัดใหอยใู นกลมุ สินคา เพื่อการสง ออกมลู คาการสงออกสูงปล ะหลายพันลา นบาท ทง้ั ในรูปลาํ ไยสด อบแหง แชแข็ง และลาํ ไยกระปอ ง องคป ระกอบหลักของเนอ้ื ลําไยคือ Soluble Substances 79-77% ซง่ึประกอบดว ย กลูโคส 26.91% ซูโครส 0.22% กรดทาทาริค 1.26% สารประกอบไนโตรเจน 6.31% โปรตีน 5.6% ไขมัน 0.5% และธาตอุ าหารอน่ื ๆ เชน Ca, Fe, P, Na,K และวิตามินปญหาของพชื- การแปรรูปเปนลาํ ไยอบแหง บางสวนยงั ไมไดคุณภาพมาตรฐาน กอ ใหเ กดิ ปญหา ดานการสงออกและสงผลกระทบถงึ ราคา- การรมควันลําไยสดดวยสารซัลเฟอรไดออกไซด ในปริมาณที่มากเกินไป กอใหเกิดปญหาดา นการสงออกและสง ผลกระทบถงึ ราคา- ออกดอกออกผลไมส ม่ําเสมอ ทาํ ใหผ ลผลิตไมแ นนอนในแตละป448 BO 216

- ขาดแคลนแรงงานในการเกบ็ เก่ียว- ผลผลติ ตอไรต่าํ- ผลผลติ กระจกุ ตัวออกสูตลาดพรอมกนั ในระยะเวลาอันส้นั สงผลใหราคาตกต่าํ ในชว งดังกลา ว- คณุ ภาพของผลผลิต บางสวนไมไ ดมาตรฐานสง ออก- การกระจายผลผลติ ไปสูผ ูบรโิ ภคภายในประเทศยังไมท ัว่ ถงึ- ขาดหองเยน็ สาํ หรบั เก็บรกั ษาผลผลิตเพ่ือรอการจาํ หนาย/แปรรูป ผูประกอบการลําไยอบแหง ขาดแคลนเงนิ ทุนหมุนเวยี น ในการดําเนนิ การทําใหขาดอํานาจการตอรองในการซื้อขายการผลิต ประเทศท่ีสามารถผลิตลาํ ไยไดค ือ ไทย สาธารณรฐั ประชาชนจีน เวยี ดนามและไตหวัน โดยเฉพาะจีนถือไดวาเปน ประเทศคคู าและคแู ขงในเรือ่ งลําไยทสี่ ําคญั ทสี่ ุดของประเทศไทยตารางท่ี 4.8 พ้นื ที่ปลกู และผลผลิตลําไย ของประเทศจีนและเวียดนาม ป พ.ศ. 2540,2542 และ 2547 ประเทศจีน ประเทศเวียดนามป พ้นื ท่ีปลกู ผลผลิต (ลา นตนั ) พน้ื ทป่ี ลกู ผลผลิต (ลา นตนั ) (ลานไร) (ลานไร)2540 2.78 0.496 - -2542 3.45 0.882 0.319 0.30BO 216 449

2547 * 4.45 1.65 - -หมายเหตุ * ป 2547 เปนขอ มลู จากการคาดการณทม่ี า : สาํ นกั งานเศรษฐกิจการเกษตร ประเทศไทยมีพน้ื ท่ปี ลกู ลําไยกระจายเพม่ิ ข้ึนอยางรวดเร็วและตอเนื่อง ต้ังแตป2537 เปนตนมา ป 2544 มพี ้นื ทป่ี ลูกทั่วประเทศ 633,280 ไร และเปนพื้นที่ที่ใหผ ลแลว357,887 ไร ผลผลติ 186,803 ตนั ในอนาคตรฐั บาลตอ งการรักษาระดับพ้ืนทปี่ ลกู ไมใ หเกิน 650,000 ไร แหลง ปลกู ลําไยทส่ี าํ คญั คอื จังหวดั ภาคเหนอื ตอนบน ไดแก เชียงใหมลาํ พนู เชียงราย ลําปาง แพร นา น และตาก นอกนนั้ ปลกู ในภาคอนื่ ๆ เชน เลย จันทบุรีและสระแกว พันธุทเ่ี กษตรกรนิยมปลูกมากที่สุดคือ พนั ธดุ อ รองลงมาคอื พนั ธุ สีชมพูและเบย้ี วเขยี วตารางที่ 4.9 พื้นที่ปลูกท้งั หมด พันธุ ผลผลติ เฉลี่ยทางวิชาการ ผลผลติ เฉล่ียของเกษตรกร และแหลงปลกู ลาํ ไยพันธุ ผลผลติ ทาง ผลผลิตเฉลยี่ ของ แหลง ปลกูวชิ าการ* เกษตรกร**(กก./ไร) (กก./ไร)อดี อ 750-800 793 เชียงใหม ลาํ พนู เชียงราย จันทบุรี พะเยาสชี มพู 700-750 1002 นาน แพร เชียงใหม เชยี งราย พะเยาเบีย้ วเขียว 700-750 626 เชยี งใหม แพร เชยี งราย ลําพนู นครราชสีมาแหว 750-775 848 เชียงใหม นา น เชียงราย450 BO 216

อืน่ ๆ - 687 เชียงใหม มุกดาหาร สุพรรณบรุ ี นาน หนองคายท่มี า : *ขอ มูลงานคน ควา วจิ ัย สถาบันวจิ ยั พืชสวน** ขอ มลู กรมสงเสริมการเกษตรตารางท่ี 4.10 พ้ืนทีใ่ หผลผลิต ผลผลติ และผลผลิตเฉลีย่ ของลําไยในป 2541 – 2544ป พ.ศ. พืน้ ที่ใหผ ลผลิต ผลผลติ สด ผลผลติ ตอ ไร ราคาเกษตรกร (ไร) (ตัน) (กิโลกรมั ) (บาท/กก.)2540 258,964 250,359 983 17.702541 275,108 33,771 1104 60.002542 295,137 142,553 483 28.782543 331,069 358,400 1,083 26.172544 357,887 186,803 522 27.69ที่มา : สาํ นักงานเศรษฐกิจการเกษตรการตลาด ประเทศจนี มคี วามตอ งการบริโภคลาํ ไยสดปละประมาณ 0.20-0.25 ลานตันสําหรับลาํ ไยอบแหงความตอ งการบริโภคคาดวาปละประมาณ 0.05 ลา นตัน สว นใหญนําเขา จากประเทศไทยและเวียดนาม ประเทศเวยี ดนาม มคี วามตองการบริโภคในประเทศ ประมาณรอ ยละ 50 ของผลผลติ ทไี่ ด ซ่ึงอยใู นรูปลําไยสด และนาํ้ ลาํ ไยกระปอง สวนทเี่ หลอื สง ออกไปยังประเทศBO 216 451

ผลผลติ ลําไยสดในแตละปจะใชบ รโิ ภคภายในประเทศเพียง 30% สง ออกในรปู ผลสดและผลติ ภัณฑ 70% และไมมีการนําเขาประเทศเลยตารางท่ี 4.11 ตลาดสง ออก ลาํ ไยสด ลาํ ไยอบแหง ลําไยแชแ ขง็ และลาํ ไยกระปอ ง ของประเทศไทย ประเภท ตลาดสง ออกลาํ ไยลาํ ไยสด ฮอ งกง อินโดนเี ซยี มาเลเซยี สงิ คโปรลําไยอบแหง จนี ฮอ งกง เวียดนาม สิงคโปรลาํ ไยแชแข็ง สหรฐั อเมริกาลาํ ไยกระปอ ง มาเลเซียทมี่ า : กรมศุลกากรตารางท่ี 4.12 ปริมาณและมูลคาการสง ออกลาํ ไยสดและผลิตภัณฑ ป 2538 - 2543ป ลําไยสด ลําไยอบแหง ลําไยแชแ ข็ง ลาํ ไยกระปอง รวมปรมิ าณ มลู คา ปริมาณ มูลคา ปรมิ าณ มลู คา ปริมาณ มูลคา ปริมาณ มลู คา2538 31,719 882.14 3,655 195.51 160 9.43 10.554 415.15 46.088 1,502.232539 61,053 1,286.39 26,850 1,046.06 231 12.57 16.132 609.27 104,266 2,954.292540 81,632 2,119.86 38,075 2,142.86 241 14.77 15.975 753.14 135,923 5,030.632541 2,581 149.51 946 85.46 219 19.90 4,861 272.63 8,607 527.492542 43,998 1,146.97 6,770 436.73 749 44.87 8,822 468.93 60,339 2,097.50452 BO 216

2543 98,950 2,041.40 55,904 2,414.87 3.977 119.15 11.715 476.32 170,546 5,051.74หมายเหตุ ปริมาณ : ตัน,มลู คา : ลานบาทที่มา : กรมศุลกากรโรคที่สําคัญและการปองกันกาํ จัด- โรคราน้ําฝนหรือโรคผลเนา : ทาํ ใหผลเนา และรวง สามารถปองกันกาํ จดั ดว ยสารเมทาเเลกซิล- โรครากและโคนเนา ตน เหลืองทรุดโทรม รากและโคนตนเนา ยนื ตนแหง ตายอยา งรวดเร็ว การปอ งกันกาํ จดั โดยใช สารไซมอกซานลิ +แมนโคเซบ (72% WP)- โรคผลเนา สีนํ้าตาล ผลเนาแลวรวง แผลสนี ํา้ ตาล ขนาดและรูปรา งไมแนนอน ปองกันกาํ จดั โดยใชจ ุนสี+โซดาซักผา- โรคพมุ ไมกวาด : เกิดอาการแตกยอดฝอย และทําใหต น ทรุดโทรม ปอ งกันกําจัดโดยการตัดแตงกิ่งเปนโรคเผาทาํ ลาย พนดวยกํามะถนั ผงหรืออามีทราซ ควรเลือกก่ิงพนั ธทุ ี่ไมเปน โรคน้ีแมลงศัตรูท่สี ําคัญและการปอ งกนั กําจัด- ผีเสอื้ มวนหวาน : ทําลายผลในชวงเดือนเมษายน-สิงหาคม ปองกันกาํ จัดดว ยการหอผลดวยกระดาษ ใชเหย่ือพษิ ชุบสารคารบารลิ หรือใชแ สงไฟลอผีเส้ือ- มวนลาํ ไย : เขาทาํ ลายในชวงเดอื นมกราคม – สิงหาคม ปองกันกําจัดโดยตดั แตงกงิ่ ใหโปรงหรอื ฉีดพน ดว ยสารคารบาริล-หนอนเจาะข้วั :เขา ทําลายในระยะผลออ นและระบาดมากระหวางเดอื นกุมภาพันธ –พฤษภาคม ปอ งกันกาํ จัดโดยการหอ ผล เกบ็ ผลรว งเผาทําลาย และฉีดพน ดว ยสารคารบาริลหรอื สารคลอไฟริฟอส ไซเพอรเมทรนิ หรือไซฟลูทรบิBO 216 453

- หนอนชอนใบ : หนอนมีสีครีมเจาะเขา ทาํ ลายยอดออน ใบออ น เสน กลางใบ สวนท่ีถกูทําลายจะแหง ตาย- หนอนเจาะกง่ิ : ทําลายกิง่ และลําตน มขี ยุ ขีห้ นอนตามสว นทหี่ นอนเจาะทําลาย ทําใหกง่ิ แหง และหักโคน พน ดวยสารคลอรโพรฟ อส และตัดกิง่ แหงท่ีมีหนอนเผาทาํ ลาย- ไรส่ีขา : ไรดูดกนิ น้ําเล้ียงบนยอดออ น ชอดอก และหลบซอนตามช้ินสวนท่ีถกู ทาํ ลายสว นทถี่ ูกทาํ ลายอยา งรนุ แรงในตนทม่ี ีอายมุ ากทาํ ใหตน ทรดุ โทรม- ไรกํามะหยี่ : ทาํ ลายตาดอก ใบออ น ยอดและผลขนาดเล็กในชวงเดือนมิถนุ ายน – เดอื นมีนาคม ปองกันกาํ จดั โดยตดั สวนใบหรือชอดอกท่ถี ูกทําลายเผาทง้ิ ตลอดจน ฉดี พนใบออนดวยสารฆาไรเชน กํามะถันผงวัชพชื ท่ีสําคญั และการปอ งกันกาํ จดั สามารถกาํ จดั โดยใชแ รงงาน หรือเคร่ืองตัดหญาหรือสารกําจัดวัชพชื ไกลไฟเสทการแปรรูปลําไยมีหลายวธิ ี เชน ƒ เน้อื ลําไยอบแหง ƒ ลําไยแชแ ข็ง ƒ ลําไยกระปอ ง ƒ ลาํ ไยอบแหง ƒ นา้ํ ลําไยสเตอริไรซบ รรจุถุง ƒ นาํ้ ลําไยสเตอรไิ ลซบรรจุขวดแกว ƒ ไวนล าํ ไย ƒ กาแฟลําไย1) กําหนดคุณภาพ (PROVISION CONCERNING QUALITY)454 BO 216

1. คุณภาพขัน้ ต่าํ (Minimum Requirement)ทกุ ช้นั ของมาตรฐานลาํ ไยตองมีคณุ ภาพ ดังตอไปน้ี - ผลลําไยสดท้งั ผล - คุณภาพดี ไมเนาเสีย - ไมม ีความบอบชํ้า และตําหนทิ ่เี ห็นเดนชัด - ปลอดจากศัตรพู ืช - ปลอดจากความเสยี หายอันเนื่องมาจากศตั รพู ืช - ปลอดจากความเสียหายเน่อื งมาจากอณุ หภูมติ ่าํ 2. การแบง ช้นั คณุ ภาพ (Classification) แบง เปน 3 ชน้ั คณุ ภาพ ดงั นี้2.1.1 ชั้นพเิ ศษ (Extra Class) มีคณุ ภาพดีท่ีสดุ ตรงตามพันธุ ผลตองปราศจากตาํ หนิยกเวน ตาํ หนิผวิ เผนิ เลก็ นอย โดยไมมีผลตอ รูปลกั ษณทั่วไป คุณภาพการเก็บรกั ษา และการจดั เรยี งสินคาในภาชนะบรรจุ2.2.2 ชั้นหนงึ่ (Class I) มีคุณภาพดี ตรงตามพนั ธุ ผวิ มตี ําหนไิ ดเล็กนอยโดยพนื้ ผวิตําหนิรวมตอ ผลไมเกิน 0.5 ตารางเซนตเิ มตร ไมมีผลตอรปู ลักษณ คณุ ภาพการเก็บรกั ษาและการจัดเรียงสินคาในภาชนะบรรจุ2.2.3 ชน้ั สอง (Class II) ชั้นนีร้ วมผลลาํ ไยทไี่ มเ ขา ขนั้ ชน้ั ท่ีสูงกวา แตมีคณุ ภาพขน้ั ตา่ํตามขอ 2.1 พืน้ ผวิ มีตําหนริ วมตอผลไมเกิน 0.5 ตารางเซนตเิ มตร โดยยังคงคุณภาพการเกบ็ รักษา และการจดั เรยี งสนิ คา ในภาชนะบรรจุBO 216 455

3. ขอกําหนดเรอ่ื งขนาด (PROVISIONS CONCERNING SIZEING) แบง ได 5 ขนาดดงั น้ี ขนาด จํานวนผล/กก. ลําไยชอ ลําไยผลเด่ียว1 นอ ยกวา 85 นอ ยกวา 912 85 – 94 91 – 1003 95 – 104 101 – 1114 105 – 114 112 – 1225 115 ผลข้นึ ไป 123 ผลขึ้นไป4. ขอกําหนดเกณฑค วามคลาดเคลอ่ื น (ระดบั คุณภาพท่รี ับได) (PROVISIONCONCERNING TOLERANCES)เกณฑความคลาดเคลอ่ื นเร่อื งคณุ ภาพ (QUALITY TOLERANCES)1. ชั้นพิเศษ ยอมใหมีผลลาํ ไยที่ไมเปนไปตามขอ กาํ หนดของชน้ั พิเศษ แตเปนไปตามคณุ ภาพของชั้นหนึ่ง หรือยกเวน วา คณุ ภาพยงั อยใู นเกณฑค วามคลาดเคล่ือนของคุณภาพชั้นหนง่ึ ปนมาไดไมเ กนิ 5% โดยจาํ นวนหรือนา้ํ หนัก2. ชน้ั หนง่ึ ยอมใหม ผี ลลําไยท่ไี มเปนไปตามขอ กาํ หนดของช้ันหน่ึง แตเปน ไปตามคณุ ภาพของชน้ั สอง หรอื ยกเวนวา คุณภาพยงั อยใู นเกณฑค วามคลาดเคลอ่ื นของคณุ ภาพชนั้ สองปนมาไดไ มเ กนิ 10 % โดยจํานวนหรือน้าํ หนัก3. ชน้ั สอง ยอมใหม ีผลลําไยทีไ่ มเ ปน ไปตามขอ กาํ หนดของช้นั สอง หรอื ไมไ ดคณุ ภาพขั้นตา่ํ ปนมาได 10 % โดยไมมีผลเนา เสียจนไมเหมาะตอการบริโภคเกณฑค วามคลาดเคลอ่ื นเรอ่ื งขนาด (SIZE TOLERANCES)456 BO 216

ยอมใหล าํ ไยทกุ ชนั้ มีขนาดทีใ่ หญ หรอื เล็กกวาในชน้ั ถดั ไปหนึ่งชนั้ ปนมาไดไ มเกิน 20 %สาํ หรับลําไยขายเปนชอ ไมเ กิน 10% สําหรบั ลําไยทข่ี ายเปนผลเด่ียว โดยจํานวนหรอืน้ําหนกั5. ขอกาํ หนดเร่ืองการจดั เรยี ง ( PROVISIONS CONCERNING PRESENTATION)1. ความสมํ่าเสมอ (Uniformity) ลาํ ไยที่บรรจใุ นแตละภาชนะตองเปนพันธุเดยี วกนัคณุ ภาพและขนาดตองสม่ําเสมอ สวนของผลท่ีมองเห็นในภาชนะตอ งเปนตัวแทนของทงั้ หมด2.การบรรจุหบี หอ (Packaging) ภาชนะบรรจุสามารถเกบ็ รกั ษาลําไยไดเปน อยา งดี วัสดุท่ีใชในการบรรจุตอ งสะอาดและมคี ุณภาพ การปดฉลากตองใชห มึกพมิ พห รอื กาวท่ีไรพิษ3. รายละเอียดบรรจุภณั ฑ (Description of Containers) ตองมีคุณภาพ ถกู อนามัยถา ยเทอากาศได มคี ณุ สมบัตทิ นทานตอ การขนสง ปราศจากกลน่ิ และวตั ถุแปลกปลอม4. การจดั เรยี ง (Presentation) ตองมกี ารจัดเรียงในรูปแบบใดรูปแบบหน่ึง ดังตอไปน้ีลําไยผลเดยี ว ตองเหลือขั้วไวประมาณ 5 มิลลิเมตร- ลาํ ไยชอ ตอ งมีผลตดิ อยไู มต ่าํ กวา 3 ผล ความยาวชอตองไมเ กิน 15 เซนติเมตรอนุญาตใหมีผลรวงระหวางการขนสงไดไ มเ กนิ 10 % โดยจํานวน หรือน้ําหนักของแตละบรรจุภัณฑ5. เครอื่ งหมายหรือฉลาก (Marking or Labelling)บรรจภุ ณั ฑสําหรบั ผูบรโิ ภคสุดทาย (Consumer Packages)- ใหปดฉลากเพ่ือแจงชอื่ ลําไย ชอ่ื พนั ธุ - ขอ มูลผูจําหนาย ระบชุ ื่อ ท่อี ยู ประเทศ ของผูจําหนายและผบู รรจุ - ระบุปรมิ าณซลั เฟอรไดออกไซดใ นเนื้อลําไย เปน มิลลกิ รัม/กิโลกรัมถาลาํ ไยนั้น ๆรมดวยซลั เฟอรไ ดออกไซดบรรจภุ ณั ฑสาํ หรบั ขายสง ตองประกอบดวยขอความตอ ไปนี้- ตอ งระบชุ ื่อ ทีอ่ ยขู องผูขายสง ผบู รรจุ และหมายเลขรหัสสินคาBO 216 457

- ใหป ดช่ือลําไย ชื่อพนั ธลุ าํ ไย- ตองระบุประเทศไทย จงั หวดั แหลงผลติ ในประเทศ- ขอมลู เชิงพาณิชย ชน้ั คณุ ภาพ ขนาด นํา้ หนัก- เครอ่ื งหมายการตรวจสอบทางราชการ ระบุปริมาณซัลเฟอรไ ดออกไซดใ นเน้ือลําไย เปนมลิ ลกิ รัม/กโิ ลกรัม ถา ลาํ ไยนั้น ๆรมดว ยซลั เฟอรไดออกไซด6. สารปนเปอน(Contaminants) สารพษิ ตกคาง AZINPHOS-METHYL ไมเ กิน 1 มลิ ลกิ รมั / กิโลกรมั สารDICOFOL ไมเกิน 5 มิลลกิ รมั / กิโลกรัม7.วัตถุเจือปนอาหาร (Food Additives) ลาํ ไยที่ผา นการรมดว ยซลั เฟอรไ ดออกไซด มซี ัลเฟอรไดออกไซดไดไ มเกิน 10มลิ ลกิ รัม/กิโลกรมั8. สุขลกั ษณะ (Hygiene) ปฏิบัติท่ีถกู ตอ งทางการเกษตร (GAP)9. เกณฑการวเิ คราะห ซลั เฟอรไ ดออกไซด ใชวเิ คราะหต าม AOAC 990.28, 16 Edition, 1995 AZINPHOSMETHYLDICOFOL Modified ของ Luke และคณะ10. เกณฑการชกั ตวั อยาง ซลั เฟอรไ ดออกไซด AZINPHOS-METHYL และ DICOFOL ชักตัวอยางโดยใชวิธีการสมุ (random sampling)5. สบั ปะรด สับปะรดเปน พืชท่ีมีความสาํ คัญในอตุ สาหกรรมเกษตร นอกจากจะนยิ มบรโิ ภคสดแลวยังสามารถแปรรูปเปน ผลติ ภัณฑไดห ลายชนิด เชน สบั ปะรดกระปอ ง นาํ้ สับปะรด458 BO 216

ปญ หาของพชื- ผลผลิตตอไรต่าํ- ตนทุนการผลติ สงู- การกระจายตวั ของผลผลิตไมส มาํ่ เสมอ ทําใหราคาผลผลติ ไมมเี สถียรภาพ โดยผลผลติออกสูต ลาดมากใน 2 ชวงฤดู คือ ชว งเดือนเมษายน – มถิ ุนายน และเดือนพฤศจกิ ายน –มกราคม- คณุ ภาพผลผลิตบางสวนไมไดมาตรฐานของโรงงาน เชน การตกคา งของสารไนเตรทเกนิ ระดบั มาตรฐาน (25 ppm) ผลแกน และอาการไสส ีน้ําตาล- พันธุป ลูก มกี ารพัฒนาพันธุนอยมาก มีการเสือ่ มคณุ ลกั ษณะอนั เน่อื งมาจากการกลายพนั ธุ หรือการเสือ่ มถอยทางพันธุกรรม ความไมสมดุลกนั ระหวา งการผลติ ในภาคการเกษตรและการผลิตในภาคอุตสาหกรรม และการขายตัดราคาสนิ คากนั ในตา งประเทศการผลติ และการตลาด ผลผลิตสับปะรดโลกป 2544 มีปรมิ าณ 13,568,000 ตนั ประเทศไทยผลติ ไดมากท่ีสดุ โดยในป พ.ศ. 2544 ผลติ ได 1,979,000 ตน คิดเปนรอยละ 14.70 ของผลผลิตสบั ปะรดรวมท้งั โลก ประเทศผูผลติ ที่สําคญั รองลงมาไดแ ก ฟล ิปปน ส บราซลิ จนี อนิ เดียไนจเี รีย ตามลําดับBO 216 459

ตารางที่ 4.13 เน้ือท่ีเก็บเกี่ยว ผลผลิต และผลผลิตสับปะรดตอ ไร ของประเทศผูผลิตท่ีสาํ คญั พ.ศ. 2542 - 2544ประเทศ เนอ้ื ท่ีเกบ็ เกี่ยว ผลผลิต (1,000 ตนั ) ผลผลติ ตอไร (กก.) (1,000 ไร) 2542 2543 2544 2542 2543 2544 2542 2543 2544รวมท้ังโลก 4,495 4,650 4,536 13,651 13,668 13,568 3,037 2,940 2,991ไทย 607 611 552 2,372 2,248 1,979 3,908 3,683 3,582ฟลิปปนส 234 272 250 1,530 1,524 1,500 6,538 5,603 6,000บราซลิ 356 348 371 1,477 1,293 1,442 4,149 3,716 3,887จนี 271 297 236 1,231 1,328 1,365 4,542 4,471 5784อนิ เดีย 464 464 464 1,006 1,006 1,006 2,168 2,168 2168ไนจเี รีย 719 719 719 881 881 881 1,225 1,225 1,225เมก็ ซโิ ก 72 75 78 504 519 535 7,000 6,920 6,859คอสตาริกา 63 78 75 480 475 475 7,619 6,090 6,333โคลัมเบยี 59 53 56 388 338 360 6,576 6,377 6,429สหรฐั อเมริกา 53 53 53 319 319 319 6,018 6,018 6,018อ่ืน ๆ 1,597 1,680 1,682 3,463 3,737 3,706 2,168 2,224 2,203ทม่ี า : ประเทศไทย, สํานักงานเศรษฐกิจการเกษตร ประเทศอื่น, องคก ารอาหารและเกษตรแหงสหประชาชาติ460 BO 216

ประเทศไทยมพี ้ืนท่ีเพาะปลูกในป 2544 มเี น้ือทเี่ กบ็ เกีย่ ว 552,456 ไร ผลผลติสับปะรด 1,978,882 เมตริกตัน (สถติ กิ ารเพาะปลูกสับปะรด) แหลงผลิตทสี่ ําคัญไดแกประจวบคีรีขันธ รองลงมาไดแ ก ระยอง เพชรบรุ ี และชลบรุ ีตารางที่ 4.14 เนอื้ ที่เก็บเก่ียว ผลผลติ ผลผลติ สบั ปะรดตอ ไร ราคาและมูลคา ของผลผลติตามราคาที่เกษตรกรขายได พ.ศ. 2537-2544 ป เนอ้ื ท่ีเกบ็ เก่ียว ผลผลติ ผลผลิต/ไร ราคาท่ี มลู คา ของผลผลิตตามเพาะปลกู (ไร) (ตนั ) เกษตรกร ราคาที่เกษตรกรขายได (กโิ ลกรมั ) (บาท/กก.) (ลา นบาท)2537 621,000 2,370,000 3,820 1.48 3,5082538 566,000 2,088,000 3,691 2.01 4,1972539 521,000 1,987,000 3,814 2.83 5,6232540 529,000 2,083,000 3,936 3.33 6,9362541 512,000 1,786,000 3,491 5.24 9,3592542 606,883 2,371,790 3,908 1.77 4,1982543 610,552 2,248,375 3,683 1.10 2,4732544 552,456 1,978,882 3,582 2.05 4,057ท่ีมา : ศูนยสารสนเทศการเกษตร สาํ นักงานเศรษฐกิจการเกษตร ผลผลิตสบั ปะรด ในงานวิจยั จํานวน 2 พนั ธุ มีผลผลติ อยูระหวา ง 5,600-8,800กโิ ลกรมั ตอไร ผลผลติ ของเกษตรกรเฉลย่ี อยรู ะหวา ง 3,582-3,750 กิโลกรมั ตอไรBO 216 461

ตารางที่ 4.15 พันธุส บั ปะรด ผลผลติ เฉลีย่ และแหลงปลกูพนั ธสุ ับปะรด ผลผลิตเฉลี่ยทาง ผลผลติ เฉล่ยี แหลงปลกู วิชาการ* ของ (กก./ไร) เกษตรกร** (กก./ไร)ปต ตาเวยี 8,800 3,582 เพชรบุรี ประจวบฯ ชุมพร ฉะเชิงเทรา ชลบรุ ี ระยอง ตราด กาญจนบุรี ราชบุรี ลาํ ปาง อุทัยธานี หนองคาย นครพนมตราดสที อง 5,600 3,750 ตราด ปลกู 4,500ตน/ไร ปลูก 3,000 นน.ผล 1-1.5 กก. ตน/ไรเฉลี่ย 7,200 3,666ทีม่ า : *ขอมูลงานคนควา วจิ ยั สถาบันวจิ ยั พชื สวน**สํานกั งานเศรษฐกิจการเกษตรการสงออก ในป พ.ศ. 2542 ไทยสามารถสงออกผลิตภัณฑสับปะรด 595,857 ตนั มมี ลู คา16,166.2 ลานบาท ปรมิ าณการสงออกคาดวามแี นวโนม สูงขนึ้ เล็กนอ ย เนอ่ื งจากคณุ ภาพของผลติ ภัณฑโ ดยเฉพาะสบั ปะรดกระปอ งและนาํ้ สับปะรด เปนท่ตี องการของตลาดโลกรวมท้ังการเปดตลาดตามขอผูกพนั WTO จะทําใหไ ทยสามารถสง ออกไดเพม่ิ ข้ึนเนอ่ื งจากประเทศทมี่ ีการต้งั กาํ แพงภาษีนาํ เขา สูงจะตอ งลดอัตราภาษลี ง462 BO 216

ตารางท่ี 4.16 ปริมาณและมลู คาการสง ออกผลิตภัณฑสับปะรด ป 2538-2542 ปริมาณ :เมตริกตนั มูลคา : ลานบาทชนดิ ป 2538 ป 2539 ป 2540 ป 2541 ป 2542 ปริมาณ มูลคา ปริมาณ มลู คา ปริมาณ มูลคา ปรมิ าณ มลู คา ปรมิ าณ มูลคาสบั ปะรด 383,990 5,763 346,925 5,610 279,513 5,902 226,355 6,925.0 475,404 11,432บรรจุภาชนะ 2,988 62,182 2,215 68,678 2,445.3 101,530 3,870อดั ลม 520.0 10,716 557 11,567 718.2 11,732 610นาํ้ สับปะรด 102,367 2,348 83,943 170.0 3,930 175 4,423 114.3 3,204 142กระปอ ง 2.1 91 6 20 2.9 158 12สับปะรดทาํ 11,015 449 11,206ไวมิให เสยีโดยใชน้ําตาลเงาะลอยแกว 3,323 121 4,260สอดไสสบั ปะรดสบั ปะรดแหง 436 5 24สับปะรดสด 3,812 64 5,276 92.4 5,817 112 3,510 99.4 3,829 97หรอื แชเยน็จนแขง็รวม 504,943 8,751 451,634 9,383 362,249 8,968 314,553 10,305.1 595,857 16,166ทม่ี า : สํานกั งานเศรษฐกิจการเกษตร ********************************BO 216 463

464 BO 216