ธ.ค.62 ภูมิปัญญาท้องถิ่น ต.สี่หมื่น อ.ดำเนินสะดวก จ.ราชบุรี

ทาเนียบภมู ิปญั ญาทอ้ งถิ่น เดือนธันวาคม 2562 กศน.ตาบลส่ีหมนื่ ศูนย์การศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศัยอาเภอดาเนินสะดวก สานกั งานสง่ เสรมิ การศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศัยจงั หวัดราชบุรี สานกั งานส่งเสรมิ การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศยั สานกั งานปลดั กระทรวงศกึ ษาธิการ กระทรวงศกึ ษาธกิ าร

ก คานา ด้วย กศน.ตาบลสี่หมื่น ได้ดาเนินการจัดทาภูมิปัญญาในท้องถ่ิน ให้กับประชาชนในพ้ืนท่ีตาบลสี่หม่ืน เพ่อื เพิม่ พูนความรู้และทกั ษะในการดาเนินชวี ติ แบบพอเพยี ง สามารถเรยี นรู้และฝึกฝนได้ทั้งจากการศึกษาด้วย ตนเอง และได้รับการถ่ายทอดจากผู้อื่น การนาภูมิปัญญามาเผยแพร่เพ่ือให้ประชาชนในพ้ืนที่ได้นาไปใช้และ เรียนรู้เพ่ือเพิ่มอาชีพ และประสบการณ์ให้กับตนเองและครอบครัว ให้มีการเจริญเติบโตอย่างต่อเน่ืองและ เก้ือกูลในการผลิตซึ่งกันและกัน โดยการใช้ทรัพยากรท่ีมีอยู่ให้เกิดประโยชน์และไม่มีสารพิษ เช่น ดิน น้า แสงแดดอยา่ งเหมาะสม เกิดประโยชน์สูงสดุ มีความสมดุลของสภาพแวดล้อมอย่างต่อเน่ือง และเกิดผลในการ เพ่ิมพูนความอุดมสมบูรณ์ของทรัพยากรธรรมชาติด้วย กศน.ตาบลส่ีหม่ืน หวังว่าเอกสารเล่มนี้คงมีประโยชน์ ต่อผู้อ่านและผู้ปฏิบตั งิ านต่อไปไม่มากก็นอ้ ย กศน.ตาบลสี่หมน่ื ธนั วาคม 2562

สารบัญ ข คานา หน้า สารบัญ ก กศน.ตาบลส่หี มื่น ข - ภูมิปญั ญาการสานหมวกจากทางมะพร้าว : คณุ วันชัย สมบัติเจริญยิง่ 1 - ภมู ปิ ัญญาการทาเกษตรแบบพอเพียงและหมักปยุ๋ ชีวภาพ : คุณสดุ ใจ บญุ จู 5 - ภูมิปญั ญาการสานตะกรา้ กระเปา๋ ฝาชี จากเสน้ พลาสติก : คุณมาลี เอ้ืออวยชยั 9 คณะผูจ้ ดั ทา 13

1 แบบบนั ทึกชุดข้อมูลคลงั ปัญญา-ภูมิปญั ญาท้องถน่ิ ตาบลสห่ี ม่ืน อาเภอดาเนินสะดวก จังหวดั ราชบุรี ชอ่ื ภูมปิ ัญญา : การสานหมวกจากทางมะพรา้ ว (ด้านอตุ สาหกรรมและหัตถกรรม) ช่ือ นายวันชยั นามสกุล สมบตั ิเจรญิ ย่งิ วนั เดือนปเี กิด : 12 พฤษภาคม พ.ศ. 2513 ท่อี ยู่ปจั จุบนั (ทส่ี ามารถตดิ ต่อได)้ : บ้านเลขที่ 55 หมทู่ ่ี 7 ตาบล/แขวง สี่หม่นื อาเภอ/เขต ดาเนินสะดวก จงั หวัด ราชบรุ ี รหสั ไปรษณีย์ 70130 โทรศพั ท์ : 0851853716 Facebook : ชัย พายเรอื ความเป็นมาของบคุ คลคลังปัญญา นายวนั ชยั สมบัตเิ จรญิ ยงิ่ เป็นคนดาเนนิ สะดวกโดยกาเนดิ เป็นผมู้ คี วามสามารถทางดา้ นการ หตั ถกรรมและการสอนดว้ ย โดยเปน็ วิทยากรใหค้ วามรู้แก่ครูและนักเรยี น โดยสังเกตและซ้อื หมวกจาก ป้าคนหนึ่ง หลงั จากน้นั จงึ นามาแกะออก และ นามาสานต่อให้เปน็ ลวดลายของตนเองเพื่อความสวยงาม และสามารถสร้างรายได้ให้กับตนเองและนักเรยี นในเวลาวา่ ง หรอื ปิดภาคเรียนได้อกี ดว้ ย เดิมทีมีอาชีพ พายเรอื รับนักท่องเทยี่ วชาวต่างชาติ แตป่ จั จบุ นั มอี าชพี สานหมวกจากทางมะพรา้ วขาย จดุ เด่นของภูมปิ ัญญาท้องถ่ิน เป็นงานหัตถกรรม ที่ทาข้ึนจากวตั ถดุ บิ ในท้องท่ที ไ่ี มใ่ ชแ้ ล้วในท้องถิ่น นามาสร้างรายได้ให้ตนเอง คนในชุมชน และ สามารถสร้างรายไดใ้ ห้กับนกั เรยี นในช่วงเวลาว่างหรอื ปดิ ภาคเรยี น เป็นการสง่ เสริมให้ นกั เรยี นใช้เวลาวา่ งใหเ้ ปน็ ประโยชน์ และใหเ้ ดก็ ห่างไกลจากยาเสพติด โดยทางมะพร้าวที่จะนามาทานน้ั ต้องเป็นหมวกตอ้ งเปน็ ทางถี่ ต้นแก่ หา้ มโดนนา้ ทาเพื่อความสวยงาม สามารถสวมใส่ได้จริง วตั ถุดิบทใี่ ช้ประโยชนใ์ นผลิตภัณฑ์ท่เี กิดจากภูมิปญั ญา ซึ่งพนื้ ทอ่ี ื่นไม่มี ไดแ้ ก่ ทางมะพรา้ ว , เชอื กฟาง , มีด รายละเอียดของภมู ิปัญญาท้องถ่นิ รูปแบบในการถ่ายทอดความรู้ ดา้ นการให้ความรู้ ฝึกปฏบิ ัตดิ ว้ ยวสั ดจุ รงิ ท่ีมอี ยู่ในชมุ ชน ประโยชน์ ทีไ่ ด้จากภมู ปิ ัญญาคือ สามารถนาไปปฏบิ ัติจรงิ สรา้ งรายได้ให้กับผเู้ รียนในการใช้เวลาวา่ งให้เปน็ ประโยชน์ ในช่วงปิดภาคเรยี น และทาใหผ้ เู้ รยี นหา่ งไกลยาเสพติดได้อีกดว้ ย รูปแบบและลกั ษณะการถ่ายทอด การประชาสมั พันธ์ เผยแพรภ่ มู ิปญั ญาทอ้ งถน่ิ  ยงั ไม่เคยมกี ารเผยแผร/่ ใช้เฉพาะบคุ คล  เคยเผยแพรเ่ ฉพาะในชมุ ชน  มกี ารเผยแพร่ผา่ นส่ือมวลชนและสอ่ื อนื่ อย่างแพร่หลาย  มีการดูงานจากบุคคลภายนอกจานวน ……… คร้งั จานวน ……… คน  มกี ารนาไปใช้  อ่นื ๆ(ระบุ) ลักษณะของภมู ิปัญญาทอ้ งถิ่น การพฒั นาตอ่ ยอดภมู ปิ ัญญาให้เปน็ นวัตกรรม คุณคา่ (มูลคา่ ) และความ ภาคภูมิใจ

2  ภมู ปิ ญั ญาท้องถิ่น/นวัตกรรมทีค่ ดิ คน้ ขึ้นมาใหม่  ภูมิปญั ญาท้องถน่ิ ดง้ั เดิมได้รับการถ่ายทอดมาจาก  ภมู ปิ ัญญาท้องถ่นิ ทไี่ ด้พัฒนาและตอ่ ยอด แบบเดิมคอื เป็นหมวกท่ที าจากทางมะพร้าว มีการทาเปน็ การสานลวดลายพื้นๆไม่มีการตกแต่งทาสีใดๆ การพฒั นาตอ่ ยอดคือ นาทางมะพร้าวมาดดั แปลง มีการสานเป็นลวดลายแบบใหมต่ ามแบบฉบบั ความคิดของตนเอง โดยทา การตบแตง่ เพื่อเพิ่มความสวยงามใหก้ ับสินค้า และนามาขายเพิม่ มลู คา่ ใหก้ ับตนเองและนักเรยี น โดยเริ่มท่ใี บ ละ 300-500 บาท สามารถสรา้ งรายได้ให้กับนกั เรยี นยามปดิ เทอมหรอื เวลาว่างใหเ้ ปน็ ประโยชนไ์ ด้

3 รปู ภาพเจา้ ของภูมิปัญญา คณุ วนั ชัย สมบตั เิ จริญยิ่ง (เจา้ ของภมู ิปญั ญาการสานหมวกจากทางมะพร้าว)

4 รปู ภาพภูมปิ ญั ญา ผลิตภัณฑท์ สี่ าเรจ็ แลว้

5 ช่อื ภูมิปัญญา : การทาเกษตรแบบพอเพยี ง และการหมกั ปยุ๋ แบบเกษตรอนิ ทรียช์ วี ภาพ (ดา้ นการเกษตร) ชอ่ื นายสุดใจ นามสกุล บุญจู วนั เดอื นปีเกิด : 1 กันยายน พ.ศ. 2505 ทีอ่ ยู่ปจั จุบนั (ท่สี ามารถติดตอ่ ได)้ : บ้านเลขที่ 117 หมู่ที่ 2 ตาบล/แขวง สหี่ มน่ื อาเภอ/เขต ดาเนนิ สะดวก จังหวดั ราชบรุ ี รหัสไปรษณีย์ 70130 โทรศพั ท์ 0871644295 ความเป็นมาของบุคคลคลังปญั ญา นายสดุ ใจ บญุ จู เปน็ คนอาเภอดาเนินสะดวกโดยกาเนดิ อยูต่ าบลสหี่ ม่นื อาเภอดาเนนิ สะดวก จงั หวัดราชบรุ ี เป็นผ้มู คี วามสามารถทางด้านการเกษตรกรรมแบบพอเพยี ง ทาปุ๋ยหมักสาหรับโรยโคนตน้ ทานา้ หมกั ปุย๋ ชวี ภาพสาหรบั ราดท่ีโคนต้นหรอื ใชผ้ สมนา้ ฉีดพน่ เล้ยี งกบ เลี้ยงไก่ จดุ เดน่ ของภูมิปัญญาท้องถ่ิน มกี ารหมกั ป๋ยุ แบบเกษตรอนิ ทรยี ใ์ ช้เองเพื่อลดต้นทนุ ในการซื้อยาฆ่าแมลง สามารถนาผลิตภัณฑ์ใน ชมุ ชนมาหมกั เปน็ ปยุ๋ เพื่อลดค่าใช้จา่ ยได้ นาใบไม้ เปลือกทเุ รยี น หัวปลา มาทาเปน็ นา้ ปุย๋ หมกั และใช้แทนยาฆา่ แมลงได้ โดยสามารถนามารดท่โี คนตน้ พชื พันธ์ หรอื นามาผสมนา้ เปล่าฉดี พน่ ทางใบกไ็ ด้ วัตถดุ บิ ท่ีใช้ประโยชนใ์ นผลติ ภัณฑท์ เี่ กิดจากภมู ปิ ญั ญา ซ่ึงพ้นื ท่อี ื่นไม่มี ไดแ้ ก่ (วัตถุดบิ ทีน่ ามาใช้ในการทาปยุ๋ หมกั ) ขีว้ วั , ใบไม้ (วตั ถดุ บิ ทีน่ ามาใช้ในการนา้ หมักปุ๋ยชีวภาพ) หัวปลาที่ไม่ต้องการแล้ว หรอื เหลือใช้,เปลอื กทเุ รียน,น้า เพื่อนามาใช้เพิ่มประสิทธภิ าพและเรง่ การเจริญเตบิ โตของพืชผล และนาหัวปลาทเ่ี หลือทิ้งแล้วนามาหมักเป็น น้าปุ๋ยชวี ภาพเพ่ือใชใ้ นการกาจดั ศัตรูพชื โดยไม่ต้องใช้ยาฆ่าแมลง รายละเอียดของภูมิปัญญาท้องถน่ิ - รูปแบบในการให้ความรู้ ฝึกปฏบิ ัตจิ ริงในพื้นที่จรงิ ประโยชนท์ ไ่ี ดจ้ ากภูมปิ ัญญา คือ สามารถนาไป ปฏิบัติไดจ้ รงิ ทาให้เกดิ แนวคิดใหม่ๆในการทาเกษตรพอเพียง ลดตน้ ทนุ ในการซ้ือยาฆา่ แมลง รูปแบบและลกั ษณะการถ่ายทอด การประชาสมั พนั ธ์ เผยแพร่ภูมปิ ญั ญาท้องถ่นิ  ยงั ไม่เคยมีการเผยแผร่/ใชเ้ ฉพาะบุคคล  เคยเผยแพร่เฉพาะในชมุ ชน  มกี ารเผยแพรผ่ ่านสอ่ื มวลชนและสือ่ อืน่ อยา่ งแพรห่ ลาย  มีการดูงานจากบุคคลภายนอกจานวน ……… คร้งั จานวน ……… คน  มีการนาไปใช้  อื่นๆ(ระบุ) ลกั ษณะของภมู ิปัญญาทอ้ งถิ่น การพัฒนาต่อยอดภูมิปัญญาให้เป็นนวตั กรรม คุณค่า(มลู คา่ ) และความ ภาคภูมิใจ  ภมู ิปัญญาท้องถิน่ /นวัตกรรมท่ีคิดค้นข้ึนมาใหม่  ภมู ิปญั ญาท้องถิ่นดง้ั เดมิ ไดร้ บั การถ่ายทอดมาจาก  ภูมปิ ัญญาท้องถนิ่ ที่ได้พฒั นาและต่อยอด

6 แบบเดิมคอื - ใช้ยาฆา่ แมลงในการกาจัดศัตรูพืช ทาใหม้ ีค่าใช้จ่ายสูง และบางครงั้ ก็ไม่ได้ผลตามตอ้ งการ การพัฒนาตอ่ ยอดคือ - ทาน้าหมกั ปยุ๋ ชวี ภาพแบบเกษตรอนิ ทรียเ์ พ่อื ใชใ้ นการกาจดั แมลงศตั รูพืชและเพิ่มผลผลิตให้กบั พืช พันธ์ที่ปลูกนอกจากน้มี กี ารทาป๋ยุ คอกแบบแห้งทห่ี มักแลว้ เพ่ือนามาใสโ่ คนต้นพชื ทาให้ไมเ่ กดิ เช้ือรา ถ้าเอาปยุ๋ คอกมาใสโ่ ดยไม่หมกั และตากแห้งกอ่ นจะทาใหพ้ ชื พนั ธ์นัน้ เกิดเชื้อราและทาให้เสียหายต่อผลผลติ ได้ และยงั มี การเล้ยี งกบ ปลา ไกอ่ ีกด้วย ตามแนวเศรษฐกิจพอเพยี ง

7 รปู ภาพเจ้าของภมู ปิ ัญญา คุณสดุ ใจ บญุ จู (เจ้าของภมู ปิ ญั ญาการทาเกษตรแบบพอเพียง และการหมกั ปุ๋ยแบบเกษตรอินทรีย์ชีวภาพ)

8 รูปภาพภมู ิปัญญา รปู การทาเกษตรแบบพอเพยี ง รปู การเลีย้ งปลาในกระชงั รปู การเลยี้ งกบในกระชัง รูปป๋ยุ คอกท่หี มักและตากแหง้ แลว้

9 ชือ่ ภูมปิ ัญญา : การสานตะกร้า กระเป๋า ฝาชี จากเส้นพลาสติก (ดา้ นอุตสากรรมและหตั ถกรรม) ช่ือ นางสาวมาลี นามสกุล เอือ้ อวยชยั วนั เดือนปเี กดิ : 18 เมษายน พ.ศ. 2509 ท่ีอยู่ปัจจบุ ัน (ท่ีสามารถตดิ ตอ่ ได้) : บา้ นเลขท่ี 117 หมทู่ ี่ 2 ตาบล/แขวง ส่ีหมื่น อาเภอ/เขต ดาเนินสะดวก จงั หวัด ราชบุรี รหัสไปรษณีย์ 70130 โทรศัพท์ 0871644295 ความเป็นมาของบคุ คลคลงั ปัญญา นางสาวมาลี เออ้ื อวยชยั เปน็ คนอาเภอดาเนนิ สะดวกโดยกาเนดิ อยู่ตาบลสหี่ ม่ืน อาเภอดาเนนิ สะดวก จังหวัดราชบรุ ี เปน็ ผมู้ ีความสามารถทางด้านการทาหตั ถกรรม โดยเดมิ ทเี ข้าโครงการอบรมความรดู้ า้ นการสาน จากเสน้ พลาสติกจากครูท่านหนึ่ง แลว้ หลังจากนน้ั จึงนาความรทู้ ไ่ี ด้รบั มาประยุกต์ทาตามแบบฉบับของตนเอง ให้เกิดความสวยงามยิ่งขึน้ เป็นการสร้างรายไดเ้ สริมใหก้ ับตนเอง และ คนในชมุ ชนได้มากขนึ้ สามารถนาไปใส่ ขันข้าวไปทาบุญ หรอื นาไปครอบภาชนะท่ีใส่กบั ขา้ วได้ดว้ ย จดุ เด่นของภมู ปิ ัญญาท้องถิ่น ทาใหม้ อี าชีพที่มัน่ คง สามารถส่งเสรมิ อาชพี เปน็ การสร้างรายได้ให้กับตนเอง และ คนในชมุ ชน ทาให้ ใชเ้ วลาวา่ งอยา่ งเป็นประโยชน์ และสามารถใช้ประโยชนจ์ ากผลิตภัณฑไ์ ด้จรงิ วัตถดุ บิ ท่ีใช้ประโยชนใ์ นผลติ ภณั ฑ์ทเี่ กิดจากภูมิปัญญา ซึ่งพ้นื ทอี่ ื่นไม่มี ไดแ้ ก่ ลวด , สายยางพลาสติก , เส้นพลาสตกิ รายละเอยี ดของภูมิปัญญาท้องถน่ิ รปู แบบในการถา่ ยทอดความรู้ ด้านการให้ความรู้ ฝึกปฏบิ ตั ิด้วยวัสดุจรงิ ประโยชน์ที่ได้จากภูมิปัญญา คือ สามารถนาไปปฏบิ ัติจรงิ สรา้ งรายได้เสริมให้กับตนเอง และ คนในชุมชน และ ทาให้ผคู้ นในชุมชน รวมถึง เยาวชน วยั รุ่นห่างไกลจากยาเสพติดได้อกี ดว้ ย รปู แบบและลกั ษณะการถา่ ยทอด การประชาสมั พันธ์ เผยแพร่ภมู ิปัญญาท้องถิ่น  ยงั ไมเ่ คยมีการเผยแผร/่ ใช้เฉพาะบคุ คล  เคยเผยแพรเ่ ฉพาะในชุมชน  มกี ารเผยแพร่ผ่านส่ือมวลชนและสอ่ื อืน่ อย่างแพร่หลาย  มกี ารดูงานจากบุคคลภายนอกจานวน ……… คร้ัง จานวน ……… คน  มีการนาไปใช้  อน่ื ๆ(ระบ)ุ ลกั ษณะของภมู ิปญั ญาทอ้ งถิ่น การพฒั นาต่อยอดภมู ิปัญญาใหเ้ ปน็ นวัตกรรม คณุ คา่ (มูลค่า) และความ ภาคภูมใิ จ  ภมู ปิ ญั ญาทอ้ งถ่นิ /นวตั กรรมทค่ี ดิ ค้นขน้ึ มาใหม่  ภมู ปิ ัญญาท้องถิน่ ดงั้ เดิมได้รบั การถ่ายทอดมาจาก  ภมู ปิ ญั ญาท้องถน่ิ ทไี่ ด้พัฒนาและตอ่ ยอด

10 แบบเดมิ คือ เปน็ ตะกร้าท่ีทาจากเส้นพลาสตกิ มีการทาเปน็ การสานลวดลายเดยี ว สเี ดยี ว ไม่มกี ารสลับหรือเพิ่มสอี น่ื การพฒั นาตอ่ ยอดคือ นาเสน้ พลาสติกมาดดั แปลง มีการสานเปน็ ลวดลายแบบใหม่ และ สานสลบั สีอนื่ ๆ เพื่อความสวยงาม ตามแนวคิดของตนเอง นอกจากนีย้ ังนาเสน้ พลาสติกมาสานเป็นกระเปา๋ และฝาชี ตามแนวคดิ ของตนเองเพื่อ เพ่มิ มูลคา่ ใหก้ บั สนิ ค้า ทาให้ตนเองและคนในชุมชน มีรายไดจ้ ากการสานผลติ ภณั ฑ์จากเสน้ พลาสติกอีกด้วย

11 รปู ภาพเจา้ ของภมู ปิ ัญญา คณุ มาลี เอื้ออวยชัย (เจ้าของภมู ิปญั ญาการสานตะกร้า กระเป๋า ฝาชี จากเส้นพลาสตกิ )

12 รปู ภาพภูมิปัญญา ผลิตภัณฑท์ ่สี าเร็จแลว้

13 คณะผจู้ ดั ทา ที่ปรกึ ษา ผอ.กศน.อาเภอดาเนินสะดวก ครู นายทวสี ทิ ธิ์ แซมเพชร ครู นางสาวจิตรา ถันอาบ ครู นางเออ้ื งทพิ ย์ แสงร่งุ เรือง นางอนั ชัน จนั ทรพ์ ลู ครู กศน.ตาบลส่ีหมน่ื ร่าง/เรียบเรยี งและจดั พิมพ์ นางสาวสณุ ี คาเลิศ