ธ.ค.62 ภูมิปัญญาท้องถิ่น ต.ดอนคลัง อ.ดำเนินสะดวก จ.ราชบุรี

1 ทาเนยี บภมู ปิ ญั ญาทอ้ งถน่ิ ประจาเดอื น ธนั วาคม 2562 กศน.ตาบลดอนคลัง ศนู ยก์ ารศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศัยอาเภอดาเนนิ สะดวก สานกั งานส่งเสริมการศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศัยจังหวดั ราชบรุ ี สานกั งานส่งเสริมการศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศัย

ก คานา ด้วย กศน.ตาบลดอนคลัง ได้ดาเนินการจัดทาภูมิปัญญาในท้องถ่ิน ให้กับประชาชนในพ้ืนท่ี ตาบลดอนคลัง เพื่อเพ่ิมพูนความรู้และทักษะในการดาเนินชีวิตแบบพอเพียง สามารถเรียนรู้และฝึกฝน ได้ท้ังจากการศึกษาด้วยตนเอง และได้รับการถ่ายทอดจากผู้อ่ืน การนาภูมิปัญญามาเผยแพร่เพื่อให้ ประชาชนในพ้นื ที่ได้นาไปใชแ้ ละเรยี นรู้เพ่ือเพิ่มอาชีพ และประสบการณ์ให้กับตนเองและครอบครัว ให้ มีการเจริญเติบโตอย่างต่อเนื่องและเก้ือกูลในการผลิตซึ่งกันและกัน โดยการใช้ทรัพยากรท่ีมีอยู่ให้เกิด ประโยชนแ์ ละไมม่ ีสารพิษ เชน่ ดนิ น้า แสงแดดอย่างเหมาะสม เกิดประโยชน์สูงสุด มีความสมดุล ของ สภาพแวดล้อมอย่างต่อเนื่อง และเกิดผลในการเพิ่มพูนความอุดมสมบูรณ์ของทรัพยากรธรรมชาติด้วย กศน.ตาบลดอนคลัง หวังวา่ เอกสารเลม่ นค้ี งมปี ระโยชนต์ อ่ ผู้อ่านและผู้ปฏิบตั ิงานต่อไป กศน.ตาบลดอนคลงั ธันวาคม 2562

สารบญั ข คานา หนา้ สารบญั กศน.ตาบลดอนคลัง 1 6 - ภูมปิ ัญญา ลายผ้าหนา้ หมอน : คุณลาไย แย้มกาญจนวฒั น์ 10 - ภมู ิปญั ญา ตกุ๊ ตาปา้ ยงค์ : คุณบญุ ยงค์ พนั แดง 14 - ภมู ิปญั ญา ผลติ ภณั ฑ์กระเป๋าหนัง : คณุ สอ้งิ เป้ยี ทอง คณะผจู้ ดั ทา

1 แบบบันทกึ ชุดขอ้ มลู คลังปัญญา - ภูมิปญั ญาทอ้ งถ่นิ ตาบลดอนคลงั อาเภอดาเนนิ สะดวก จังหวัดราชบรุ ี ชอ่ื ภูมปิ ญั ญา : ลายผา้ หน้าหมอน ช่ือ นางสาวกัลยาณี นามสกุล ปสาทรัตน์ วันเดอื นปเี กดิ : 10 พฤศจกิ ายน พ.ศ. 2470 ที่อยปู่ จั จุบนั (ทส่ี ามารถติดตอ่ ได)้ : บา้ นเลขที่ 49 หมู่ที่ 1 ตาบลดอนคลัง อาเภอ/เขต ดาเนินสะดวก จงั หวัด ราชบุรี รหัสไปรษณยี ์ 70130 โทรศัพท์ : 06 1845 5149 Line ID : - E-mail Address : - Facebook : - ความเป็นมาของบคุ คลคลังปญั ญา นางสาวกัลยาณี ปสาทรัตน์ เป็นประชาชนในตาบลดอนคลังต้ังแต่เกิด ซึ่งพื้นท่ีมีรากฐานมา จากชนเชื้อไทยทรงดา มีการฝึกเรียนการตัดเย็บผ้า จนเป็นช่างเย็บผ้าประตาบลดอนคลัง สืบ เน่ืองมาจากท่ีบรรพบุรุษได้อบรมส่ังสอนกันมา โดยเฉพาะผู้หญิงท่ีจะต้องมีความรู้ด้านการปักหน้า หมอนติดตัว เมื่อถึงเวลาออกเรือนจะต้องทาให้สามี และลูกไว้ใช้ในชีวิตประจาวันหรือใช้ในพิธีกรรม ต่างๆ ส่วนใหญ่ผ้าท่ีทอจะนาเย็บปักถักร้อย ตัดเย็บเคร่ืองนุ่งห่มให้สมาชิกในครอบครัว หรือนาผ้าทอ เหลา่ นั้นไปประดษิ ฐเ์ ปน็ เคร่อื งใชใ้ นชีวติ ประจาวันอื่นๆ เช่น มงุ้ หมอน ที่นอน ผ้าขาวม้า ย่าม ฯลฯ การ ประดิษฐ์เครื่องนุ่งห่มและเครื่องใช้ มีการตกแต่งโดยการนาผ้าสีต่างๆ มาประดิษฐ์เป็นลายดอกไม้แบบ เรขาคณิต ลายประดิษฐ์น้ีชาวไทยทรงดา เรียกว่า ลายผ้าหน้าหมอน เพราะนามาใช้แต่งปิดหัวท้าย หมอน นอกจากนั้นยังนาใช้ตกแต่งเสื้อผ้าเคร่ืองแต่งกาย เช่น เส้ือฮี กระเป๋าคาดเอวผู้ชาย ตกแต่งมุ้ง สาหรบั คู่บา่ วสาวอีกดว้ ย จดุ เด่นของภูมปิ ญั ญาท้องถ่ิน - ใช้ความประณีตในการเยบ็ ทับซอ้ นทาดอกลายหน้าหมอน ทีละดอกๆ และนามารวมกนั ทา เปน็ หน้าหมอน หรือนาไปติดของใชต้ ่างๆ วตั ถุดบิ ท่ใี ช้ประโยชน์ในผลติ ภณั ฑ์ทเ่ี กดิ จากภูมปิ ัญญา ซึ่งพืน้ ท่อี ่นื ไม่มี - ผ้าทอ - ฝมี อื การเยบ็ รายละเอียดของภมู ิปัญญาท้องถ่นิ การปักลายหน้าหมอน หรือการเยบ็ ลายหน้าหมอน เป็นหตั ถกรรมของชาวไทยทรงดา โดยวัสดุ ที่ใช้จะเปล่ียนไปตามสภาพแวดล้อมแต่ละท้องท่ี ลวดลายเดิมมีรูปแบบเรขาคณิต เช่น เป็นรูป

2 สามเหลี่ยม รูปส่ีเหล่ียมจัตุรัส และรูปสี่เหล่ียมผืนผ้า ใช้ผ้าไหมหรือผ้าฝ้ายส่ีสี คือ สีแดง สีส้ม สีเขียว และสีขาว ในการจัดวางให้เกิดลายดอกลักษณะต่างๆ เช่น ลายดอกบัว ลายดอกแปด ลายดอกมะลิ ลายขาบวั และลายดอกพรม การเยบ็ ใช้รปู แบบการทับซอ้ นทาดอกลายหนา้ หมอน ทีละดอกๆ และนามารวมกันทาเป็นหน้า หมอน ตกแตง่ เสื้อผ้าเคร่ืองแต่งกาย เสื้อฮี กระเป๋าคาดเอวผู้ชาย ตกแต่งมุ้งสาหรับคู่บ่าวสาวหรือนาไป ติดของใชต้ า่ งๆ ตัวอย่างข้ันตอนการปกั ลายหนา้ หมอน ลายดอกบัว 1. นาผา้ มาตัดให้ได้ขนาดประมาณ 1 ตารางน้ิว ทาเปน็ ผ้ารองพน้ื ลาย วางกระจกส่ีเหลี่ยม ไว้ตรงกลาง 2. พับผ้าสีเหลืองครึ่งเซนติเมตร วางทับผ้าสีส้ม จานวน 2 ช้ิน เย็บตรึงด้วยด้ายสีเหลือง เว้นใหเ้ หน็ ช่องสเี่ หล่ยี มที่มกี ระจกอยู่ตรงกลาง 3. พบั ผ้าสเี หลอื งครึง่ เซนตเิ มตรวางทบั ปลายผ้าสีเหลือง จานวน 2 ช้ิน เย็บตรึงด้วยด้ายสี เหลอื ง 4. นาผา้ สขี าวพับคร่ึงเซนติเมตรมาวางขวางบนผ้าสีเหลืองทาท้ัง 4 ด้าน เย็บตรึงด้วยด้าย สีเหลอื งหรอื สีขาว 5. ตัดมุมผ้า โดยการกลับด้านให้ผ้าสีส้มอยู่ด้านบน ใช้กรรไกรตัดเฉพาะผ้าสีเหลืองและสี ส้มออกท้ัง 4 มมุ 6. จบี มุม พับมมุ ฉากด้วยผ้าสีเขียววางบนผ้าสีขาว เริ่มวางตรงมุมดอก ให้ช้ินท่ี 2 วางตรง กลาง ชน้ิ ท่ี 3 – 8 วางเรยี งกนั ไปจนรอบชิ้นงาน เยบ็ ดว้ ยด้ายสีเขยี ว 7. จีบมุม พับมุมฉากด้วยผ้าสีชมพู วางทับบนผ้าสีเขียว โดยวางเหลื่อมกันให้เห็นมุมผ้าสี เขียว วางผ้าจานวน 8 ช้นิ เยบ็ ตรึงดว้ ยดา้ ยสชี มพเู ปน็ อันเสร็จสนิ้ รปู แบบและลักษณะการถา่ ยทอด การประชาสมั พันธ์ เผยแพร่ภูมปิ ัญญาท้องถนิ่ )  ยงั ไมเ่ คยมกี ารเผยแพร/่ ใชเ้ ฉพาะบุคคล  เคยเผยแพร่เฉพาะในชมุ ชน  มกี ารเผยแพร่ผ่านสื่อมวลชนและสอื่ อ่นื อย่างแพร่หลาย  มกี ารดงู านจากบุคคลภายนอก จานวน ....... คร้ัง จานวน ............ คน  มีการนาไปใช้  อ่ืนๆ (ระบุ)

3 ลกั ษณะของภูมิปญั ญาทอ้ งถ่ิน การพฒั นาต่อยอดภูมปิ ัญญาให้เปน็ นวัตกรรม คณุ ค่า (มลู ค่า) และ ความภาคภมู ิใจ  ภูมปิ ัญญาท้องถนิ่ /นวัตกรรมที่คิดคน้ ข้นึ มาใหม่  ภมู ปิ ญั ญาท้องถน่ิ ดั่งเดิมไดร้ ับการยกย่องถ่ายทอดมาจากบรรพบุรษุ  ภูมิปัญญาทอ้ งถน่ิ ที่ได้พัฒนาและต่อยอด แบบเดิมคือ การตัดเย็บผ้าตกแต่งโดยการนาผ้าสีต่างๆ มาประดิษฐ์เป็นลายดอกไม้แบบ เรขาคณติ การพัฒนาต่อยอดคือ การปรับเปล่ียนรูปแบบลายดอกผ้าให้มีความสวยงามและ หลากหลายมากขน้ึ

4 รูปภาพเจ้าของภูมปิ ญั ญา นางลาไย แยม้ กาญจนวฒั น์ (เจ้าของภูมิปญั ญาลายผ้าหนา้ หมอน)

5 รูปภาพภูมิปัญญา ตัวอย่างลายผา้ หน้าหมอน ผลติ ภัณฑจ์ ากลายผ้าหนา้ หมอน (กระเป๋าคาดเอวผู้ชาย) คุณยายลาไย กาลงั อธิบายการทาลายหน้าหมอน ให้ครู กศน.ตาบลดอนคลงั

6 แบบบนั ทกึ ชดุ ขอ้ มลู คลังปญั ญา - ภูมิปญั ญาท้องถิน่ ตาบลดอนคลัง อาเภอดาเนนิ สะดวก จังหวดั ราชบรุ ี ชอ่ื ภูมิปัญญา : ต๊กุ ตาป้ายงค์ ช่ือ นางบญุ ยงค์ นามสกลุ พันแดง วันเดอื นปีเกิด : 16 มีนาคม พ.ศ.2500 ท่อี ยูป่ ัจจบุ นั (ที่สามารถตดิ ต่อได)้ : บา้ นเลขท่ี 82 หมทู่ ่ี 1 ตาบลดอนคลัง อาเภอ/เขต ดาเนนิ สะดวก จงั หวัด ราชบรุ ี รหัสไปรษณยี ์ 70130 โทรศัพท์ : 09 5571 1058 Line ID : 08 7036 3310 E-mail Address : - Facebook : - ความเปน็ มาของบคุ คลคลงั ปัญญา นางบุญยงค์ พันแดง เป็นประชาชนในตาบลดอนคลัง รับจ้างเย็บผ้าโหล และ รับงานจ้างเย็บ ตุ๊กตาในระแวกบ้านสิงห์ อาเภอโพธาราม เม่ือมีเวลาว่างจึงออกแบบตุ๊กตาต่างๆ ด้วยตนเอง ตั้งแต่ ออกแบบ ตัดเย็บช้นิ ส่วน ประกอบชิ้นส่วน จนสาเร็จออกจาหน่ายหนา้ บา้ นและระแวกใกล้เคียง จนเป็น ที่รจู้ กั ของคนในชมุ ชน โดยตุ๊กตาป้ายงค์มีการนาเอาวัฒนธรรมของไทยทรงดา ลาวโซ่ง หรือ ไทยโซ่ง ท่ี เป็นกล่มุ ชาติพันธ์ุหลักในชุมชน ซ่ึงวัฒนธรรมของชาวไทยทรงดาที่ป้าบุญยงค์นามาใช้ คือ การใช้ผ้าทอ และเครื่องแต่งกายท่ีแสดงถึงวัฒนธรรมประเพณี คติความเชื่อต่าง ๆ ในการดารงชีวิตประจาวัน ลกั ษณะทีโ่ ดดเด่นของชาวไทยทรงดา คอื การแตง่ กายด้วยเสอื้ ผ้าสดี าท้งั ชายและหญิง โดยเฉพาะผู้หญิง จะนุ่งผ้าซิ่น ที่เรียกว่า ซิ่นแตงโม มีลักษณะการทอจากฝ้ายย้อมครามสอดด้วยไหมสีแดง ท่ีตัวซ่ินมี ลายเส้นสีขาว ปัจจุบันนิยมใช้สีฟ้า เป็นลายเส้นคู่ และเส้นเดี่ยว ซึ่งผ้าซ่ินมีคติความเช่ือว่า เมื่อผ้า กระทบกบั แสงแดดจะเกดิ ประกายเหลือบสแี ดง เป็นการระลึกถึงของหญงิ ชาวไทยทรงดาท่ีมีต่อฝ่ายชาย เมอื่ ออกไปทางานนอกพื้นท่ีนาน ๆ เป็นการบอกความในใจ ไม่ได้พูดกันตรง ๆ การนุ่งผ้าซิ่นลายแตงโม จะใสก่ ับเสอื้ กอ้ ม สว่ นเสอื้ ฮี จะใส่เมื่อมีพิธีการ ฝ่ายชายจะมีกางเกงสีดาขลับ เรียกว่า กางเกง ซ่วงฮี ใส่ กบั เสอ้ื กอ้ มและเสื้อฮี มาทาเปน็ เส้อื ผ้าสวมใสใ่ ห้ตุ๊กตาของปา้ ยงคน์ ัน่ เอง จุดเด่นของภมู ิปญั ญาท้องถ่ิน - เปน็ ตุ๊กตาทีผ่ สมรวมวัฒนธรรมไทยทรงดาของชมุ ชน วัตถดุ ิบท่ใี ชป้ ระโยชนใ์ นผลติ ภณั ฑท์ ่ีเกดิ จากภูมิปญั ญา ซึ่งพ้ืนท่ีอ่นื ไม่มี - ผา้ ทอ และเครื่องแต่งกายที่นามาสวมใส่ใหต้ ุ๊กตา เสอ้ื ฮชี ดุ ทใี่ ช้ในพิธตี ่าง ๆ ของชาวไทยทรง ดา ผ้าซน่ิ ลายแตงโม ผ้าเอกลกั ษณ์ของชาวไทยทรงดา

7 รายละเอียดของภมู ิปัญญาท้องถ่นิ ตุ๊กตาป้ายงค์ ภูมิปัญญาท้องถ่ินที่นาเอาตุ๊กตามาสวมใส่ชุดของชาวไทยทรงดา โดยชุดเคร่ือง การแต่งกาย แบ่งออกเป็น 2 ประเภท คือ เส้ือผ้าสาหรับใช้ในชีวิตประจาวันกับอีกชนิดหน่ึงคือ สาหรับ ใส่ในงาน ประเพณี หรืองานรื่นเริง ต่าง ๆ ซ่ึงส่วนใหญ่ท้ังชายและหญิงมักนิยมใช้ผ้าฝ้ายทอมือย้อม คราม สาหรับเสื้อผ้าท่ีใส่ในพิธีกรรมจะจัดทาขึ้นเป็นพิเศษ และปราณีสีดาตกแต่งด้วยผ้าไหมช้ินเล็ก ๆ ส่วนใหญ่มีเคร่ืองประดับเป็นเงิน ผู้หญิงมี “ผ้าเปียว” คล้องคอ ส่วนเด็ก ๆ จะมีหมวกคล้ายถุงผ้าปัก ไหมหรือด้ายสวยงาม เรียกว่า “มู”การแต่งกายของชาวไทยทรงดา แต่งกายด้วยผ้าสีดาเป็นพื้น ตาม ปรกติฝ่ายชายจะสวมกางเกงแค่เข่าเรียกว่า \" ซ่วงก้อม\" ใส่เส้ือค่อนข้างรัดรูป ยาวถึงสะโพกแล้วผ่า ปลายทั้งสองข้าง แขนยาวเป็นกระบอกถึงข้อมือติดกระดุมเงินอย่างถ่ี ๆต้ังแต่คอถึงเอว เส้ือชนิดนี้ เรียกว่า เส้ือก้อมหรือเสื้อไทย ถ้าไปในงานท่ีเป็นพิธีการจะสวมกางเกงขายาวเรียกว่า ซ่วงฮี และใส่เสื้อ ตัวยาวมลี ายปักประดษิ ฐ์ ตามแบบเฉพาะของตน เองเรียกว่า \" เส้อื ฮี \" ฝ่ายหญิงตามปรกติสวมเสื้อก้อม ติดกระดุมเงิน ถ้าเป็นงานพิธีจะสวมเสื้อฮี ผ้าซิ่นท่ีใช้นุ่งมีลักษณะเฉพาะคือ พ้ืนดาสลับ ลายเส้นสีขาว ครามและมีวธิ ีนุ่งผ้าซิ่นของชาวไทยทรงดาผดิ แปลกไป คือใช้มุมผ้าทางซ้ายและขวาทบกันแล้วหักพับลง คาดด้วยเขม็ ขดั ตรงกลางแหวกเป็นฉาก และทรงผมของผู้หญิงนิยมเกล้ามวยซ่ึงมี 2 แบบ คือ ผู้ท่ีอยู่ใน วัยสาวจะเกล้าผม ท่ีเรียกว่า ขอดซอย แต่ถ้าพ้นวัยสาวจะเกล้าแบบ ปั้นเกล้าเป็นการแบ่งแยกวัยวุฒิ เสือ้ ฮชี ุดทีใ่ ช้ในพธิ ตี า่ ง ๆ ของชาวไทยทรงดา ผ้าซ่ินลายแตงโม ผ้าเอกลกั ษณ์ของชาวไทยทรงดา รปู แบบและลักษณะการถา่ ยทอด การประชาสัมพนั ธ์ เผยแพร่ภูมิปญั ญาท้องถ่ิน)  ยงั ไม่เคยมกี ารเผยแพร่/ใชเ้ ฉพาะบุคคล  เคยเผยแพรเ่ ฉพาะในชมุ ชน  มีการเผยแพร่ผา่ นสื่อมวลชนและสื่ออนื่ อย่างแพร่หลาย  มกี ารดูงานจากบคุ คลภายนอก จานวน ....... ครง้ั จานวน ............ คน  มีการนาไปใช้  อ่ืนๆ (ระบุ) ลักษณะของภูมิปัญญาท้องถ่ิน การพัฒนาตอ่ ยอดภูมิปญั ญาใหเ้ ป็นนวัตกรรม คณุ คา่ (มูลคา่ ) และ ความภาคภูมิใจ  ภมู ปิ ญั ญาทอ้ งถน่ิ /นวตั กรรมที่คิดค้นขึน้ มาใหม่  ภมู ปิ ัญญาท้องถนิ่ ดั่งเดิมไดร้ บั การยกย่องถ่ายทอดมาจาก  ภูมปิ ญั ญาทอ้ งถิ่นที่ไดพ้ ัฒนาและต่อยอด แบบเดมิ คือ - การพัฒนาตอ่ ยอดคือ -

8 รปู ภาพเจ้าของภมู ิปัญญา นางบญุ ยงค์ พนั แดง (เจ้าของภูมิปัญญาตุ๊กตาป้ายงค์)

9 รูปภาพภูมปิ ญั ญา ผลิตภัณฑ์ตุ๊กตาป้ายงค์ ผลติ ภัณฑต์ ๊กุ ตาปา้ ยงค์ ตุ๊กตาทีเ่ ปน็ ภูมิปัญญาของป้ายงค์

10 แบบบนั ทึกชดุ ขอ้ มลู คลงั ปัญญา - ภูมิปญั ญาทอ้ งถ่ิน ตาบลดอนคลัง อาเภอดาเนินสะดวก จงั หวัดราชบุรี ช่อื ภูมปิ ญั ญา : ผลิตภณั ฑ์กระเป๋าหนงั ชอื่ นางสอิง้ นามสกุล เปย้ี ทอง วันเดือนปีเกดิ : 29 กรกฎาคม พ.ศ. 2495 ทอ่ี ยปู่ ัจจบุ ัน (ที่สามารถตดิ ตอ่ ได้) : บา้ นเลขท่ี 11 หมทู่ ี่ 2 ตาบลดอนคลงั อาเภอ/เขต ดาเนนิ สะดวก จงั หวัด ราชบรุ ี รหสั ไปรษณีย์ 70130 โทรศัพท์ : 08 1455 5439 Line ID : - E-mail Address : - Facebook : - ความเป็นมาของบคุ คลคลังปัญญา แต่ก่อนนางสอ้ิง เป้ียทอง ประกอบอาชีพรับจ้างท่ัวไป เม่ือแต่งงานมีครอบครัวจึงเริ่มรับจ้าง เย็บหนงั ตามแบบต่างๆ โดยรับมาจากโรงงานท่กี รงุ เทพฯ ตั้งแต่ปี พ.ศ.2527 เป็นตน้ มา เม่ือมีงานเข้ามา มาก จึงชกั ชวนชาวบา้ นในละแวกใกล้เคียงมาเย็บหนงั ด้วยกนั ต่อมาในปี พ.ศ.2545 จึงเริ่มขยายบ้านรับคนงาน ต้ังเป็นหัตกรรมในครัวเรือน สั่งหนังมาเย็บ เป็นกระเป๋าแบบต่างๆ ออกจาหน่ายตามงานนิทรรศการ ของสินค้า OTOP เม่ือสินค้าเป็นท่ีรู้จักจึงได้ ข้ึนทะเบียนเป็นสินค้าวิสาหกิจชุมชน และได้รับรางวัลสินค้า 3 ดาว ในขณะน้ัน และได้ปรับเปล่ียน รูปแบบมาเป็นกระเป๋ารปู แบบต่างๆ จนถงึ ปัจจุบนั จุดเดน่ ของภูมิปญั ญาทอ้ งถ่นิ - เป็นกระเป๋าทาจากหนังแท้ ก่อนหน้ามีการนาลายหนา้ หมอน ซงึ่ เปน็ วฒั นธรรมของไทยทรง ดา ทเี่ ปน็ ชาติพนั ธุ์ของคนในพ้ืนที่ มาเปน็ ลวดลายในกระเป๋าหนงั ด้วย วตั ถุดิบทใ่ี ช้ประโยชน์ในผลิตภัณฑ์ท่เี กดิ จากภมู ปิ ญั ญา ซ่ึงพ้นื ทอ่ี ืน่ ไม่มี - การใช้หนังวัวแท้ รายละเอยี ดของภมู ปิ ัญญาท้องถนิ่ กระเป๋าหนังยอดนิยม ไม่ว่าจะยุคสมัยไหนก็ต้องเป็นกระเป๋าหนังวัวแท้ การทากระเป๋าหนัง มี ข้อจากัดในการใช้งานแตกต่างกันออกไป นอกจากน้ีหนังทุกชนิดการฟอกมีรูปทรงท่ีไม่สมมาตร ตาม ลักษณะของทรงววั คอื ทัง้ 4 ด้านของหนัง จะมีทรงเป็นโครงเว้า ไม่เป็นเส้นตรง และหนังบางชนิดการ ฟอก มีจุด marking ตามธรรมชาติ มากบ้างน้อยบ้าง กระจายอยู่บนผืนหนัง ดังน้ัน หนัง 1 ผืน จะ สามารถทามาใช้งานได้ไม่เต็ม 100% โดยเฉล่ยี แลว้ จะสามารถใช้งานไดเ้ พียง 70-80% เท่าน้ัน

11 เครอ่ื งมือทใ่ี ช้จะประกอบด้วย ตอกลาย เหล็กดุนและเหล็กตอก ค้อนสลัก กรรไกร ส่ิวสลัก สิ่ว เจาะ เหล็กเจาะรู หนัง สยี อ้ มหนัง เข็ม หนงั เสน้ ผา้ ซบั นา้ ยาขดั เงา และกาวหนัง ขั้นตอนการทา ข้ันตอนแรกออกแบบรูปทรงกระเป๋าลงในกระดาษตามต้องการ แล้วลอกแบบ ลงบนแผ่นหนัง ใช้มีดหรือกรรไกรตัดริมหนังให้เท่ากับแบบที่ลอกไว้ ใช้สาลีชุบน้าลูบบนผิวของหนังให้ ทว่ั เพ่อื ให้หนงั อ่มิ ตัว สะดวกในการดนุ หรอื สลักลวดลาย จากนั้นออกแบบลวดลายแล้วลอกลงผืนหนังที่ ตดั เปน็ รูปทรงกระเปา๋ ซึ่งจะเลือกใช้วิธีก๊อบป้ีหรือเขียนให้เหมือนแบบก็ได้ สลักหรือดุนลวดลายไปตาม ลายที่ลอกไว้ ซึ่งลายท่ีสลักจะสวยงามหรือไม่ก็ข้ึนอยู่กับทักษะและความชานาญ หลังจากทาการสลัก หรือดนุ ลายเรยี บร้อยแล้ว ใชส้ าลชี บุ สีออ่ นซ่งึ เปน็ สพี ้นื ทาบนหนงั ให้ท่วั แล้วใช้สเี ขม้ ทบั ลงไป โดยใช้สาลี แตะเบาๆ บนลวดลาย ระวังอย่าให้สีตกลงไปในร่องลาย เพราะจะทาให้ลายไม่เด่น ดังนั้น ข้ันตอนการ ลงสจี งึ เป็นขัน้ ตอนทส่ี าคัญมาก หลงั จากลงสีเรียบร้อยแล้ว นาไปตากให้สีแห้ง จากนั้นใช้สาลีชุบน้ามัน ขัดเงาทา ให้ท่ัว จะทาให้หนังเป็นเงางาม และยังช่วยให้สีและหนังทนทาน เย็บขอบ โดยมีหนังช้ินเล็ก กุ้นรอบๆ ซงึ่ ขัน้ ตอนนีต้ อ้ งมจี ักรใหญ่สาหรับเยบ็ หนงั อกี 1 ตัว หรืออาจใช้วิธีถักด้วยหนังเส้นสาหรับเย็บ โดยเฉพาะ ผลิตภัณฑ์กระเป๋าหนัง ที่ผลิตในปัจจุบัน มีสีสันท่ีมีให้เลือกหลากหลาย เน้นโทนสีท่ีออกมามี ความสดใส สอดรบั กับกระเป๋ารูปแบบแฟชั่นต่างๆ ตามยุคสมยั รปู แบบและลักษณะการถ่ายทอด การประชาสัมพนั ธ์ เผยแพรภ่ ูมปิ ัญญาท้องถนิ่ )  ยังไมเ่ คยมกี ารเผยแพร/่ ใช้เฉพาะบุคคล  เคยเผยแพรเ่ ฉพาะในชุมชน  มีการเผยแพรผ่ ่านสื่อมวลชนและสือ่ อื่นอย่างแพรห่ ลาย  มีการดูงานจากบุคคลภายนอก จานวน 2 ครั้ง จานวน 40 คน  มีการนาไปใช้  อื่นๆ (ระบุ) ลกั ษณะของภมู ิปัญญาทอ้ งถ่ิน การพัฒนาต่อยอดภมู ปิ ัญญาให้เปน็ นวตั กรรม คณุ คา่ (มูลค่า) และ ความภาคภูมิใจ  ภมู ิปญั ญาทอ้ งถ่นิ /นวตั กรรมทีค่ ดิ คน้ ขน้ึ มาใหม่  ภมู ปิ ัญญาท้องถิ่นดั่งเดิมไดร้ ับการยกย่องถ่ายทอดมาจาก  ภูมิปญั ญาท้องถน่ิ ท่ีไดพ้ ฒั นาและต่อยอด แบบเดิมคือ การทานา้ พรกิ แบบใสน่ ้าตาลทราย การพัฒนาต่อยอดคือ การปรับเปลี่ยนส่วนผสมเป็นน้าตาลมะพร้าวทาให้มีรสหอมหวาน จากมะพร้าวมากขึ้น

12 รูปภาพเจ้าของภูมปิ ญั ญา นางสอ้งิ เป้ยี ทอง (เจ้าของภูมปิ ญั ญาผลติ ภณั ฑ์กระเปา๋ หนัง)

13 รปู ภาพภูมิปญั ญา กระเป๋าแฟชั่นรปู แบบตา่ งๆ กระเปา๋ แฟชัน่ รูปแบบตา่ งๆ ผลติ ภัณฑ์กระเป๋าหนัง

14 คณะผจู้ ัดทา ที่ปรึกษา นายทวสี ิทธ์ิ แซมเพชร ผู้อานวยการ กศน.อาเภอดาเนินสะดวก นางสาวจติ รา ถนั อาบ ครู นางเอื้องทิพย์ แสงรุ่งเรอื ง ครู นางอันชนั จนั ทรพ์ ูล ครู ร่าง/เรียบเรยี งและจดั พิมพ์ ครู กศน.ตาบลดอนคลงั นางสาวชมพู มรธุ าวานิช