พ.ย.62 ตำบลสี่หมื่น อ.ดำเนินสะดวก จ.ราชบุรี

ทาเนยี บภูมิปัญญาท้องถนิ่ เดอื นพฤศจิกายน 2562 กศน.ตาบลสี่หมนื่ ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอาเภอดาเนินสะดวก สานกั งานสง่ เสริมการศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศัยจงั หวดั ราชบรุ ี สานกั งานสง่ เสรมิ การศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศยั สานกั งานปลัดกระทรวงศกึ ษาธกิ าร กระทรวงศึกษาธกิ าร

ก คานา ด้วย กศน.ตาบลสี่หมื่น ได้ดาเนินการจัดทาภูมิปัญญาในท้องถิ่น ให้กับประชาชนในพื้นท่ีตาบลสี่หม่ืน เพ่อื เพิม่ พูนความรู้และทักษะในการดาเนนิ ชวี ติ แบบพอเพียง สามารถเรยี นรู้และฝึกฝนได้ทั้งจากการศึกษาด้วย ตนเอง และได้รับการถ่ายทอดจากผู้อื่น การนาภูมิปัญญามาเผยแพร่เพื่อให้ประชาชนในพ้ืนที่ได้นาไปใช้และ เรียนรู้เพื่อเพ่ิมอาชีพ และประสบการณ์ให้กับตนเองและครอบครัว ให้มีการเจริญเติบโตอย่างต่อเน่ืองและ เก้ือกูลในการผลิตซึ่งกันและกัน โดยการใช้ทรัพยากรที่มีอยู่ให้เกิดประโยชน์และไม่มีสารพิษ เช่น ดิน น้า แสงแดดอยา่ งเหมาะสม เกิดประโยชนส์ งู สดุ มคี วามสมดุลของสภาพแวดล้อมอย่างต่อเนื่อง และเกิดผลในการ เพ่ิมพูนความอุดมสมบูรณ์ของทรัพยากรธรรมชาติด้วย กศน.ตาบลส่ีหมื่น หวังว่าเอกสารเล่มน้ีคงมีประโยชน์ ต่อผูอ้ ่านและผ้ปู ฏบิ ตั ิงานตอ่ ไปไม่มากกน็ ้อย กศน.ตาบลสี่หม่นื พฤศจิกายน 2562

ข สารบัญ คานา หน้า สารบัญ กศน.ตาบลสีห่ ม่ืน ก ข - ภูมปิ ัญญาการสานตะกรา้ และกระเป๋าจากกา้ นมะพร้าว : คณุ ปราณีต ไพศาลนนั ท์ - ภมู ิปัญญาการเพาะเล้ยี งเห็ดในโรงเรือนและทานา้ หมักปุ๋ยชวี ภาพ : คุณยงยุทธิ์ เขียวม่ยุ 1 - ภูมปิ ญั ญาการเพาะเลี้ยงเห็ดหูหนใู นโรงเรอื น : คุณพรทิพย์ ปัญญาไว 5 คณะผูจ้ ดั ทา 9 13

1 แบบบันทกึ ชดุ ขอ้ มลู คลงั ปัญญา-ภูมิปญั ญาทอ้ งถนิ่ ตาบลสี่หมน่ื อาเภอดาเนนิ สะดวก จังหวดั ราชบุรี ชือ่ ภมู ปิ ัญญา : การสานตะกรา้ และกระเป๋าจากกา้ นมะพร้าว (ด้านอุตสาหกรรมและหัตถกรรม) ชื่อ นางปราณตี นามสกลุ ไพศาลนนั ท์ วันเดือนปเี กิด : 29 พฤษภาคม พ.ศ. 2513 ท่ีอยู่ปัจจุบัน (ทีส่ ามารถติดตอ่ ได้) : บา้ นเลขท่ี 65 หมู่ท่ี 5 ตาบล/แขวง ส่หี ม่ืน อาเภอ/เขต ดาเนนิ สะดวก จังหวดั ราชบุรี รหสั ไปรษณีย์ 70130 โทรศพั ท์ : 098-7038584 ความเป็นมาของบุคคลคลังปัญญา นางปราณีต ไพศาลนนั ท์ เปน็ คนอาเภอเมืองราชบุรีโดยกาเนิด แต่ปัจจบุ นั แตง่ งานและยา้ ยมาอยู่ ตาบลสี่หม่นื อาเภอดาเนนิ สะดวก จงั หวัดราชบรุ ี เป็นผ้มู คี วามสามารถทางดา้ นการหตั ถกรรมและการสอน ดว้ ย โดยเปน็ วทิ ยากรให้ความรู้แกค่ รูและนักเรียนในโรงเรียนวัดคูหาสวรรค์ โดยเรม่ิ เรียนและจดจาวธิ ีการ สานตะกรา้ จากก้านมะพร้าวจากปา้ ทีร่ ู้จักกนั ตงั้ แต่ปี 2546 ประมาณ 16 ปี ขณะนนั้ อายุประมาณ 33 โดย เรม่ิ จากการสานตะกรา้ ตามแบบปา้ ที่รู้จกั กัน และ หลังจากน้นั กน็ ามาแกะลวดลายแบบใหม่ดว้ ยตนเองและ ไดม้ ีการนามาพฒั นาต่อยอดทางความคดิ ในรปู แบบความคิดของตนเองโดยการทาเป็นกระเปา๋ ถือ เพื่อสร้าง รายไดเ้ สรมิ เพ่ิมมูลค่าใหก้ บั สินคา้ ใหก้ ับตนเอง นักเรียน และคนในชุมชน หรอื ผู้ท่สี นใจอยากเรยี นรู้ ทาให้ นักเรยี นใช้เวลาวา่ งอยา่ งเป็นประโยชน์ มรี ายได้ช่วงปดิ ภาคเรียน ห่างไกลยาเสพติดและอบายมุขต่างๆดว้ ย จุดเด่นของภูมปิ ัญญาท้องถิ่น เปน็ งานหตั ถกรรม ท่ีทาขนึ้ จากวัตถุดิบท่ีไมใ่ ชแ้ ลว้ ในทอ้ งถน่ิ นามาสรา้ งรายไดใ้ ห้ตนเอง คนในชุมชน นักเรยี น อกี ท้งั ยงั เปน็ การสง่ เสริมใหน้ ักเรยี นใช้เวลาว่างให้เป็นประโยชน์ หารายได้ใหก้ ับตนเอง โดยรบกวน เงนิ ผู้ปกครองน้อยทส่ี ุด และ ทาใหน้ กั เรียนหา่ งไกลจากยาเสพตดิ อีกทงั้ สินคา้ มีความสวยงาม และ นาไปใช้ ประโยชน์ไดจ้ รงิ เชน่ ใชน้ าไปใส่ขนั ข้าวไปทาบญุ ทีว่ ดั ใส่ของใช้จาเป็นอ่ืนๆ ไดอ้ ีกดว้ ย วตั ถุดบิ ที่ใช้ประโยชน์ในผลิตภณั ฑท์ ี่เกดิ จากภมู ปิ ัญญา ซ่ึงพื้นทอี่ นื่ ไม่มี ได้แก่ กา้ นมะพรา้ ว , เชือกพลาสติก , ไม้ไผ่ , ใบตอง , ผกั ตบชวา , หวาย , นา้ มันวานชิ รายละเอียดของภูมิปัญญาท้องถนิ่ รปู แบบในการถ่ายทอดความรู้ ดา้ นการใหค้ วามรู้ ฝกึ ปฏิบัติด้วยวัสดจุ รงิ ทีม่ อี ยู่ในชุมชน ประโยชน์ ท่ีได้จากภมู ปิ ัญญาคอื สามารถนาไปปฏิบตั จิ ริง สร้างรายได้ใหก้ ับผ้เู รียนในการใช้เวลาว่างใหเ้ ปน็ ประโยชน์ ในชว่ งปดิ ภาคเรยี น และทาใหผ้ เู้ รยี นหา่ งไกลยาเสพตดิ ได้อีกดว้ ย รปู แบบและลักษณะการถ่ายทอด การประชาสัมพันธ์ เผยแพร่ภูมิปัญญาท้องถิน่  ยังไม่เคยมีการเผยแผร่/ใช้เฉพาะบคุ คล  เคยเผยแพรเ่ ฉพาะในชมุ ชน  มกี ารเผยแพร่ผ่านสอ่ื มวลชนและสื่ออื่นอย่างแพร่หลาย  มีการดงู านจากบุคคลภายนอกจานวน ……… ครั้ง จานวน ……… คน  มกี ารนาไปใช้  อน่ื ๆ(ระบ)ุ

2 ลักษณะของภมู ิปญั ญาท้องถ่ิน การพฒั นาต่อยอดภูมิปัญญาใหเ้ ปน็ นวตั กรรม คณุ คา่ (มูลคา่ ) และความ ภาคภมู ใิ จ  ภมู ปิ ัญญาท้องถ่นิ /นวัตกรรมทีค่ ดิ คน้ ข้ึนมาใหม่  ภมู ปิ ญั ญาท้องถ่นิ ดัง้ เดิมไดร้ บั การถ่ายทอดมาจาก  ภูมิปญั ญาท้องถ่ินทไ่ี ด้พฒั นาและต่อยอด แบบเดมิ คือ เป็นตะกร้าที่ทาจากกา้ นมะพรา้ ว มีการทาเปน็ การสานลวดลายพน้ื ๆ ไม่มกี ารตกแต่งทาสใี ดๆ การพัฒนาตอ่ ยอดคอื นาก้านมะพร้าวมาดัดแปลง มีการสานเป็นลวดลายแบบใหมต่ ามแบบฉบับความคิดของตนเอง โดยทา การตบแต่งทาน้ามันวานชิ เพ่ือเพิ่มความสวยงามให้กับสนิ ค้า นอกจากนย้ี ังนามาทาเป็นกระเป๋าถือ และ พน่ สี ตบแต่งสนิ ค้าเพื่อความสวยงาม และนามาขายเพมิ่ มูลค่าสินคา้ ให้เป็นรายได้เสริม ให้กบั ตนเอง นักเรยี น และ คนในชุมชน ทาให้ผูว้ ่างงาน ผู้สงู อายุ ไมร่ ู้สึกโดดเดย่ี ว เพราะได้มาพบปะ พูดคุย กับเพื่อนๆดว้ ยกัน

3 รปู ภาพเจ้าของภูมปิ ัญญา นางปราณตี ไพศาลนันท์ (เจ้าของภมู ิปญั ญาการสานตะกรา้ และกระเปา๋ จากก้านมะพรา้ ว)

4 รปู ภาพภมู ิปัญญา ผลติ ภัณฑท์ ีส่ าเร็จแลว้ ผลิตภัณฑท์ ่ยี งั ทาไมส่ าเร็จ ผลิตภัณฑ์ทส่ี าเร็จแล้ว

5 ชอ่ื ภูมิปัญญา : การเพาะเล้ยี งเหด็ ในโรงเรือน และทาน้าหมักปยุ๋ ชวี ภาพ (ดา้ นการเกษตร) ชอื่ นายยงยุทธ์ นามสกุล เขยี วมุ่ย วนั เดอื นปีเกิด : 14 เมษายน พ.ศ. 2506 ท่ีอยู่ปัจจุบนั (ท่ีสามารถติดต่อได้) : บา้ นเลขท่ี 180 หมทู่ ่ี 5 ตาบล/แขวง สห่ี มืน่ อาเภอ/เขต ดาเนนิ สะดวก จงั หวดั ราชบุรี รหัสไปรษณยี ์ 70130 โทรศัพท์ 0824942554 ความเป็นมาของบคุ คลคลงั ปญั ญา นายยงยทุ ธ์ เขียวมุ่ย เป็นคนอาเภอดาเนนิ สะดวกโดยกาเนิด อยตู่ าบลสี่หมน่ื อาเภอดาเนินสะดวก จังหวดั ราชบุรี เปน็ ผ้มู ีความสามารถทางดา้ นการทาเกษตรกรรม โดยเพาะเลย้ี งเห็ดเองในโรงเรือน เห็ดที่ทา เพาะเลี้ยงเองมี 3 สายพันธ์ ได้แก่ เหด็ ภฏู าน เห็ดนางรมฮังการี เหด็ เป๋าฮื้อญ่ีปุ่น และทานา้ หมักปยุ๋ ชวี ภาพ เพื่อนามาใชใ้ นการกาจดั ศัตรูพชื เป็นการลดคา่ ใชจ้ า่ ยในการซอ้ื ยากาจัดศัตรูพชื นอกจากน้ยี งั มีการปลกู ผัก สวนครวั ไว้กินเอง เพอื่ ลดค่าใช้จา่ ยในชวี ิตประจาวนั จดุ เด่นของภมู ปิ ัญญาท้องถิ่น ทาใหม้ อี าชีพท่มี น่ั คง สามารถส่งเสริมอาชีพได้ เปน็ การลดตน้ ทนุ ในการซ้ือ เพราะมกี ารทาเชือ้ เห็ดเอง ไม่ต้องสัง่ ซื้อจากท่ีอนื่ นอกจากน้ยี งั มกี ารทานา้ หมักปยุ๋ ชวี ภาพใช้เองเพื่อลดต้นทนุ ในการซื้อยาฆา่ แมลง โดยนา ผลติ ภณั ฑ์ในชมุ ชนท่เี หลอื ใชแ้ ล้ว มาหมักเป็นนา้ หมักปยุ๋ ชวี ภาพ วตั ถุดิบท่ใี ชป้ ระโยชน์ในผลติ ภณั ฑ์ที่เกิดจากภูมปิ ัญญา ซึ่งพ้ืนทีอ่ ืน่ ไม่มี ไดแ้ ก่ (วตั ถดุ บิ ทนี่ ามาใชใ้ นการทาเชื้อเหด็ ) ขเี้ ล่อื ย , รา , ปูนขาว , ดีเกลือ , ปุ๋ยยูเรีย , อาหารเสรมิ (วัตถุดบิ ที่นามาใช้ในการนา้ หมักปุ๋ยชวี ภาพ) พรกิ ยาสูบ โดยการนา กลว้ ย มะละกอ ฟักทอง นามาสบั หยาบและหมักกบั กากนา้ ตาล และ สารเรง่ ภด.2 เพื่อนามาใชใ้ นการเพิ่มประสทิ ธภิ าพของเหด็ และ เร่งการเจริญเติบโตของพืชผล นอกจากนี้ยังมีการนาพืชผกั ที่ทง้ิ แลว้ นามาหมกั เปน็ น้าปยุ๋ ชวี ภาพเพอ่ื ใช้ในการ กาจดั ศัตรูพืชโดยไม่ต้องใช้ยาฆา่ แมลง รายละเอยี ดของภูมปิ ัญญาท้องถ่นิ - รูปแบบในการให้ความรู้ ฝึกปฏิบัติจริงในพื้นทจ่ี ริง ประโยชน์ทีไ่ ด้จากภมู ปิ ัญญา คือ สามารถนาไป ปฏิบตั ไิ ด้จริง ทาให้เกดิ แนวคิดใหม่ๆในการเพาะเล้ยี งเชื้อเห็ดเอง ลดต้นทนุ ในการซื้อก้อนเชื้อเห็ดราคาแพง และ ยงั ลดตน้ ทุนในการซ้ือยาฆา่ แมลงอกี ดว้ ย รูปแบบและลักษณะการถ่ายทอด การประชาสมั พันธ์ เผยแพร่ภูมปิ ัญญาทอ้ งถน่ิ  ยงั ไมเ่ คยมีการเผยแผร/่ ใช้เฉพาะบคุ คล  เคยเผยแพร่เฉพาะในชุมชน  มกี ารเผยแพรผ่ า่ นส่ือมวลชนและสือ่ อ่นื อยา่ งแพร่หลาย  มกี ารดงู านจากบุคคลภายนอกจานวน ……… ครั้ง จานวน ……… คน  มีการนาไปใช้  อน่ื ๆ(ระบุ)

6 ลักษณะของภมู ิปญั ญาท้องถิ่น การพัฒนาตอ่ ยอดภมู ปิ ัญญาใหเ้ ปน็ นวตั กรรม คุณค่า(มูลคา่ ) และความ ภาคภมู ิใจ  ภมู ปิ ญั ญาท้องถิ่น/นวตั กรรมท่ีคดิ ค้นขนึ้ มาใหม่  ภมู ิปัญญาท้องถิ่นดง้ั เดมิ ไดร้ ับการถ่ายทอดมาจาก  ภูมิปญั ญาท้องถน่ิ ทไ่ี ด้พัฒนาและตอ่ ยอด แบบเดมิ คือ - ซือ้ ก้อนเช้อื เหด็ มาเอง การพฒั นาต่อยอดคอื - ทากอ้ นเชื้อเห็ดใชเ้ อง โดยการผสมและทบุ กอ้ นเช้ือเห็ดเอง อบเชือ้ เห็ดเอง ใสแ่ กลบ ใส่เชื้อเห็ดลงไป เอง ช่วยลดต้นทุนในการซื้อก้อนเหด็

7 รปู ภาพเจ้าของภมู ปิ ัญญา นายยงยุทธ์ เขียวม่ยุ (เจา้ ของภมู ปิ ญั ญาการเพาะเล้ียงเห็ดในโรงเรือน และการทาน้าหมกั ปุ๋ยชีวภาพ)

8 รปู ภาพภมู ปิ ัญญา รูปการทาเหด็ ในโรงเรือน รปู เพาะเช้ือเห็ดเอง รปู เช้ือเหด็ ทส่ี มบูรณ์แลว้ พรอ้ มเพาะ รปู น้าหมกั ป๋ยุ ชวี ภาพ

9 ชอื่ ภมู ิปัญญา : การเพาะเล้ยี งเห็ดหูหนใู นโรงเรอื น (ดา้ นอุตสากรรมและหัตถกรรม) ชือ่ นางพรทิพย์ นามสกุล ปัญญาไว วันเดือนปเี กดิ : 9 มกราคม พ.ศ. 2502 ท่อี ยู่ปจั จบุ ัน (ที่สามารถติดตอ่ ได้) : บ้านเลขท่ี 59 หมทู่ ่ี 5 ตาบล/แขวง สี่หมน่ื อาเภอ/เขต ดาเนินสะดวก จังหวดั ราชบรุ ี รหัสไปรษณยี ์ 70130 โทรศัพท์ 0640728075 ความเปน็ มาของบคุ คลคลังปญั ญา คุณพรทพิ ย์ ปัญญาไว เปน็ คนอาเภอดาเนินสะดวกโดยกาเนิด อยู่ตาบลสีห่ มนื่ อาเภอดาเนินสะดวก จังหวัดราชบุรี เป็นผมู้ ีความสามารถทางด้านการทาเกษตรกรรม โดยเพาะเล้ียงเหด็ เองในโรงเรือนและทาน้า หมกั ปุ๋ยชีวภาพ การเพาะเลีย้ งเหด็ เป็นภูมปิ ญั ญาท้องถ่นิ ด้ังเดิมไดร้ บั การถ่ายทอดมาจากบรรพบุรษุ แบบเดิม คอื ซ้ือก้อนมาจากท่ีอื่น แบบใหม่ คือ ทาเช้ือเห็ดและก้อนใชเ้ อง โดยการผสมและทุบก้อนเช้ือเหด็ เอง อบเชื้อ เห็ด ใส่แกลบ ใสเ่ ช้ือลงไป และนอกจากนย้ี ังมีการหมกั ปุ๋ยแบบเกษตรอนิ ทรีย์ เพอื่ ลดตน้ ทุนในการซื้อยาฆา่ แมลงและไม่เปน็ อนั ตรายต่อสุขภาพด้วย เห็ดทเ่ี พาะเลี้ยงในโรงเรอื นเอง คือ เหด็ หหู นูดา จุดเด่นของภมู ปิ ัญญาท้องถ่ิน ทาให้มีอาชีพท่ีมั่นคง สามารถส่งเสรมิ อาชีพ เปน็ การลดตน้ ทุนการผลิต เพราะมีการซือ้ เชอ้ื เห็ดเอง ซึ่ง สามารถลดค่าใช้จา่ ยได้ ไม่ตอ้ งสัง่ ซอ้ื จากท่ีอน่ื วตั ถดุ ิบทใ่ี ชป้ ระโยชนใ์ นผลติ ภัณฑท์ ่ีเกิดจากภูมปิ ญั ญา ซ่ึงพ้ืนท่อี ื่นไม่มี ไดแ้ ก่ (วตั ถดุ ิบทน่ี ามาใชใ้ นการทาเชือ้ เหด็ ) ขเี้ ลอื่ ย , รา , ปูนขาว , ดีเกลือ , ปุ๋ยยูเรีย , อาหารเสรมิ (วตั ถุดบิ ท่ีนามาใชใ้ นการนา้ หมักปยุ๋ ชวี ภาพ) กะปิ , นา้ ปลา , ชรู ส , หอมแดง , ไข่ไก่ , น้า นามาผสม กันและตากแดดท้ิงใหน้ า้ เป็นสแี ดงออกมว่ งจงึ จะสามารถนามาใชไ้ ด้ รายละเอียดของภูมปิ ัญญาท้องถ่นิ รูปแบบในการใหค้ วามรู้ ฝึกปฏบิ ัตจิ ริงในพื้นท่ีจริง ประโยชนท์ ีไ่ ด้จากภมู ิปัญญาคือสามารถนาไปปฏบิ ตั ิ ได้จริง รปู แบบและลักษณะการถ่ายทอด การประชาสัมพันธ์ เผยแพร่ภมู ิปัญญาทอ้ งถิ่น  ยงั ไมเ่ คยมกี ารเผยแผร/่ ใชเ้ ฉพาะบคุ คล  เคยเผยแพรเ่ ฉพาะในชมุ ชน  มกี ารเผยแพร่ผ่านสือ่ มวลชนและสือ่ อื่นอยา่ งแพร่หลาย  มกี ารดงู านจากบุคคลภายนอกจานวน ……… ครั้ง จานวน ……… คน  มกี ารนาไปใช้  อน่ื ๆ(ระบุ)

10 ลักษณะของภมู ิปญั ญาท้องถ่ิน การพฒั นาตอ่ ยอดภูมิปัญญาให้เป็นนวตั กรรม คุณค่า(มลู ค่า) และความ ภาคภมู ใิ จ  ภมู ิปญั ญาท้องถิ่น/นวัตกรรมท่ีคดิ ค้นข้นึ มาใหม่  ภูมิปญั ญาทอ้ งถ่นิ ด้ังเดิมไดร้ ับการถ่ายทอดมาจาก  ภูมิปัญญาท้องถิ่นท่ไี ด้พัฒนาและตอ่ ยอด แบบเดิมคอื ซ้อื กอ้ นเชือ้ เห็ดมาเอง การพฒั นาตอ่ ยอดคือ ทาเชื้อเห็ดและก้อนใช้เอง โดยการผสมและทบุ ก้อนเชอ้ื เหด็ เอง อบเชอื้ เห็ด ใสแ่ กลบ ใสเ่ ชื้อลงไปเอง ช่วยลดต้นทนุ ในการซอ้ื กอ้ นเหด็

11 รูปภาพเจ้าของภูมิปัญญา นางพรทิพย์ ปัญญาไว (เจ้าของภมู ิปัญญาการเพาะเล้ียงเห็ดหหู นใู นโรงเรือน)

12 คณะผจู้ ดั ทา ที่ปรกึ ษา ผอ.กศน.อาเภอดาเนินสะดวก ครู นายทวสี ทิ ธิ์ แซมเพชร ครู นางสาวจิตรา ถันอาบ ครู นางเออ้ื งทพิ ย์ แสงร่งุ เรือง นางอนั ชัน จนั ทรพ์ ลู ครู กศน.ตาบลส่ีหมน่ื ร่าง/เรียบเรยี งและจดั พิมพ์ นางสาวสณุ ี คาเลิศ