ธ.ค.62 ภูมิปัญญาท้องถิ่น ต.แพงพวย อ.ดำเนินสะดวก จ.ราชบุรี

ทำเนยี บภูมปิ ัญญาทอ้ งถ่นิ เดอื น ธันวาคม 2562 กศน.ตำบลแพงพวย ศูนยก์ ารศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศยั อำเภอดำเนนิ สะดวก สำนักงานส่งเสรมิ การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั จังหวัดราชบุรี สำนักงานสง่ เสรมิ การศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศัย สำนักงานปลัดกระทรวงศึกษาธกิ าร กระทรวงศกึ ษาธกิ าร

คำนำ ด้วยกศน.ตำบลแพงพวย ได้ดำเนินการจัดทำภูมิปัญญาในท้องถิ่น ให้กับประชาชนในพื้นที่ตำบล แพงพวย เพื่อเพิ่มพูนความรู้และทักษะการในการดำเนินชีวิตแบบพอเพียง สามารถเรียนรู้และฝึกฝนได้ทั้ง จากการศึกษาด้วยตนเอง และรบั การถ่ายทอดจากคนอ่ืน การนำภมู ปิ ญั ญามาเผยแพร่ เพ่ือใหป้ ระชาชนใน พื้นที่ได้นำไปใช้และเรียนรู้ เพิ่มอาชีพและประสบการณ์ให้กับตนเองและครอบครัว ให้มีการเจริญเติบโต อย่างต่อเนื่องและเกื้อกูลในการผลิตซึ่งกันและกัน โดยการใช้ ทรัพยากรที่มีอยู่ให้เกิดประโยชน์และไม่มี สารพิษ เช่น ดิน น้ำ แสงแดดอย่างเหมาะสมเกิดประโยชน์สูงสุด มีความสมดุล ของสภาพแวดล้อมอย่าง ต่อเนื่อง และเกิดผลในการเพิ่มพูนความอุดมสมบูรณ์ของทรัพยากร ธรรมชาติด้วย กศน.ตำบลแพงพวย หวงั ว่าเอกสารเล่มนีค้ งมีประโยชนต์ อ่ ผอู้ ่านและผู้ปฏบิ ตั งิ านต่อไป กศน.ตำบลแพงพวย ธันวาคม 2562

สารบัญ หนา้ คำนำ 1 สารบญั 4 กศน.ตำบลแพงพวย 6 - การทำมะพรา้ วน้ำหอมอนิ ทรยี ์ : นางสาวนวนลออ เกิดเกยี รติกลุ - ชมพู่ : นางสริ ิมา ไชยอนกุ ุล - การสานตะกร้า : นางอรทัย บุญรอด คณะผู้จดั ทำ

1 แบบบนั ทกึ ชดุ ขอ้ มูลคลังปัญญา - ภูมปิ ญั ญาท้องถ่ิน ตำบลแพงพวย อำเภอดำเนนิ สะดวก จงั หวดั ราชบรุ ี ช่อื ภมู ิปัญญา มะพรา้ วนำ้ หอมอินทรยี ์ ช่อื นวลลออ นามสกุล เทิดเกยี รติกุล ท่ีอยู่ปจั จุบัน (ท่สี ามารถติดตอ่ ได้) บา้ นเลขที่ 91 หมู่ท่ี 2 ตำบลแพงพวย อำเภอ/เขต ดำเนินสะดวก จงั หวดั ราชบุรี รหสั ไปรษณยี ์ 70130 โทรศพั ท์ 08-1909-0226 พกิ ดั ทางภมู ศิ าสตร์ ค่า X : 13.623345 ค่า Y : 100.017003 ความเปน็ มาของบุคคลคลังปญั ญา มะพร้าวน้ำหอม เป็นสินค้าที่ตลาดมีการขยายตัวมากขึ้นเรื่อยๆ โดยเฉพาะตลาดในประเทศจีน จึง เปน็ สนิ ค้าทีค่ นจีนนยิ มบริโภค และตลาดใหญๆ่ อีกแห่งท่ตี ามมาคอื ตลาดในสหรัฐอเมรกิ า ถือเป็นตลาดใหญ่ ไม่แพ้กัน เพราะผู้ที่ชื่นชอบดื่มน้ำมะพร้าวเล็งเห็นถึงคุณค่าทางโภชนาการที่จะได้รับ จึงนิยมบริโภคมากขนึ้ ณ เวลานี้ มะพร้าวจึงเป็นที่ต้องการของตลาดอย่างต่อเนื่อง ซึ่งการทำสวนมะพร้าวในหลายๆ พื้นที่ของ ประเทศไทย เกษตรกรได้มีการปรับตัวมากขึ้น เพื่อให้ผลผลิตอย่างมะพร้าวที่ส่งออกไปจำหน่ายยังตลาด ต่างประเทศมีคุณภาพ เกษตรกรบางรายมกี ารคิดค้นเทคโนโลยีใหม่ๆ เขา้ มาปรบั ใช้มากข้ึน จึงช่วยให้การทำ สวนมะพร้าวในยุคนี้มีความสะดวกสบายมากขึ้น และได้ผลผลิตที่ตรงตามความต้องการของตลาดอีกด้วย คุณวีระเกียรติเป็นเกษตรกรผู้ปลูกมะพร้าวน้ำหอม ซึ่งก่อนหน้านี้เรียกได้ว่าพี่แดงถือเป็นเซียนเรื่อง การเกษตร ทำแคนตาลูป แต่ต้องเลิกปลูกด้วยเหตุผลท่ีการปลูกพืชผลไม้ต้องใช้คนงานเยอะ และต้องมีเวลา เขา้ สวนทกุ วนั ไม่สามารถปลีกตัวไปทำอาชีพเสริมได้ จึงเรมิ่ ลองมาศึกษาเร่ืองการเพาะพันธ์ุมะพร้าวน้ำหอม เพราะคดิ วา่ มะพร้าวนำ้ หอมเป็นพืชท่ีใหร้ ายไดแ้ น่นอน มีรายไดเ้ ขา้ มาทุกเดือน จุดเด่นของภมู ปิ ัญญาท้องถิ่น \"มะพรา้ วน้ำหอมท่ี Aromatic Farm ทำไมถงึ ทั้งหอมท้ังหวาน\" เพราะการดแู ลแบบตน้ ตอ่ ตน้ เป็นประจำทุกวนั ของคุณออน ดว้ ยการติดตามผลการเปล่ียนแปลงของต้น มะพรา้ วนำ้ หอมในแต่ละวัน ผ่านระบบ QR Code ที่ช่วยใหค้ ณุ ออนจดบนั ทึกการเปลยี่ นแปลงผา่ น Smart Phone และใชผ้ ลน้ันประกอบการวางแผนการทำงานต่อไปในอนาคต Aromatic Farm มกี ารแบง่ โซนการ ปลูกออกเปน็ 3 โซน คือโซนสเี หลือง สีแดง และสีนำ้ เงิน และมกี ารตั้งชือ่ ให้กบั ตน้ มะพร้าวแต่ละต้นเพ่ือง่าย ตอ่ การจดบันทกึ และมีการเก็บสถติ ิการตดิ ผล เกบ็ ตัวอยา่ งความหวานของมะพร้าวในแต่ละตน้ เพื่อแบง่ เกรดใหต้ รงตามความต้องการของลูกค้า และเพ่ือให้ง่ายต่อการบำรงุ การดูแลเพื่อให้ได้มะพรา้ วน้ำหอมท่ีได้ คุณภาพมากทีส่ ดุ การดูแลดว้ ยวถิ ีอินทรยี ์ เพื่อให้ธรรมชาติเกอื้ กลู ธรรมชาตดิ ้วยกันเอง สง่ ผลให้ดนิ มีความอดุ ม สมบูรณ์ดี ทำให้ Aromatic Farm กลายเป็นฟารม์ ไส้เดือนขนาดยอ่ มโดยอตั โนมัติ แน่นอนวา่ ปุย๋ ที่ไดจ้ าก ธรรมชาติท่เี กิดจากมลู ไสเ้ ดือนน้นั ไมก่ ่อให้เกิดต้นทนุ ใด ๆ ยังส่งผลดีตอ่ ระบบนเิ วศ และยงั ให้ธาตุอาหารต่อ ตน้ มะพรา้ วได้เปน็ อย่างดีอีกด้วย

2 วตั ถดุ ิบที่ใชป้ ระโยชน์ในผลิตภัณฑท์ ่ีเกิดจากภมู ิปัญญา ซ่ึงพน้ื ทอี่ น่ื ไม่มี ได้แก่ มะพร้าวพันธ์ุนำ้ หอมทีเ่ ป็นวัตถุหลกั ในการเพาะพนั ธุ์ เป็นผลผลิตที่มีจำนวนมากในพ้นื ท่ีอำเภอ ดำเนินสะดวก จึงเป็นต้นทนุ ท่รี าคาไม่สูงเมื่อนำมารวมกับค่าขนส่ง อีกท้งั ขยุ มะพร้าวก็เปน็ วัตถดุ ิบทหี่ าได้ งา่ ยในชุมชน รายละเอยี ดของภูมปิ ัญญาท้องถิน่ (ลกั ษณะภูมปิ ญั ญา/รปู แบบ/วิธีการ/เทคนคิ ท่ีใช/้ ภาพถ่ายหรอื ภาพวาดประกอบ/พัฒนาการของผลิตภณั ฑห์ รอื ผลงาน/กระบวนการสร้างภมู ิปัญญา/ลกั ษณะการใช้ ประโยชนจ์ ากภมู ิปัญญาที่เกิดขึน้ ฯลฯ) การเพาะพนั ธม์ุ ะพร้าวนำ้ หอม ให้เลือกดูลูกมะพร้าวท่ีแก่จัด แลว้ นำมาฝานบรเิ วณหวั ออกประมาณ ครงึ่ หนึ่ง เพ่ือเป็นการเปิดทางให้หนอ่ มะพรา้ วแทงขึ้นมาได้เรว็ ขึ้น และสะดวกต่อการแทงยอดออกมา จากนน้ั เม่ือเราเตรียมมะพรา้ วตามจำนวนทีต่ อ้ งการแลว้ ต้องปฏบิ ัตดิ ังน้ี Aromatic Farm เลือกวิธกี ารทำให้มะพร้าวผลดก ไดค้ ุณภาพ ดว้ ยการเล้ียงชันโรง เพอ่ื ผสมเกสร ชันโรงน้นั เปน็ แมลงขนาดเล็กทมี่ พี ฤตกิ รรมคลา้ ยผงึ้ ชอบเก็บนำ้ หวานจากดอกไม้มาใช้เป็นอาหาร แต่ข้อดี ของชันโรงคือไม่มเี หล็กในจึงไม่สามารถต่อยคนได้ และดว้ ยพื้นทขี่ อง Aromatic Farm ทไี่ ม่มเี คมีเลยจงึ ทำ ใหช้ ันโรงนั้นสามารถท่ีจะอาศัยอยู่ได้ และทำหน้าทไ่ี ด้อย่างมปี ระสทิ ธภิ าพ รูปแบบและลกั ษณะการถ่ายทอด การประชาสมั พันธ์ เผยแพรภ่ มู ิปญั ญาท้องถนิ่  ยังไม่เคยมีการเผยแพร/่ ใช้เฉพาะบุคคล  เคยเผยแพรเ่ ฉพาะในชุมชน  มกี ารเผยแพร่ผา่ นสื่อมวลชนและสอื่ อ่ืนอย่างแพร่หลาย  มีการดูงานจากบุคคลภายนอก จำนวน..........20.......คร้งั จำนวน........1,000......คน มกี ารนำไปใช้ ในพน้ื ท่.ี ....................คน นอกพนื้ ท่ี................คน อืน่ ๆ ลกั ษณะของภมู ิปญั ญาท้องถิ่น การพฒั นาตอ่ ยอดภมู ปิ ัญญาให้เปน็ นวัตกรรม คณุ ค่า (มลู ค่า) และความ ภาคภูมใิ จ  ภูมปิ ัญญาท้องถิน่ /นวตั กรรมที่คิดคน้ ขึน้ มาใหม่  ภมู ิปัญญาท้องถ่นิ ดงั่ เดมิ ได้รับการยกย่องทอดมาจาก เกษตรกรอำเภอดำเนนิ สะดวกส่วนใหญ่ปลูกมะพร้าวนำ้ หอม จงึ มกี ารถ่ายทอดเทคนิค วิธกี ารปลูก และดูแล รักษา และวธิ ีการเกบ็ เก่ียวผลผลติ ทำให้มกี ารดูแลใหไ้ ด้พนั ธุ์ทดี่ ี ไดร้ าคาสงู แบบเดมิ การเพาะพนั ธมุ์ ะพร้าวนำ้ หอม จากการถ่ายทอดจากบรรพบุรษุ เปน็ แบบดัง้ เดมิ และมีการเพาะ แบบอิงธรรมชาติเป็นหลกั จึงทำให้ผลผลติ ที่ได้มีอัตราการงอกจำนวนน้อย การพัฒนาตอ่ ยอดคือ มกี ารนำเทคโนโลยีและการใช้สารเคมีเข้ามาใช้มากขึน้ ทำใหอ้ ตั ราการงอกของพันธ์ุมะพร้าวมี จำนวนมากข้นึ ลดการสูญเสียของมะพร้าว ซ่งึ เปน็ ตน้ ทนุ การผลติ ลงได้.

3 รูปภาพเจา้ ของภูมิปญั ญา

4 รูปกิจกรรม

5 แบบบนั ทึกชุดขอ้ มลู คลังปัญญา - ภมู ปิ ญั ญาทอ้ งถน่ิ ตำบลแพงพวย อำเภอดำเนนิ สะดวก จงั หวดั ราชบรุ ี ชอื่ ภูมิปัญญา การทำชมพู่ ชื่อ นางสริ ิมา นามสกลุ ไชยอนุกลุ ท่อี ยู่ปัจจบุ ัน (ทส่ี ามารถติดต่อได้) บา้ นเลขที่ 41 หมทู่ ี่ 7 ตำบล/แขวง แพงพวย อำเภอ/เขต ดำเนนิ สะดวก จงั หวัด ราชบรุ ี รหัสไปรษณีย์ 70130 โทรศพั ท์ 0621911181 Line ID 062191118 ความเปน็ มาของบุคคลคลงั ปญั ญา ชมพู่ทับทิมจันทร์เป็นผลไม้เมืองร้อนท่ีมีความต้องการของตลาดค่อนข้างสูง เน่ืองจากชมพู่ ทับทิมจันทร์เป็นผลไม้ท่ีมีรสชาติหวานกรอบ ผิวสีแดง ผลโต ผิวเรียบสวย โดยนิยมปลูกมากในพื้นท่ีภาค กลาง แต่ปัญหาที่สำคัญของเกษตรกรในการปลูกชมพู่คือ การระบาดของโรคแมลงและศัตรูพืชที่เป็น ปัญหาสำคัญทำให้ผลผลิตของชมพู่ทับทิมจันทร์ลดลง ทำให้เกษตรกรผู้ปลูกชมพู่ทับทิมจันทร์ส่วนใหญ่มี การใช้สารเคมีป้องกันกำจัดศัตรูพืชกันมาก ส่งผลให้ผู้บริโภคบางส่วนกลัวสารเคมีตกค้างหลงเหลืออยู่ใน ผลผลิต ทำให้การปลูกชมพู่ปลอดสารจึงเป็นโจทย์ท่ียากและท้าทายมากสำหรับเกษตรกร จุดเดน่ ของภมู ปิ ัญญาท้องถิ่น ผลมีขนาดใหญ่กว่า ผิวมันวาวค่อนข้างหนา เน้ือแน่น รสชาติหวาน ไม่มีเมล็ด สามารถมองเห็น เส้นเอ็นที่ผลได้อย่างชัดเจน ไม่บอบช้ำง่าย ติดผลน้อยกว่าเม่ือเทียบกับสายพันธุ์อื่น ลักษณะโดยทั่วไป ของชมพู่ทับทิมจันทร์เป็นพืชที่มีต้องการน้ำในปริมาณมากแต่ จะไม่ชอบน้ำท่วมขังควรยกร่องให้กว้าง ประมาณ 6-8 เมตร ส่วนความสูงขึ้นอยู่กับความเหมาะสมของแต่ละพ้ืนท่ี สามารถปลูกได้ในดินทุกชนิด รูปแบบและลกั ษณะการถ่ายทอด การประชาสัมพันธ์ เผยแพรภ่ มู ปิ ญั ญาทอ้ งถิ่น (ทส่ี ะทอ้ นความ น่าเช่อื ถอื การยอมรับผ่านบุคคล/ชมุ ชน/องคก์ ร/รางวลั /ใบประกาศ/การจดทะเบยี นลิขสิทธิ์ สื่อดิจทิ ัล/ เอกสารเผยแพร่ผา่ นผบั คลิป(VDO)ฯลฯ)  ยังไมเ่ คยมีการเผยแพร่/ใชเ้ ฉพาะบุคคล  เคยเผยแพร่เฉพาะในชุมชน มีการเผยแพร่ผา่ นส่ือมวลชนและสือ่ อน่ื อยา่ งแพรห่ ลาย มีการดงู านจากบคุ คลภายนอก จำนวน.....................ครง้ั จำนวน...................คน มีการนำไปใช้ ในพนื้ ท่ีมากกวา่ 20 คน นอกพ้ืนที.่ ...............คน อ่นื ๆ

6 รูปเจ้าของภูมิปัญญา

7 รูปกิจกรรม

8 แบบบันทกึ ชดุ ข้อมลู คลังปัญญา-ภมู ปิ ญั ญาทอ้ งถนิ่ ตำบลแพงพวย อำเภอดำเนนิ สะดวก จงั หวัดราชบุรี ชอื่ ภมู ิปัญญา การทำตะกรา้ จากเชือกมัดฟาง ชื่อ นางอรทยั นามสกุล บญุ รอด ทีอ่ ยู่ปจั จุบนั (ท่ีสามารถติดต่อได้) บา้ นเลขท่ี 93 หมทู่ 3่ี ตำบล/แขวง แพงพวย อำเภอ/เขต ดำเนินสะดวก จงั หวดั ราชบรุ ี รหัสไปรษณีย์ 70130 โทรศัพท์ 0617416195 Line ID 0617416195 ความเปน็ มาของบุคคลคลงั ปญั ญา สมัยก่อน ปู่ ย่า ตา ยาย ไดท้ ำการจกั สานของใช้ในการประกอบอาชพี และการดำรงชวี ติ โดยนำวัสดุ จากธรรมชาตมิ าใชใ้ นการจักสาน เชน่ ไม้ไผ่ หญา้ แฝก กก ผือ และอีกหลาย ๆ อยา่ ง จนก่อให้เกดิ งานอาชีพ ที่สืบต่อกันมาเป็นภูมิปัญญาสู่ลูกหลาน แต่เดิมกลุ่มแม่บ้านรวมกลุ่มกันจักสานตะกร้าแต่ยังไม่ประสบ ผลสำเร็จเท่าที่ควร ทั้งนี้เนื่องจากผลิตภัณฑ์ยังไม่หลากหลาย ไม่ทันสมัยทำให้สินค้าไม่เป็นที่ต้องการของ ตลาด จึงมองเห็นช่องทางในการพัฒนาผลิตภัณฑ์ด้วยการใช้วัสดุในการจักสานจากเดิมเป็นไม้ไผ่ และ ทางมะพร้าว หันมาเพิ่มวัสดุเป็นเชือกปอฟางเมคราเม่ ทางกลุ่มจึงได้ขอรับการสนับสนุนให้ส่งเสริมอาชีพ หลกั สูตรการทำผลติ ภณั ฑ์จากเชอื กมัดฟาง เน่อื งจากเชอื กมัดฟางมีความทนและมีสีสันต์สวยงาม เป็นที่นิยม ของคนในปัจจบุ นั จดุ เด่นของภูมิปัญญาท้องถ่ิน ประชาชนมรี ายไดจ้ ากการสานตะกรา้ รูปแบบต่างๆจากเชือกมัดฟาง มีงานทำสามารถแก้ปญั หาการวา่ งงาน และสง่ เสรมิ ความเขม้ แขง็ ให้แก่เศรษฐกจิ ชมุ ชนสภาพสงั คมปจั จบุ ัน รายละเอียดของภมู ปิ ัญญาท้องถิ่น มีการพัฒนาจากการสานตะกรา้ ที่มลี ายตา่ งๆแล้ว ยงั พัฒนาในการสานใหเ้ ป็นของใชแ้ บบอ่นื เชน่ กระเปา๋ ถือ กระเป๋าสะพายหลงั ฯลฯ รปู แบบและลักษณะการถา่ ยทอด การประชาสมั พันธ์ เผยแพรภ่ มู ปิ ัญญา  ยังไมเ่ คยมีการเผยแพร/่ ใชเ้ ฉพาะบุคคล  เคยเผยแพร่เฉพาะในชมุ ชน มีการเผยแพร่ผ่านสอ่ื มวลชนและสือ่ อน่ื อย่างแพรห่ ลาย มกี ารดงู านจากบุคคลภายนอก จำนวน.....................ครั้ง จำนวน...................คน  มกี ารนำไปใช้ ในพืน้ ที่มากกว่า 20 คน นอกพนื้ ที่................คน อน่ื ๆ

9 รูปเจ้าของภูมิปัญญา

10 รปู กจิ กรรม

ท่ปี รกึ ษา คณะผ้จู ัดทำ นายทวสี ิทธ์ิ แซมเพชร ผอ.กศน.อำเภอดำเนินสะดวก นางสาวจติ รา ถนั อาบ ครู นางอ้ืองทิพย์ แสงรุ่งเรอื ง ครู นางอนั ชนั จนั ทรพ์ ูล ครู รา่ ง/เรียบเรียงและจัดพิมพ์ ครู กศน.ตำบลแพงพวย นางกอบกูล ต้ังฑีฆะรักษ์