เรื่อง พลเมืองดิจิทัลและความฉลาดทางดิจิทัล4

เร่ือง พลเมืองดิจิทลั และความฉลาดทางดิจิทลั จดั ทาโดย นางสาว อรปรียา ชุมภูคา ช้นั มธั ยมศึกษาปี ที่ 6/4 เลขท่ี 17 เสนอ คุณครู วชิ ยั สิงหน์ อ้ ย โรงเรียนสันกาแพง จงั หวดั เชียงใหม่ พ้นื ท่ีการศกึ ษา เขตท่ี ๓๔

พลเมืองดิจทิ ลั และความฉลาดทางดิจิทลั เป็นพลเมืองท่ีมีความสามารถในการใชอ้ ินเทอร์เน็ตในการบริหาร จดั การ ควบคุม กากบั ตน รู้ผดิ รู้ถูก และรู้เท่าทนั เป็นบรรทดั ฐาน ในการใชเ้ ทคโนโลยดี ิจิทลั อยา่ งเหมาะสม มีความรับผดิ ชอบ เรียนรู้ท่ีจะใชเ้ ทคโนโลยอี ยา่ งชาญฉลาด และปลอดภยั พลเมือง ดิจิทลั จึงตอ้ งตระหนกั ถึงโอกาสและความเส่ียงในโลกดิจิทลั เขา้ ใจถึงสิทธิและความรับผดิ ชอบในโลกออนไลน์ ความเป็น พลเมืองดิจิทลั นบั เป็นมาตรฐานหน่ึงดา้ นทางเทคโนโลยกี ารศึกษา ท่ีเสนอโดยสมาคมเทคโนโลยกี ารศึกษานานาชาติ (ISTE:International Society for Technology in Education) เพือ่ ใหผ้ เู้ รียนสามารถแสดงความเขา้ ใจประเดน็ ทางสังคม วฒั นธรรม และความเป็นมนุษย์ ที่เกี่ยวขอ้ งกบั เทคโนโลยี สารสนเทศ และปฏิบตั ิตนอยา่ งมจี ริยธรรมและตามครรลอง กฎหมายใหใ้ ชข้ อ้ มูลข่าวสารไดอ้ ยา่ งปลอดภยั ถูกกฎหมาย ซ่ึงมี ความสาคญั ในทกั ษะแห่งการเรียนรู้ในศตวรรษท่ี 21 ทกั ษะสาคญั ที่จะทาใหเ้ ป็นพลเมอื งดิจิทลั ที่สมบูรณ์

ความฉลาดทางดจิ ิทลั เป็นผลจากศึกษาและพฒั นาของ DQ institute หน่วยงานท่ีเกิดจาก ความร่วมมอื กนั ของภาครัฐและเอกชนทวั่ โลกประสานงาน ร่วมกบั เวลิ ดอ์ ีโคโนมกิ ฟอรั่ม (World Economic Forum) ที่มงุ่ มน่ั ใหเ้ ดก็ ๆ ทุกประเทศไดร้ ับการศึกษาดา้ นทกั ษะพลเมอื งดิจิทลั ท่ีมี คุณภาพและใชช้ ีวติ บนโลกออนไลนอ์ ยา่ งปลอดภยั ดว้ ย ความกา้ วหนา้ ของเทคโนโลยสี มยั ใหม่ ความฉลาดทางดิจิทลั เป็น กรอบแนวคิดท่ีครอบคลุมของความสามารถทางเทคนิคความรู้ ความเขา้ ใจและความคิดทางสังคมท่ีมพี ้ืนฐานอยใู่ นค่านิยมทาง ศีลธรรมท่ีช่วยใหบ้ ุคคลท่ีจะเผชิญกบั ความทา้ ทายทางดิจิทลั ความ ฉลาดทางดิจิทลั มีสามระดบั 8 ดา้ น และ 24 สมรรถนะ

เอกลกั ษณ์พลเมืองดิจิทลั (Digital Citizen Identity) เอกลกั ษณพ์ ลเมืองดิจิทลั เป็นความสามารถสร้างและบริหารจดั การอตั ลกั ษณ์ ท่ีดีของตนเองไวไ้ ดอ้ ยา่ งดีท้งั ในโลกออนไลนแ์ ละโลกความจริงอตั ลกั ษณท์ ่ีดี คือ การท่ีผใู้ ชส้ ่ือดิจิทลั สร้างภาพลกั ษณ์ในโลกออนไลนข์ องตนเองในแง่บวก ท้งั ความคิดความรู้สึก และการกระทา โดยมีวิจารณญาณในการรับส่งข่าวสาร และแสดงความคิดเห็น มีความเห็นอกเห็นใจผรู้ ่วมใชง้ านในสงั คมออนไลน์ และรู้จกั รับผิดชอบต่อการกระทา ไมก่ ระทาการที่ผดิ กฎหมายและจริยธรรมใน โลกออนไลน์ เช่น การละเมิดลิขสิทธ์ิ การกลนั่ แกลง้ หรือการใชว้ าจาที่สร้าง ความเกลียดชงั ผอู้ ื่นทางส่ือออนไลน์

การบริหารจดั การเวลาบนโลกดจิ ิทลั (Screen Time Management) การบริหารจดั การเวลาบนโลกดิจิทลั เป็นความสามารถควบคุมตนเอง ความสามารถในการจดั สรรเวลาในการ ใชง้ านอุปกรณ์ดิจิทลั และอุปกรณ์ เทคโนโลยไี ดอ้ ยา่ งมีประสิทธิภาพ รวมถึงการใชง้ านส่ือสงั คม (Social Media) และเกม ออนไลน์ (Online Games) ดว้ ยความรับผิดชอบต่อตนเอง สามารถ บริหารเวลาที่ใชอ้ ุปกรณ์ยคุ ดิจิทลั รวมไปถึงการควบคุมเพ่ือใหเ้ กิดสมดุล ระหวา่ งโลกออนไลน์ และโลกความเป็นจริง อีกท้งั ตระหนกั ถึงอนั ตราย และ สุขภาพจากการใชเ้ วลาหนา้ จอนานเกินไป และผลเสียของการเสพติดส่ือดิจิทลั

การจดั การการกลน่ั แกล้งบนไซเบอร์ (Cyberbullying Management) การจดั การการกลนั่ แกลง้ บนไซเบอร์ เป็นความสามารถในการป้องกนั ตนเอง การมีภมู ิคุม้ กนั ในการรับมือและจดั การกบั สถานการณ์การกลน่ั แกลง้ บนอินเทอร์เน็ตไดอ้ ยา่ งชาญฉลาด การใชอ้ ินเทอร์เน็ตเป็น เคร่ืองมือหรือช่องทางเพื่อก่อใหเ้ กิดการคุกคามล่อลวงและการกลน่ั แกลง้ บนโลกอินเทอร์เน็ตและส่ือสงั คมออนไลน์ โดยกลุ่มเป้าหมาย มกั จะเป็ นกลุ่มเดก็ จนถึง เดก็ วยั รุ่น การกลน่ั แกลง้ บนโลกไซเบอร์ คลา้ ยกนั กบั การกลนั่ แกลง้ ในรูปแบบอ่ืน หากแตก่ ารกลน่ั แกลง้ ประเภท น้ีจะกระทาผา่ นส่ือออนไลน์หรือส่ือดิจิทลั เช่น การส่งขอ้ ความทาง โทรศพั ท์ ผกู้ ลน่ั แกลง้ อาจจะเป็นเพื่อนร่วมช้นั คนรู้จกั ในส่ือสงั คม ออนไลน์ หรืออาจจะเป็ นคนแปลกหนา้ ก็ได้ แตส่ ่วนใหญผ่ ทู้ ่ีกระทาจะ รู้จกั ผทู้ ี่ถูกกลน่ั แกลง้ รูปแบบของการกลนั่ แกลง้ มกั จะเป็นการวา่ ร้าย ใส่ ความ ข่ทู าร้าย หรือใชถ้ อ้ ยคาหยาบคาย การคุกคามทางเพศผา่ นสื่อ ออนไลน์ การแอบอา้ งตวั ตนของผอู้ ื่น การแบลก็ เมล์ การหลอกลวง การ สร้างกลุ่มในโซเชียลเพื่อโจมตีโดยเฉพาะ

การจดั การความปลอดภัยบนระบบเครือข่าย (Cybersecurity Management) การจดั การความปลอดภยั บนระบบเครือขา่ ย เป็นความสามารถในการสารวจ ตรวจสอบ การป้องกนั และ การรักษาความปลอดภยั ของขอ้ มูลในระบบ เครือข่าย ป้องกนั ขอ้ มูลดว้ ยการสร้างระบบความปลอดภยั ที่เขม้ แขง็ และ ป้องกนั การโจรกรรมขอ้ มูลหรือการถูกโจมตีออนไลนไ์ ด้ มีทกั ษะในการรักษา ความปลอดภยั ของตนเองในโลกออนไลนก์ ารรักษาความปลอดภยั ของตนเอง ในโลกไซเบอร์ คือการปกป้องอุปกรณ์ดิจิทลั ขอ้ มูลท่ีจดั เกบ็ และขอ้ มูลส่วนตวั ไม่ใหเ้ สียหาย สูญหาย หรือถูกโจรกรรมจากผไู้ มห่ วงั ดีในโลกไซเบอร์

การจดั การความเป็ นส่วนตัว (Privacy Management) การจดั การความเป็ นส่วนตวั เป็นความสามารถในการจดั การกบั ความ เป็นส่วนตวั ของตนเองและของผอู้ ่ืน การใชข้ อ้ มูลออนไลน์ร่วมกนั การ แบ่งปันผา่ นส่ือดิจิทลั ซ่ึงรวมถึงการบริหารจดั การ รู้จกั ป้องกนั ขอ้ มูล ส่วนบุคคลของตนเอง เช่น การแชร์ขอ้ มลู ตา่ ง ๆ ดว้ ยเคร่ืองมือดิจิทลั การขโมยขอ้ มลู อตั ลกั ษณ์ เป็นตน้ โดยตอ้ งมีความสามารถในการฝึกฝน ใชเ้ คร่ืองมือ หรือวิธีการในการป้องกนั ขอ้ มลู ตนเองไดเ้ ป็นอยา่ งดี รวม ไปถึงปกปิ ดการสืบคน้ ขอ้ มูลตา่ งๆ ในเวบ็ ไซต์ เพื่อรักษาความเป็น ส่วนตวั ความเป็ นส่วนตวั ในโลกออนไลน์ คือสิทธิการปกป้องขอ้ มูล ความส่วนตวั ในโลกออนไลน์ของผใู้ ชง้ านท่ีบุคคลหรือการบริหาร จดั การขอ้ มลู ส่วนตวั รวมถึงการใชด้ ุลยพนิ ิจปกป้อง ขอ้ มลู ส่วนบุคคล และขอ้ มลู ท่ีเป็นความลบั ของผอู้ ื่น

การคดิ อย่างมวี จิ ารณญาณ (Critical Thinking) การคิดอยา่ งมีวิจารณญาณ หมายถึง ความสามารถในการ ตดั สินของบุคคลวา่ ควรเช่ือ ไม่ควรเชื่อ ควรทา หรือไมค่ วรทาบน ความคิดเชิงเหตแุ ละผล มีความสามารถในการวเิ คราะห์แยกแยะระหวา่ ง ขอ้ มลู ที่ถูกตอ้ งและขอ้ มลู ที่ผดิ ขอ้ มลู ท่ีมีเน้ือหาเป็นประโยชนแ์ ละ ขอ้ มลู ที่เขา้ ขา่ ยอนั ตราย ขอ้ มูลติดตอ่ ทางออนไลน์ท่ีน่าต้งั ขอ้ สงสัยและ น่าเชื่อถือได้ เมื่อใชอ้ ินเทอร์เน็ต ทราบวา่ เน้ือหาใดมีประโยชน์ รู้เทา่ ทนั สื่อและสารสนเทศ สามารถวิเคราะห์และประเมิน ขอ้ มูลจาก แหล่งขอ้ มูลท่ีหลากหลายได้ เขา้ ใจรูปแบบการหลอกลวงต่าง ๆ ในส่ือ ดิจิทลั เช่น ขา่ วปลอม เวบ็ ไซตป์ ลอม ภาพตดั ต่อ ขอ้ มูลอนั ที่เทจ็

ร่องรอยทางดจิ ทิ ลั (Digital Footprints) ร่องรอยทางดิจิทลั เป็นความสามารถในการเขา้ ใจ ธรรมชาติของการใชช้ ีวติ ในโลกดิจิทลั วา่ จะหลงเหลือร่องรอยขอ้ มูลทิง้ ไวเ้ สมอ ร่องรอยทางดิจิทลั อาจจะส่งผลกระทบในชีวติ จริง ที่เกิดจาก ร่องรอยทางดิจิทลั เขา้ ใจผลลพั ธ์ท่ีอาจเกิดข้ึน เพอื่ นามาใชใ้ นการจดั การ กบั ชีวติ บทโลกดิจิทลั ดว้ ยความรับผดิ ชอบ ขอ้ มลู ร่องรอยทางดิจิทลั เช่น การลงทะเบียน อีเมล การโพสตข์ อ้ ความหรือรูปภาพ ไฟลง์ านต่าง ๆ เม่ือถูกส่งเขา้ โลกอินเทอร์เน็ตแลว้ จะทิ้งร่องรอยขอ้ มูลส่วนตวั ของ ผใู้ ชง้ านไว้ ใหผ้ อู้ ื่นสามารถติดตามได้ และจะเป็นขอ้ มลู ท่ีระบุตวั บุคคล ไดอ้ ยา่ งงา่ ยดาย

ความเห็นอกเห็นใจและสร้างสัมพนั ธภาพทด่ี ี กบั ผู้อื่นทางดิจิทลั (Digital Empathy) ความเห็นอกเห็นใจและสร้างสมั พนั ธภาพท่ีดีกบั ผอู้ ื่นทางดิจิทลั เป็น ความสามารถในการเขา้ ใจผอู้ ื่น การตอบสนองความตอ้ งการของผอู้ ่ืน การแสดง ความเห็นใจและการแสดงน้าใจตอ่ ผอู้ ่ืนบนโลกดิจิทลั ไดอ้ ยา่ ง เหมาะสม มีปฏิสมั พนั ธ์อนั ดีตอ่ คนรอบขา้ ง ไม่วา่ พอ่ แม่ ครู เพ่ือนท้งั ใน โลกออนไลนแ์ ละในชีวติ จริง ไม่ด่วนตดั สินผอู้ ื่นจากขอ้ มลู ออนไลนแ์ ต่ เพียงอยา่ งเดียว และจะเป็ นกระบอกเสียงใหผ้ ทู้ ่ีตอ้ งการความช่วยเหลือ ในโลกออนไลน์ จะเห็นวา่ ความฉลาดดิจิทลั ในระดบั พลเมืองดิจิทลั เป็นทกั ษะที่ สาคญั สาหรับนกั เรียน และบคุ คลทวั่ ไปในการส่ือสารในโลกออนไลน์ เป็นอยา่ งยง่ิ ท้งั เอกลกั ษณ์พลเมืองดิจิทลั การบริหารจดั การเวลาบนโลก ดิจิทลั การจดั การการกลน่ั แกลง้ บนไซเบอร์ การจดั การความปลอดภยั บนระบบเครือขา่ ย

Thank you