เรื่อง พลเมืองดิจิทัลและความฉลาดทางดิจิทัล

เร่ือง พลเมืองดิจิทลั และความฉลาดทางดิจิทลั จดั ทาโดย นางสาว อรปรียา ชุมภูคา ช้นั มธั ยมศึกษาปี ที่ 6/4 เลขท่ี 17 เสนอ คุณครู วชิ ยั สิงหน์ อ้ ย โรงเรียนสันกาแพง จงั หวดั เชียงใหม่ พ้นื ท่ีการศกึ ษา เขตท่ี ๓๔

พลเมืองดจิ ทิ ลั และความฉลาดทางดจิ ทิ ลั เป็นพลเมืองที่มีความสามารถในการใชอ้ ินเทอร์เน็ตในการบริหาร จดั การ ควบคุม กากบั ตน รู้ผดิ รู้ถูก และรู้เท่าทนั เป็นบรรทดั ฐาน ในการใชเ้ ทคโนโลยดี ิจิทลั อยา่ งเหมาะสม มคี วามรับผดิ ชอบ เรียนรู้ท่ีจะใชเ้ ทคโนโลยอี ยา่ งชาญฉลาด และปลอดภยั พลเมือง ดิจิทลั จึงตอ้ งตระหนกั ถึงโอกาสและความเส่ียงในโลกดิจิทลั เขา้ ใจถึงสิทธิและความรับผดิ ชอบในโลกออนไลน์ ความเป็น

พลเมอื งดิจิทลั นบั เป็นมาตรฐานหน่ึงดา้ นทางเทคโนโลยกี ารศึกษา ที่เสนอโดยสมาคมเทคโนโลยกี ารศึกษานานาชาติ (ISTE:International Society for Technology in Education) เพอ่ื ใหผ้ เู้ รียนสามารถแสดงความเขา้ ใจประเดน็ ทางสังคม วฒั นธรรม และความเป็นมนุษย์ ท่ีเก่ียวขอ้ งกบั เทคโนโลยี สารสนเทศ และปฏิบตั ิตนอยา่ งมจี ริยธรรมและตามครรลอง กฎหมายใหใ้ ชข้ อ้ มูลข่าวสารไดอ้ ยา่ งปลอดภยั ถูกกฎหมาย ซ่ึงมี ความสาคญั ในทกั ษะแห่งการเรียนรู้ในศตวรรษท่ี 21 ทกั ษะสาคญั ท่ีจะทาใหเ้ ป็นพลเมืองดิจิทลั ที่สมบูรณ์ ความฉลาดทางดจิ ทิ ลั เป็นผลจากศึกษาและพฒั นาของ DQ institute หน่วยงานท่ีเกิดจาก ความร่วมมอื กนั ของภาครัฐและเอกชนทว่ั โลกประสานงาน ร่วมกบั เวลิ ดอ์ ี โคโนมกิ ฟอรั่ม (World

Economic Forum) ท่ีมุ่งมน่ั ใหเ้ ดก็ ๆ ทุกประเทศไดร้ ับการศึกษา ดา้ นทกั ษะพลเมอื งดิจิทลั ที่มีคุณภาพและใชช้ ีวติ บนโลกออนไลน์ อยา่ งปลอดภยั ดว้ ยความกา้ วหนา้ ของเทคโนโลยสี มยั ใหม่ ความ ฉลาดทางดิจิทลั เป็นกรอบแนวคิดท่ีครอบคลุมของความสามารถ ทางเทคนิคความรู้ความเขา้ ใจและความคิดทางสังคมที่มีพ้ืนฐานอยู่ ในค่านิยมทางศีลธรรมท่ีช่วยใหบ้ ุคคลท่ีจะเผชิญกบั ความทา้ ทาย ทางดิจิทลั ความฉลาดทางดิจิทลั มสี ามระดบั 8 ดา้ น และ 24 สมรรถนะ เอกลกั ษณ์พลเมืองดจิ ิทลั (Digital Citizen Identity)

เอกลกั ษณ์พลเมืองดิจิทลั เป็นความสามารถสร้างและบริหารจดั การอตั ลกั ษณ์ ที่ดีของตนเองไวไ้ ดอ้ ยา่ งดีท้งั ในโลกออนไลนแ์ ละโลกความจริงอตั ลกั ษณท์ ี่ดี คือ การท่ีผใู้ ชส้ ่ือดิจิทลั สร้างภาพลกั ษณใ์ นโลกออนไลนข์ องตนเองในแงบ่ วก ท้งั ความคิดความรู้สึก และการกระทา โดยมวี จิ ารณญาณในการรับส่งข่าวสาร และแสดงความคิดเห็น มีความเห็นอกเห็นใจผูร้ ่วมใชง้ านในสงั คมออนไลน์ และรู้จกั รับผดิ ชอบต่อการกระทา ไมก่ ระทาการที่ผดิ กฎหมายและจริยธรรมใน โลกออนไลน์ เช่น การละเมิดลิขสิทธ์ิ การกลนั่ แกลง้ หรือการใชว้ าจาท่ีสร้าง ความเกลียดชงั ผูอ้ ื่นทางส่ือออนไลน์ การบริหารจดั การเวลาบนโลกดิจทิ ลั (Screen Time Management)

การบริหารจดั การเวลาบนโลกดิจิทลั เป็นความสามารถควบคุมตนเอง ความสามารถในการจดั สรรเวลาในการ ใชง้ านอุปกรณด์ ิจิทลั และอุปกรณ์ เทคโนโลยีไดอ้ ยา่ งมีประสิทธิภาพ รวมถึงการใชง้ านสื่อสงั คม (Social Media) และเกม ออนไลน์ (Online Games) ดว้ ยความรับผิดชอบตอ่ ตนเอง สามารถ บริหารเวลาท่ีใชอ้ ุปกรณย์ ุคดิจิทลั รวมไปถึงการควบคุมเพ่ือใหเ้ กิดสมดุล ระหวา่ งโลกออนไลน์ และโลกความเป็นจริง อีกท้งั ตระหนกั ถึงอนั ตราย และ สุขภาพจากการใชเ้ วลาหนา้ จอนานเกินไป และผลเสียของการเสพติดสื่อดิจิทลั การจัดการการกลนั่ แกล้งบนไซเบอร์ (Cyberbullying Management)

การจดั การการกลนั่ แกลง้ บนไซเบอร์ เป็นความสามารถในการป้องกนั ตนเอง การมีภมู ิคุม้ กนั ในการรับมือและจดั การกบั สถานการณ์การกลน่ั แกลง้ บนอินเทอร์เน็ตไดอ้ ยา่ งชาญฉลาด การใชอ้ ินเทอร์เน็ตเป็น เครื่องมือหรือช่องทางเพอ่ื ก่อใหเ้ กิดการคุกคามล่อลวงและการกลนั่ แกลง้ บนโลกอินเทอร์เน็ตและส่ือสงั คมออนไลน์ โดยกลุ่มเป้าหมาย มกั จะเป็ นกลุ่มเด็กจนถึง เด็กวยั รุ่น การกลนั่ แกลง้ บนโลกไซเบอร์ คลา้ ยกนั กบั การกลนั่ แกลง้ ในรูปแบบอื่น หากแตก่ ารกลนั่ แกลง้ ประเภท น้ีจะกระทาผา่ นส่ือออนไลนห์ รือส่ือดิจิทลั เช่น การส่งขอ้ ความทาง โทรศพั ท์ ผกู้ ลน่ั แกลง้ อาจจะเป็นเพ่ือนร่วมช้นั คนรู้จกั ในสื่อสงั คม ออนไลน์ หรืออาจจะเป็ นคนแปลกหนา้ กไ็ ด้ แตส่ ่วนใหญผ่ ทู้ ่ีกระทาจะ รู้จกั ผทู้ ่ีถูกกลนั่ แกลง้ รูปแบบของการกลน่ั แกลง้ มกั จะเป็นการวา่ ร้าย ใส่ ความ ข่ทู าร้าย หรือใชถ้ อ้ ยคาหยาบคาย การคุกคามทางเพศผา่ นสื่อ ออนไลน์ การแอบอา้ งตวั ตนของผอู้ ื่น การแบลก็ เมล์ การหลอกลวง การ สร้างกลุ่มในโซเชียลเพ่อื โจมตีโดยเฉพาะ การจัดการความปลอดภยั บนระบบเครือข่าย (Cybersecurity Management)

การจดั การความปลอดภยั บนระบบเครือขา่ ย เป็นความสามารถในการสารวจ ตรวจสอบ การป้องกนั และ การรักษาความปลอดภยั ของขอ้ มูลในระบบ เครือขา่ ย ป้องกนั ขอ้ มูลดว้ ยการสร้างระบบความปลอดภยั ที่เขม้ แขง็ และ ป้องกนั การโจรกรรมขอ้ มูลหรือการถูกโจมตีออนไลนไ์ ด้ มีทกั ษะในการรักษา ความปลอดภยั ของตนเองในโลกออนไลนก์ ารรักษาความปลอดภยั ของตนเอง ในโลกไซเบอร์ คือการปกป้องอุปกรณด์ ิจิทลั ขอ้ มูลท่ีจดั เกบ็ และขอ้ มูลส่วนตวั ไม่ใหเ้ สียหาย สูญหาย หรือถูกโจรกรรมจากผไู้ ม่หวงั ดีในโลกไซเบอร์ การจัดการความเป็ นส่วนตวั (Privacy Management)

การจดั การความเป็ นส่วนตวั เป็นความสามารถในการจดั การกบั ความ เป็นส่วนตวั ของตนเองและของผอู้ ่ืน การใชข้ อ้ มูลออนไลน์ร่วมกนั การ แบ่งปันผา่ นส่ือดิจิทลั ซ่ึงรวมถึงการบริหารจดั การ รู้จกั ป้องกนั ขอ้ มลู ส่วนบุคคลของตนเอง เช่น การแชร์ขอ้ มลู ตา่ ง ๆ ดว้ ยเคร่ืองมือดิจิทลั การขโมยขอ้ มลู อตั ลกั ษณ์ เป็นตน้ โดยตอ้ งมีความสามารถในการฝึกฝน ใชเ้ คร่ืองมือ หรือวธิ ีการในการป้องกนั ขอ้ มูลตนเองไดเ้ ป็นอยา่ งดี รวม ไปถึงปกปิ ดการสืบคน้ ขอ้ มลู ตา่ งๆ ในเวบ็ ไซต์ เพื่อรักษาความเป็น ส่วนตวั ความเป็ นส่วนตวั ในโลกออนไลน์ คือสิทธิการปกป้องขอ้ มูล ความส่วนตวั ในโลกออนไลน์ของผใู้ ชง้ านที่บุคคลหรือการบริหาร จดั การขอ้ มลู ส่วนตวั รวมถึงการใชด้ ุลยพนิ ิจปกป้อง ขอ้ มลู ส่วนบคุ คล และขอ้ มลู ทีเ่ ป็นความลบั ของผอู้ ่ืน การคดิ อย่างมี วจิ ารณญาณ

(Critical Thinking) การคิดอยา่ งมีวิจารณญาณ หมายถึง ความสามารถในการตดั สินของ บุคคลวา่ ควรเชื่อ ไมค่ วรเช่ือ ควรทา หรือไม่ควรทาบนความคิดเชิงเหตุ และผล มีความสามารถในการวเิ คราะห์แยกแยะระหวา่ งขอ้ มลู ท่ีถูกตอ้ ง และขอ้ มลู ที่ผดิ ขอ้ มลู ท่ีมีเน้ือหาเป็นประโยชน์และขอ้ มลู ที่เขา้ ข่าย อนั ตราย ขอ้ มูลติดต่อทางออนไลน์ที่น่าต้งั ขอ้ สงสยั และน่าเช่ือถือได้ เมื่อใชอ้ ินเทอร์เน็ต ทราบวา่ เน้ือหาใดมีประโยชน์ รู้เท่าทนั สื่อและ สารสนเทศ สามารถวเิ คราะห์และประเมิน ขอ้ มลู จากแหล่งขอ้ มูลที่ หลากหลายได้ เขา้ ใจรูปแบบการหลอกลวงตา่ ง ๆ ในส่ือดิจิทลั เช่น ขา่ ว ปลอม เวบ็ ไซตป์ ลอม ภาพตดั ต่อ ขอ้ มูลอนั ท่ีเทจ็ ร่องรอยทาง

ดจิ ิทลั (Digital Footprints) ร่องรอยทางดิจิทลั เป็ นความสามารถในการเขา้ ใจธรรมชาติของการ ใชช้ ีวติ ในโลกดิจิทลั วา่ จะหลงเหลือร่องรอยขอ้ มูลทิ้งไวเ้ สมอ ร่องรอย ทางดิจิทลั อาจจะส่งผลกระทบในชีวติ จริง ท่ีเกิดจากร่องรอยทางดิจิทลั เขา้ ใจผลลพั ธ์ท่ีอาจเกิดข้ึน เพอื่ นามาใชใ้ นการจดั การกบั ชีวิตบทโลก ดิจิทลั ดว้ ยความรับผดิ ชอบ ขอ้ มลู ร่องรอยทางดิจิทลั เช่น การ ลงทะเบียน อีเมล การโพสตข์ อ้ ความหรือรูปภาพ ไฟลง์ านต่าง ๆ เม่ือถกู ส่งเขา้ โลกอินเทอร์เน็ตแลว้ จะทิ้งร่องรอยขอ้ มลู ส่วนตวั ของผใู้ ชง้ านไว้ ให้ผอู้ ื่นสามารถติดตามได้ และจะเป็ นขอ้ มลู ท่ีระบตุ วั บุคคลไดอ้ ยา่ ง งา่ ยดาย

ความเห็นอกเห็นใจและสร้างสัมพนั ธภาพทด่ี ี กบั ผู้อื่นทางดิจิทลั (Digital Empathy) ความเห็นอกเห็นใจและสร้างสมั พนั ธภาพท่ีดีกบั ผอู้ ื่นทางดิจิทลั เป็น ความสามารถในการเขา้ ใจผอู้ ื่น การตอบสนองความตอ้ งการของผอู้ ่ืน การแสดง ความเห็นใจและการแสดงน้าใจตอ่ ผอู้ ่ืนบนโลกดิจิทลั ไดอ้ ยา่ ง เหมาะสม มีปฏิสมั พนั ธ์อนั ดีตอ่ คนรอบขา้ ง ไม่วา่ พอ่ แม่ ครู เพ่ือนท้งั ใน โลกออนไลนแ์ ละในชีวติ จริง ไม่ด่วนตดั สินผอู้ ื่นจากขอ้ มลู ออนไลนแ์ ต่ เพียงอยา่ งเดียว และจะเป็ นกระบอกเสียงใหผ้ ทู้ ่ีตอ้ งการความช่วยเหลือ ในโลกออนไลน์ จะเห็นวา่ ความฉลาดดิจิทลั ในระดบั พลเมืองดิจิทลั เป็นทกั ษะที่ สาคญั สาหรับนกั เรียน และบคุ คลทวั่ ไปในการส่ือสารในโลกออนไลน์ เป็นอยา่ งยง่ิ ท้งั เอกลกั ษณ์พลเมืองดิจิทลั การบริหารจดั การเวลาบนโลก ดิจิทลั การจดั การการกลน่ั แกลง้ บนไซเบอร์ การจดั การความปลอดภยั บนระบบเครือขา่ ย