เทคโนโลยีรอบตัว

1บทท่ี เทคโนโลยรี อบตวั ความหมายของเทคโนโลยี ประโยชนข์ องเทคโนโลยี ตัวอยา่ งเทคโนโลยีในงานอาชพี จุดประสงคข์ องบทเรียน 1. อธบิ ายความหมายของเทคโนโลยี 2. อธบิ ายประโยชน์ของเทคโนโลยี

2 บทที่ 1 เทคโนโลยีรอบตวั การนำ�ไปใช้ Education หากนักเรียนสังเกตส่ิงของเคร่ืองใช้รอบตัวจะพบว่า ส่ิงของเหล่าน้ีสร้างขึ้นมาเพ่ือแก้ปัญหาหรือสนองความ ตอ้ งการในเรือ่ งตา่ ง ๆ เช่น ดนิ สอหรอื ปากกาใชจ้ ดบนั ทกึ ยางลบใช้ลบรอยดินสอ เคร่ืองคิดเลขช่วยในการคำ�นวณ โต๊ะ เก้าอี้ ไว้สำ�หรับน่ังทำ�งาน ส่ิงของเหล่าน้ีล้วนเป็น เทคโนโลยีท้ังสิ้น เทคโนโลยีจึงมีความเก่ียวข้องกับเรา ตลอดเวลา การเรยี นรเู้ รอื่ งราวเกยี่ วกบั เทคโนโลยนี น้ั กเ็ พอ่ื ให้เราเข้าใจแนวคิดเกี่ยวกับเทคโนโลยีและเป็นพื้นฐานใน การใชช้ วี ติ ทตี่ อ้ งพง่ึ พาเทคโนโลยที งั้ ในปจั จบุ นั และอนาคต สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

หนงั สอื เรยี นรายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลย)ี บทที่ 1 | เทคโนโลยีรอบตวั 3 ชวนคดิ 1.1 ความหมายของเทคโนโลยี ในกิจวตั รประจ�ำวันของเรา ในชีวติ ประจ�ำ วัน เราพบกับส่งิ ต่าง ๆ ทอ่ี ย่รู อบตัวมากมาย ท้ังสิ่งทเ่ี กิด เกยี่ วขอ้ งกับสิง่ ของเครื่องใช้ใดบา้ ง ขน้ึ เองตามธรรมชาติ เชน่ ตน้ ไม้ สตั ว์ แมน่ �ำ้ ภเู ขา และสงิ่ ทมี่ นษุ ยส์ รา้ งขนึ้ เชน่ ปากกา แกว้ น�้ำ โทรศพั ท์ รถยนต์ เมือ่ พิจารณาว่าในวนั หนึ่ง ๆ ตัง้ แตต่ น่ื นอน จนถึงเข้านอน เราใช้ส่ิงของเครื่องใช้หรือผลิตภัณฑ์อะไรบ้าง และแต่ละชนิด เรานำ�มาใช้เพื่ออะไร จะพบว่าแต่ละคนล้วนเก่ียวข้องกับสิ่งของเครื่องใช้หรือ ผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ ท้ังสิ้น เช่น เราตื่นนอนด้วยเสียงนาฬิกาปลุก แปรงฟันโดยใช้แปรงสีฟันและยาสีฟัน อาบนำ้�โดยใช้สบู่ รบั ประทานอาหารเชา้ โดยใชจ้ านชามและชอ้ นสอ้ ม เดนิ ทางจากบา้ นไปโรงเรยี นโดยพาหนะ ตดิ ตอ่ สอื่ สารโดยใชเ้ ครอ่ื งมอื สอ่ื สาร อเิ ล็กทรอนิกส์ เช่น โทรศพั ท์ สบื คน้ ขอ้ มูลโดยใช้คอมพวิ เตอร์ เมอ่ื กลับถึงบา้ น ก็พกั ผ่อนดว้ ยการชมรายการจากโทรทศั น์ และ เขา้ นอนโดยใชช้ ดุ เครื่องนอน เช่น เตยี ง ทนี่ อน หมอน ผา้ ห่ม เปิดพัดลมหรอื เคร่อื งปรับอากาศเพอื่ ให้รสู้ กึ สบาย พกั ผ่อนดว้ ยชดุ เครื่องนอน ตืน่ นอนตอนเช้าด้วย เชน่ หมอน ทนี่ อน ผ้าห่ม นาฬกิ าปลุก สบื คน้ ขอ้ มูลด้วย กจิ วัตร อาบนำ้�และแปรงฟัน คอมพวิ เตอร์ ประจำ�วัน ดว้ ยสบู่ ยาสีฟัน ตดิ ตอ่ ส่อื สารด้วย รูป 1.1 สิ่งของเครื่องใช้ท่ีเก่ยี วข้องในกจิ วตั รประจ�ำ วนั รับประทานอาหารเช้า โทรศัพท์เคล่ือนที่ ด้วยจานชาม และช้อนส้อม เขียนหนังสอื ด้วยดินสอ หรอื ปากกา จะเห็นว่าชีวิตประจำ�วันของเราเกี่ยวข้องกับสิ่งของเคร่ืองใช้หรือผลิตภัณฑ์ท่ีมนุษย์สร้างข้ึนเพ่ือใช้ประโยชน์ในการ แก้ปัญหาหรือสนองความต้องการทั้งสิ้น เราเรียกส่ิงของเคร่ืองใช้หรือผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ ท่ีมนุษย์สร้างขึ้นทั้งในอดีต ปัจจุบันและ ทจ่ี ะเกดิ ขน้ึ ในอนาคต นี้วา่ เทคโนโลยี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

4 บทท่ี 1 | เทคโนโลยีรอบตัว หนงั สอื เรยี นรายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลย)ี เทคโนโลยีที่มนุษย์คิดค้นข้ึนเพื่อแก้ปัญหาหรือสนองความต้องการนั้น นอกจากจะเป็นส่ิงของเคร่ืองใช้หรือผลิตภัณฑ์ แล้วยงั อาจเปน็ วธิ ีการ เชน่ การทำ�น�้ำ ประปา เป็นวิธกี ารปรับปรงุ คณุ ภาพน�ำ้ จากแหลง่ น�้ำ ดบิ ต่าง ๆ ใหม้ ีความใสสะอาด โดยการ ใส่สารส้มหรือปูนขาวเพื่อช่วยในการตกตะกอนและปรับค่าความเป็นกรด-ด่าง นำ้�ที่ได้จะไหลเข้าถังตกตะกอน ซึ่งตะกอนจะ รวมตวั กนั และตกลงสกู่ น้ ถงั จากนน้ั น�้ำ จะผา่ นถงั กรองอกี ครงั้ โดยการกรองดว้ ยทรายกรองและกรวดกรอง แลว้ ผา่ นไปยงั ขน้ั ตอน การใสค่ ลอรนี ในน�้ำ ในอัตราสว่ นท่เี หมาะสมเพ่อื ฆา่ เช้อื โรค กจ็ ะไดน้ ้�ำ ประปาทีร่ อการสบู จ่ายไปยังบ้านเรือนต่อไป แหล่งน้�ำ ดิบ สูบน�ำ้ มาทีโ่ รงสูบน�ำ้ พร้อมตรวจสอบ ใสส่ ารส้มและปนู ขาวในน้ำ� และวเิ คราะหค์ ุณภาพน้�ำ ดบิ เพื่อช่วยตกตะกอนและ ปรับคา่ กรด-เบส ไดน้ ำ้�สะอาด ใสค่ ลอรนี ในน�ำ้ กรองดว้ ยทรายกรอง นำ้�ไหลเข้าถัง รอให้ตกตะกอน ส่งไปยงั บา้ นเรือน เพือ่ ฆ่าเชอ้ื โรค และกรวดกรอง จนได้น�้ำ ท่มี ีความใส รปู 1.2 วธิ ีการผลติ น�้ำ ประปา ตวั อยา่ งของเทคโนโลยที เี่ ปน็ วธิ กี ารอกี หนง่ึ ตวั อยา่ งคอื การบ�ำ บดั น�ำ้ เสยี แบบบอ่ ปรบั เสถยี ร ซงึ่ อาศยั ธรรมชาตใิ นการบ�ำ บดั สารอินทรีย์ท่ีอยู่ในนำ้� ประกอบด้วยบ่อบำ�บัด 3 บ่อต่อกันแบบอนุกรม น้ำ�เสียจะเข้ามาท่ีบ่อแรกโดยสารอินทรีย์ในน้ำ�ที่อยู่ ด้านบนจะถูกย่อยสลายโดยจุลินทรีย์ประเภทที่ใช้ออกซิเจน ส่วนสารอินทรีย์ท่ีอยู่ด้านล่างจะถูกย่อยสลายโดยจุลินทรีย์ประเภท ไมใ่ ชอ้ อกซเิ จน จากนนั้ น�้ำ จะผา่ นมายงั บอ่ ทส่ี องซง่ึ มแี บคทเี รยี และสาหรา่ ย โดยน�้ำ จะถกู บ�ำ บดั โดยใชอ้ อกซเิ จนจากการสงั เคราะห์ แสงของสาหร่าย จากนั้นน้ำ�จะผ่านมายังบ่อท่ีสามเรียกว่าบ่อบ่มที่มีความลึกไม่มาก เพื่อให้แสงแดดส่องถึงก้นบ่อ เป็นการ ฟอกนำ้�ท้ิงให้มีคุณภาพนำ้�ดีขึ้นและใช้แสงแดดทำ�ลายเช้ือโรคและจุลินทรีย์ท่ีปนเป้ือนมากับน้ำ�ทิ้งก่อนระบายออกสู่สิ่งแวดล้อม สามารถใชบ้ �ำ บดั น�้ำ เสยี จากชมุ ชน น�้ำ เสยี จากโรงงานอตุ สาหกรรมบางประเภท เชน่ โรงงานผลติ อาหาร หรอื น�้ำ เสยี จากเกษตรกรรม เชน่ น�ำ้ เสียจากการเล้ียงสุกร สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

หนงั สอื เรยี นรายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลย)ี บทที่ 1 | เทคโนโลยีรอบตวั 5 น�้ำ เสยี นำ้�ระบายออก บอ่ ท่ี 1 บ่อท่ี 2 บอ่ ท่ี 3 ย่อยสลายสารอินทรยี ์ บำ�บัดโดยใชอ้ อกซเิ จน ใชแ้ สงแดดท�ำ ลาย จากสาหร่าย จุลนิ ทรีย์ รูป 1.3 วิธกี ารบำ�บัดน�ำ้ เสียแบบบ่อปรับเสถียร นอกจากส่ิงของเครื่องใช้ท่ีเป็นช้ินงาน กรรไกร เลอ่ื ยตัดเหลก็ และวิธีการแล้ว เครื่องมือหรืออุปกรณ์ท่ีนำ�มา ใช้สร้างช้ินงานก็จัดว่าเป็นเทคโนโลยีเช่น คัตเตอร์ เดียวกัน ตวั อย่างเชน่ เราตอ้ งการสร้างชนิ้ งาน จ า ก ก ร ะ ด า ษ ซึ่ ง ต้ อ ง ใ ช้ ก ร ร ไ ก ร ใ น ก า ร ตั ด เครื่องตัดดว้ ยเลเซอร์ เครอื่ งตัดด้วยนำ้�แรงดันสงู กระดาษ กรรไกรกจ็ ดั วา่ เปน็ เทคโนโลยี แตเ่ มอื่ วสั ดทุ เี่ ราตอ้ งการตดั มคี วามหนามากขน้ึ ขนาด ใหญ่ขนึ้ หรือมีความแขง็ แรงมากขึ้น เราตอ้ งใช้ เ ค ร่ื อ ง มื อ ห รื อ อุ ป ก ร ณ์ ที่ ส า ม า ร ถ ตั ด วั ส ดุ เหล่าน้ันได้ ซึ่งเครื่องมือหรืออุปกรณ์มีตั้งแต่ ขนาดเล็กไปจนถึงขนาดใหญ่ เช่น คัตเตอร์ เล่ือย เคร่ืองตัดด้วยเลเซอร์ (laser cutter) เคร่อื งตดั ด้วยน�้ำ แรงดันสงู (waterjet cutting machine) รปู 1.4 ตัวอย่างของอุปกรณ์และเครอ่ื งมือทีใ่ ชส้ ำ�หรบั ตัดวัสดุ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

6 บทท่ี 1 | เทคโนโลยีรอบตัว หนงั สอื เรยี นรายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลย)ี เกรด็ นา่ รู้ การตัดวัสดุดว้ ยนำ้�แรงดันสงู (waterjet) เปน็ การใชเ้ ทคโนโลยใี นการตดั วสั ดโุ ดยอาศยั น�้ำท่ถี ูกอดั ภายใตแ้ รงดนั สงู ใหไ้ หลผ่านทอ่ ขนาดเลก็ แรงกระแทกทเี่ กดิ ขึ้น สามารถตดั วสั ดแุ ทบทุกชนิดใหข้ าดออกจากกนั ได้ แรกเร่ิมถกู ใชง้ านอตุ สาหกรรมเหมืองแรเ่ พอื่ ใช้ในการสกดั แรห่ นิ และโลหะทม่ี คี ่า แตก่ ารใชง้ านยังอยใู่ นวงจำ� กัด เนือ่ งจากแรงดัน ยังไม่มากพอ ตอ่ มาในช่วง พ.ศ. 2493 เทคโนโลยกี ารตดั วัสดุด้วยน�ำ้ แรงดนั สูง ไดร้ ับการพัฒนามากขนึ้ โดยใชป้ ม๊ั น�้ำแรงดนั สูงร่วมกับหวั ฉีด ซึ่งช่วยเพ่ิมประสทิ ธภิ าพในการตัด การตดั ด้วยน�้ำมีขอ้ ดคี ือ ไมเ่ กดิ ความร้อนขณะตัด และเสยี เน้อื วสั ดนุ อ้ ย สามารถตัดวัสดทุ ม่ี คี วามหนาต้ังแต่ไม่กีม่ ลิ ลิเมตร ไปจนถงึ 250 มลิ ลิเมตร การตดั ดว้ ยน�ำ้ แรงดันสูง แบง่ เป็น 2 ประเภท คอื 1. Pure waterjet เปน็ การตดั แบบดงั้ เดมิ โดยใชค้ วามเรว็ ของกระแสนำ้� กดั เซาะอนภุ าคของวสั ดใุ หห้ ลดุ ออกไป ใชต้ ดั วสั ดทุ ม่ี ี ความแขง็ นอ้ ย 2. Abrasive waterjet เป็นกระบวนการตดั ดว้ ยน้ำ� แรงดันสูงผสมผงกัด ซึ่งใชว้ ัสดุผงทมี่ ีความแขง็ เช่น โกเมน เป็นตัว กดั เซาะวสั ดุ โดยใชน้ ้ำ� เป็นตวั เรง่ ใหส้ ารกดั กร่อนมีความเรว็ ท่ีสามารถตัดวสั ดทุ ม่ี คี วามแขง็ มาก เช่น โลหะ ซรามกิ ชวนคดิ เทคโนโลยีแตล่ ะอย่างเกิดจากการแกป้ ัญหาและความตอ้ งการท่แี ตกต่างกัน ลองพจิ ารณาเทคโนโลยตี ่อไปนี้วา่ เกิดจากการแกป้ ัญหาหรือความตอ้ งการใดบ้าง สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

หนงั สอื เรยี นรายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลย)ี บทที่ 1 | เทคโนโลยรี อบตัว 7 1.2 ประโยชน์ของเทคโนโลยี จากความจำ�เป็นของมนุษย์ในยุคแรกทำ�ให้เกิดเทคโนโลยีขึ้น เมื่อเวลาผ่านไปเทคโนโลยีได้กลายมาเป็นส่วนหน่ึงของ ชีวิตมนุษย์ จนกระท่ังปัจจุบันเทคโนโลยีเข้ามามีบทบาทในการอำ�นวยความสะดวกและสนองความต้องการของมนุษย์มากขึ้น ดงั สรุปประโยชนข์ องเทคโนโลยดี ังนี้ (1) ช่วยในการแก้ปัญหาหรือสนองความต้องการของมนุษย์ เช่น การนำ�สิ่งของกลับมาใช้ซำ้� (reuse) หรือแปรรูปแล้ว นำ�กลับมาใช้ใหม่ (recycle) เพื่อช่วยแก้ปัญหาปริมาณขยะที่เพิ่มมากขึ้น การนำ�เทคโนโลยีฝนหลวงมาช่วยแก้ปัญหาภัยแล้ง การใชก้ งั หนั น�ำ้ ชยั พฒั นาแกป้ ญั หาน�ำ้ เสยี นอกจากนเี้ ทคโนโลยยี งั ชว่ ยใหม้ นษุ ยม์ สี งิ่ ของเครอื่ งใชท้ จี่ �ำ เปน็ ตอ่ การด�ำ รงชวี ติ ไดแ้ ก่ อาหาร เครือ่ งน่งุ ห่ม ทีอ่ ยูอ่ าศยั และยารกั ษาโรค (2) ช่วยเพ่ิมความสามารถในการทำ�งานของมนุษย์ ช่วยให้มนุษย์ทำ�งานได้ดีขึ้น (better) รวดเร็วขึ้น (faster) และมี ค่าใช้จ่ายถูกลง (cheaper) เช่น การใช้เครื่องคิดเลข เพื่อช่วยในการคำ�นวณ การใช้รอกช่วยยกของ การใช้กล้องจุลทรรศน์ เพื่อศกึ ษาส่งิ มชี วี ติ ขนาดเล็ก การใช้เครือ่ งจกั รแทนแรงงานคนในการผลติ สินค้า สื่อเสริม เพ่ิมความรู้ นกั เรยี นสามารถหาขอ้ มลู เพมิ่ เตมิ เกย่ี วกบั การน�ำ สง่ิ ของเครอ่ื งใชก้ ลบั มาใชซ้ �ำ้ (reuse) และการแปรรูปแล้วนำ�กลบั มาใช้ใหม่ (recycle) ไดท้ ี่ http://www.scimath.org/weblink/7758.php เกร็ดนา่ รู้ “กังหนั น�้ำ ชยั พฒั นา” เกดิ จากพระราชดำ� ริของพระบาทสมเด็จพระปรมนิ ทรมหาภมู ิพลอดลุ ยเดช ในการแก้ไขปญั หาน้ำ� เสีย ซง่ึ ไดท้ รงพระกรุณาโปรดเกล้า ฯ ให้มลู นธิ ิชัยพัฒนาร่วมกับ กรมชลประทานวจิ ยั และพัฒนาเคร่ืองมอื บ�ำบดั น�ำ้ เสีย จึงเกดิ เปน็ เคร่ืองกลเติมอากาศ ท่ผี ิวน้�ำหมุนช้าแบบทุน่ ลอย หรือกังหันนำ�้ ชยั พฒั นา ทเี่ รารู้จักกันในปจั จุบัน ศึกษาข้อมูลเพิม่ เตมิ ได้ที่ http://www.scimath.org/weblink/7759.php สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

8 กจิ กรรมท่ี เร่ือง เป็นเทคโนโลยหี รือไม่ 1.1 พิจารณาส่ิงต่อไปนีว้ ่าเป็นเทคโนโลยหี รือไม่เป็นเทคโนโลยี โดยใหเ้ หตผุ ลประกอบและบอกประโยชน์ของสงิ่ นน้ั ท่ี รายการ เป็นเทคโนโลยหี รือไม่เป็น ประโยชน์ เทคโนโลยี และเหตุผลประกอบ ............................................. .............................................................. .............................................................. 1 ............................................. .............................................................. .............................................. .............................................................. .............................................................. คลิปหนีบกระดาษ ............................................................. ............................................. .............................................................. .............................................................. 2 ............................................. .............................................................. .............................................. .............................................................. .............................................................. บนั ไดไม้ .............................................................. ............................................. 3 ............................................. .............................................. แสงอาทติ ย์ ............................................. 4 ............................................. .............................................. ต้นไม้ ............................................. .............................................................. 5 .............................................................. ............................................. .............................................................. เรอื .............................................................. ............................................. 6 ............................................. วิธกี ารทำ�นาเกลอื สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

หนงั สอื เรยี นรายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลย)ี บทท่ี 1 | เทคโนโลยีรอบตวั 9 รูป 1.5 ตวั อย่างเทคโนโลยีทใ่ี ช้ในงานอาชีพ 1.3 เทคโนโลยใี นงานอาชพี เม่ือพิจารณาเทคโนโลยีท่ีเกี่ยวข้องกับอาชีพ ตา่ ง ๆ จะพบวา่ แตล่ ะอาชพี ใชเ้ ทคโนโลยที แ่ี ตกตา่ งกนั เช่น เกษตรกรใช้คันไถ จอบ เสียม เพ่ือช่วยในการ ทำ�งาน คนขับรถโดยสารประจำ�ทางควบคุมรถ โดยใช้เกียร์ พวงมาลัยรถ คันเร่ง เบรค คนทำ�งาน ในสำ�นักงานใช้โทรศัพท์ คอมพิวเตอร์ เคร่ืองถ่าย เอกสาร คนทำ�งานในภาคอุตสาหกรรมใช้เคร่ืองจักร และระบบอัตโนมัติช่วยผลิตสินค้าให้ได้จำ�นวนมาก ฯลฯ จะเหน็ ไดว้ า่ บุคคลในอาชีพตา่ ง ๆ ใชเ้ ทคโนโลยี ที่ เ กิ ด จ า ก ก า ร คิ ด ค้ น ข อ ง ม นุ ษ ย์ ตั้ ง แ ต่ เ ท ค โ น โ ล ยี ที่มีลักษณะไม่ซับซ้อนไปจนถึงเทคโนโลยีท่ีซับซ้อน มากขนึ้ ในอนาคตจะมีเทคโนโลยที เ่ี กิดจากการคิดค้น ของมนุษย์มากขึ้น ท้ังในด้านอุตสาหกรรมการผลิต และการบริการ ซ่ึงส่งผลให้การดำ�เนินชีวิตของผู้คน เปล่ียนแปลงไปจากเดิม ทิศทางการพัฒนาประเทศ จะมุ่งเน้นไปท่ีกลุ่มเทคโนโลยีท่ีสำ�คัญ ได้แก่ กลุ่มอาหาร เกษตร เทคโนโลยีชีวภาพ กลุ่ม สาธารณสุข สุขภาพ เทคโนโลยีทางการแพทย์ กลุ่ม เครื่องมืออุปกรณ์อัจฉริยะ หุ่นยนต์ เมคาทรอนิกส์ กลุ่มดิจิทัล ปัญญาประดิษฐ์ และกลุ่มเศรษฐกิจ สร้างสรรค์ วัฒนธรรมและบริการที่มีมูลค่าสูง ซ่ึงทุกกลุ่มล้วนใช้เทคโนโลยีด้านต่าง ๆ ช่วยในการ ทำ�งาน โดยเฉพาะกลุ่มอาหาร เกษตร เทคโนโลยี ชีวภาพ ซึ่งเป็นกลุ่มเทคโนโลยีท่ีใกล้ชิดกับคนไทย มาตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจบุ นั ดังตวั อยา่ งตอ่ ไปนี้ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

10 บทที่ 1 | เทคโนโลยรี อบตัว หนงั สอื เรยี นรายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลย)ี ในอดตี เกษตรกรใชเ้ คยี วเกยี่ วขา้ ว ซงึ่ ตอ้ งใชแ้ รงงานคน รปู 1.6 เทคโนโลยีในการเกบ็ เกย่ี วข้าว จำ�นวนมากและใช้เวลานาน ต่อมามีการประดิษฐ์รถเกี่ยวข้าว เปลยี่ นจากการใชแ้ รงงานคนเปน็ เครอ่ื งจกั ร สามารถลดจ�ำ นวน แรงงานและใช้เวลาในการเก็บเก่ียวน้อยลง เกษตรกรจึงหันมา ใช้รถเกี่ยวข้าวกันมากข้ึน และได้พัฒนาเป็นรถเก่ียวนวดข้าว ท่ีสามารถเกี่ยวข้าว นวดข้าวออกมาเป็นเมล็ดข้าวเปลือก และ บรรจขุ ้าวเปลือกลงในกระสอบภายในรถเก่ยี วนวดขา้ วน้นั เลย เกษตรกรบางพื้นที่ประสบปัญหาดินเปรี้ยวหรือดินเป็น กรด ท�ำ ใหเ้ พาะปลูกพชื ผลไมไ่ ด้ พระบาทสมเด็จพระปรมนิ ทร มหาภูมิพลอดุลยเดชจึงมีพระราชดำ�ริเก่ียวกับการแก้ปัญหา ดินเปร้ียว โดยการขังนำ้�ไว้ในพื้นท่ี จนกระทั่งเกิดปฏิกิริยาเคมี ทำ�ให้ดินเปร้ียวจัดจนถึงที่สุด แล้วจึงระบายนำ้�ออกและปรับ สภาพฟน้ื ฟดู นิ ดว้ ยปนู ขาว จนกระทง่ั ดนิ มสี ภาพดพี อทจี่ ะใชใ้ น การเพาะปลูกได้ ซึ่งเป็นตัวอย่างของการแก้ปัญหาด้วย เทคโนโลยที ่ีเปน็ วธิ กี าร อาชีพขายน้ำ�ผลไม้ป่ันก็เป็นอีกตัวอย่างหนึ่งท่ีใช้เทคโนโลยีมากมาย โดยคนขายนำ้�ผลไม้ปั่นจะใช้มีดในการปอกเปลือก ผลไม้และห่ันผลไม้เป็นชนิ้ เลก็ ๆ ใช้เครอ่ื งปน่ั ไฟฟา้ ปั่นน�้ำ ผลไมใ้ ห้ละเอียด และใช้แก้วพลาสติกบรรจนุ �ำ้ ผลไมป้ ่นั รูป 1.7 เทคโนโลยใี นร้านขายน�้ำ ผลไม้ป่ัน สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

หนงั สอื เรยี นรายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลย)ี บทที่ 1 | เทคโนโลยีรอบตัว 11 เมื่อเกษตรกรผลิตพืชผลได้มากเกินความต้องการ จึงได้มีการนำ�เทคโนโลยีมาใช้ในการถนอมอาหาร แต่เดิมใช้วิธีการ ตากแห้ง ซึ่งต้องใช้เวลานานในการตากเนื่องจากความร้อนจากแสงอาทิตย์ไม่สูงมากพอ กระแสลมธรรมชาติเปลี่ยนแปลง ตลอดเวลา นอกจากนนั้ อาจมีฝุ่นละออง เชือ้ จลุ นิ ทรยี ์ และแมลงวันตอมเป็นพาหะน�ำ โรค เมอ่ื ฝนตกหรืออากาศเย็น อาจท�ำ ให้ เกิดเชื้อรา ทำ�ให้ไม่สามารถควบคุมคุณภาพของผลิตภัณฑ์ได้ นำ�ไปสู่การคิดประดิษฐ์ตู้อบแห้งโดยประยุกต์ใช้ความรู้ ทางด้านวิศวกรรมศาสตร์และวิทยาศาสตร์ในการออกแบบและสร้างตู้อบแห้งแบบต่าง ๆ เช่น ตู้อบแห้งแบบรับแสงโดยตรง ต้อู บแห้งแบบรบั แสงโดยออ้ ม ตู้อบแห้งโดยใชล้ มช่วย ก) ตอู้ บแหง้ แบบรบั แสงโดยตรง ข) ตอู้ บแห้งแบบรับแสงโดยอ้อม ค) ตอู้ บแห้งโดยใช้ลมชว่ ย รปู 1.8 ตูอ้ บแหง้ แบบต่าง ๆ เทคโนโลยีเกิดขึ้นจากความพยายามของมนุษย์ท่ีจะแก้ปัญหาหรือตอบสนองความต้องการที่เกิดขึ้น รวมถึงการเพ่ิม ความสามารถในการท�ำ งานหรอื กจิ กรรมตา่ ง ๆ จงึ ท�ำ ใหเ้ กดิ เทคโนโลยใี หม่ ๆ มากมาย โดยเฉพาะสง่ิ ของเครอ่ื งใชใ้ นชวี ติ ประจ�ำ วนั การทำ�งานหรือการดำ�เนินชีวิตในปัจจุบันล้วนเก่ียวข้องกับเทคโนโลยี โดยเราอาจเป็นผู้คิดค้นเทคโนโลยีขึ้นมาใหม่ เช่น การสร้างอุปกรณ์เก็บผลไม้ที่อยู่ในที่สูง เพื่อให้เก็บผลไม้ได้สะดวกย่ิงขึ้น ในขณะเดียวกันเราอาจเป็นผู้ใช้งานเทคโนโลยี เช่น เราใชส้ ปรงิ เกอรเ์ พอ่ื ชว่ ยอ�ำ นวยความสะดวกในการรดน�้ำ สนามหญา้ จะเหน็ วา่ มนษุ ยเ์ กย่ี วขอ้ งสมั พนั ธก์ บั เทคโนโลยตี ลอดเวลา เพราะเทคโนโลยีช่วยใหก้ ารทำ�งานหรอื ท�ำ กิจกรรมตา่ ง ๆ สะดวกหรอื มปี ระสทิ ธภิ าพมากขึ้น ในการตัดสินใจเลอื กใช้เทคโนโลย ี ผู้ใช้ต้องศึกษาผลดีและผลเสียของเทคโนโลยีนั้น ๆ และพิจารณาผลเสียท่ีอาจเกิดขึ้นว่าสามารถควบคุมหรือป้องกันได้หรือไม่ หากเทคโนโลยีนนั้ คุม้ คา่ และมผี ลดมี ากกวา่ ผลเสยี จงึ ตัดสินใจน�ำ มาใชป้ ระโยชน์ สรปุ ท้ายบท เทคโนโลยี เป็นส่ิงที่มนุษย์สร้างหรือพัฒนาขึ้น ซึ่งอาจเป็นได้ทั้งช้ินงานหรือวิธีการ เพื่อใชแ้ ก้ปญั หา สนองความตอ้ งการ หรอื เพ่มิ ความสามารถในการท�ำ งานของมนุษย์ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

12 กจิ กรรมท้าทายความคดิ เรื่อง ช่วยโปลิศ คดิ แก้ปญั หา เดก็ ชายโปลศิ เพง่ิ ยา้ ยจากจงั หวดั ล�ำ ปางเขา้ มาเรยี นชน้ั มธั ยมศกึ ษาปที ่ี 1 ในกรงุ เทพมหานคร โปลศิ พักอาศัยในคอนโดมิเนียมกับคุณอา โปลิศชอบรับประทานสลัดมาต้ังแต่เด็กและต้องการปลูกผักเพ่ือทาน เองเหมอื นตอนทยี่ งั อยทู่ ล่ี �ำ ปาง คณุ อาอนญุ าตใหโ้ ปลศิ ปลกู ผกั ในบรเิ วณระเบยี งหลงั หอ้ งพกั ซง่ึ มพี นื้ ทขี่ นาด 1 เมตร x 3 เมตร ถา้ นกั เรยี นเปน็ โปลศิ นกั เรยี นจะออกแบบพน้ื ทหี่ รอื แปลงปลกู ผกั บรเิ วณระเบยี งหอ้ งอยา่ งไร จะปลกู ผักชนิดใดบ้าง และท�ำ อย่างไรเพอื่ ใหผ้ ักเตบิ โตและเก็บรับประทานได้ทุกวัน คอนโดมเิ นียม พ้นื ทรี่ ะเบียงหอ้ ง สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

13 ช่วยกนั คิด นักเรียนแต่ละกลุ่มหาวิธีการและเขียนอธิบายหรือวาดภาพแปลงปลูกผักท่ีนักเรียนคิดว่า จะสรา้ ง โดยระบุขอ้ ดีของแปลงปลูกผกั ของนกั เรยี น และนำ�เสนอ ผักทีจ่ ะปลกู คอื ข้อดีของแปลงผกั ทีอ่ อกแบบ คือ จากการนำ�เสนอ ถา้ นักเรียนเป็นโปลิศ นักเรยี นจะเลือกแปลงปลูกผกั ของเพอื่ นกลุ่มใด เพราะอะไร สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

14 กิจกรรม เรื่อง แปลงผักลอยฟ้าของโปลิศ ท้ายบท 1. ในแปลงปลกู ผกั ของนกั เรยี น สง่ิ ใดเปน็ เทคโนโลยแี ละสง่ิ ใดไมเ่ ปน็ เทคโนโลยี เพราะเหตใุ ด และสง่ิ นน้ั มปี ระโยชนอ์ ยา่ งไร ยกตวั อยา่ ง อยา่ งละ 3 ตวั อยา่ ง ล�ำ ดับท่ี รายการ เหตุผลประกอบ ประโยชน์ สิ่งท่เี ป็นเทคโนโลยี 1 2 3 สิ่งท่ไี ม่เป็นเทคโนโลยี 1 2 3 2. แปลงปลกู ผกั ของนกั เรยี นเปน็ เทคโนโลยหี รอื ไม่ เพราะเหตใุ ด สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี