โครงสร้างและหน้าที่ของอวัยวะต่าง ๆ ของร่างกายมนุษย์

ระบบประสาท (Nervous system) เซลล์ประสาท (Neuron)

ระบบประสาท (Nervous system) เซลล์ประสาท (Neuron) เซลลป์ ระสาทจาแนกออกไดต้ ามลักษณะรูปรา่ งและหนา้ ที่ เซลล์ประสาทจาแนกตามลกั ษณะรปู ร่าง แบง่ ออกได้เปน็ 3 ชนดิ 1 เซลลป์ ระสาทข้วั เดียว (Unipolar neuron) 2 เซลล์ประสาทสองข้วั (Bipolar neuron) 3 เซลลป์ ระสาทหลายขัว้ (Mutipolar neuron)

ระบบประสาท (Nervous system) เซลลป์ ระสาท (Neuron) เซลลป์ ระสาทจาแนกออกไดต้ ามลกั ษณะรปู รา่ งและหนา้ ท่ี เซลลป์ ระสาทจาแนกตามหน้าทก่ี ารทางาน แบ่งออกได้เปน็ 3 ชนดิ 1 เซลล์ประสาทรับความรู้สึก (Sensory neuron) เป็นเซลล์ประสาทที่รบั สัญญาณประสาท จากอวัยวะรบั ความรู้สกึ เขา้ สู่ระบบประสาทสว่ นกลาง 2 เซลล์ประสาทส่ังการ (Motor neuron) เป็นเซลล์ประสาทท่ีนากระแส ประสาทจากระบบ ประสาทสว่ นกลาง ไปควบคมุ กลา้ มเนื้อ อวยั วะและต่อมตา่ งๆ 3 เซลล์ประสาทเช่ือมโยง (Interneuron) เป็นเซลล์ประสาทท่ีทาหน้าท่ีประสานงานระหว่าง เซลลป์ ระสาทในระบบประสาทส่วนกลาง

ระบบประสาท (Nervous system) เสน้ ประสาท (Nerve) กลุ่มของใยประสาท (Nerve fibers) ท่ีรวมกันเป็นมัดหรือแท่ง ทาหน้าที่ นาสัญญาณ ประสาทติดต่อกันระหว่างระบบประสาทส่วนกลางกับระบบประสาทส่วนปลายของร่างกาย ภายใน เสน้ ประสาทถูกหมุ้ ด้วยเนอื้ เย่ือประสาท 3 ชน้ั คอื 1 เส้นประสาทรับความรู้สึก (Sensory Nerve) คือ เส้นประสาทที่นากระแส ประสาทความรสู้ กึ ไปยังระบบประสาทส่วนกลาง 2 เส้นประสาทกลไก (Motor Nerve) คือ เส้นประสาทท่ีนากระแสประสาทส่ัง การจากระบบประสาทสว่ นกลาง ไปยังกล้ามเน้ือ หรอื ต่อม 3 เส้นประสาทรวม (Mixed Nerve) คือ เส้นประสาทที่ประกอบด้วยประสาท รับความรู้สึก ส่ังการ และประสาทอัตโนมัติซึ่งทาหน้าท่ีนากระแสประสาทไปและกลับยัง ระบบประสาทสว่ นกลาง

ระบบประสาท (Nervous system) จดุ ประสานประสาท (Synapse) จุ ด ป ร ะ ส า น ป ร ะ ส า ท เ ป็ น ก า ร ถ่ายทอดกระแสประสาทจากเซลล์หนึ่งไปยัง อี ก เ ซ ล ล์ ห นึ่ ง ผ่ า น ท า ง บ ริ เ ว ณ ท่ี อ ยู่ ชิ ด กั น ระหวา่ งปลายประสาท

ระบบประสาท (Nervous system) ระบบประสาทสว่ นกลาง (CNS) 1. สมอง (Brain) - เป็นสว่ นของเนอ้ื เยือ่ ประสาทท่บี รรจุอยใู่ น ชอ่ งวา่ งของกะโหลกศรี ษะ - มีเย่อื หุ้มสมอง (Meninges) 3 ชัน้ คอื 1. เย่ือหุ้มสมองช้ันนอก (Dura mater) เหนียวและแข็งแรงมาก ทาหน้าที่ป้องกัน การกระทบกระเทอื น 2. เยอื่ หุ้มสมองชั้นกลาง (Arachoid mater) เป็นเยอ่ื บางๆ 3. เยื่อหุ้มสมองช้ันใน (Pia mater) มีเส้นเลือดแทรกมากมายทาหน้าท่ีส่งอาหาร ไปเล้ียงสมอง

ระบบประสาท (Nervous system) ระบบประสาทสว่ นกลาง (CNS) 1. สมอง (Brain) - สมอง แบง่ ออกเปน็ 4 สว่ น คือ ซรี ีบรัม (Cerebrum) ไดเอนเซฟาลอน (Diencephalon) กา้ นสมอง (Brainstem) และซีรีเบลลมั (Cerebellum)

ระบบประสาท (Nervous system) ระบบประสาทส่วนกลาง (CNS) 2. ไขสันหลงั (Spinal cord) เป็นระบบประสาทส่วนกลางที่อยู่ ภายในช่องไขสันหลัง (Vertebral cannal) ประมาณ 2 ใน 3 ส่วนด้านบน มีรูปร่างคล้าย ทรงกระบอกค่อนข้างแบน ไขสันหลังเร่ิมต้นจาก ช่องกระดูก ท้ายทอย (Foramen magnum) ลง ไปส้ินสุดที่ขอบล่างของกระดูกเอวท่ีหนึ่ง มีความ ยาวประมาณ 42-45 ซม. ลักษณะภายในไขสัน หลงั มโี ครงสรา้ ง 2 สว่ น คอื

ระบบประสาท (Nervous system) ระบบประสาทสว่ นกลาง (CNS) Gray matter White matter 2. ไขสันหลงั (Spinal cord) ลักษณะภายในไขสนั หลงั มโี ครงสรา้ ง 2 ส่วน 2.1 ส่วนภายนอก คือ เนื้อเยื่อประสาทสีขาว (White matter) ทาหน้าท่ีนากระแสประสาทข้ึนและลง โดยทั่วไปประสาทขึ้นเป็นระบบประสาทรับความรู้สึก ส่วน ลงเป็นระบบ ประสาทสงั่ การ 2.2 ส่วนภายใน คือ เน้ือเยื่อประสาทสีเทา (Gray matter) มีรูปร่างคล้ายผีเส้ือ หรือ ตัวเอช (H) ทา หนา้ ทเี่ ปน็ ส่วนประสานงานของไขสันหลัง รับความร้สู ึกและ สั่งการของไขสันหลงั

ระบบประสาท (Nervous system) ระบบประสาทสว่ นกลาง 2. ไขสนั หลงั (Spinal cord)

ระบบประสาท (Nervous system) ระบบประสาทส่วนกลาง 2. ไขสนั หลัง (Spinal cord) ไ ข สั น ห ลั ง มี ห น้ า ที่ เ ป็ น ศู น ย์ ก ล า ง ป ฏิ ก ริ ย า ส ะ ท้ อ น ก ลั บ (Spinal reflex action) ของลาตัว แขน และขา เปน็ ทางผ่านของกระแส ความรู้สึกของรา่ งกายไปสู่สมอง และ จากสมองไปยังส่วนต่างๆ ของ รา่ งกาย

ระบบประสาท (Nervous system) ระบบประสาทรอบนอก (PNS) 1. เสน้ ประสาทสมอง (Cranial nerve) เป็นเส้นประสาทท่ีออกจากฐานของสมองส่วน ต่างๆ จานวน 12 คู่ โดย คู่ที่ 1-2 ออกจากสมองสว่ นหน้า คู่ที่ 3-4 ออกจากสมองส่วนกลาง คู่ท่ี 5-12 ออกจากสมองสว่ นหลัง

ระบบประสาท (Nervous system) ระบบประสาทรอบนอก (PNS) 1. เสน้ ประสาทสมอง (Cranial nerve)

ระบบประสาท (Nervous system) ระบบประสาทรอบนอก (PNS) 1. เสน้ ประสาทสมอง (Cranial nerve)

ระบบประสาท (Nervous system) ระบบประสาทรอบนอก (PNS) 1. เสน้ ประสาทสมอง (Cranial nerve) หมายเหตุ (S) หมายถึง เส้นประสาทรบั ความรู้สึก (M) หมายถึง เสน้ ประสาทสัง่ การ ค่ทู ี่ 1 เสน้ ประสาทออลแฟกทอรี (Olfactory nerve) ทาหนา้ ทรี่ บั กลิน่ (S) คูท่ ี่ 2 เสน้ ประสาทออฟติก (Optic nerve) ทาหนา้ ทเี่ กีย่ วกับการมองเหน็ (S) คทู่ ่ี 3 เส้นประสาทออกคิวโลมอเตอร์ (Oculomotor nerve) ทาหน้าทีค่ วบคมุ กล้ามเนอ้ื ลูกตา (M) คู่ที่ 4 เส้นประสาททรอเคลยี ร์ (Trochlear nerve) ทาหน้าทีก่ รอกลูกตาลง (M) คทู่ ี่ 5 เส้นประสาทไทรเจมินลั (Trigeminal nerve) ทาหน้าที่รับความรสู้ กึ จากหนา้ ฟัน ลนิ้ เหงอื ก และปาก ควบคุมกล้ามเนอื้ เกยี่ วการเคย้ี วอาหาร (S-M) คู่ท่ี 6 เส้นประสาทแอบดิวเซนต์ (Abducent nerve) ทาหนา้ ที่กรอกลูกตาไปดา้ นขา้ งหรือการชาเลือง (M) คูท่ ี่ 7 เสน้ ประสาทเฟเชียล (Fecial nerve) ทาหน้าทแ่ี สดงสีหน้า รับรสจากปลายลิน้ ควบคมุ การทางานของกลา้ มเนอ้ื ใบหน้า เช่น การย้ิม ร้องให้ (S-M)

ระบบประสาท (Nervous system) ระบบประสาทรอบนอก (PNS) 1. เส้นประสาทสมอง (Cranial nerve) ค่ทู ่ี 8 เสน้ ประสาทออดทิ อรี (Auditory nerve) ทาหนา้ ท่ีควบคมุ การทรงตวั และการได้ยนิ (S) ค่ทู ่ี 9 เส้นประสาทกรอสโซฟารงิ เจียล (Glossopharyngeal nerve) ทาหนา้ ท่รี บั ความรู้สึกจากลน้ิ และคอหอย ควบคุมการทางาน ของคอหอย (S-M) คทู่ ี่ 10 เส้นประสาทเวกัส (Vagus nerve) ทาหนา้ ที่รบั ความรสู้ กึ จากลาคอ กล่องเสยี งอวัยวะในชอ่ งอก และช่องทอ้ ง ควบคุมการ ทางานของลาคอ กลอ่ งเสยี ง อวยั วะในช่องอก และช่องท้อง คู่ที่ 11 เสน้ ประสาทแอกเซสซอรี (Accessory nerve) ทาหน้าทคี่ วบคมุ การทางานของกล้ามเนื้อคอ ช่วยในการเอยี งคอ และยก ไหล่ (M) คู่ที่ 12 เส้นประสาทไฮโปกรอสซัล (Hypoglossal nerve) ทาหนา้ ทค่ี วบคมุ การเคล่ือนไหวของลนิ้ (M)

ระบบประสาท (Nervous system) ระบบประสาทรอบนอก (PNS) 1. เส้นประสาทสมอง (Cranial nerve) เป็นเสน้ ประสาทท่มี ตี ้นกาเนิดมาจากไขสนั หลงั มี 31 คู่ เสน้ ประสาทบรเิ วณคอ 8 คู่ เส้นประสาทบรเิ วณอก 12 คู่ เสน้ ประสาทบริเวณเอว 5 คู่ เสน้ ประสาทบริเวณกระเบนเหนบ็ 5 คู่ เส้นประสาทบริเวณก้นกบ 1 คู่

ระบบประสาท (Nervous system) ระบบประสาทรอบนอก (PNS) 1. เส้นประสาทสมอง (Cranial nerve) เส้นประสาทไขสันหลังเป็นเส้นประสาทรวม (Mix nerve) คือ เป็นท้ังเส้นประสาทรับ ความรสู้ ึก และเส้นประสาทสง่ั การ คือ รากเสน้ ประสาทดา้ นหลงั (dorsal root) ประกอบด้วยเซลล์ประสาทรบั ความรู้สึก ทาหน้าท่ี นาความรสู้ กึ จากส่วนต่างๆของร่างกายเข้ามายังไขสันหลัง รากเส้นประสาทด้านหน้า (ventral root) ประกอบด้วยเซลล์ประสาทนาคาส่ัง (motor nerves) ทาหน้าท่ีนากระแสประสาทหรือคาสั่งจากไขสันหลังออกไปยังกล้ามเนื้อหรอื ต่อมต่างๆภายใน ร่างกาย

ระบบประสาท (Nervous system) ระบบประสาทรอบนอก (PNS) 1. เส้นประสาทสมอง (Cranial nerve) เส้นประสาทไขสันหลังเป็นเส้นประสาท รวม (Mix nerve) คือ เป็นท้ังเส้นประสาทรับ ความร้สู ึก และเสน้ ประสาทสัง่ การ คอื รากเส้นประสาทด้านหลัง (dorsal root) ประกอบด้วยเซลล์ประสาทรบั ความรูส้ ึก ทาหน้าท่ีนา ความรู้สึกจากส่วนต่างๆของร่างกายเข้ามายังไขสัน หลัง รากเส้นประสาทดา้ นหน้า (ventral root) ประกอบดว้ ยเซลลป์ ระสาทนาคาส่งั (motor nerves) ทาหน้าที่นากระแสประสาทหรือคาสั่งจากไขสันหลัง ออกไปยงั กลา้ มเนื้อหรือตอ่ มตา่ งๆภายในรา่ งกาย

ระบบประสาท (Nervous system) ระบบประสาทอัตโนมัติ (Autonomic nervous system : ANS) ระบบประสาทอัตโนมัติเป็นส่วนท่ี เส ริ ม ก า รท า ง า น ขอ ง ร ะ บ บป ร ะ ส า ท ส่วนกลางและระบบ ประสาทส่วนปลาย ช่วยร่างกายปรับตัวให้ดารงชีวิตอยู่ได้ใน ส ภ า พ แ ว ด ล้ อ ม ร อ บ ตั ว ท่ี เ ป ลี่ ย น แ ป ล ง ตลอดเวลา โดยทางานนอกอานาจจิต ควบคุมอวัยวะภายในของร่างกายให้อยู่ใน สภาวะสมดลุ

ระบบประสาท (Nervous system) ระบบประสาทอตั โนมัติ (Autonomic nervous system : ANS) ควบคุมการทางานของกลา้ มเนอื้ เรียบ กลา้ มเนอ้ื หัวใจ และต่อมต่างๆ เพ่ือปรับร่างกายให้เข้ากับ สภาพแวดล้อม ประกอบด้วย 1. ระบบประสาทซิมพาเทติก (sympathetic nervous system) เป็นระบบที่เริ่มจาก บรเิ วณไขสนั หลังถึงเหนอื กระเบนเหนบ็ กระตุน้ การทางาน ชว่ ยใหเ้ กิดพลงั งานเพ่ือนาไปใชง้ าน 2. ระบบประสาทพาราซมิ พาเทตกิ (parasympathetic nervous system) เป็นระบบท่ีอยู่ บรเิ วณเหนอื ไขสนั หลัง และกระเบนเหนบ็ ยบั ยัง้ การทางานมากกว่าที่จะกระตนุ้ การทางาน เสน้ ประสาทของระบบประสาทอัตโนมัติ มี 2 ตอน 1. เส้นประสาทหน้าปมประสาทหรือเซลล์ประสาทก่อนปมประสาท เชื่อมระหว่างระบบ ประสาทส่วนกลางกบั ปมประสาทอตั โนมตั ิ 2. เส้นประสาทหลังปมประสาทหรือเซลล์ประสาทหลังปมประสาท เป็นเส้นประสาทท่ีเชื่อม ระหว่างปมประสาทอัตโนมตั ิกบั อวัยวะตอบสนอง

ระบบประสาท (Nervous system) ระบบประสาทอตั โนมตั ิ (Autonomic nervous system : ANS)

ระบบประสาท (Nervous system) ระบบประสาทอตั โนมตั ิ (Autonomic nervous system : ANS)

• โครงสรา้ งและหนา้ ที่ของอวยั วะตา่ งๆ ของรา่ งกายมนุษย์ 3