4.เอกสารวิชาการ การเลี้ยงปลาดุกในบ่อพลาสติก

เอกสารวชิ าการ การเรยี นรูต้ ามหลกั ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียง กศน.อำเภอแม่ลาว ฐานการเรยี นรู้ท่ี 4 การเลี้ยงปลาดุกในบอ่ พลาสตกิ จดั ทำโดย นายจรุณ ไชยชมภู ครู กศน.ตำบล ศูนย์การศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศยั อำเภอแม่ลาว สำนักงานส่งเสรมิ การศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศัยจังหวดั เชยี งราย สำนักงานปลดั กระทรวงศกึ ษาธิการ

เอกสารวิชาการ เรียนรตู้ ามหลักปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียง กศน.อำเภอแมล่ าว 1 กระทรวงศึกษาธกิ าร การวิเคราะหก์ ิจกรรมการเรยี นรู้ส่หู ลกั ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง ฐานการเรยี นรู้ การเลีย้ งปลาดุกในบ่อพลาสตกิ 2 เงื่อนไข เงื่อนไขความรู้ เงอ่ื นไขคณุ ธรรม 1. มีความรวู้ ธิ กี ารเลีย้ งปลาในบอ่ พลาสติก 1. มีความอดทน 2. รู้กลุ่มเป้าหมาย 2. มีความเพยี รพยายาม 3. มีความรเู้ ร่ืองงบประมาณ 3. มีความซื่อสัตย์ 4. มคี วามรู้เกยี่ วกับการใช้อุปกรณ์ 5. รเู้ รื่องวสั ดุทีใ่ ช้ 6. ร้รู ะยะเวลาในการเลี้ยงปลาในบ่อพลาสติก 7. รวู้ ิธกี ารนำไปใช้ 8. รวู้ ธิ ีเก็บรกั ษาอุปกรณ์ 9. รเู้ ร่ืองการตลาด 10. รู้การทำบญั ชรี ายรับ-รายจา่ ย 1. พอประมาณ 3 หลกั การ 3. มีภูมิคมุ้ กนั ในตัวทด่ี ี 1. วัสดุที่ใช้เหมาะสมในการเลี้ยง 1. มีการวางแผนในการเลี้ยงปลา ปลาในบ่อพลาสติก 2. ความมเี หตุผล ในบ่อพลาสติก 2. งบประมาณที่ใช้กับการเลี้ยง 1. ใช้พื้นที่น้อยผสมผสานกับ 2. เพิ่มความระมัดระวังในการใช้ ปลาในบอ่ พลาสติก การเกษตรอย่างอ่ืนs อุปกรณ์ 3. สถานที่เหมาะสมในการเลี้ยง 2. การลดรายจ่ายเพ่มิ รายได้ 3. มีสำรองวัสดุในการเลี้ยงปลา ปลาในบ่อพลาสติก 3. การใช้บริโภคในครัวเรือน 4. ระยะเวลาเหมาะสมกับการ ในบ่อพลาสตกิ เล้ยี งปลาในบ่อพลาสตกิ 4. มีสถานท่ีการเลี้ยงปลาในบ่อ พลาสติก ชวี ิตท่ีมคี วามสมดุลและพร้อมรับตอ่ การเปล่ียนแปลงใน 4 มิติ วตั ถุ/เศรษฐกจิ ด้านสงั คม ด้านวัฒนธรรม ด้านสงิ่ แวดล้อม 1. เพิ่มรายได้ให้กับตนเอง/ 1. เกิดการแลกเปลี่ยน 1. มีการนำภูมิปัญญาท้องถิ่น 1. การอนรุ ักษาสิง่ แวดลอ้ ม ครอบครวั เรียนรู้ ในเรื่องการเลี้ยงปลาในบ่อ 2.การใช้วัสดุเหลือใช้ให้เกิด 2. เพื่อการใช้บริโภคใน 2. เกดิ การแบง่ ปัน พลาสตกิ มาใช้ ประโยชน์ ครัวเรือน

เอกสารวิชาการ เรียนรูต้ ามหลกั ปรชั ญาของเศรษฐกิจ ผงั มโนทัศนว์ เิ คราะห์ลักสตู รฐานการเรีย หลกั สตู รการศกึ ษานอกระบบระด สาระที่ 1. ทกั ษะการเรียนรู้ ระดบั ประถมศึกษา มัธยมศึกษาตอ รายวิชา ทักษะการเรียนรู้ เร่ือง - การเรียนรู้ดว้ ยตัวเอง - การใชแ้ หลง่ เรียนรู้ - การจดั การความรู้ - การคดิ เปน็ ฐานการเร การเลย้ี งป สาระที่ 2. ความรูพ้ ้ืนฐาน ในบอ่ พลา รายวชิ า ภาษาไทย เรือ่ ง - การฟงั การดู การพูด การอ่าน การเขยี น รายวชิ า คณิศาสตร์ เรอ่ื ง - จำนวน และการดำเนนิ งาน - การวัด เรขาคณิต สาระท่ี 5. การพฒั - ร้อยละ ทศนยิ ม รายวิชา การพัฒน รายวิชา วิทยาศาสตร์ เร่อื ง เร่ือง - การพฒั นาตนเอ - สงิ่ มีชีวติ และสิ่งแวดล้อม รายวชิ า ศาสนา แ - เรือ่ ง - ศาสนา วัฒนธรร

จพอเพยี ง กศน.อำเภอแมล่ าว 2 ยนรู้ การเลี้ยงปลาดกุ ในบ่อพลาสตกิ ดับการศึกษาขน้ั พน้ื ฐาน 2551 อนตน้ มธั ยมศึกษาตอนปลาย สาระท่ี 3. การประกอบอาชีพ รายวชิ า ชอ่ งทางการเขา้ สอู่ าชพี เรื่อง - ช่องทางการเขา้ สู่อาชพี - ทกั ษะการประกอบอาชีพ - พฒั นาอาชีพใหม้ ีอยู่มกี ิน รียนรู้ สาระท่ี 4. ทกั ษะการดำเนนิ ชีวิต ปลาดกุ รายวิชา เศรษฐกิจพอเพยี ง าสตกิ เรื่อง - ความพอเพียงในครวั เรอื น ฒนาสังคม - การนำเศรษฐกิจพอเพยี งไปประยุกตใ์ ช้ นาตนเอง ชมุ ชน สงั คม อง ชุมชน สังคม ในครอบครัว และหน้าที่พลเมอื ง รายวชิ า สุขศกึ ษา พลศึกษา เรือ่ ง - การดแู ลสขุ ภาพ - สารอาหาร - โรคระบาดตา่ งๆ - ยาแผนโบราณและสมุนไพร รม ประเพณี

เอกสารวิชาการ เรยี นรู้ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง กศน.อำเภอแมล่ าว 3 แผนการจัดกิจกรรมการเรียนรูต้ ามหลักปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียง (ประจำฐานการเรียนร)ู้ 1. ชื่อฐานการเรียนรู้ การเลย้ี งปลาดุกในบอ่ พลาสตกิ เวลา 3 ชัว่ โมง 2. ชือ่ ผจู้ ดั ทำ นายจรุณ ไชยชมภู 3.สาระสำคัญ รูปแบบการเกษตรผสมผสานช่วยสร้างภูมิคุ้มกันโดยลดความเสี่ยงและความไม่แน่นอนของรายได้ เนื่องจากมีความหลากหลายในกิจกรรมการผลิต ทั้งปลูกพืชและเลี้ยงสัตว์ ทำให้รายได้ครัวเรือนมาจากหลาย กิจกรรมและสร้างรายได้อยา่ งสมำ่ เสมอ ค่าใช้จ่ายลดลง รวมท้งั ลดการพึง่ พิงปัจจัยการผลิตภายนอก เกษตรกร สั่งสมกระบวนการเรียนรูจ้ ากกจิ กรรมการผลิตท่ีหลากหลาย สามารถพึง่ พาตนเองได้ เกษตรกรจัดสรรพื้นที่ตรง ความต้องการในครัวเรือน มีการปลูกข้าว ไม้ผล พืชผักสวนครัว ขุดบ่อเลีย้ งปลา เลี้ยงไก่ไวบ้ ริโภคในครัวเรือน และใช้ประโยชนจ์ ากทรพั ยากรของเหลือใชภ้ ายในพน้ื ท่ี 4. วตั ถุประสงค์ 4.1 วตั ถุประสงค์กจิ กรรมการเรียนรู้ 4.1.1 เพ่อื ใหเ้ ข้ารับการอบรมมคี วามรู้ความเขา้ ใจข้ันตอนการเล้ียงปลาดุกในบ่อพลาสติก 4.1.2 เพอ่ื ให้ผเู้ ข้ารบั การอบรมมที กั ษะในการการเล้ียงปลาดุกในบอ่ พลาสตกิ 4.2 วัตถปุ ระสงค์ของฐานการเรียนรู้ 4.2.1 ใหผ้ เู้ ขา้ รบั การอบรมเห็นตัวอยา่ งการเล้ยี งปลาดุกในบ่อพลาสติก 4.2.2 ให้ผู้เขา้ รับการอบรมไดร้ บั ความรเู้ กยี่ วกับการเลย้ี งปลาดุกในบ่อพลาสติก 5. กิจกรรมการเรียนรู้ 5.1 แนะนำวทิ ยากรและพนื้ ที่การอบรม 5.2 ชี้แจงวัตถปุ ระสงคข์ องฐานการเรยี นรเู้ ก่ียวกบั การเลี้ยงปลาดกุ ในบ่อพลาสตกิ 5.3 แจง้ ขอบเขตเนื้อหากจิ กรรมการอบรมแก่ผู้เข้ารบั การอบรม 5.3 ทดสอบกอ่ นเรียน 5.4 วทิ ยากรแนะนำวัสดุ อุปกรณใ์ นการเลีย้ งปลาดุกในบ่อพลาสติก 5.5 แบง่ กลุม่ ผู้เข้ารบั การอบรมฝึกปฏบิ ตั กิ ารเล้ยี งปลาดกุ ในบอ่ พลาสตกิ 5.6 ผ้เู รยี นถอดบทเรยี น 2 : 3 : 4 องค์ความรทู้ ่ีได้จากการเรยี นรู้รายบคุ ล 5.7 แลกเปลี่ยนเรยี นรู้ นำองคค์ วามร้ทู ไ่ี ด้จากการถอดบทเรียนมาสรุปเป็นภาพรรวม สอบถาม และให้ ข้อเสนอแนะ 5.8 ทดสอบหลงั เรยี น 5.9 ประเมินความพงึ พอใจวิทยากร 6. ส่อื / อุปกรณ์ 6.1 แผน่ ผับใหค้ วามร้เู ลยี้ งปลาดุกในบอ่ พลาสติก 6.2 บ่อพลาสตกิ 6.3 พนั ธ์ปุ ลาดุก

เอกสารวิชาการ เรียนรู้ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง กศน.อำเภอแมล่ าว 4 7. ความรู้ทีไ่ ดร้ บั จากฐานการเรียนรู้ 7.1 ศาสตร์พระราชา หลักในการทรงงานของในหลวง 7.1.1 พออยู่พอกิน 7.1.2 จากงา่ ยไปหายาก 7.1.3 เศรษฐกิจพอเพยี ง 7.1.4 พง่ึ พาตนเอง 7.1.5 ความเพียร 7.2 ศาสตร์ทอ้ งถ่ิน 7.2.1 ภูมปิ ัญญาในทอ้ งถน่ิ นายจำรัส คำแก่น สวนกำนนั ทำนา ตำบลบวั สลี อำเภอแมล่ าว จังหวัดเชยี งราย 7.3 ศาสตร์สากล 7.3.1 หนังสือเรยี นรายวิชา ทกั ษะการเรยี นรู้ 7.3.1.1 การเรยี นรดู้ ้วยตนเอง 7.3.1.2 การใชแ้ หลง่ เรยี นรู้ 7.3.1.3 การจัดการความรู้ 7.3.1.4 การคดิ เปน็ 7.3.1.5 การวจิ ัยอยา่ งงา่ ย 7.3.2 หนังสือเรยี นรายวิชา วิทยาศาสตร์ 7.3.1.1 กระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ และเทคโนโลยี 7.3.1.1.1 กระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ และเทคโนโลยี 7.3.1.1.2 โครงการทางวทิ ยาศาสตร์ 7.3.3 หนงั สอื เรยี นรายวิชา โครงงานเพื่อพัฒนาทักษะการเรียนรู้ 7.3.3.1 แนวคิดเกี่ยวกบั การจดั การความรู้ 7.3.3.2 รูปแบบและกรบั วนการในการจัดการความรู้ 7.3.4 หนังสอื เรียนรายวิชา เกษตรผสมผสาน 7.3.4.1 เศรษฐกจิ พอเพียง 8. ความสอดคล้องกับหลกั การทรงงาน 8.1 พออยูพ่ อกิน 8.2 จากง่ายไปหายาก 8.3 เศรษฐกิจพอเพยี ง 8.4 พ่งึ พาตนเอง 8.5 ความเพียร

เอกสารวิชาการ เรียนรตู้ ามหลกั ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง กศน.อำเภอแมล่ าว 5 9. ความสอดคลอ้ งกบั หลักปรชั ญาเศรษฐกจิ พอเพียง (2 : 3 : 4) 2 เง่ือนไข เงื่อนไขความรู้ เงอื่ นไขคณุ ธรรม 1. วิธีการเล้ยี งปลาดกุ ในบ่อพลาสตกิ 1. ความซือ่ สตั ย์ 2. อุปกรณ์เลีย้ งปลาดกุ ในบ่อพลาสตกิ 2. ความขยันหม่ืนเพียร 3. การทำบญั ชรี ายรับ-รายจ่าย-การตลาด 3. ความประหยัด 4. ความรบั ผดิ ชอบ ตรงต่อเวลา 5. ความอดทน 6. ความเออื้ อาทร ชว่ ยเหลือแบ่งปนั ซง่ึ การและกนั 7. ความสามัคคี 3 หลักการ พอประมาณ มีเหตผุ ล มภี ูมิคุม้ กันในตัวท่ีดี 1. มีการเลี้ยงปลาดุกในบ่อ 1.รู้จักประโยชน์การเลี้ยงปลาดุก 1.วางแผนการทำงานของกลุม่ พลาสตกิ ในบอ่ พลาสติกมาใชช้ วี ิตประจำ 2.เตรียมวัสดุอุปกรณ์เหมาะสมใน 2. ใช้วัสดุอุปกรณ์ได้เหมาะสมใน 2. เพือ่ หารายไดเ้ สรมิ การเล้ียงปลาดกุ ในบอ่ พลาสติก การเล้ยี งปลาดกุ ในบอ่ พลาสตกิ 3. รู้จักการลงทุนในการเลี้ยง 3. มีการทำรายรับรายจ่าย ปลาดกุ ในบ่อพลาสตกิ ดา้ น ชีวิตท่ีเกิดความสมดุลและพรอ้ มรับต่อการเปล่ยี นแปลงใน 4 มติ ิ ดา้ นวัตถุ ดา้ นสังคม ด้านส่ิงแวดล้อม ดา้ นวัฒนธรรม ความรู้ วัสดุทเ่ี หลือใชส้ ามารถ นำกลบั มาใช้ใหม่ได้ ทกั ษะ มรี ายได้จากการ ใช้ชีวิตแบบพอเพียงใน -การใช้ประโยชน์จาก เกิดทกั ษะการเรียนรู้ จำหน่ายปลาดุก การเลี้ยงปลาดุกในบ่อ การเลี้ยงปลาดุกในบ่อ การเลย้ี งปลาดุกในบอ่ พลาสตกิ พลาสติก พลาสติก -การใช้อปุ กรณ์อย่างมี ประสิทธภิ าพ เจตคติ ความภาคภมู ิใจในการ ใช้วัสดจุ ากธรรมชาติ นำไปประกอบเป็น ทำงานรว่ มกบั หมูค่ ณะ อาหาร

เอกสารวิชาการ เรยี นร้ตู ามหลกั ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง กศน.อำเภอแมล่ าว 6 10. การนำไปประยุกต์ใช้ 10.1 การประยกุ ต์ใชใ้ นชวี ติ ประจำวัน 10.1.1 การเลือกการเล้ยี งปลาดกุ ในบอ่ พลาสติก 10.1.2 การจดั การ การวางแผน การเล้ียงปลาดุกในบอ่ พลาสตกิ 10.2 การประยกุ ตใ์ ช้ในภารกจิ ตามหน้าที่ 10.2.1 การวางแผนการทำงานรอบคอบ 10. การประเมนิ ผลการเรยี นรู้ 10.1 การทดสอบกอ่ นเรยี น-หลังเรียน 10.2 การประเมนิ ชนิ้ งาน 10.3 การประเมินความพึงพอใจ ข้อเสนอแนะเพิม่ เตมิ .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................................................

เอกสารวชิ าการ เรยี นรู้ตามหลกั ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง กศน.อำเภอแมล่ าว 7 ใบความรู้ เรอ่ื งการเลย้ี งปลาดุกในบอ่ พลาสตกิ การจดั การเรียนรตู้ ามหลกั ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง ฐานการเรียนรู้ การเล้ียงปลาดกุ ในบอ่ พลาสติก ปลาดุกเป็นปลาที่อาศัยอยู่ในแหล่งน้ำจืด น้ำที่ค่อนข้างกร่อย หรือแม้แต่ในหนองน้ำที่มีน้ำเพียง เล็กน้อย เพราะว่าปลาดุกเป็นปลาที่มีอวัยวะพิเศษช่วยในการหายใจเช่นเดียวกับปลาช่อนจึงสามารถมชี ีวิตอยู่ ในนำ้ ทีม่ ีออกซเิ จนเพียงเล็กน้อยได้ เป็นอย่างดี อกี ทง้ั เปน็ ปลานำ้ จืดทคี่ นไทยนิยมรับประทาน ปลาดุกจะพบได้ ทั่วไปในแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เช่น ประเทศอินเดีย พม่า ไทย ลาว กัมพูชา ฟิลิปปินส์ เวียดนาม และ มาเลเซีย สำหรับประเทศไทยพบปลาดุกในคลอง หนอง และ บึง ต่างๆ ท่วั ทกุ ภาค เป็นปลาทอี่ าศยั อยูใ่ นแหล่ง น้าจืดทั่วไป ปลาดุกที่รูปจักกันดีในประเทศไทยมี 2 ชนิด คือปลาดุกอุย และ ปลาดุกด้าน แต่ปลาดุกที่นิยม เลย้ี งคอื ปลาดกุ ดา้ น เพราะเนื้อปลาดกุ ดา้ นค่อนขา้ งแข็ง ทำให้สามารถขนสง่ ไดใ้ นระยะทางไกลๆ ประกอบกับ ปลาดุกด้านเลี้ยงง่าย โตเร็ว จึงเป็นที่นิยมเลี้ยงกันมาก แต่สำาหรับผู้บริโภคแล้ว จะนิยมปลาดุกอุย เพราะให้ รสชาติดี เนื้อปลานุ่ม ฟู กลิ่นดี ดังนั้นการเลี้ยงปลาดุกบิ๊กอุยในบ่อพลาสติก เป็นทางเลือกหนึ่งที่จะส่งเสริม และพัฒนาครอบครวั ทย่ี ากจนไมใ่ หข้ าดแคลนอาหารโปรตนี ปจั จบุ ันปลาดกุ เป็นที่นยิ มเลยี้ งของเกษตรกรเนื่องจากเลีย้ งงา่ ย เจรญิ เติบโตเร็ว อกี ทงั้ ยงั ทนทานต่อโรค และสภาพแวดล้อม เปน็ ทนี่ ิยมบรโิ ภคของประชาชนเน่ืองจากรสชาติดี และราคาไม่แพง สามารถเล้ียงได้ท้ังใน บ่อดิน บ่อซีเมนต์ และบ่อพลาสติก ถ้ามีพื้นที่ จำกัด การเลี้ยงในบ่อพลาสติกก็เป็นทางเลอื กที่ดี และประหยดั โดยทีใ่ นบ่อพลาสติกจะมอี ายุการใชง้ านประมาณ 3 – 5 ปี วตั ถุประสงคใ์ นการเล้ยี งปลาดุกในบอ่ พลาสตกิ 1. เปน็ การสง่ เสรมิ ให้ประชาชนลดรายจ่ายในครัวเรือน โดยการเลี ยงปลาเพื่อเป็นอาหารบรโิ ภคเอง 2. เป็นการสง่ เสรมิ และสนับสนนุ แนวทางเศรษฐกิจพอเพยี ง 3. เป็นการพัฒนาอาชพี การลี ยงปลาแบบพอเพยี งไปส่รู ะบบการเลี ยงปลาเชงิ พาณชิ ย์ 4. ให้มอี าหารโปรตีนจากปลาบริโภคในครวั เรือน ข้อดขี องการเลีย้ งปลาดกุ ในบอ่ พลาสตกิ 1. ใช้พนื้ ท่ีเล้ยี งน้อย และสามารถเลยี้ งไดท้ ุกพ้ืนท่ี 2. การก่อสรา้ งบอ่ เล้ียงง่าย สะดวกและรวดเร็ว 3. ใชร้ ะยะเวลาในการเลีย้ งส้นั แตล่ ะร่นุ ใช้เวลาเลยี้ งเพียง 90 – 120 วนั 4. ปลาดุกเป็นปลาท่ีอดทนต่อสภาพน้ำไดด้ ี 5. ปลาดุกสามารถเลี้ยงและดูแลรกั ษาไดส้ ะดวก นอกจากจับมาบริโภคในครัวเรือนแล้วสว่ นที่เหลือก็นำไป ขายเปน็ สการสร้างรายไดเ้ สริมใหก้ บั ครอบครวั การเลอื กสถานทใี่ นการสร้างบอ่ สำหรบั เล้ียงปลาดกุ 1. อยใู่ กล้บา้ น 2. อยู่ท่ีรม่ หรือมหี ลังคา 3. มีแหลง่ น้าสำหรบั การเปลี่ยนถา่ ยน้ำได้สะดวก

เอกสารวิชาการ เรยี นรตู้ ามหลักปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง กศน.อำเภอแมล่ าว 8 ขน้ั ตอนการทำบ่อ 1. ขดุ บอ่ ขนาด 2 x 4 เมตร ความลึก 1 เมตร 2. ใช้ผา้ พลาสตกิ ปูบ่อให้เตม็ เพ่ือป้องกนั นำ้ ซมึ ออก 3. นำไม้ไผ่ที่เตรียมไว้ทำขอบบ่อและเสาเพื่อทำท่ีกนั แดด 4. เตมิ น้ำลงไปให้เต็มบ่อ 5. เตรยี มอาหารโดยวธิ กี ารปรงุ น้ำ โดยใช้น้ำหมักชีวภาพ เพ่อื เปน็ การสรา้ งแหล่งอาหารใหล้ ูกปลาวัยออ่ น ที่นำมาปลอ่ ย ปล่อยปลา บ่อละ 300 – 500 ตวั (40 – 80 ตัวต่อตารางเมตร) พนั ธุป์ ลาดุกทน่ี ิยมเล้ยี ง 1. พนั ธุป์ ลาดกุ บิ๊กอุย เลี้ยงง่าย โตไว ทนทานต่อสภาพอากาศของบ้านเราได้ดี ปลาดุกบิ๊กอุยเกิดจากการผสมพันธุ์ข้ามสาย พันธุ์ระหว่าง ปลาดุกอุยเพศเมยี และปลาดุกเทศเพศผู้ มีลักษณใกล้เคียง กับปลาดุกอยุ มาก การเพาะ ขยายพันธุ์นั้นให้ผลค่อนข้างดี จึงมีอัตราการเจริญเติบโตรวดเร็ว ทนทานต่อโรคสูง พันธุ์ปลาดุกอุย ลักษณะเด่นที่เติบโตเร็วและทนทานต่อโรคสูงไม่เป็นโรคง่าย จึงนิยมเลี้ยงกันอย่างแพร่หลาย ปลาดุก อุย เกิดจากการผสมพันธุ์ระหว่างปลาดุกอุยเพศเมีย และปลาดุกอุย เพศผู้ ไม่ได้ข้ามสายพันธุ์เหมือน ปลาดกุ บิ๊กอุย จงึ ทนทาน โรคกว่า แตข่ นาดอาจจะไมเ่ ท่ากันปลาดกุ บิ๊กอุย 2. พนั ธ์ปุ ลาดุกรสั เซยี มีลักษณะลำตัวยาวครบี หลงั และครีบก้นยาว ลำตวั ด้านบน มีสีนำ้ ตาลคอมเหลอื ง และมีลายแตม้ แบบ ลายหินออ่ น บนลำตวั แก้มและทอ้ งสีจาง ขนาดเม่ือโตเตม็ ที่ยาวไดถ้ ึง 1.7เมตร ซึง่ เป็นปลาพ้ืนเมือง ของทวีปแอฟรกิ า ประเทศไทย ไดน้ ำเขา้ มาในปีพ.ศ.2528 โดยเอกชน 3. พันธ์ุปลาดกุ นา เป็นปลาพื้นเมืองทนทานต่อโรคมาก ไมต่ ้องดแู ลมากก็ สามารถเตบิ โตได้ดี รสชาตอิ ร่อย เน้อื แน่น กลน่ิ หอมกวา่ ปลาดุกพันธ์ุ แตข่ นาดยงั เป็นรองอยู่ นิยมเล้ยี งกนั ในครัวเรอื น เน่ืองจากหาพนั ธ์ุง่าย การเตรยี มพนั ธ์ปุ ลาและการปล่อยปลา 1. ควรจดั ซ้อื พนั ธุป์ ลาจากฟาร์มท่ีเชือ่ ถือได้ 2. ปลาท่ปี ล่อยควรมีขนาดใกล้เคยี งกัน 3. กอ่ นปล่อยปลาควรปรับอุณหภูมินา้ ในถงุ บรรจุปลา โดยลอยถงุ ปลาในบ่อ 20-30 นาที แล้วจึง ค่อยปลอ่ ยปลาลงในบอ่ วิธกี ารเลี้ยง 1. ขนาดปลาทจี่ ะนำมาเล้ียง ควรมขี นาดความยาวประมาณ 2 – 3 เซนติเมตร ขน้ึ ไป ไม่ควรนำปลามา เล้ยี งในฤดหู นาว เพราะปลามีความต้านทานต่อโรคต่ำ 2. อตั ราการเลย้ี ง ปล่อยลกู ปลาในอตั รา 100 ตวั /ตารางเมตร

เอกสารวชิ าการ เรยี นรตู้ ามหลักปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง กศน.อำเภอแมล่ าว 9 3. การปล่อยปลา ควรแช่ถุงลูกปลาไวใ้ นบ่อเลย้ี ง 30 นาที จงึ ค่อยๆ ปลอ่ ยลงบ่อ ในช่วงแรกที่ปล่อย ให้ เตมิ น้ำลงบอ่ มคี วามสงู ประมาณ 10 เซนติเมตร แลว้ ค่อยเพ่ิมระดบั น้ำขนึ้ ไปเรื่อยๆ ทุกๆ อาทิตย์ จนมี ระดับสงู สุด 30 – 50 เซนตเิ มตร การจดั การน้ำในบอ่ เล้ยี ง ในช่วงแรกที่ปล่อยปลา ให้เติมน้ำลงในบ่อให้มีความสูงประมาณ 30 ซม. แล้วค่อยๆ เพิ่มระดับน้ำข้ึน ไปเรื่อๆ จนมีระดับสูงสุด 50-70 ซม. ระหว่างการเลี้ยงปลา ให้ใช้ EM สาดให้ทั่วบ่อ สัปดาห์ละ 1 ครั้ง เพื่อ บำบดั นำ้ ซงึ่ การเล้ยี งแบบน้ี ไม่ตอ้ งเปล่ยี นถา่ ยน้ำตลอดระยะเวลาการเลยี้ ง การใหอ้ าหาร 1. เร่มิ แรกให้อาหารเม็ดเล็กและบุบพอแตกสำหรับปลาเลก็ อาหารสดพวกเศษเน้อื สบั ใหป้ ลา กนิ ไดต้ ัวปลวก แมลงเมา่ และแมลงอ่ืน ๆ โปรยใหป้ ลากิน ควรใหอ้ าหารเป็นเวลา วันละ 2 มอ้ื เชา้ -เย็น ไม่ควร ให้อาหารปลามากเกินไปเพราะจะทำให้นา้ เนา่ เสีย 2. เมอื่ อากาศครม้ึ หรือฝนตก งดให้อาหารปลาการใหอ้ าหาร ผูเ้ ลีย้ งต้องอาศัยการสังเกต ตรวจสอบพฤติกรรมการกินของสัตว์นำ้ เพ่ือเปน็ ข้อมลู ในการปรับเปล่ียนปริมาณและความถข่ี องการให้อาหาร ใหถ้ ูกต้องเหมาะสม สำหรับปลา เมอ่ื ให้อาหารแลว้ อาหารท่ีให้ควรหมดภายในเวลา 15 – 20 นาที ดงั น้นั พ่ือ ใหง้ า่ ยในการปฏิบตั ิควรสังเกตจาก มือ้ แรกท่ีให้อาหารแล้วปรับปริมาณการให้ทุก 7 วนั เช่น มือ้ แรกให้อาหาร ปลา ประมาณ 300 กรมั ถา้ ภายใน 20 – 30 นาที ปลากินหมด แสดงวา่ อาหารไม่พอ ให้เพ่มิ อาหารเล็กน้อย ถา้ ภายใน 20 – 30 นาที ปลากนิ ไมห่ มด ใหล้ ดอาหารลง เมอื่ ครบ 7 วนั ให้ปรบั อาหารใหม่ เพ่มิ อีก 50 กรัม เปน็ 350 กรมั จนครบ 7 วนั ให้ปรับการให้อาหารอีก คือ ปรบั เพมิ่ อาหารทุก 7 วนั ผลผลติ – ระยะเวลาการเลยี้ งประมาณ 3 – 4 เดอื น ได้ปลาขนาด 100 – 250 กรัม/ตวั – อัตรารอดประมาณ 80 – 95 % ไดผ้ ลผลิตปลา ประมาณ 30-50 กก/บ่อ – คิดเป็นมูลคา่ (กก. ละ 30 บาท) 900-1,500 บาท การทำอาหารปลาดกุ สว่ นผสม 1. รำละเอยี ด 2 กระสอบปุ๋ย 2. กากมะพรา้ ว 1 กระสอบปุ๋ย 3. ปลาป่น 6 กิโลกรมั 4. กากถวั่ เหลือง 6 กโิ ลกรมั 5. จุลนิ ทรยี ์ EM 1 ลติ ร 6. กากนำ้ ตาล 1 กิโลกรมั 7. น้ำมันพืช 1 – 2 ลิตร

เอกสารวิชาการ เรยี นรู้ตามหลักปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง กศน.อำเภอแมล่ าว 10 วธิ ีการทำ 1. นำส่วนผสมขอ้ 1 1 กระสอบ ข้อ 2,3,4 คลุกใหเ้ ขา้ กนั 2. นำส่วนผสม ข้อ 5,6 ผสมน้า 20 ลติ ร เพ่ือคลุกเคลา้ สว่ นผสม ข้อ 1 หมักไว้ 12 ชัว่ โมง 3. นำส่วนผสมทห่ี มกั ไว้ในขอ้ 1,2 ผสมกับรำละเอยี ด 1 กระสอบและน้ามนั พืช 1 – 2 ลิตร คลกุ เคลา้ นำเข้าเครื่องอัดเม็ดผึง่ แดด 2 วัน เกบ็ ไว้ได้ 2 เดอื น เกร็ดความรู้ 1. การซอ้ื พันธ์ปุ ลาก่อนการเคล่ือนย้ายให้ปลาอดอาหาร 1 – 2 วัน เพือ่ ป้องกันปลาด้นิ และทำใหป้ ลาไส้ ขาดเวลาเลย้ี งปลาจะไม่โต 2. การเคล่ือนย้ายปลาให้เตรียม น้ำมันพืช 30 ซีซี : เกลอื 1 ชอ้ นโตะ๊ คนใหเ้ ข้ากนั ตกั ใส่ในถุงหรือท่มี ีพันธุ์ ปลา อยปู่ ระมาณ 1 ชอ้ นชา เพอื่ ป้องกนั ปลาบาดเจบ็ 3. การปอ้ งกนั ปลาหนีจากบ่อเวลาฝนตก ใชว่ ิธหี ากมีฝนตกให้หวา่ นอาหารให้ปลากนิ สกั 2 – 3 ครงั้ เพือ่ หลอกว่าเวลาฝนตกจะไดก้ ินอาหารแลว้ ปลาจะไมห่ นี 4. การเปลีย่ นถา่ ยนำ้ ให้ดูดน้ำออก 1 ส่วน ใน 3 ส่วน และนำนำ้ ทใี่ สใ่ หม่ให้ทำเปน็ ละอองฝอยโดยใช้สาย ยางเพ่ือเพิ่มออกซเิ จนใหแ้ ก่ปลา 5. การจับปลาเพื่อบรโิ ภคโดยใชว้ ิธใี ชส้ ายยางฉดี นำ้ เหมือนกบั ฝนตกปลาจะเลน่ นำ้ จากนนั้ ใชส้ วงิ ตักปลา ที่ เลน่ นำ้ ทนั ที ปลาจะไมร่ สู้ ึกถงึ อนั ตรายและจะกนิ อาหารต่อและไมห่ นี้ โรคปลาดกุ ในกรณีทม่ี กี ารป้องกันอย่างดีแลว้ แต่ปลาก็ยังปว่ ยเปน็ โรค ซ่งึ มักจะแสดงอาการให้เห็น โดยแบ่งอาการของ โรคเปน็ กลมุ่ ใหญ่ ๆ ดงั น้ี 1. การตดิ เชอื้ จากแบคทีเรยี จะมกี ารตกเลือด มแี ผลตามลา้ ตัวและครบี ครบี กร่อน ตาขนุ่ หนวดหงกิ กก หูบวม ท้องบวมมนี ้ำในช่องท้องกินอาหารน้อยลงหรือไมก่ ินอาหาร ลอยตัว 2. อาการจากปรสติ เข้าเกาะตวั ปลา จะมเี มือกมาก มแี ผลตามลา้ ตวั ตกเลือด ครบี เป่ือย จุดสขี าวตาม ลำตัว สีตามลำตัวซีดหรือเข้มผดิ ปกติเหงือกซดี ว่ายนำ้ ทรุ นทรุ าย ควงสวา่ นหรอื ไม่ตรงทิศทาง 3. อาการจากอาหารมคี ณุ ภาพไม่เหมาะสม คือ ขาดวิตามนิ บี กะโหลกร้าว บรเิ วณใต้คางจะมีการตก เลอื ด ตวั คด กนิ อาหารนอ้ ยลง ถ้าขาดวิตามินบีปลาจะวา่ ยน้ำตวั เกรงและชกั กระตกุ 4. อาการจากคุณภาพนำ้ ในบ่อไมด่ ี ปลาจะวา่ ยน้ำข้นึ ลงเร็วกว่าปกตลิ อยหวั ครบี กร่อนเป่ือย หนวดหงิก เหงือกซีดและบวม ลำตวั ซดี ไมก่ นิ อาหาร ท้องบวม มแี ผลตามตวั