เฉลิมพร ชกุมารี ะเกยี รติ สมโคเดรจ็งกพารระจเทดั ทพำำรสตั ื่อน ร๖า๐ช สพุดราร ษฯาสยามบรมรา ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (ส�ำหรับนักเรียน) กล่มุ สาระการเรียนรู้วทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๒ เลม่ ๒ ช้ันประถมศึกษาปีที่ ๒ ฉบับปรบั ปรงุ ชอ่ื -สกุล เลขที่ ชัน้ ประถมศึกษาปีที่ โรงเรียน ส�ำสนำ� นักกังางนานโคโครรงงกกาารรสสมมเเดดจ็ พระเทพรตัตนนรราาชชสสุดุดาาฯฯสสยยามามบบรมรมรารชากชุมกาุมราี รี ส�ำสน�ำักนงักางนาคนณคณะกะรกรมรมกการารกกาารรศศึกึกษษาาขข้ัน้ันพพ้ืนฐาน สถาบันนสส่ง่งเเสสรรมิ มิ กกาารรสสออนนวทิวทิยายศาาศสาตสรต์แรล์แะลเทะเคทโนคโลนยโลี ยี
ชุดกจิ กรรมการเรียนรู้ (ส�ำหรบั นักเรยี น) กลุ่มสาระการเรียนรู้วทิ ยาศาสตร์ ภาคเรียนที่ ๒ ระดบั ชน้ั ประถมศึกษาปที ี่ ๒ เลม่ ๒ ตามมาตรฐานการเรยี นรแู้ ละตวั ช้วี ดั กลุ่มสาระการเรียนรวู้ ิทยาศาสตร์ (ฉบับปรับปรงุ พ.ศ. ๒๕๖๐) ตามหลักสูตรแกนกลางการศกึ ษาขั้นพืน้ ฐาน พุทธศกั ราช ๒๕๕๑ ารเร จัดท�ำโดย สำ� นกั งานโครงการสมเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ าฯ สยามบรมราชกมุ ารี สำ� นกั งานคณะกรรมการการศกึ ษาขนั้ พนื้ ฐาน สถาบนั สง่ เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี
ชดุ เอกสาร สอื่ ๖๐ พรรษา สมเด็จพระเทพรตั นราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ลขิ สทิ ธ์ิของ ส�ำนกั งานโครงการสมเด็จพระเทพรตั นสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี สำ� นักงานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพ้นื ฐาน กระทรวงศกึ ษาธกิ าร สถาบนั ส่งเสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี สงวนลิขสิทธิ์ตามพระราชบัญญตั ิลขิ สทิ ธ์ิ
สารบญั หนา้ ๑ ๒ หน่วยการเรยี นรูท้ ี่ ๓ ดิน ๒ หน่วยย่อยที่ ๑ ดนิ ๑๓ เรอื่ ง สว่ นประกอบของดิน ๓๓ เรื่อง ลักษณะและสมบัตบิ างประการของดนิ ๔๑ เรอ่ื ง ประโยชนข์ องดิน ๔๒ หน่วยการเรียนรู้ท่ี ๔ วัตถุและสมบัติของวัสดุ ๔๒ หนว่ ยยอ่ ยท่ี ๑ สมบตั ขิ องวัสดุ ๕๑ เรอ่ื ง การดูดซบั น้ำ� ของวัสดุ ๖๑ เร่ือง สมบัตขิ องวสั ดุท่ีผสมกัน ๖๑ หน่วยยอ่ ยท่ี ๒ การทำ� วัตถโุ ดยใช้สมบตั ขิ องวัตถ ุ ๗๑ เรอ่ื ง การท�ำวัตถุโดยใชส้ มบตั ิการดูดซับน�ำ้ ๗๗ เรอ่ื ง การทำ� วตั ถุในการใชง้ านตามวตั ถปุ ระสงค์ ๘๗ เรอ่ื ง การนำ� วสั ดทุ ี่ใชแ้ ลว้ กลับมาใช้ใหม่ แบบทดสอบ
หน่วยการเรยี นร้ทู ่ี ๓ ดิน ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นที่ ๒ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ี่ ๒ (ฉบบั ปรบั ปรงุ ) 1
ใบงาน บ. ๓.๑ / ผ. ๑.๑ หนว่ ยย่อยท่ี ๑ ดิน เร่ือง ส่วนประกอบของดนิ 2 ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๒ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ี่ ๒ (ฉบบั ปรบั ปรงุ )
ชือ่ -สกุล เดอื น ชน้ั เลขท่ี บ. ๓.๑ / ผ. ๑ .๑ - ๐๑ วันท่ ี พ.ศ. กิจกรรมที่ ๑ ดนิ มีสว่ นประกอบอะไรบา้ ง จุดประสงค์ สังเกตและระบุสว่ นประกอบของดิน วัสดุ-อปุ กรณ์ ๑. แว่นขยาย ๒. ถุงพลาสติก ๓. ไม้คนหรอื แท่งแกว้ คน ๔. แก้วพลาสตกิ ใส ๕. จานกระดาษหรอื พลาสตกิ หรอื กระดาษขาว ๖. ชอ้ นปลูกหรอื อุปกรณอ์ ่นื ส�ำหรบั ตกั ดิน ๗. ยางรัดของ วธิ ที �ำ ตอนท่ี ๑ ๑. ร่วมกันอภิปรายว่าส่วนประกอบของดนิ มีอะไรบา้ ง และบนั ทึกผล ๒. เลอื กบรเิ วณทจ่ี ะสำ� รวจดนิ แลว้ ขดุ ดนิ เปน็ หลมุ ลกึ ประมาณนวิ้ ช้ี ใชช้ อ้ นปลกู ตกั ดนิ บริเวณกน้ หลมุ ใส่จานกระดาษ ๑ จาน ๓. สงั เกตดนิ อยา่ งละเอยี ดโดยใชม้ อื บด้ี นิ ใชไ้ มเ้ ขยี่ และใชแ้ วน่ ขยายสอ่ งดู บันทึกผลการสงั เกต ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๒ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ี่ ๒ (ฉบบั ปรบั ปรงุ ) 3
ชอ่ื -สกลุ เดอื น ชน้ั เลขที่ บ. ๓.๑ / ผ. ๑ .๑ - ๐๑ วันท่ ี พ.ศ. ตอนท่ี ๒ ๑. น�ำดินส่วนหน่งึ ใสล่ งในถุงพลาสตกิ ประมาณครง่ึ ถงุ รัดปากถงุ ให้แน่น สังเกตและบันทกึ ผล ๒. น�ำถุงใส่ดินไปวางไว้กลางแดด แล้วกลับเข้าห้องเพื่อท�ำกิจกรรมในข้อ ต่อไป ๓. ใส่น�้ำลงในแก้วพลาสติกใสประมาณครึ่งแก้ว ใส่ก้อนดิน ๑ ก้อน ลงในน้ำ� เบา ๆ สงั เกตทนั ที และบันทึกผล ๔. ใชช้ อ้ นคนน�้ำทมี่ ีดิน วางไวส้ ักครู่ สังเกตและบันทกึ ผล ๕. ออกไปสังเกตถุงใส่ดนิ ท่วี างไวก้ ลางแดด และบันทกึ ผล ๖. นำ� เสนอผลกาารสังเกตดินจากแหลง่ ตา่ ง ๆ ท่ีเลือก ๗. รว่ มกนั อา่ นใบความรู้ เรอ่ื งสว่ นประกอบของดนิ และอภปิ รายสว่ นประกอบ ของดิน ?? 4 ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๒ ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ี่ ๒ (ฉบบั ปรบั ปรงุ )
ชอ่ื -สกุล เดือน ชั้น เลขที่ บ. ๓.๑ / ผ. ๑ .๑ - ๐๑ วนั ที่ พ.ศ. ใบงาน ๐๑ : ส่วนประกอบของดิน บนั ทึกผลการท�ำกจิ กรรม ตอนท่ี ๑ ผลการอภปิ ราย : ดินประกอบดว้ ย ผลการสงั เกต บรเิ วณที่ขุดดิน คอื เมอื่ ใชม้ อื บดี้ นิ สิ่งที่สงั เกตได้คือ เมือ่ ใช้ไมเ้ ขี่ยดนิ พบ ส่ิงที่สงั เกตได้คอื ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๒ ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ี่ ๒ (ฉบบั ปรบั ปรงุ ) 5
ช่อื -สกุล เดอื น ชัน้ เลขท่ี บ. ๓.๑ / ผ. ๑ .๑ - ๐๑ วันที ่ พ.ศ. เมอ่ื ใชแ้ วน่ ขยายส่องดดู ิน สง่ิ ทสี่ ังเกตได้คือ 6 ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๒ ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ่ี ๒ (ฉบบั ปรบั ปรงุ )
ชื่อ-สกลุ เดือน ช้ัน เลขที่ บ. ๓.๑ / ผ. ๑ .๑ - ๐๑ วันท ี่ พ.ศ. วงกลมคำ� ทถ่ี ูกตอ้ ง ค�ำถามหลังจากทำ� กิจกรรม ๑. การใช้มือบดี้ นิ เพื่อสงั เกตลักษณะใดของดนิ สี เนือ้ ดนิ การจบั ตัวของดิน ๒. เมื่อใช้มอื บ้ีดิน ใช้ไมเ้ ขยี่ ดิน และแว่นขยายส่องดดู ิน พบวา่ ดนิ มสี ว่ นประกอบ อะไรบ้าง ดินประกอบด้วย ๓. แว่นขยายมปี ระโยชนอ์ ย่างไร ๔. จากกจิ กรรมน้ี สรปุ ได้ว่าอยา่ งไร ดินประกอบดว้ ย ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นที่ ๒ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ่ี ๒ (ฉบบั ปรบั ปรงุ ) 7
ช่ือ-สกลุ เดือน ช้ัน เลขท่ี บ. ๓.๑ / ผ. ๑ .๑ - ๐๑ วนั ที่ พ.ศ. ตอนท่ี ๒ ผลการสังเกต ๑. เมือ่ นำ� ดินใส่ถงุ กอ่ นน�ำดนิ ในถุงไปวางกลางแดด หลงั น�ำดินในถงุ ไปวางกลางแดด พบวา่ พบว่า ๒. เมอื่ ตักกอ้ นดินใส่ลงในน�้ำ พบวา่ ๓. เมื่อใชช้ ้อนคนนำ้� ท่มี ดี นิ แลว้ วางไวส้ ักครู่ พบว่า 8 ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๒ ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ่ี ๒ (ฉบบั ปรบั ปรงุ )
ชือ่ -สกุล เดือน ชั้น เลขท่ี บ. ๓.๑ / ผ. ๑ .๑ - ๐๑ วันที่ พ.ศ. ใบความรู้ เรอ่ื งส่วนประกอบของดิน ดนิ เปน็ ทรพั ยากรธรรมชาตหิ นง่ึ ทเ่ี ปน็ วตั ถทุ ปี่ กคลมุ ผวิ โลก ในบรเิ วณตา่ ง ๆ จะพบดนิ ทม่ี ลี กั ษณะแตกตา่ งกนั ตามลกั ษณะของหนิ ตน้ กำ� เนดิ ทผ่ี พุ งั และอาจเกยี่ วขอ้ ง กับสภาพแวดลอ้ มทง้ั ในอดตี และปัจจบุ ันของแต่ละทอ้ งถน่ิ แตอ่ ยา่ งไรกต็ าม ดนิ แตล่ ะบรเิ วณในทอ้ งถน่ิ จะมสี ว่ นประกอบเหมอื นกนั ไดแ้ ก่ เศษหิน ซากพชื ซากสตั ว์ น้ำ� และอากาศ ซากสัตว์ นำ้� ซากพชื อากาศ เศษหนิ ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นที่ ๒ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ี่ ๒ (ฉบบั ปรบั ปรงุ ) 9
ชอื่ -สกุล เดือน ชนั้ เลขที่ บ. ๓.๑ / ผ. ๑ .๑ - ๐๑ วันที่ พ.ศ. คำ� ถามหลังจากทำ� กจิ กรรม ๑. ดนิ ทใี่ สใ่ นถงุ พลาสตกิ กอ่ นและหลงั นำ� ไปไวก้ ลางแดด สงั เกตพบสง่ิ ใดทแี่ ตกตา่ งกนั แสดงวา่ ในดนิ มอี ะไร สิ่งที่พบ คอื แสดงว่าในดนิ มี ๒. ก่อนและหลังใส่ก้อนดนิ ลงในน�้ำ สงั เกตพบส่ิงใดทแี่ ตกต่างกัน แสดงว่าในดิน มีอะไร สิ่งท่ีพบ คอื แสดงว่าในดนิ มี ๓. เมอ่ื ใชไ้ ม้คนน้ำ� ทีม่ ดี ิน สง่ิ ทพ่ี บคอื อะไร สิ่งทพ่ี บ คือ ๔. ดินทีใ่ ชใ้ นกจิ กรรมนี้มีส่วนประกอบอะไรบ้าง ดนิ มสี ่วนประกอบ คือ 10 ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๒ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ี่ ๒ (ฉบบั ปรบั ปรงุ )
ชอ่ื -สกลุ เดือน ชั้น เลขที่ บ. ๓.๑ / ผ. ๑ .๑ - ๐๑ วนั ท ่ี พ.ศ. เหมือนกัน ๕. ดินแตล่ ะแหล่งมีสว่ นประกอบเหมอื นกนั หรือไม่ อย่างไร เหมอื นกนั โดยดนิ ประกอบดว้ ย ไมเ่ หมอื นกนั เช่น ดนิ จาก มสี ว่ นประกอบคอื ส่วนดินจาก มีสว่ นประกอบคอื ๖. จากกจิ กรรมนี้ สรปุ ได้วา่ อยา่ งไร ดนิ มีสว่ นประกอบดังนี้ ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๒ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ี่ ๒ (ฉบบั ปรบั ปรงุ ) 11
ชอื่ -สกุล เดือน ชั้น เลขท่ี บ. ๓.๑ / ผ. ๑ .๑ - ๐๒ วนั ท ี่ พ.ศ. ใบงาน ๐๒ : แบบฝึกหัด เรื่องสว่ นประกอบของดนิ วงกลมลอ้ มรอบตวั อักษรหน้าข้อความท่เี ป็นส่วนประกอบของดินในทุกบรเิ วณ ก. เศษถงุ พลาสตกิ เลก็ ๆ ในดนิ ข. ไสเ้ ดือนดนิ ค. รากของพชื ท่ียงั มีชีวติ ง. ท่อน�้ำที่ฝังอย่ใู นดนิ จ. อากาศ ฉ. นำ�้ ช. มดที่ท�ำรงั อยใู่ นดิน ซ. เศษหนิ ฌ. ซากพชื ซากสตั ว์ 12 ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๒ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ่ี ๒ (ฉบบั ปรบั ปรงุ )
ใบงาน บ. ๓.๑ / ผ. ๑.๒ หนว่ ยยอ่ ยที่ ๑ ดิน เรือ่ ง ลกั ษณะและสมบตั บิ างประการของดนิ ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นที่ ๒ ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ี่ ๒ (ฉบบั ปรบั ปรงุ ) 13
ชอื่ -สกลุ เดือน ช้นั เลขท่ี บ. ๓.๑ / ผ. ๑ .๒ - ๐๑ วนั ท ่ี พ.ศ. กจิ กรรมท่ี ๑ ลักษณะและสมบัตบิ างประการของดนิ มอี ะไรบา้ ง จุดประสงค์ สังเกตและระบลุ ักษณะและสมบัตบิ างประการของดนิ จากแหล่งต่าง ๆ วสั ดุ-อุปกรณ์ ๑. ภาชนะใส่ดิน ๒. กระดาษขาว ๓. ดนิ ๔. นำ�้ ๕. กระดาษหนงั สอื พิมพ์ ๖. กาวน้ำ� ๗. ฆ้อนทบุ ดิน วิธที �ำ๑. เตรียมดินจากแหล่งใดแหล่งหน่ึงตามความสนใจของกลุ่ม กองดิน บนกระดาษและใชฆ้ อ้ นทบุ ดนิ ใหล้ ะเอยี ด บนั ทกึ แหลง่ ทเ่ี กบ็ และวนั ทเี่ กบ็ ๒. สังเกตสีและเนือ้ ดินของดนิ ของกลุ่มตนเอง บนั ทกึ ผล ๓. นำ� เสนอผลการสังเกต ๔. แบง่ ดนิ ออกเปน็ สองสว่ น สว่ นทห่ี นงึ่ นำ� มาปน้ั เปน็ รปู ทช่ี อบ สงั เกตการจบั ตวั ของดิน และวาดรูป ๕. นำ� ดนิ ทป่ี น้ั แลว้ ไปตากแดดจนแหง้ สงั เกตการจบั ตวั ของดนิ และวาดรปู ๖. เปรยี บเทยี บสมบตั กิ ารจบั ตวั ของดนิ ทต่ี ากจนแหง้ กบั ดนิ สว่ นทสี่ องทแี่ บง่ ไว้ บนั ทกึ ผล ๗. ร่วมกนั อภปิ รายสี เนอ้ื ดิน และการจับตวั ของดินท่ีมาจากแหลง่ ตา่ ง ๆ ของทง้ั ชน้ั 14 ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๒ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ี่ ๒ (ฉบบั ปรบั ปรงุ )
ช่อื -สกุล เดือน ชนั้ เลขที่ บ. ๓.๑ / ผ. ๑ .๒ - ๐๑ วนั ท ี่ พ.ศ. ใบงาน ๐๑ : ลักษณะและสมบตั ิบางประการของดนิ บันทกึ ผลการทำ� กจิ กรรม ลักษณะของดิน (นำ� เมด็ ดินบางสว่ นติดลงบนวงกลม) แหลง่ ทเ่ี ก็บดิน คอื เน้อื ดนิ วนั ทเ่ี กบ็ ดนิ หยาบ ละเอยี ด ผลการสังเกตสแี ละเนือ้ ดนิ สี ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๒ ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ่ี ๒ (ฉบบั ปรบั ปรงุ ) 15
ช่อื -สกุล เดือน ชั้น เลขท่ี บ. ๓.๑ / ผ. ๑ .๒ - ๐๑ วนั ท่ี พ.ศ. การจบั ตัวของดนิ วาดรปู ดนิ ทป่ี ้ัน รปู ดินท่ปี ั้นกอ่ นตากแดด รูปดนิ ท่ปี ั้นหลังตากแดด ปน้ั ดนิ ได้ ง่าย ดนิ ทีป่ ัน้ เปลย่ี นแปลง ยาก ไมเ่ ปล่ียนแปลง ดินท่ปี นั้ จบั ตวั ไดด้ ี จบั ตัวไดไ้ ม่ดี 16 ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นที่ ๒ ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ่ี ๒ (ฉบบั ปรบั ปรงุ )
ช่อื -สกลุ เดือน ชั้น เลขที่ บ. ๓.๑ / ผ. ๑ .๒ - ๐๑ วนั ท่ ี พ.ศ. มีสี คำ� ถามหลังจากทำ� กิจกรรม ๑. ดินจากแหล่งตา่ ง ๆ มสี เี หมือนกนั หรือไม่ อยา่ งไร เหมือนกนั เช่น ดินจากแหลง่ ของ เหมอื นกับดินจากแหลง่ ของ ไมเ่ หมอื นกนั เช่น ดินจากแหลง่ ของ มสี ี แตกต่างกบั ดินจากแหล่งของ ท่ีมสี ี ๒. ดนิ จากแหล่งตา่ ง ๆ มเี น้ือดินเหมือนกันหรือไม่ อย่างไร เหมอื นกัน เช่น ดินจากแหลง่ ของ มีเนอ้ื ดินเหมอื นกบั ดินจากแหลง่ ของ ไมเ่ หมอื นกนั เชน่ ดนิ จากแหลง่ ของ มีเน้อื ดนิ แตกตา่ งกบั ดนิ จากแหลง่ ของ ท่ีมีเน้อื ดิน ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นที่ ๒ ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ่ี ๒ (ฉบบั ปรบั ปรงุ ) 17
ช่ือ-สกลุ เดอื น ชน้ั เลขที่ บ. ๓.๑ / ผ. ๑ .๒ - ๐๑ วันท ่ี พ.ศ. ๓. ดนิ จากแหลง่ ทเ่ี ลือกมกี ารจับตวั อยา่ งไร รู้ได้อย่างไร เลือกค�ำไปเตมิ ใหถ้ กู ตอ้ ง (เลอื กคำ� ซำ�้ ได)้ มี ไมม่ ี ดี ไมด่ ี ดนิ ทเี่ ลือกมกี ารจับตัวได้ ร้ไู ด้จากเม่อื ปน้ั เป็นรปู ปั้นได้ และเมอื่ น�ำไปตากแดดจนแหง้ ดิน การเปลย่ี นแปลงรปู รา่ ง ๔. ดินจากแหล่งตา่ ง ๆ มกี ารจับตัวเหมอื นกันหรอื ไม่ อยา่ งไร เหมือนกนั เช่น ดนิ ท้งั สองแหล่งมีการจบั ตวั ได้ ไมเ่ หมือนกนั เชน่ ดนิ จากแหลง่ ของ มีการจับตัวได้ แตกตา่ งกบั ดนิ จากแหลง่ ของ ทีม่ ีการจบั ตวั ได้ ๕. จากกิจกรรมน้ี สรุปไดว้ ่าอยา่ งไร แตกต่างกนั เลือกค�ำไป เหมอื นกนั เตมิ ใหถ้ กู ตอ้ ง ดนิ แตล่ ะแหลง่ มสี ี เนือ้ ดิน และการจบั ตัว 18 ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นที่ ๒ ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ่ี ๒ (ฉบบั ปรบั ปรงุ )
ช่อื -สกุล เดอื น ชน้ั เลขที่ บ. ๓.๑ / ผ. ๑ .๒ - ๐๒ วันที่ พ.ศ. กิจกรรมที่ ๒ ดินอ้มุ น�้ำแตกตา่ งกันหรอื ไม่ จดุ ประสงค์ สงั เกต และเปรยี บเทยี บการอุม้ น�้ำของดนิ จากแหล่งต่าง ๆ วสั ดุ-อุปกรณ์ ๑. ขวดน�้ำพลาสติกใส ๒. แกว้ พลาสตกิ ใส ๓. ดนิ ๔. คตั เตอร์ ๕. น้�ำ ๖. ฆ้อนทุบดิน ๗. ผ้าพนั แผล ๘. ยางรดั ของ ๙. ไมบ้ รรทัด ๑๐. มุง้ ไนลอน หรือตาขา่ ยไนลอน วิธที ำ�๑. ตัดขวดพลาสติก และจัดอุปกรณ์ดังรูปเพ่ือตรวจสอบการอุ้มน้�ำของดิน ขวดพลาสตกิ ใส สว่ นบน รู ผา้ พันแผลปิดปากขวด รดั ดว้ ยยางรัดของ ขวดพลาสติกใส ส่วนลา่ ง ๒. น�ำดินท่ีใช้ในกิจกรรมที่ ๑ มาทุบให้ละเอียด ร่อนด้วยมุ้งไนลอนให้ไม่มี ซากพชื ซากสตั ว์ นำ� ไปตากใหแ้ ห้ง มาใส่ในขวดที่ตดั เป็นรูปกรวย ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นที่ ๒ ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ี่ ๒ (ฉบบั ปรบั ปรงุ ) 19
ช่ือ-สกุล เดอื น ช้ัน เลขท่ี บ. ๓.๑ / ผ. ๑ .๒ - ๐๒ วันท ่ี พ.ศ. ๓. ใส่น้�ำลงในแก้วพลาสติกใสจนถึงระดับ ทตี่ อ้ งการ วดั ระดบั ความสงู ของนำ้� บนั ทกึ ผล ๔. รนิ นำ้� จากแกว้ พลาสตกิ ใสลงบนดนิ ในกรวย ชา้ ๆ ใหห้ มด รอจนน�ำ้ หยดุ ไหล ๕. เทน�้ำที่รองไว้จากกรวยของอุปกรณ์ การอมุ้ นำ้� ของดนิ กลบั ลงไปในแกว้ พลาสตกิ ใส ใบเดิมจนน�้ำหยุดไหล วัดระดับความสูง ของน�้ำในแก้ว บันทึกผล ๖. ร่วมกันอภิปรายสมบัติการอุ้มน้�ำของดินโดยใช้ข้อมูลการจับตัวของดิน ที่เคยสังเกตกับปริมาณน้ำ� ทีเ่ หลอื บนั ทกึ ผล ๗. เปรียบเทียบสมบัติการอุ้มน้�ำของดินของกลุ่มตนเองกับของเพ่ือน ท่ใี ชด้ นิ จากแหล่งทแี่ ตกตา่ งกนั บนั ทึกผล 20 ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นที่ ๒ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ี่ ๒ (ฉบบั ปรบั ปรงุ )
ช่ือ-สกลุ เดอื น ชน้ั เลขที่ บ. ๓.๑ / ผ. ๑ .๒ - ๐๒ วนั ที่ พ.ศ. ใบงาน ๐๒ : การอมุ้ น�้ำของดนิ บนั ทึกผลการท�ำกจิ กรรม แหลง่ ท่เี ก็บดนิ ของกล่มุ ตนเองคือ เซนตเิ มตร ระดบั ความสูงของนำ�้ ในแกว้ กอ่ นรนิ ลงดนิ = ระดบั ความสงู ของนำ�้ ในแกว้ หลงั จากผา่ นออกมาจากดนิ = เซนตเิ มตร ผลต่างของระดับความสูงของน้�ำในแก้วก่อนรินลงบนดินและหลังจากผ่าน ออกมาจากดนิ = เซนตเิ มตร การจบั ตัวของดิน ดี ปานกลาง ไม่จบั ตัว การอุ้มน้ำ� มาก ปานกลาง น้อย แหล่งท่เี ก็บดินของกลุ่มเพ่อื นคือ เซนติเมตร ระดับความสงู ของน้ำ� ในแกว้ ก่อนรินลงดนิ = ระดบั ความสงู ของนำ�้ ในแกว้ หลงั จากผา่ นออกมาจากดนิ = เซนตเิ มตร ผลต่างของระดับความสูงของน้�ำในแก้วก่อนรินลงบนดินและหลังจากผ่าน ออกมาจากดิน = เซนตเิ มตร การจับตวั ของดนิ ดี ปานกลาง ไม่จับตวั การอมุ้ น้�ำ มาก ปานกลาง นอ้ ย ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นที่ ๒ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ี่ ๒ (ฉบบั ปรบั ปรงุ ) 21
ชือ่ -สกลุ เดอื น ช้ัน เลขที่ บ. ๓.๑ / ผ. ๑ .๒ - ๐๒ วันที ่ พ.ศ. ค�ำถามหลงั จากท�ำกิจกรรม ๑. ปรมิ าณนำ้� กอ่ นรนิ ลงดนิ และหลงั จากผา่ นออกมาจากดนิ เทา่ เดมิ หรอื ไม่ เพราะเหตใุ ด เท่าเดมิ เพราะ ไม่เท่าเดิม เพราะ ๒. ปรมิ าณน�ำ้ ทผ่ี า่ นออกมาจากดนิ แต่ละแหล่งเทา่ กันหรือไม่ อย่างไร เท่ากัน ไมเ่ ท่ากนั โดยดนิ จากแหล่งของ มีปริมาณนำ�้ ท่ีผา่ นออกมาจากดิน กว่าดนิ จาก แหลง่ ของ ๓. ดินท่ีมสี มบัติการอ้มุ น�้ำไดม้ ากหรือนอ้ ย รไู้ ด้จากอะไร อย่างไร ดนิ ท่ีมีการอมุ้ น�้ำรู้ไดจ้ าก โดยดนิ ทมี่ กี ารอมุ้ นำ�้ ไดม้ าก สงั เกตไดจ้ ากปรมิ าณนำ�้ ทผี่ า่ นออกมาจากดนิ ได้ สว่ นดนิ ทมี่ กี ารอมุ้ นำ้� ไดน้ อ้ ย สงั เกตไดจ้ ากปรมิ าณนำ้� ทผ่ี า่ นออกมาจากดนิ ได้ 22 ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นที่ ๒ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ี่ ๒ (ฉบบั ปรบั ปรงุ )
ชือ่ -สกุล เดือน ชั้น เลขท่ี บ. ๓.๑ / ผ. ๑ .๒ - ๐๒ วันท ่ี พ.ศ. ๕. การจบั ตวั ของดนิ สมั พนั ธก์ บั การอุ้มน้�ำของดินอย่างไร ถา้ ดนิ จับตวั ได้ ดินจะอมุ้ น�้ำได้ ถ้าดนิ จบั ตัวได้ ดนิ จะอมุ้ น้ำ� ได้ ๖. จากกจิ กรรมน้ี สรปุ ได้วา่ อยา่ งไร ทผ่ี ่านออกมาจากดิน ดินแตล่ ะแหล่งจะมีสมบัตกิ ารอมุ้ น้�ำ โดยสังเกตจาก กว่าปรมิ าณน้ำ� ท่เี ทลงบนดิน ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๒ ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ่ี ๒ (ฉบบั ปรบั ปรงุ ) 23
ชื่อ-สกุล เดือน ชนั้ เลขที่ บ. ๓.๑ / ผ. ๑ .๒ - ๐๓ วันที่ พ.ศ. กิจกรรมท่ี ๓ จ�ำแนกดินไดอ้ ย่างไร จุดประสงค์ สงั เกตและจำ� แนกชนิดของดนิ วสั ดุ-อุปกรณ์ ๑. ตัวอยา่ งดินหมายเลข ๑ ๒ และ ๓ ๒. แว่นขยาย ๓. จานกระดาษ ๔. แก้วพลาสตกิ ใส ๕. อปุ กรณต์ รวจสอบการอมุ้ นำ้� ของดนิ ๖. กระดาษแข็งสีเทาขาว ๗. ปากกาเคมี วธิ ที ำ� ๑. สังเกตสี และเนอื้ ดนิ ทง้ั สามชนดิ โดยการดแู ละสมั ผัส บันทึกผล ๒. น�ำส่วนหนึ่งของดินแต่ละชนิดมาปั้นเป็นก้อน ขณะปั้นสังเกต ปรมิ าณดินที่ติดนว้ิ บันทกึ ผล ๓. นำ� อกี สว่ นหนง่ึ ของดนิ แตล่ ะชนดิ ในปรมิ าณเทา่ กนั มาใสใ่ นชดุ การอมุ้ นำ้� ของดนิ ๔. ตวงนำ�้ ลงในแกว้ พลาสตกิ ใสทขี่ ดี บอกระดบั นำ้� ไวใ้ หเ้ ทา่ กนั จำ� นวน ๓ แกว้ 24 ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นที่ ๒ ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ี่ ๒ (ฉบบั ปรบั ปรงุ )
ชือ่ -สกลุ เดือน ชนั้ เลขที่ บ. ๓.๑ / ผ. ๑ .๒ - ๐๓ วันที่ พ.ศ. ๕. รินน้�ำจากแก้วพลาสติกใสแต่ละใบลงบนดินแต่ละชนิดพร้อมกันท้ัง ๓ ชนิด รอจนน�ำ้ หยดุ ไหล ๖. เทน้�ำท่ีรองไว้จากกรวยกลับลงในแก้วพลาสติกใสใบเดิม สังเกตระดับน้�ำ เมอื่ น�้ำหยดุ ไหล และบนั ทึกผล ๗. อา่ นใบความรู้เรอื่ งการจำ� แนกดิน ๘. เปรยี บเทยี บสี เนอื้ ดนิ การจบั ตวั ของดนิ และปรมิ าณของนำ้� ทผ่ี า่ นออกมาจากดนิ แต่ละชนดิ กับข้อมูลในใบความรู้ ๙. อภิปรายและระบุชนิดของดนิ ท้ัง ๓ ชนดิ และบนั ทกึ ผล ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๒ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ี่ ๒ (ฉบบั ปรบั ปรงุ ) 25
ชือ่ -สกุล ช้นั เลขท่ี บ. ๓.๑ / ผ. ๑ .๒ - ๐๓ วันที่ พ.ศ. เดอื น ใบงาน ๐๓ : การจำ� แนกดิน บันทกึ ผลการท�ำกิจกรรม ผลการสงั เกต การสังเกต ดนิ หมายเลข ๑ ดินหมายเลข ๒ ดินหมายเลข ๓ สี เน้อื ดนิ ปรมิ าณดินท่ี ตดิ นิ้วขณะปัน้ ดนิ ใหเ้ ป็นกอ้ น 26 ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๒ ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ่ี ๒ (ฉบบั ปรบั ปรงุ )
ชอ่ื -สกุล ชั้น เลขท่ี บ. ๓.๑ / ผ. ๑ .๒ - ๐๓ วนั ท่ ี เดือน พ.ศ. ชนิดของดนิ ผลการสงั เกตปริมาณน้ำ� ปรมิ าณน้�ำก่อนริน ปริมาณน้�ำหลังรนิ แกว้ หมายเลข ๑ แกว้ หมายเลข ๒ แกว้ หมายเลข ๓ ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๒ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ่ี ๒ (ฉบบั ปรบั ปรงุ ) 27
ช่ือ-สกุล เดือน ช้ัน เลขท่ี บ. ๓.๑ / ผ. ๑ .๒ - ๐๓ วันท่ ี พ.ศ. ใบความรู้ เร่อื งการจ�ำแนกดิน ดนิ ทพี่ บตามสถานท่ตี า่ ง ๆ จะมีลักษณะและสมบตั ิทีแ่ ตกต่างกนั ลกั ษณะเนอ้ื ดนิ มผี ลตอ่ สมบตั กิ ารจบั ตวั และการอมุ้ นำ้� ของดนิ ดงั รปู จบั ตัวได้ดี จบั ตวั ไดป้ านกลาง จบั ตวั ไดน้ อ้ ยหรอื ไมม่ ี สมบัตกิ ารจบั ตัว ซ่ึงนักวิทยาศาสตร์น�ำลักษณะของเน้ือดินและสมบัติของดินเหล่าน้ี มาใช้เป็นเกณฑ์ในการจ�ำแนกดินออกเป็น ๓ ชนิด ได้แก่ ดินเหนียว ดินร่วน และดินทราย อมุ้ น�้ำได้มาก อมุ้ นำ�้ ไดป้ านกลาง อุ้มนำ้� ไดน้ อ้ ยหรอื ไมม่ ี สมบตั ิการอมุ้ น�้ำ 28 ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๒ ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ่ี ๒ (ฉบบั ปรบั ปรงุ )
ชอ่ื -สกลุ เดือน ชน้ั เลขท่ี บ. ๓.๑ / ผ. ๑ .๒ - ๐๓ วนั ท ่ี พ.ศ. ดนิ เหนยี วเปน็ ดนิ ทมี่ เี นอื้ ดนิ ละเอยี ด เหนยี วตดิ มอื จบั ตวั กนั ไดด้ มี าก น�ำมาปั้นเป็นก้อนได้ เม่ือแห้งเน้ือดินไม่แตกออกจากกัน และสามารถ อ้มุ น้ำ� ไดด้ ี ดนิ รว่ นเปน็ ดนิ ทมี่ เี นอื้ นมุ่ มอื จบั ตวั ไดป้ านกลาง นำ� มาปน้ั เปน็ กอ้ นได้ แต่เม่อื แหง้ จะแตกตวั ออกบางสว่ น และสามารถอมุ้ น�ำ้ ไดป้ านกลาง ดนิ ทรายเปน็ ดนิ ทมี่ เี นอ้ื ดนิ หยาบ สากมอื ไมจ่ บั ตวั กนั จงึ ไมส่ ามารถปน้ั เปน็ ก้อนได้ และสามารถอมุ้ น้�ำไดน้ อ้ ย ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นที่ ๒ ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ี่ ๒ (ฉบบั ปรบั ปรงุ ) 29
ชือ่ -สกลุ เดือน ชั้น เลขท่ี บ. ๓.๑ / ผ. ๑ .๒ - ๐๓ วนั ท ี่ พ.ศ. ค�ำถามหลงั จากท�ำกจิ กรรม ๑. การจ�ำแนกดินใช้ลักษณะและสมบตั ิใดเปน็ เกณฑบ์ า้ ง ๒. ดนิ เหนยี ว ดินรว่ น ดนิ ทรายมลี กั ษณะและสมบตั แิ ตกต่างกันอยา่ งไร ลักษณะและสมบัติ ชนิดของดนิ ดินทราย ดนิ เหนียว ดินร่วน เนอื้ ดนิ การจับตัว การอุม้ นำ�้ ๓. ดินท่เี กบ็ มาในท้องถ่ินจากกจิ กรรมท่ี ๒ น่าจะเปน็ ดินชนิดใด เพราะเหตใุ ด 30 ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๒ ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ี่ ๒ (ฉบบั ปรบั ปรงุ )
ชื่อ-สกุล เดือน ช้ัน เลขท่ี บ. ๓.๑ / ผ. ๑ .๒ - ๐๓ วันท ี่ พ.ศ. เป็นเกณฑ์ ๔. จากกิจกรรมน้ี สรุปไดว้ ่าอย่างไร นกั วิทยาศาสตร์สามารถจ�ำแนกดินออกเปน็ โดยใช้ ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๒ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ่ี ๒ (ฉบบั ปรบั ปรงุ ) 31
ชอ่ื -สกุล เดอื น ช้นั เลขที่ บ. ๓.๑ / ผ. ๑ .๒ - ๐๔ วนั ท่ ี พ.ศ. ใบงาน ๐๔ : แบบฝกึ หดั เร่อื งลักษณะ สมบตั ิและการจำ� แนกดิน ตอบคำ� ถามต่อไปนใี้ หถ้ กู ตอ้ ง เดก็ คนหนงึ่ พบดนิ ชนดิ หนง่ึ ถา้ เขาอยากรวู้ า่ เปน็ ดนิ ชนดิ ใด จงึ ใชล้ กั ษณะ ของเนื้อดิน สมบัติการจับตัว และการอุ้มน้�ำของดินเป็นเกณฑ์ในการ ศกึ ษาดินแตล่ ะชนิดดงั แผนภาพ ( √ แทนสงิ่ ทพ่ี บ X แทนสง่ิ ที่ไมพ่ บ) √ หยาบ เนื้อดิน X ละเอยี ด การจับตวั √ ไม่จบั ตัว การอมุ้ น้ำ� X จับตัวไดด้ ี √ น้อย X มาก ดินชนดิ นี้คอื ดนิ 32 ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๒ ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ่ี ๒ (ฉบบั ปรบั ปรงุ )
ใบงาน บ. ๓.๑ / ผ. ๑.๓ หน่วยย่อยท่ี ๒ ดิน เร่ือง ประโยชนข์ องดนิ ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นที่ ๒ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ี่ ๒ (ฉบบั ปรบั ปรงุ ) 33
ชื่อ-สกลุ เดอื น ช้นั เลขท่ี บ. ๓.๑ / ผ. ๑ .๓ - ๐๑ วันท ี่ พ.ศ. กิจกรรมท่ี ๑ ประโยชน์ของดนิ มีอะไรบ้าง จุดประสงค์ สืบคน้ ขอ้ มูลและอธบิ ายประโยชนข์ องดิน วัสด-ุ อุปกรณ์ กระดาษโปสเตอร์ วิธที �ำ ๑. สบื คน้ ขอ้ มลู เกยี่ วกบั ประโยชนข์ องดนิ จากใบความรแู้ ละแหลง่ เรยี นรอู้ นื่ ๆ เชน่ เวบ็ ไซต์ หนงั สอื สารานกุ รม และเขยี นแผนผงั ประโยชนข์ องดนิ ๒. อภิปรายประโยชน์ของดิน และเลือกสินค้าหรือบริการที่เกี่ยวข้องกับ การใชด้ นิ มาเขยี นเปน็ โปสเตอรโ์ ฆษณาทแ่ี สดงถงึ การนำ� ดนิ มาใชป้ ระโยชน์ ๓. นำ� เสนอสนิ คา้ หรอื บรกิ ารของตนเอง โดยแสดงบทบาทสมมตเิ ปน็ เจา้ ของสนิ คา้ หรอื บรกิ ารนนั้ เพอ่ื ใหเ้ พอื่ นกลมุ่ อนื่ ตดั สนิ ใจเลอื กซอื้ ๔. อภปิ รายและนำ� เสนอแนวทางปฏบิ ตั เิ พอ่ื ใหส้ งิ่ มชี วี ติ สามารถใชป้ ระโยชน์ จากดนิ อยา่ งตอ่ เนอ่ื ง 34 ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๒ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ี่ ๒ (ฉบบั ปรบั ปรงุ )
ชือ่ -สกุล เดือน ชั้น เลขที่ บ. ๓.๑ / ผ. ๑ .๓ - ๐๑ วันที่ พ.ศ. ใบความรู้ เรื่องสมบัติและประโยชนข์ องดิน ดนิ ในแตล่ ะทอ้ งถนิ่ อาจมลี กั ษณะและสมบตั แิ ตกตา่ งกนั โดยเบอื้ งตน้ สามารถ จำ� แนกดนิ ไดเ้ ปน็ ๓ ประเภทใหญ่ ๆ คอื ดนิ เหนยี ว ดนิ รว่ น และดนิ ทราย ซ่ึงมปี ระโยชนแ์ ตกต่างกนั เชน่ - ดินเหนยี ว อ้มุ นำ้� ได้ดี ใช้ปลูกพืชท่ตี ้องการน�้ำมาก เชน่ ขา้ ว บวั และน�ำมาทำ� งานศิลปะ เครือ่ งปนั้ ดินเผา - ดนิ รว่ น อมุ้ นำ้� ไดป้ านกลาง ใชป้ ลกู พขื ทตี่ อ้ งการระบายนำ�้ ไดด้ ปี านกลาง เชน่ พชื ผัก ผลไม้ตา่ ง ๆ - ดนิ ทราย อมุ้ นำ้� ไดน้ อ้ ย นำ้� ไหลผา่ นไดด้ ี ใชป้ ลกู พชื ทต่ี อ้ งการนำ้� นอ้ ย เช่น มนั สำ� ปะหลงั สับปะรด และนำ� มาเปน็ วัสดุสำ� หรบั ก่อสรา้ ง รปู นาข้าวที่ปลูกในดินเหนียว รปู ไรม่ นั สำ� ปะหลงั ทปี่ ลกู ในดนิ ทราย นอกจากนีด้ ินโดยท่วั ไปยงั มีประโยชน์ ดงั น้ี ๑. เปน็ แหล่งผลติ อาหาร เคร่ืองนงุ่ หม่ ท่ีอยู่อาศยั และยารกั ษาโรค ๒. เป็นทอ่ี ยู่อาศัยของสงิ่ มชี วี ติ ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๒ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ี่ ๒ (ฉบบั ปรบั ปรงุ ) 35
ช่ือ-สกุล เดอื น ชน้ั เลขที่ บ. ๓.๑ / ผ. ๑ .๓ - ๐๑ วนั ท่ี พ.ศ. ๓. เปน็ ทใ่ี หร้ ากพชื ยดึ เกาะเพอ่ื ใหต้ น้ ตงั้ ได้ รวมถงึ ใหธ้ าตอุ าหารและนำ้� แกพ่ ชื ๔. เปน็ แหล่งผลิตและดดู ซบั แกส๊ ต่าง ๆ ๕. เป็นแหลง่ ย่อยสลายซากพืชซากสตั ว์ ๖. เป็นแหลง่ กกั เก็บน�ำ้ และอากาศ ส�ำหรบั มนุษย์ พืช และสัตว์ รปู เคร่อื งป้ันดนิ เผาทที่ �ำจากดนิ เหนยี ว รูปบ้านดินทมี่ ีดนิ เหนยี วเปน็ สว่ นผสม ดนิ เปน็ ทรพั ยากรธรรมชาตทิ มี่ คี า่ ทที่ กุ คนตอ้ งชว่ ยกนั ดแู ลรกั ษาใหด้ นิ มสี ภาพสมบรู ณเ์ พอ่ื ให้สงิ่ มีชวี ติ ได้ใช้ประโยชนต์ ่อไป 36 ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๒ ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ี่ ๒ (ฉบบั ปรบั ปรงุ )
ชอ่ื -สกุล เดอื น ชน้ั เลขท่ี บ. ๓.๑ / ผ. ๑ .๓ - ๐๑ วนั ท่ ี พ.ศ. ใบงาน ๐๑ : ประโยชนข์ องดนิ บนั ทึกผลการท�ำกจิ กรรม แผนผังประโยชน์ของดิน ประโยชน์ของดนิ ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๒ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ่ี ๒ (ฉบบั ปรบั ปรงุ ) 37
ช่ือ-สกลุ เดอื น ชน้ั เลขที่ บ. ๓.๑ / ผ. ๑ .๓ - ๐๑ วันที่ พ.ศ. ค�ำถามหลังจากทำ� กิจกรรม ๑. ดนิ แตล่ ะประเภทมปี ระโยชนแ์ ตกตา่ งกนั หรอื ไม่ อยา่ งไร ๒. คนในทอ้ งถนิ่ ควรทำ� อยา่ งไรเพอื่ ใหส้ ง่ิ มชี วี ติ สามารถใชป้ ระโยชนจ์ ากดนิ ไดอ้ ยา่ งตอ่ เนอื่ ง ๓ จากกจิ กรรมน้ี สรปุ ไดว้ า่ อยา่ งไร 38 ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๒ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ี่ ๒ (ฉบบั ปรบั ปรงุ )
ช่ือ-สกลุ เดอื น ชั้น เลขที่ บ. ๓.๑ / ผ. ๑ .๓ - ๐๒ วันที่ พ.ศ. ใบงาน ๐๒ : แบบฝกึ หดั เรอื่ งประโยชนข์ องดนิ ตอบคำ� ถามตอ่ ไปนีใ้ ห้ถูกตอ้ ง ๑. ดนิ รว่ นเปน็ ดนิ ทเี่ หมาะกบั การปลกู พชื ทกุ ชนดิ คำ� กลา่ วนถี้ กู ตอ้ งหรอื ไม่ ใหเ้ หตผุ ล ๒. บา้ นดนิ สว่ นใหญท่ ำ� จากดนิ ผสมกบั แกลบไม้ นำ�้ ทราย ในปรมิ าณทพ่ี อเหมาะ ดินทน่ี �ำมาผสม เพอ่ื สรา้ งบา้ นดนิ ได้ ควรเปน็ ดนิ ชนดิ ใด เพราะเหตุใด ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๒ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ่ี ๒ (ฉบบั ปรบั ปรงุ ) 39
40 ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๒ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ่ี ๒ (ฉบบั ปรบั ปรงุ )
หน่วยการเรยี นร้ทู ่ี ๔ วตั ถุและสมบตั ิของวสั ดุ ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๒ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ี่ ๒ (ฉบบั ปรบั ปรงุ ) 41
ใบงาน บ. ๔.๑ / ผ. ๑ .๑ หนว่ ยยอ่ ยท่ี ๑ สมบตั ขิ องวสั ดุ เร่อื ง การดูดซบั น�้ำของวัสดุ 42 ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๒ ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ี่ ๒ (ฉบบั ปรบั ปรงุ )
ชื่อ-สกลุ เดอื น ชั้น เลขที่ บ. ๔.๑ / ผ. ๑ .๑- ๐๑ วนั ท่ ี พ.ศ. กิจกรรมท่ี ๑ วัสดุใดดดู ซบั นำ้� ได้ดีท่สี ุด จดุ ประสงค์ สงั เกต อธบิ ายและเปรยี บเทยี บการดดู ซบั น้�ำของวัสดุแตล่ ะชนดิ วสั ด-ุ อุปกรณ์ ๑. แก้วนำ้� พลาสตกิ ใส ๒. น้�ำ ๓. ไม้บรรทดั ๔. สผี สมอาหาร ๕. ปากกาเคมี ๖. ผา้ ฝ้าย ๗. กระดาษเยอื่ สผี สมอาหาร ๘. กระดาษหนังสือพมิ พ์ ๙. ถงุ พลาสติก ๑๐. ปากคีบ วิธที ำ� ๑. สังเกตวัสดุต่อไปน้ี ได้แก่ ผ้าฝ้าย กระดาษเย่ือ กระดาษหนังสือพิมพ์ และพลาสติกอย่างละเอยี ด บันทึกผล ๒. ร่วมกันอภิปรายว่า ถ้าหย่อนวัสดุแต่ละชนิดลงในน้�ำสี วัสดุชนิดใด จะดดู ซับน�ำ้ สไี ด้ดที ่ีสดุ และบันทึกผล ๓. ร่วมกันวางแผนทดลองเพ่ือตอบค�ำถามการทดลองว่า วัสดุชนิดใดดูดซับ น้�ำสีไดด้ ที สี่ ดุ จากอุปกรณท์ ่มี ีใหแ้ ละบันทกึ ผล ๔. ทดลองตามทวี่ างแผนไว้ สังเกตและบันทกึ ผล ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นที่ ๒ ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ่ี ๒ (ฉบบั ปรบั ปรงุ ) 43
ช่ือ-สกุล ช้นั เลขที่ บ. ๔.๑ / ผ. ๑ .๑- ๐๑ วนั ท่ี พ.ศ. เดือน ใบงาน ๐๑ : การดูดซบั นำ้ �ของวสั ดุ บนั ทกึ ผลการทำ� กจิ กรรม ๑. ผลการสงั เกตวสั ดุ ผ้าฝา้ ย กระดาษเยื่อ กระดาษหนงั สอื พมิ พ์ พลาสติก 44 ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๒ ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ี่ ๒ (ฉบบั ปรบั ปรงุ )
ชอ่ื -สกุล เดอื น ช้นั เลขที่ บ. ๔.๑ / ผ. ๑ .๑- ๐๑ วันท่ี พ.ศ. ๒. ผลการอภปิ รายได้วา่ ดดู ซบั น้ำ� สีไดด้ ีที่สุด ๓. การวางแผนการทดลอง ใบ ของแกว้ แต่ละใบ วัสดุทใ่ี ช้ทดลองนีม้ ี ชนิด เซนตเิ มตร ยาว เซนตเิ มตร จำ� นวนแก้วพลาสติกใสทีจ่ ะใส่น�้ำสีมี รนิ น�้ำสใี ห้ถงึ ความสูงเท่ากบั ตดั วสั ดแุ ตล่ ะชนดิ ใหเ้ ทา่ กนั โดยใหก้ วา้ ง จุม่ วสั ดลุ งในน�้ำสีจนถงึ กน้ ภาชนะ เปน็ เวลา วนิ าที สิง่ ท่จี ะต้องสังเกตหลงั จุม่ วัสดแุ ตล่ ะชนดิ ลงในน�้ำสี คอื ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นท่ี ๒ ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ่ี ๒ (ฉบบั ปรบั ปรงุ ) 45
ชอื่ -สกุล ชน้ั เลขที่ บ. ๔.๑ / ผ. ๑ .๑- ๐๑ วนั ที่ เดอื น พ.ศ. หลังจ่มุ วัสดุ ๔. ผลการทดลอง ภาพวาดระดบั นำ�้ สใี นภาชนะกอ่ นและหลงั จมุ่ วสั ดทุ ง้ั ๔ ชนดิ กอ่ นจมุ่ วัสดุ ผ้าฝา้ ย กระดาษเยอื่ กระดาษหนงั สอื พมิ พ์ พลาสติก 46 ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สำ� หรบั นกั เรยี น) กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ภาคเรยี นที่ ๒ ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ี่ ๒ (ฉบบั ปรบั ปรงุ )
Search
