4การลำเลียงสารผ่านเซลล์

By ครูโอ กนั ตินนั ท์ ถนอมวงษ์

เยอื่ หุม้ เซลล์

เยอื่ หุม้ เซลล์

การลาเลียงสารผา่ นเซลล์ผา่ นเยอ่ื หุม้ เซลล์ ไม่ผา่ นเยอื่ หุม้ เซลล์ passive active Endocytosis Exocytosis- Simple - Phagocytosis- Facilitated - Pinocytosis- osmosis - Recepter-mediater

Active vs Passive transport

Simple diffusion•เปน็ การแพรจ่ ากบรเิ วณสารละลายทีม่ คี วามเข้มข้นสูงไปยังบริเวณท่ี มีสารละลายเข้มข้นตา่ จน เช่น การแพร่ของกา๊ ซในหลอดเลือดฝอย

ปัจจยั ท่ีควบคุมอตั ราการแพร่ของสารข้ึนอยกู่ บั•1. ความเข้มข้นของสารที่แพร่ ตา่•2. อุณหภมู ิ สูง•3. ความดัน สูง•4. ความสามารถในการละลายของสารที่แพร่ สูง

Facilitated diffusionจากบริเวณท่ีมีความเขม้ ขน้ ของสารสูงไปยงั บรเิ วณท่มี ีความเข้มขน้ ของสารตา่โดยผา่ นโปรตนี บนเยือ่ หุ้มเซลล์ เช่นการเคลื่อนทข่ี อง Ca2+, Cl-, Na+และ K+

Osmosis (น้าเท่าน้นั )•การเคลอ่ื นทีข่ องสารละลายทมี่ คี วามเขม้ ข้นต่า(นามาก)ไปยงั บรเิ วณ ที่มีความเขม้ ข้นของสารละลายสูง(นานอ้ ย)

Hypertonic solution นาจากเซลล์จะเคลอ่ื นท่ี ออกมายงั สารละลาย เซลลเ์ ห่ยี ว plasmolysis แรงดันออสโมตกิ สงู

Hypotonic solution นาจากสารละลาย จะเขา้ ส่เู ซลล์Haemolysis เกิดการเตง่ ของเซลล์ Plasmoptysis แรงดันออสโมตกิ ตา่

Isotonic solution ภายในเซลล์และ ภายนอกเซลล์เทา่ กนั เซลลไ์ มเ่ ปลีย่ นรปู ร่าง

Hypo = น้อย Hyper = นามาก Iso = เท่ากัน- นาเขา้ เซลล์ - นาออกจากเซลล์ - นาเข้าออกเท่ากนั- เซลล์เต่ง - เซลล์เหี่ยว - เซลล์ปกติ



Osmosis in Animals

Osmosis in plants

Quiz Passive transport1.เติมชือ่ รปู รา่ งของเซลล์ทีเ่ ปล่ียนแปลงจากออสโมซิส



1. 2 การเคลื่อนที่แบบแอคทีฟทรานสปอร์ (active transport)เป็นการเคลอ่ื นทข่ี องสารละลายท่มี ีความเขม้ ข้นตา่ ไปยังบรเิ วณทีม่ คี วามเขม้ ขน้ ของสารละลายสูงโดยใช้พลังงาน A2.2TกPารเแคลลอื่ ะนมที่แีกบาบรเอใกชโซ้โไปซรโทตซีนิส ต(Eวัxoพcาytosis)

ไม่ผา่ นเยอ่ื หุม้ เซลล์Endocytosis Exocytosis- Phagocytosis- Pinocytosis- Recepter-mediater

Phagocytosis•หรือ Cell Eating การนาสารทีม่ ี ลกั ษณะเปน็ ของแขง็ หรอื เซลล์ขนาด เล็ก ๆ เข้าสเู่ ซลลโ์ ดยการสรา้ ง ซโู ดโปเดยี ม (Pseudopodium) โอบลอ้ มสารนนั แลว้ เกดิ เป็นถุง หลดุ เข้าไปภายในเซลล์

Pinocytosis•หรือ Cell Drinking การนาสารท่ี เป็นของเหลวหรอื สารละลายเขา้ สู่ เซลล์ โดยการทาใหเ้ ยอื่ หุ้มเซลลเ์ ว้า เขา้ ไปในไซโทพลาสซึมเปน็ ถงุ เลก็ ๆ (Vesicle) และถุงนจี ะปิดสนิทหลุด เข้ามาอยใู่ นไซโทพลาสซมึ

Recepter-mediater•การสรา้ งถงุ ล้อมโดยมโี ปรตนี ท่อี ยู่ บนเยอื่ หมุ้ เซลลเ์ ปน็ ตัวรบั (สาร) ซ่ึง สารท่เี คล่อื นท่เี ขา้ สู่เซลล์ ต้องมี ความจาเพาะ ในการจบั กับโปรตนี ตวั รบั ที่เยื่อหุม้ เซลล์จึงจะสามารถ เข้าสู่เซลล์ได้

2.2 การเคลื่อนท่ีแบบเอกโซไซโทซิส (Exocytosis)•เป็นการเคล่อื นทีข่ องสารที่มีขนาดโมเลกลุ ใหญ่ออกจากเซลล์ โดยสารเหลา่ นนั จะบรรจอุ ยู่ในเวสิเคลิ (Vesicle)