ทุกข์ของชาวนา

ผู้แต่ง สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกมุ ารี ลกั ษณะคำประพนั ธ์ ร้อยแกว้ ประเภทบทความ จุดมุ่งหมำยในกำรแต่ง เพือ่ แสดงพระราชดาริเก่ียวกบั บทกวขี องไทยและบทกวจี ีน ซ่ึงกล่าวถึงชีวติ และความทุกขข์ องชาวนา

เรื่อง ทุกข์ของชำวนำในบทกวี ควำมเป็ นมำ พรบะทราคชวนาิมพเนร่ือธใ์งนทสุกมขเข์ดอจ็ งพชราะวเนทพาใรนัตบนทรกาชวสี มุดีทา่ีมฯาสจายกามหบนรงั มสรือารชวกบมุ ราวรมี เบร่ือทง มในณวีพโลรกอายสร้อทยี่พแรสะงอซงค่ึงท์ทรรงงเพจรริะญกพรรุณะาชโนปมราดยฯคุ ใรหบจ้ 3ดั พรอิมบพข์โ้ึนดยเมนื่อิสพิต.ศค.ณ2ะ533 อกั ษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวทิ ยาลยั เรื่องย่อ เน้ือความในตอนแรกของบทความเร่ือง ทุกขข์ องชาวนาในบทกวี สมเดจ็ พภูมระิศเกัทดพ์ิซพ่ึงรกะลร่าัตวนถึงรชาชีวสติ ุแดลาฯะคสวยาามมทบุกรขมย์ราากชขกอมุ งาชรีาไวดนท้ ารงยกบทกวขี อง จิตร

ทุกข์ของชำวนำในบทกวี เปิ บขา้ วทุกคราวคา จงสูจาเป็นอาจิณ เหง่ือกูที่สูกิน จึงก่อเกิดมาเป็ นคน ขา้ วน้ีน่ะมีรส ใหช้ นชิมทุกช้นั ชน เบ้ืองหลงั สิทุกขท์ น และขมขื่นจนเขียวคาว จากแรงมาเป็ นรวง ระยะทางน้นั เหยยี ดยาว จากรวงเป็นเมด็ พราว ลว้ นทุกขย์ ากลาเคญ็ เขญ็ เหงื่อหยดสกั กี่หยาด ทุกหยดหยาดลว้ นยากเยน็ ปูดปูนกี่เส้นเอน็ จึงแปรรวงมาเปิ บกิน น้าเหง่ือท่ีเร่ือแดง และน้าแรงอนั หลง่ั ริน สายเลือดกทู ้งั สิ้น ที่สูซดกาซาบฟัน

คุณค่ำด้ำนสังคม สมเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ าฯ สยามบรมราชกมุ ารี ไดท้ รงเรม่ิ ตน้ ดว้ ยการยกบทกวขี องจิตร ภมู ิศกั ดิ์ ซง่ึ แตง่ ดว้ ยกาพยย์ านี ๑๑ จานวน ๕ บท มีเนือ้ หาเก่ียวกบั ความยากลาบาก ของชาวนาท่ีปลกู ขา้ วซง่ึ เป็นอาหารสาคญั ของคนทกุ ชนชนั้ พระองคท์ รงเห็นดว้ ยกบั บทกวีนีแ้ ละยงั ทรงกลา่ วอกี วา่ เนือ้ หาบทกวีของจิตร ภมู ิศกั ดิ์ สอดคลอ้ งกบั บทกวขี องหล่ีเชิน กวชี าว จีนท่ีแตง่ ไวต้ งั้ แตส่ มยั ราชวงศถ์ งั แสดงใหเ้ หน็ วา่ สภาพชีวติ ของชาวนาไมว่ า่ ท่ีใดแหง่ ใดในโลก จะ เป็นไทยหรอื จีนจะเป็นสมยั ใด ๆ ก็ตาม ลว้ นแลว้ แตม่ ีความยากแคน้ ลาเคญ็ เชน่ เดียว กนั ทงั้ สิน้ ดงั นนั้ แนวคิดสาคญั ของบทความพระราชนิพนธเ์ รอ่ื ง ทกุ ขข์ องชาวนาในบทกวี จงึ อยทู่ ่ี ความทกุ ขย์ ากของชาวนา และสภาพชีวิตของชาวนาท่ีถกู เอารดั เอาเปรยี บอยเู่ สมอ ดงั ความท่ีวา่

“...แมว้ า่ ในฤดกู าลนนั้ ภมู ิอากาศจะอานวยใหพ้ ืชพนั ธธุ์ ญั ญาหารบรบิ รู ณด์ ี แตผ่ ลผลิตมิไดเ้ ป็น ของผผู้ ลติ คอื ชาวนาหรอื เกษตรกรเทา่ ท่ีควร...” แมว้ า่ ในบทความนีจ้ ะไมเ่ สนอแนวทางการแกไ้ ขปัญหา แตแ่ นวคดิ ของเรอ่ื งท่ีแจม่ แจง้ และชดั เจนดงั ท่ีกลา่ วมา ก็มีผลใหส้ งั คมหรอื หนว่ ยงานท่ีเก่ียวของไดป้ ระจกั ษ์และตระหนกั ถงึ ความสาคญั ของชาวนาและเลง็ เห็นปัญหาตา่ ง ๆ อนั อาจนาไปสกู่ ารแสวงหาหนทางแกไ้ ขใน ทา้ ยท่ีสดุ พระราชนิพนธเ์ รอ่ื ง ทกุ ขข์ องชาวในบทกวี แสดงใหเ้ หน็ ความเขา้ พระทยั และเอาพระทยั ใสใ่ นปัญหาการดารงชีวิตของชาวนาไทย ทงั้ ยงั สะทอ้ นใหเ้ หน็ ถงึ พระเมตตาอนั เป่ียมลน้ ของพระองคท์ ่ีทรงมีตอ่ ชาวนาผมู้ ีอาชีพปลกู ขา้ วเป็นหลกั เรม่ิ ชีวติ และการทางานตงั้ แตเ่ ชา้ จรด ค่า ทางานแบบหลงั สฟู้ า้ หนา้ สดู้ นิ ตลอดทงั้ ปี ดงั นนั้ ในฐานะผบู้ รโิ ภคจงึ ควรสานกึ ใน คณุ คา่ และความหมายของชาวนาท่ีปลกู “ขา้ ว” อนั เป็นอาหารหลกั เพ่อื การมีชีวิตอยรู่ อดของคน ไทย

ประวตั ศิ ำสตร์ข้ำวไทย ข้ำว ของไทยเป็นพืชอาหารประจาชาติท่ีมีตานานประวตั ิศาสตร์มายาว นานปรากฏ เป็นร่องรอยพร้อมกบั อารยธรรมไทยมาไม่นอ้ ยกวา่ 5,500 ปี ซ่ึงมี หลกั ฐานจากแกลบขา้ วท่ีเป็นส่วนผสมของดินใชเ้ คร่ืองป้ันดินเผาที่บา้ น เชียง อาเภอโนนนกทา ตาบลบา้ นโคก อาเภอภูเวยี ง อนั สนั นิษฐานไดว้ า่ เป็น เมลด็ ขา้ วท่ีเก่แก่ท่ีสุดของไทยรวมท้งั ยงั พบหลกั ฐานเมลด็ ขา้ วที่ขดุ พบท่ีถ้า ปุงฮุง จงั หวดั แม่ฮ่องสอนโดยแกลบขา้ วที่พบน้ีมีลกั ษณะของขา้ วเหนียวเมลด็ ใหญ่ ที่เจริญงอกงามในท่ีสูง