เรื่องที่ 1 การถ่ายทอดลักษณะของสิ่งมีชีวิต

ใบความรู้ เรื่อง การปรบั ตวั ของสงิ่ มีชีวิตเพอื่ อยูร่ อด การปรบั ตวั การปรับตัวของสงิ่ มีชวี ิต จาแนกได้ 2 แบบใหญ่ ๆ คอื 1. การปรบั ตัวแบบชว่ั คราว เป็นการเปลีย่ นแปลงรูปร่างลกั ษณะไปชั่วคราว และเกดิ ในระยะเวลาสน้ั สามารถเปลี่ยนกลบั มาเหมือนเดิมได้ การปรบั ตวั แบบน้ีพบได้ท้งั ในพืชและในสตั ว์ เชน่ ตน้ ไม้ท่อี ยูใ่ ตช้ ายคาจะเล้ียวเอยี งลาตน้ เบนออกไปให้พน้ ชายคาเพอื่ หาแสงแดด หรอื พืชทป่ี ลูก กลางแจ้งจะเป็นพุ่มสวยงาม , การเปลีย่ นสตี ามสงิ่ แวดล้อมของจิ้งจก เขยี ด และแมลงตา่ งๆ การพรางตัวในการหาเหยื่อ หรอื ลวงศัตรขู องกิง้ กา่ กบ เขยี ด และแมลง การจาศีลหรืออย่นู ิ่งๆ ในฤดูหนาวหรือรอ้ น เปน็ ต้น 2. การปรับตัวแบบถาวร เปน็ การปรับตัวที่เกิดการเปล่ยี นแปลงภายในท่ีมองไมเ่ ห็น โดย มีการถ่ายทอดลักษณะพนั ธกุ รรมจากบรรพบุรุษไปยังลูกหลาน ทาให้สง่ิ ชีวติ ปรับตัวอยู่รอดได้ และ ดารงเผา่ พนั ธไ์ุ วไ้ ดพ้ บทัง้ ในพืชและในสัตว์ 2.1) การปรับตวั แบบถาวรในพืช เพราะพืชไมอ่ าจจะว่งิ หลบหนีได้ จึงรูจ้ ักปรับตวั ให้เข้ากบั สภาพแวดลอ้ มเพือ่ ดารงชวี ิต หรือเพอ่ื ปอ้ งกนั ตัวเองจากสตั วก์ ินพืช เช่น กระบองเพชร เปลยี่ นใบเป็นหนาม เพื่อลดการคายน้า และป้องกนั สัตว์มากัดกนิ รวมท้ังมีลาต้นพองอวบนา้ เพือ่ เกบ็ สะสมนา้ ไว้ในลาต้นมากๆ ผักกระเฉดมีนวมสขี าวหุ้มลาต้น เพ่อื ช่วยให้ลาตน้ ลอยนา้ ได้ ผกั ตบชวามลี าตน้ พองเป็นทุ่น เพื่อช่วยใหล้ อยนา้ ได้ พืชท่อี ยู่ท่ีแหง้ แลง้ จะมรี ากยาวหย่ังลึกลงใน ดนิ เพ่ือดดู น้าได้ไกลๆ พชื บางชนิดสร้างส่วนใดสว่ นหนึ่งของตน้ เปน็ หนามและขนแข็ง เพื่อ ปอ้ งกนั สัตว์กนิ พืช 2.2) การปรับตัวแบบถาวรในสัตว์ เปน็ การปรับตัวเพอื่ อาพรางศตั รู เพ่อื หา อาหารและเพือ่ การสืบพนั ธุ์ โดยมกี ารปรับตัว 3 ลักษณะ (1) การปรับตัวทางด้านรปู รา่ ง ไดแ้ ก่ - การปรับตัวของลักษณะปาก เชน่ ผเี สื้อและผง้ึ มปี ากคล้ายงวง ม้วนเก็บได้ เพ่อื ไวใ้ ชด้ ดู น้าหวาน แมลงวนั มปี ากคล้ายฟองน้าไว้เลยี หรือซับอาหาร นกเหยี่ยวมปี ากแหลมคม และงองมุ้ เพื่อฉกี เนอ้ื กิน เป็นตน้

- การปรับตวั ของลักษณะลาตัว เช่น ตั๊กแตนสนามหญ้า ต๊กั แตนกิง่ ไม้ ตกั๊ แตน ใบไม้ เปน็ ตน้ มรี ูปรา่ งคล้ายใบไม้กง่ิ ไมเ้ พอ่ื พรางตาศัตรู - การปรบั ตัวของลักษณะขา เชน่ แมลงกระชอนมีขาหนา้ ใหญแ่ ข็งแรงเพอื่ ไว้ ขุดดนิ แมลงสาบมีขาหลังใหญ่เพอ่ื วง่ิ ไดเ้ รว็ ต๊ักแตนมขี าหลังใหญ่ยาวเพ่ือกระโดด กระต่ายมขี า หลงั ยาวเพอ่ื กระโดดไดไ้ กล เปน็ ตน้ - การปรับตัวของลกั ษณะเทา้ เชน่ นกยางมีน้วิ เทา้ ยาวเพอ่ื ทรงตัว เป็ด มแี ผน่ หนังขึงระหวา่ งนวิ้ เทา้ เพือ่ ว่ายน้า ไกม่ ีเลบ็ เท้าใหญ่เพ่อื คยุ้ เขีย่ เป็นตน้ (2) การปรบั ตวั ทางโครงสร้าง เป็นการปรับตัวให้เหมาะสมกบั การดารงชีพ ในแหล่งท่อี ยแู่ ตล่ ะแบบ เช่น - สตั ว์เลอื ดอ่นุ เป็นสตั ว์ท่ีมีอณุ หภมู ิคงท่ี ไม่เปลีย่ นแปลงตามอณุ หภมู ิ สงิ่ แวดลอ้ มใตผ้ ิวหนงั มตี อ่ มเหง่ือ เพื่อช่วยลดอณุ หภูมิรา่ งกายให้คงท่ี - สุนัขในเขตรอ้ น..ขนจะเกรียนหรือสน้ั สว่ นสุนขั ในเขตหนาว..ขนจะยาว - สัตวใ์ นเขตหนาวจะมีชั้นไขมนั หนา เพอ่ื ป้องกันการสูญเสยี ความร้อน ออกจากรา่ งกาย - สัตวบ์ างชนดิ สรา้ งกลนิ่ เพื่อขับไลศ่ ัตรู เช่น สกังค์ (Skunk) เป็นต้น (3) การปรบั ตัวทางดา้ นพฤติกรรม เป็นการปรบั ตัวเพอ่ื ใหส้ อดคลอ้ งกบั รปู ร่าง และโครงสรา้ ง เชน่ - แมลงทมี่ ีสีพรางตัวเหมือนสงิ่ แวดลอ้ ม มกั ไมเ่ คล่ือนที่ ทาใหส้ ังเกตได้ยาก - สตั ว์ท่ีออกลูกไมม่ าก มกั หวงแหนและเลี้ยงดูลูก - สตั ว์บางชนดิ มีการอพยพย้ายถน่ิ ฐาน เมือ่ อากาศไมเ่ หมาะสม เช่น นก นางแอ่น นกปากห่าง เป็นต้น สบื คน้ ขอ้ มูลจาก http://www.magnoliathailand.com/webboard/index.php?topic วันที่สืบคน้ 13/9/55

ชิ้นงานที่ 4 ใบกจิ กรรมท่ี 1 เรือ่ ง ยงั ชพี ไดอ้ ยา่ งไร คาชแ้ี จง ใหน้ ักเรียนสืบค้นเพ่อื หาคาตอบวา่ รปู รา่ งลกั ษณะของสิ่งมชี วี ติ มลี ักษณะท่เี หมาะสมตอ่ การดารงชีวติ แล้วบนั ทกึ ข้อมลู ลงในตาราง ภาพส่ิงมีชีวติ รูปรา่ งลักษณะ ลกั ษณะทเี่ หมาะสม กับการดารงชวี ติ 1.ปลาตีน .............................................. ........................................................... ............................................... ............................................... ............. ............................................. ............................................. ............. 2.นกกินปลา .............................................. ........................................................... ............................................... ............................................... ............. ............................................. ............................................. ............. .............................................. ........................................................... ............................................... ............................................... ............. 3.เปด็ ............................................. ............................................. ............. .............................................. ........................................................... ............................................... ............................................... ............. ............................................. ............................................. ............. 4.ตน้ โกงกาง 5 ต้นกระบองเพชร .............................................. ........................................................... ............................................... ............................................... ............. ............................................. ............................................. ............. ชอื่ ......................................................................เลขท่.ี .................ชัน้ ประถมศึกษาปีท.ี่ ........................

ชิน้ งานที่ 5 ใบกิจกรรมท่ี 2 ชวี ติ ทีอ่ ยรู่ อด คาชแี้ จง ให้นกั เรียนสบื ค้นสิง่ มชี ีวิตชนิดอน่ื ท่ีมีการปรบั ตัวเพอื่ ความอยรู่ อดคนละ 1 ชนดิ จดั ทา เป็นโปสเตอร์ขนาดกระดาษเอ 4 ( ตดิ ภาพหรอื วาดภาพก็ได)้ 1. สงิ่ มีชีวิตท่ีสืบคน้ คอื .................................................. 2. สิง่ มชี ีวติ ชนดิ ทมี่ ีการปรบั ตัวเพ่อื ความอยรู่ อด การปรับเปลีย่ นลักษณะ การปรบั เปลี่ยนท่ีอยู่อาศัย 3.สิง่ มีชีวิตที่สบื คน้ มีการปรับตวั เพ่ือความอย่รู อดอย่างไร ................................................................................................................................... …………………………………………………………………………………………………………………….