แรงเสียดทาน

ใบความรู้ แรงกับการเคลอ่ื นท่ี ( แรงเสอี ดทาน ) นางเปย มสขุ คันธมาทน กลมุ สาระการเรียนรวู ิทยาศาสตร ป.5 โรงเรยี นเทศบาลวดั หัวขวง

แรงเสียดทาน (friction) แรงเสยี ดทาน (friction) เปน แรงท่เี กิดขึ้นเมอื่ วตั ถุหนึ่งพยายามเคลอื่ นที่ หรือกำลังเคลื่อนที่ไป บนผิวของอกี วัตถุ เนอื่ งจากมีแรงมากระทำ มีลักษณะทส่ี ำคัญ ดงั น้ี 1. เกิดข้นึ ระหวางผิวสมั ผสั ของวัตถุ 2. มที ศิ ทางตรงกนั ขา มกบั ทศิ ทางทีว่ ัตถเุ คลอ่ื นทห่ี รอื ตรงขามทศิ ทางของแรงทพ่ี ยายามทำใหวัตถุ เคลอื่ นที่ ถา วาง A อยูบนวตั ถุ B ออกแรง ลากวตั ถุ วัตถุ A จะเคลื่อนทห่ี รือไมก ต็ าม จะมีแรงเสียดทาน เกดิ ขน้ึ ระหวา งผวิ ของ A และ B แรงเสยี ดทาน มที ศิ ทางตรงกันขา มกบั แรง ท่พี ยายามตอตา นการเคลอื่ นท่ขี อง A ประเภทของแรงเสยี ดทาน แรงเสียดทานมี 2 ประเภท คอื 1. แรงเสยี ดทานสถิต (static friction) คือ แรงเสยี ดทานทเ่ี กดิ ข้ึนระหวางผวิ สมั ผสั ของวัตถุ ในสภาวะที่ วตั ถุไดรับแรงกระทำแลว อยนู ่ิง 2. แรงเสียดทานจลน (kinetic friction) คอื แรงเสยี ดทานทีเ่ กดิ ข้นึ ระหวางผวิ สมั ผัสของวตั ถุ ในสภาวะที่ วตั ถุไดร ับแรงกระทำแลวเกิดการเคลอ่ื นท่ดี ว ยความเรว็ คงที่ ปจจัยท่ีมีผลตอ แรงเสยี ดทาน แรงเสียดทานระหวางผวิ สมั ผสั จะมีคามากหรือนอ ยขึน้ อยูกบั 1. แรงกดต้งั ฉากกบั ผวิ สมั ผสั ถาแรงกดตัวฉากกบั ผวิ สมั ผสั มากจะเกดิ แรงเสยี ดทานมาก ถาแรงกดต้ัง ฉากกับผิวสัมผสั นอ ยจะเกิดแรงเสียดทานนอ ย 2. ลักษณะของผวิ สัมผสั ถาผวิ สัมผัสหยาบ ขรุขระจะเกิดแรงเสยี ดทานมาก ดังรูป ก สว นผิวสมั ผสั เรยี บล่นื จะเกดิ แรงเสยี ดทานนอยดงั รูป ข

3. ชนิดของผวิ สัมผสั เชน คอนกรีตกับเหล็ก เหลก็ กบั ไม จะเหน็ วาผิวสัมผัสแตล ะคู มคี วามหยาบ ขรขุ ระ หรือเรียบล่นื เปนมันแตกตางกันทำใหเ กิดแรงเสยี ดทานไมเ ทากัน การลดแรงเสยี ดทาน การลดแรงเสยี ดทานสามารถทำไดห ลายวธิ ีดงั น้ี 1. การใชน้ำมันหลอลน่ื หรือจาระบี 2. การใชระบบลูกปน 3. การใชอ ปุ กรณตางๆ เชน ตลบั ลกู ปน 4. การออกแบบรูปรางของยานพาหนะใหเ พรียวลมทำใหลดแรงเสียดทาน การเพิม่ แรงเสียดทาน การเพ่ิมแรงเสยี ดทานในดา นความปลอดภยั ของมนษุ ย เชน 1. ยางรถยนตม ีดอกยางเปน ลวดลาย มวี ตั ถุประสงคเ พ่ือเพม่ิ แรงเสยี ดทานระหวา งลอ กบั ถนน 2. การหยดุ รถตองเพ่ิมแรงเสยี ดทานทเ่ี บรก เพอื่ หยดุ หรอื ทำใหร ถแลน ชา ลง 3. รองเทาบรเิ วณพ้ืนตองมลี วดลาย เพื่อเพ่มิ แรงเสยี ดทานทำใหเ วลาเดนิ ไมล ืน่ หกลม ไดง า ย 4. การปพู นื้ หอ งน้ำควรใชกระเบ้อื งท่ีมผี วิ ขรุขระ เพอื่ ชวยเพม่ิ แรงเสยี ดทาน เวลาเปย กนำ้ จะไดไมล ื่น ลม สมบตั ิของแรงเสยี ดทาน 1. แรงเสยี ดทานมีคาเปน ศูนย เมอื่ วตั ถไุ มมแี รงภายนอกมากระทำ 2. ขณะที่มีแรงภายนอกมากระทำตอวัตถุ และวัตถยุ งั ไมเ คลอื่ นท่ี แรงเสยี ดทานทเี่ กดิ ขน้ึ มีขนาดตางๆ กัน ตามขนาดของแรงทมี่ ากระทำ และแรงเสียดทานที่มคี า มากท่ีสดุ คอื แรงเสยี ดทานสถิต เปน แรงเสยี ดทาน ทเี่ กิดข้ึนเมือ่ วัตถเุ รม่ิ เคลอื่ นท่ี 3. แรงเสยี ดทานมที ิศทางตรงกันขา มกบั การเคล่ือนที่ของวตั ถุ 4. แรงเสยี ดทานสถิตมีคา สงู กวา แรงเสียดทานจลนเลก็ นอย

5. แรงเสียดทานจะมคี า มากหรือนอ ยขึ้นอยูกบั ลกั ษณะของผวิ สมั ผสั ผิวสมั ผสั หยาบหรือขรขุ ระจะมี แรงเสียดทานมากกวา ผิวเรียบและล่ืน 6. แรงเสียดทานขนึ้ อยกู บั น้ำหนักหรอื แรงกดของวัตถทุ ี่กดลงบนพน้ื ถานำ้ หนักหรือแรงกดมากแรง เสยี ดทานกจ็ ะมากขึ้นดวย 7. แรงเสียดทานไมข นึ้ อยกู บั ขนาดหรือพน้ื ทีข่ องผิวสมั ผสั