แผนที่ ๒ หลักธรรมสำคัญeb 02

หลกั ธรรมสำคญั เพ่ือกำรอย่รู ว่ มกนั อย่ำงสนั ติสขุ ของศำสนำต่ำงๆ 55

หลกั ธรรมของศำสนำที่ตนนับถอื และศำสนำอื่นๆ ท่ีนักเรียนร้จู กั มีอะไรบำ้ ง ๏ พระพทุ ธศำสนำ เช่น อริยสจั ๔ โอวำท ๓ อิทธิบำท ๔ พละ ๕ ๏ คริสตศ์ ำสนำ เช่น บญั ญตั ิ ๑๐ หลกั ควำมรกั ๏ ศำสนำอิสลำม เช่น หลกั ปฏิบตั ิ ๕ หลกั ศรทั ธำ ๖ นักเรียนเคยปฏิบตั ิตำมหลกั ธรรมทำงศำสนำ หรือไม่ และได้รบั ผลเป็นอย่ำงไร ๏ เคย ได้รบั ผลหลำยประกำร เช่น มีควำมสบำยใจ ได้รบั กำรยกย่อง อย่รู ่วมกบั ผอู้ ่ืนอยำ่ งมีควำมสขุ 56

๕. หลกั ธรรมสำคญั เพ่ือกำรอยู่ร่วมกนั อย่ำงสันตสิ ุขของศำสนำต่ำง ๆ ศำสนำเป็ นส่ิงจำเป็ นสำหรับกำรอยู่ร่วมกนั ในสังคม หลกั ธรรมของทุกศำสนำมุ่งสอนให้ ศำสนิกชนของตนเป็ นคนดี โดยละเว้นกำรทำควำมช่ัว ทำแต่ควำมดี 57

๕.๑ หลกั ธรรมของพระพทุ ธศำสนำ เบญจศีล เบญจธรรม >>> ข้อห้ำมไมใ่ ห้ปฏิบตั ิ >>> หลกั ปฏิบตั ิที่ดีงำม ข้อ ๑ เว้นจำกกำรฆ่ำสตั ว์ ข้อ ๑ เมตตำกรณุ ำ ข้อ ๒ เว้นจำกกำรถือเอำส่ิง ข้อ ๒ สมั มำอำชีวะ ข้อ ๓ กำมสงั วร ของที่เจ้ำของไม่ได้ให้ ข้อ ๔ สจั จะ ข้อ ๓ เว้นจำกกำรประพฤติ ข้อ ๕ สติสมั ปชญั ญะ ผิดในกำม ข้อ ๔ เว้นจำกกำรพดู เทจ็ ขอ้ ๕ เว้นจำกกำรด่ืมสรุ ำ และน้ำเมำ 58

เรื่องน่ำร้:ู อำนิสงสข์ องกำรถือหรือรกั ษำศีล ๕ ๑. ไมป่ ระสบควำมเดือดรอ้ นในภำยหน้ำ ๒. ประสบควำมสำเรจ็ ในกำรทำมำหำกิน ๓. มีช่ือเสียงแพรห่ ลำยไปในหมคู่ นดี ๔. องอำจ ไมเ่ ก้อเขิน เม่อื เข้ำไปในหม่คู นดี ๕. มีสติก่อนตำย จำกไปอย่ำงสงบ ไมท่ รุ นทุรำย ๖. ไปส่สู คุ ติ ไม่ตกนรก ๗. ผบู้ ำเพญ็ ศีลโดยบริบรู ณ์ ย่อมสิ้นกิเลส 59

๕.๑ หลกั ธรรมของพระพทุ ธศำสนำ ๒. อธิปไตย ๓ หมำยถึง ควำมเป็นใหญ่ มี ๓ ประกำร ๑. อตั ตำธิปไตย: ๒. โลกำธิปไตย: ๓. ธรรมำธิปไตย: กำรถือ “ตน” เป็นใหญ่ กำรถือ “โลก” เป็นใหญ่ กำรถือ “ธรรม” เป็นใหญ่ เช่น จะบริจำคเงินหรอื จะทำควำมดีอะไรขึน้ อย่กู บั ทำดีเพรำะเหน็ แก่ควำมดี ส่ิงของ กต็ ้องกำรให้ คนอ่ืน เช่น จะบวชลกู หลำน หรือควำมถกู ต้อง เช่น ประกำศช่ือเสียง ตนเอง ต้องจดั งำนใหญ่โตเพ่ือไม่ให้ บริจำคสิ่งของไมต่ ้องกำร คนอื่นตำหนิ ไมม่ ีเงินกไ็ ป ประกำศ ทำเพื่ออยำกให้ ต้องได้ประโยชน์ ถึงจะทำ ยืมเขำมำ คนอื่นมคี วำมสขุ 60

๕.๑ หลกั ธรรมของพระพทุ ธศำสนำ ในบรรดำอธิปไตยท้งั ๓ ประกำรนี้ ธรรมำธิปไตยถือเป็ นหลกั คำสอนทพ่ี ระพทุ ธเจ้ำทรงเน้นมำก ดังพระนิพนธ์ของสมเดจ็ พระมหำสมณเจ้ำ กรมพระยำวชิรญำณวโรรส ตอนหนึ่งว่ำ “อน่ึงเน่ืองด้วยการถอื ชาติ คนทั้งหลายย่อมมปี กตเิ ห็นแก่ตัว จะทาการอย่างใดอย่างหน่ึง แม้เป็ นประโยชน์แก่ผ้อู ื่นตวั ต้องได้ประโยชน์ด้วยจึงจะทา อธั ยาศัยน้ีตดิ มาในสันดาน แม้แต่คนถอื พระพุทธศาสนาทาบุญให้ทานยงั ปรารถนาจะได้สมบัติอย่างนั้นอย่างน้ี สมเดจ็ พระบรมศาสดาทรงชักนาให้ละความเห็นแก่ตัว และให้ต้งั ใจทา ม่งุ ความสมควร เป็ นใหญ่ ทรงตกิ ารทาด้วยอัตตาธิปไตย ยกตนเป็ นใหญ่ และโลกาธิปไตย เพ่งโลกเป็ นใหญ่ และทรงสรรเสริญธรรมาธิปไตย มุ่งธรรมเป็ นใหญ่” 61

๕.๑ หลกั ธรรมของพระพทุ ธศำสนำ ๓. มิจฉำวณิชชำ ๕ หมำยถึง กำรค้ำท่ีไม่ชอบธรรม ๕ ประกำร คือ ๑. กำรค้ำอำวธุ (สตั ถวณิชชำ) ๒. กำรค้ำมนุษยแ์ ละค้ำประเวณี (สตั ตวณิชชำ) ๓. กำรค้ำสตั วส์ ำหรบั ฆ่ำเป็นอำหำร (มงั สวณิชชำ) ๔. กำรค้ำของมนึ เมำและสิ่งเสพติดอ่ืนๆ (มชั ชวณิชชำ) ๕. กำรค้ำยำพิษ (วิสวณิชชำ) การค้าเหล่านีไ้ ม่ควรทา เพราะมแี ต่ผลเสยี หรือโทษ 62

๕.๑ หลกั ธรรมของพระพทุ ธศำสนำ ๔. อริยวฑั ฒิ ๕ ๕. โภคอำทิยะ ๕ >>> หลกั ปฏิบตั ิที่นำไปสู่ >>> แนวทำงกำรใช้โภคทรพั ย/์ ทรพั ยส์ ิน/เงินทอง/ของใช้ ควำมเจริญงอกงำม ๑. เลีย้ งตนเองและครอบครวั ๑. งอกงำมด้วยศรทั ธำ ให้มีควำมสขุ ๒. งอกงำมด้วยศีล ๓. งอกงำมด้วยสตุ ะ ๒. บำรงุ มิตรสหำยให้มีควำมสขุ ๓. เป็นหลกั ประกนั ยำมจำเป็น คือ หมนั่ ศึกษำหำควำมรู้ ๔. ใช้ทำ “พลี” สละทรพั ยเ์ พ่ือ : ๔. งอกงำมด้วยจำคะ สงเครำะหญ์ ำติ, ต้อนรบั คนไปมำหำส่,ู บำรงุ รำชกำร (เสียภำษี), เทวดำ, ทำบญุ คือ ร้จู กั เสียสละ ให้บพุ กำรีชนที่ล่วงลบั ไปแล้ว ๕. งอกงำมด้วยปัญญำ ๕. อปุ ถมั ภบ์ ำรงุ สมณพรำหมณ์ 63

๕.๑ หลกั ธรรมของพระพทุ ธศำสนำ ๖. สำรำณียธรรม ๖ 64  ธรรมท่ีก่อให้เกิดควำมรกั และควำมเคำรพ ๖ ประกำร ๑. เมตตำกำยกรรม : กำรกระทำทำงกำยด้วยเมตตำ ๒. เมตตำวจีกรรม : กำรกระทำทำงวำจำด้วยเมตตำ ๓. เมตตำมโนกรรม : กำรกระทำทำงใจด้วยเมตตำ ๔. สำธำรณโภคี : กำรแบง่ ปันลำภท่ีได้มำโดยชอบธรรม ๕. สีลสำมญั ญตำ : กำรเป็นผมู้ ีศีลเสมอกนั ๖. ทิฏฐิสำมญั ญตำ : กำรมีควำมคิดเหน็ หรือทศั นคติตรงกนั ช่วยป้องกนั กำรทะเลำะวิวำท กำรแก่งแย่ง และช่วยสร้ำงสรรค์ ควำมสำมคั คีให้เกิดขึน้ ในสงั คมไทย

๕.๒ หลกั ธรรมของคริสตศ์ ำสนำ ๑. บญั ญตั ิ ๑๐ ประกำร คัมภรี ไ์ บเบลิ ๑) อย่ำมีพระเจ้ำอ่ืนใด ๖) อย่ำฆ่ำคน นอกเหนือจำกเรำ ๗) อย่ำล่วงประเวณีผวั เมียเขำ ๒) อย่ำนับถอื รปู เคำรพ ๘) อย่ำลกั ทรพั ย์ ๓) อย่ำออกนำมพระเจ้ำ ๙) อย่ำเป็นพยำนเทจ็ ใส่รำ้ ย อย่ำงไมส่ มควร เพื่อนบ้ำน ๔) จงนึกถึงวนั “สะบำโต” ๑๐) อย่ำโลภในสิ่งใดๆ ซึ่งเป็น ๕) จงให้เกียรติบิดำมำรดำ ของเพ่ือนบ้ำน 65

๕.๒ หลกั ธรรมของคริสตศ์ ำสนำ ๒. ควำมรกั  มีคณุ ลกั ษณะของกำรให้ กำรสรำ้ งสรรค์ กำรอทุ ิศตวั ควำมซ่ือสตั ย์ ควำมจงรกั ภกั ดี ฯลฯ  เป็นควำมรกั ของพระเจ้ำท่ีมีต่อมนุษย์ ควำมรกั ของมนุษยท์ ี่มีต่อพระเจ้ำ และควำมรกั ของมนุษยต์ ่อเพื่อนมนุษยด์ ้วยกนั ความรกั ในพระเจ้า และรกั ในเพือ่ นมนุษย์ เป็นเครอื่ งวดั จริยธรรมของชาวคริสต์ 66

๕.๓ หลกั ธรรมของศำสนำอิสลำม คุณสมบัติของผู้มจี ริยธรรม ตำมหลกั คำสอน ๑. หลกั จริยธรรม ของศำสนำอสิ ลำม  จงเลือกสรรเฉพำะส่ิงทดี่ ีอนั เป็ นทยี่ อมรับของสังคม  จงทำตนให้เป็ นผู้ดำรงอยู่ในศีลธรรม  พฒั นำตนเองไปสู่กำรมีบุคลกิ ภำพทด่ี ี  เป็ นคนทร่ี ู้จักหน้ำที่ ห่วงใย มีเมตตำ มคี วำมรัก ซื่อสัตย์ต่อผู้อื่น  รู้จักปกป้องสิทธิของตน ไม่ละเมิดสิทธิของผู้อื่น  เป็ นผู้มคี วำมเสียสละ ไม่เห็นแก่ตวั  หมน่ั ใฝ่ หำควำมรู้ 67

๕.๓ หลกั ธรรมของศำสนำอิสลำม ๒. หลกั ปฏิบตั ิ >>> หลกั ปฏิบตั ิ ๕ ประกำร การละหมาด ๑. กำรปฏิญำณตน ๒. กำรนมำซ (ละหมำด) ๓. กำรถอื ศีลอด ๔. กำรจ่ำยซะกำต คือ กำรบริจำคทำนทกุ ปี ๕. กำรบำเพญ็ ฮจั ญ์ ณ อลั กะอบ์ ะฮ์ นครเมกกะ อย่ำงน้อย ๑ ครงั้ ในชีวิต 68

๕.๓ หลกั ธรรมของศำสนำอิสลำม คำปฏิญำณตนของศำสนำอิสลำม “ข้าขอปฏิญาณว่า ไม่มีพระเป็ นเจ้าอ่ืนใด นอกจากอัลลอฮ์ และขอปฏญิ าณว่า แท้จริงมุฮัมมดั เป็ นเราะซูลของอัลลอฮ์” 69

เร่ืองน่ารู้: การทานมาซ/ละหมาด อลั ลอฮก์ าหนดให้มสุ ลิมทาการละหมาดวนั ละ ๕ เวลา คือ ๑. ฟ้ำสำงจนก่อนดวงอำทิตยข์ ึน้ ๒. ดวงอำทิตยค์ ล้อยจนเงำทอด ยำวไปเท่ำตวั ๓. ตงั้ แต่เงำของสิ่งหนึ่งทอดยำวไป เท่ำตวั จนดวงอำทิตยต์ ก ๔. เวลำพลบคำ่ ๕. พลบคำ่ ถึงก่อนฟ้ำสำง 70

แลกเปลี่ยนควำมคิดเหน็ ๑. ข้อห้ำม “ลกั ทรพั ย”์ ในบญั ญตั ิ ๑๐ ประกำร เหมือนหรอื ต่ำงกบั เบญจศีล ข้อ ๒ ของพระพทุ ธศำสนำหรอื ไม่ เหมือนกนั ๒. ข้อห้ำม “ผิดประเวณี” ในบญั ญตั ิ ๑๐ ประกำร เหมือนหรือต่ำงกบั เบญจศีล ข้อ ๓ ของพระพทุ ธศำสนำหรอื ไม่  เหมือนกนั ๓. หลกั “ควำมรกั ” คืออะไร ในทำงคริสตศ์ ำสนำสอนเรื่องควำมรกั ไว้ อย่ำงไร  กำรให้ กำรสร้ำงสรรค์ กำรอุทศิ ตวั ควำมซ่ือสัตย์ ควำมจงรักภักดี ควำมรู้จกั ใกล้ชิด ควำมสนิท สนม และควำมรับผดิ ชอบต่อกนั เป็ นควำมรักของพระเจ้ำทมี่ ตี ่อมนุษย์ ควำมรักของมนุษย์ทมี่ ี ต่อพระเจ้ำ และควำมรักของมนุษย์ต่อเพ่ือนมนุษย์ด้วยกนั 71

แลกเปล่ียนควำมคิดเหน็ ๔. ถ้ำโลกนี้ไม่มีควำมรกั จะเกิดปัญหำอะไรขึน้  กำรทะเลำะวิวำท ควำมเกลียดชงั ควำมเหน็ แก่ตวั ๕. “กำรละหมำด” คืออะไร และต้องทำเวลำใด  คือ กำรขอพรและสรรเสริญคณุ พระเป็นเจ้ำวนั ละ ๕ เวล/ครงั้ ได้แก่ ๑) ฟ้ำสำงจนก่อนดวงอำทิตยข์ ึน้ ๒) ดวงอำทิตยค์ ล้อยจนเงำทอดยำวไปเท่ำตวั ๓) ตงั้ แต่เงำของส่ิงหน่ึงทอดยำวไปเท่ำตวั จนดวงอำทิตยต์ ก ๔) เวลำพลบคำ่ และ ๕) พลบคำ่ ถึงก่อนฟ้ำสำง ๖. “กำรถือศีลอด” มีจดุ ม่งุ หมำยเพ่ืออะไร  เพอื่ ให้ผปู้ ฏิบตั ิสำรวมตนจำกควำมชวั ่ ฝึ กควำมอดทนอดกลนั้ มีจิตใจสงบ ๗. “กำรบำเพญ็ ฮจั ญ”์ ของผทู้ ี่นับถือศำสนำอิสลำม มีวตั ถปุ ระสงคเ์ พ่ืออะไร เดินทำงไปประกอบศำสนกิจ ณ อลั กะอบ์ ะฮ์ ท่ีนครเมกกะอย่ำงน้อย ๑ ครงั้ ในชีวิต 72

๖. คณุ ค่ำและควำมสำคญั ของค่ำนิยม และจริยธรรมในศำสนำ ค่ำนิยมและจริยธรรมมีควำมสำคญั ต่อกำรดำเนินชีวิต ของมนุษยท์ ุกคน เพรำะเป็นเครอ่ื งยึดเหน่ียวจิตใจ ของมนุษย์ และเป็นมำตรฐำนด้ำนพฤติกรรมให้มนุษย์ 73

๖.๑ ควำมหมำยของค่ำนิยมและจริยธรม “ค่ำนิ ยม”  สิ่งที่บคุ คลพอใจ เหน็ ว่ำมีคณุ ค่ำ และยอมรบั ไว้เป็นควำม เช่ือของตนเอง  แบง่ เป็น “ค่ำนิ ยมส่วนบคุ คล” และ “ค่ำนิ ยมของสงั คม” 74

๖.๑ ควำมหมำยของค่ำนิยมและจริยธรม “จริยธรรม”  กำรกระทำในสิ่งที่ถกู ต้องและอย่ใู นกรอบศีลธรรม  แบง่ เป็น “จริยธรรมภำยนอก” และ “จริยธรรมภำยใน” ความกตญั ญู ความมวี นิ ัย 75

๖.๒ ลกั ษณะของค่ำนิยมและจริยธรรม ค่ำนิ ยม จริยธรรม ๑. บคุ คลยอมรบั โดยสมคั รใจ ๑. ต้องเป็นเชิงสมั พนั ธ์ ๒. บคุ คลมีโอกำสเลือก เปรียบเทียบ ขึน้ กบั เงื่อนไข ๓. พิจำรณำแล้วว่ำดี ถกู ต้อง ๒. เป็นแบบอตั วิสยั เหมำะสม จึงเลือก ๓. ตงั้ อย่บู นพืน้ ฐำนธรรมชำติ ๔. บคุ คลนัน้ ภมู ิใจที่ได้เลือก ๔. เป็นแบบหยดุ นิ่งตำยตวั ๕. บคุ คลพรอ้ มจะสนับสนุน ไมม่ ีกำรเปล่ียนแปลง ค่ำนิ ยมนัน้ ๖. บคุ คลยดึ ถือปฏิบตั ิจริง 76 ๗. บคุ คลปฏิบตั ิซำ้ อยบู่ อ่ ยๆ

๖.๓ ปัจจยั ท่ีมีผลต่อค่ำนิยมและจริยธรรม “ปัจจยั ” ท่ีมีผลค่ำนิยม และจริยธรรม 1. ครอบครวั 2. สถำนศึกษำ 3. สถำบนั ศำสนำ 4. กฎหมำย 5. สื่อมวลชน 77

๖.๔ ควำมสำคญั ของค่ำนิยมและจริยธรรม ๑. เป็นบรรทดั ฐำนทำงพฤติกรรมของมนุษย์ ๒. เป็นแบบแผนในกำรตดั สินใจแก้ไขข้อขดั แย้งต่ำง ๆ ๓. เป็นแรงจงู ใจให้บคุ คล การกนิ อาหารเพอื่ สุขภาพ การออกกาลังกาย 78

บอกหลกั ธรรมของพระพทุ ธศำสนำ มิ จ ฉ ำ ว ณิ ช ช ำ ๕ อ ริ ย วั ฑ ฒิ ๕ ๑. กำรค้ำขำยทีผ่ ดิ ศีลธรรม ๒. หลกั ปฏบิ ตั ทิ นี่ ำไปสู่ควำมเจริญ เ บญจธร ร ม โ ภ ค อ ำ ทิ ยะ ๕ ๓. ให้ปฏบิ ัตใิ นส่ิงที่ดีงำม ๔. แนวทำงกำรใช้โภคทรัพย์ อ ธิ ป ไ ต ย ๓ เ บ ญ จ ศี ล ๕. ควำมถือตน โลก และธรรมเป็ นใหญ่ ๖. ไม่ปฏิบัตใิ นส่ิงทเี่ ป็ นบำป ส ำ ร ำ ณี ย ธ ร ร ม ๖ ๗. ธรรมทเี่ ป็ นเหตุให้เกดิ ควำมรักและเคำรพระหว่ำงกนั 79

บทสรปุ หลกั ธรรมของทกุ ศำสนำม่งุ สอนให้ศำสนิกชนของตนเป็นคนดี หำกคน ปฏิบตั ิตนตำมหลกั ธรรมของศำสนำท่ีตนนับถือแล้ว กจ็ ะช่วยใหอ้ ยู่ ร่วมกนั ในสงั คมได้อย่ำงสนั ติสขุ  ตวั อย่ำงหลกั ธรรม เบญจศีล–เบญจธรรม อธปิ ไตย ๓ มจิ ฉาวณิชชา ๕ พระพุทธศาสนา อริยวัฑฒิ ๕ โภคอาทยิ ะ ๕ สาราณียธรรม ๖ 80

บทสรปุ  ตวั อย่ำงหลกั ธรรม ครสิ ตศ์ าสนา บญั ญัติ ๑๐ ประการ ความรัก หลกั จริยธรรม ศาสนาอสิ ลาม หลักปฏบิ ัติ 81

บทสรปุ  ค่ำนิยมและจริยธรรมเป็นตวั กำหนดควำมประพฤติของคน และกำร ประพฤติของคนเป็นตวั กำรทำให้สงั คมเปลี่ยนไป จึงอำจจะกล่ำวได้ว่ำ ค่ำนิยมและจริยธรรมมีส่วนทำให้เกิดกำรเปล่ียนแปลงทำงสงั คม ในขณะเดียวกนั กำรเปล่ียนแปลงทำงสงั คมกม็ ีส่วนทำให้ค่ำนิยม และจริยธรรมใหม่ ๆ เกิดขึน้ ได้เหมือนกนั  สงั คมท่ีมีค่ำนิยมและจริยธรรมที่ถกู ต้อง จะมีควำมเจริญก้ำวหน้ำ ส่วนสงั คมท่ีมีค่ำนิยมและจริยธรรมท่ีไม่เหมำะสม กจ็ ะเสื่อมลง ขำดควำมมนั่ คงภำยในชำติ จึงจำเป็นอย่ำงย่ิงที่สงั คมจะต้องสร้ำง ค่ำนิ ยมและจริยธรรมท่ีเหมำะสม 82