เอกสารประกอบการสอน บทที่ 5 การบัญชีสำหรับสัญญาเช่า

5.5 สรุป สําหรับบทน้ีจะอธิบายถึงความหมายของสัญญาเชา หลักการสําคัญของสัญญาเชา การบันทึกบัญชี สําหรับสัญญาเชาด%านผู%เชา การบันทึกบัญชีสําหรับสัญญาเชาด%านผ%ูให%เชา และการแสดงรายการเก่ียวกับ สญั ญาเชาในรายงานทางการเงิน สรปุ ไดด% ังน้ี ความหมายของสัญญาเชา (Lease) หมายถึง สัญญาหรือสวนของสัญญาที่ผ%ูให%เชาให%สิทธิแกผ%ูเชาใน การใช%สินทรัพย; (สินทรัพย;อ%างอิง) สําหรับชวงระยะเวลาท่ีตกลงกันเพ่ือแลกเปลี่ยนกับสิ่งตอบแทน ท้ังนี้ สินทรัพย;ท่ีอ%างอิง คือ สินทรัพย;ตามสัญญาเชา ซึ่งผ%ูให%เชาให%สิทธิในการใช%สินทรัพย;นั้นตอผู%เชา ซ่ึงผ%ูเชา (Lessee) หมายถึง กิจการที่ได%มาซ่ึงสิทธิการใช%สินทรัพย;อ%างอิง (Leased asset) สําหรับชวงระยะเวลาหน่ึง (For a period of time) โดยแลกเปล่ียนกับส่ิงตอบแทน (Consideration) และผ%ูให%เชา (Lessor) หมายถึง กิจการท่ีมอบสิทธิการใช%สินทรัพย;อ%างอิง (Right to control the use of the leased asset) สําหรับชวง ระยะเวลาหนึ่ง เพื่อแลกเปลยี่ นกบั สงิ่ ตอบแทน หลักการสําคัญของสัญญาเชา ประกอบด%วย การระบุสัญญาเชา การแยกและรวมองค;ประกอบของ สญั ญาเชา อายสุ ญั ญาเชา ขอ% กําหนดในสัญญาเชา ประโยชน;ทไี่ ดร% บั จากสญั ญาเชา และลักษณะสําคัญทางการ บัญชขี องสัญญาเชา การบันทึกบัญชีสําหรับสัญญาเชาด%านผู%เชาตาม TFRS 16 กําหนดให%กิจการใช%วิธีการบัญชีเดียว สําหรับผ%ูเชา (Single lessee accounting model) ประกอบด%วย การรับร%ูรายการ การวัดมูลคา การ เปลี่ยนแปลงสัญญาเชา การขายและเชากลับคืน และการแสดงรายการเกี่ยวกับสัญญาเชาในรายงานทางการ เงนิ ของผเ%ู ชา การบันทึกบัญชีสําหรับสัญญาเชาด%านผู%ให%เชาตาม TFRS 16 ประกอบด%วย สัญญาเชาเงินทุน (Finance lease) แบงออกเปJน 2 กรณี ได%แก ผู%ให%เชาที่ไมเปJนผู%ผลิตหรือผ%ูแทนจําหนาย และผ%ูให%เชาที่เปJน ผู%ผลิตหรือผ%ูแทนจําหนาย สัญญาเชาดําเนินงาน (Operating lease) รายการขายและเชากลับคืน และการ แสดงรายการเก่ียวกับสัญญาเชาในงบแสดงฐานะการเงิน และงบกําไรขาดทุน สําหรับสัญญาเชาเงินทุน ชนิด ให%ก%ูยืมเงิน กรณีผู%ให%เชาที่ไมเปJนผ%ูผลิตหรือผู%แทนจําหนาย และชนิดขาย กรณีผ%ูให%เชาท่ีเปJนผ%ูผลิตหรือผู%แทน จาํ หนาย 5-51

5-52

คาํ ถามทา' ยบทท่ี 5 การบัญชสี าํ หรบั สัญญาเชา 1. ข'อใดคือ Lessee ก. สญั ญาเชา ข. ผู%เชา ค. สทิ ธกิ ารใช%สินทรพั ย;อา% งอิง ง. ผ%ูใหเ% ชา 2. ข'อใดคอื Consideration ก. สินทรัพยอ; %างอิง ข. ระยะเวลา ค. สัญญา ง. ส่ิงตอบแทน 3. ขอ' ใดคือ เกณฑ/การพิจารณาวามีสินทรัพย/ท่ีระบไุ ด'หรือไม ก. สิทธใิ นการปkองกัน (Protective rights) ข. การใหเ% ชาชวงสินทรัพย; ค. หมายเลขประจําสนิ ทรัพย; ง. ไมมขี %อใดถกู ต%อง 4. ข'อใดคือ เกณฑ/การพิจารณาวาลูกค'ามีสิทธิได'รับประโยชน/เชิงเศรษฐกิจทั้งหมดหรือเกือบท้ังหมดจาก การใชส' ินทรัพย/ตลอดระยะเวลาการใช'สินทรัพยห/ รือไม? ก. สทิ ธิในการปอk งกนั (Protective rights) ข. การให%เชาชวงสนิ ทรพั ย; ค. หมายเลขประจําสนิ ทรพั ย; ง. ไมมีขอ% ใดถูกต%อง 5. ข'อใดคอื เกณฑ/การพจิ ารณาวาใครเปXนผู'มีสิทธิในการส่ังการวาสินทรัพย/จะถูกใช'อยางไรและถูกใช'เพื่อ วัตถปุ ระสงค/ใดตลอดระยะเวลาการใช'สินทรัพย/? ก. สิทธิในการปอk งกนั (Protective rights) ข. การใหเ% ชาชวงสนิ ทรัพย; ค. หมายเลขประจาํ สินทรพั ย; ง. ไมมขี อ% ใดถกู ต%อง 5-53

6. ขอ' ใดคือ สัญญาเชาตาม TFRS 16 ก. Rent ข. Hire purchase ค. Leasing ง. Installment sales 7. ข'อใดคอื Duration ก. ระยะเวลาหรืออายสุ ญั ญาเชา ข. การจายคาเชา ค. คาใชจ% ายในการบรหิ ารสนิ ทรัพย; ง. ขอ% จํากดั 8. ขอ' ใดเกี่ยวขอ' งกบั BPO ก. การบอกเลิกสัญญาเชา ข. การผดิ สัญญา ค. ทางเลือกเม่อื ส้นิ สุดสญั ญาเชา ง. มูลคาคงเหลือทไี่ ด%รบั การประกนั 9. ข'อใดเกย่ี วข'องกับ “ดัชนรี าคาสินค'าอุปโภคบรโิ ภค” ก. ระยะเวลาหรอื อายุสัญญาเชา ข. การจายคาเชา ค. คาใช%จายในการบริหารสนิ ทรพั ย; ง. ข%อจํากัด 10. ขอ' ใดเกยี่ วขอ' งกบั “คาปรบั (Penalty)” ก. การบอกเลกิ สัญญาเชา ข. การผิดสัญญา ค. ทางเลือกเมือ่ สน้ิ สุดสญั ญาเชา ง. มลู คาคงเหลือทไี่ ดร% บั การประกัน 5-54

11. ข'อใดเกี่ยวข'องกับ “Single lessee accounting model” ก. วธิ กี ารบญั ชีสาํ หรับผ%ูเชา ข. วิธีการบญั ชีสาํ หรับผใู% ห%เชา กรณสี ัญญาเชาเงินทนุ ค. วธิ กี ารบัญชสี าํ หรับผ%ูให%เชา กรณีสญั ญาเชาดาํ เนนิ งาน ง. วิธกี ารบญั ชีสาํ หรับผู%เชา-ผ%ซู ้ือเทาน้นั 12. ขอ' ใดไมเกีย่ วขอ' งกบั “การวัดมูลคาเริ่มแรกของสินทรัพย/สิทธกิ ารใช'” ก. มลู คาเริ่มแรกของหนส้ี นิ ตามสัญญาเชา ข. ส่ิงจูงใจในสัญญาเชาทไ่ี ดร% ับ ค. ต%นทนุ ทางตรงเรมิ่ แรก ง. อตั ราดอกเบย้ี ตามนัยของสญั ญาเชา 13. ขอ' ใดไมเกย่ี วข'องกับ “การวัดมูลคาเริ่มแรกของหน้ีสินตามสัญญาเชา” ก. จํานวนเงนิ ทีค่ าดวาจะจายชาํ ระสาํ หรับมลู คาคงเหลอื ที่ได%รบั การประกนั ข. ราคาใชส% ิทธิของสิทธเิ ลือกซอ้ื ค. ประมาณการต%นทุนในการรอ้ื ถอน ง. คาปรับทจี่ ายสําหรับการยกเลกิ สัญญาเชา 14. ข'อใดเก่ียวข'องกับผ'ูเชาต'องวัดมูลคาหนี้สินตามสัญญาเชาหลังจากวันท่ีสัญญาเชาเริ่มมีผล สําหรับ กรณี “ใชอ' ัตราคดิ ลด ณ วันท่ปี ระเมินใหม” ก. การเพ่ิมมูลคาตามบัญชีเพ่ือสะท%อนดอกเบี้ยจากหน้ีสินตามสัญญาเชา ข. การลดมูลคาตามบัญชีเพอ่ื สะท%อนการชําระการจายชาํ ระตามสัญญาเชาท่จี ายชาํ ระแล%ว ค. การเปลยี่ นแปลงอายขุ องสญั ญาเชา ง. การเปลย่ี นแปลงมูลคาคงเหลือที่ไดร% บั การประกนั 15. บริษัท มณฑา จํากัด (ผู%เชา) ได%ทําสัญญาเชาอาคารสํานักงาน เปJนระยะเวลา 5 ปo กําหนดคาเชาปoละ 1,000,000 บาท ได%รวมคาภาษีทรัพย;สิน จํานวน 40,000 บาท/ปo อัตราดอกเบี้ยตามนัยสัญญา เทากับ 8% อัตราดอกเบ้ียเงินกู%ยืมสวนเพ่ิม เทากับ 10% กําหนดจายคาเชาวันที่ 31 ธันวาคม ของทุกปo ผ%ูเชารับประกัน มลู คาคงเหลือไว% ณ วันส้ินสุดสัญญาเชา จํานวน 55,000 บาท (PVIFA i=8%, n=5 = 3.993; PVIFA i=10%, n=5 = 3.791; PVIF i=8%, n=5 = 0.681; PVIF i=10%, n=5 = 0.621) จากโจทย/ ราคาทุนของสินทรัพย/สิทธิการใช' เทากับเทาใด ก. 3,673,515 บาท ข. 3,676,815 บาท ค. 3,867,435 บาท ง. 3,870,735 บาท 5-55

16. ข'อใดไมเกี่ยวข'องกบั “Finance lease” ก. สัญญาเชาโอนความเปนJ เจา% ของในสินทรัพย;อ%างอิงใหแ% กผ%ูเชาเม่ือสิ้นสุดอายุสัญญาเชา ข. ผู%เชามสี ทิ ธิเลอื กในการซ้ือสินทรัพยอ; า% งองิ ดว% ยราคาท่ีต่าํ กวามลู คายตุ ิธรรม ณ วนั ท่ีสิทธเิ ลอื กซื้อเกิดข้ึน ค. ณ วันเร่ิมต%นของสัญญาเชา มูลคาปtจจุบันของการจายชําระตามสัญญาเชาไมเทากับมูลคายุติธรรมของ สินทรัพย;อา% งอิง ง. อายสุ ัญญาเชาครอบคลุมอายเุ ชงิ เศรษฐกิจสวนใหญของสินทรัพยอ; %างอิง 17. ข'อใดไมถูกตอ' งเกีย่ วกับ “การรับร'ูรายการและการวัดมูลคาจากสัญญาเชาดําเนินงาน” ก. ผ%ใู ห%เชาต%องรับรู%การจายชาํ ระตามสัญญาเชาจากสัญญาเชาดําเนินงานเปJนรายได%โดยใช%วิธีเส%นตรง ข. ผ%ใู หเ% ชาต%องรับร%ูตน% ทุนซ่ึงรวมถงึ คาเส่ือมราคาที่เกิดข้ึนเนื่องจากการไดร% บั รายได%จากสัญญาเชาเปJนคาใชจ% าย ค. ผใ%ู ห%เชาต%องรวมตน% ทนุ ทางตรงเริ่มแรกท่ีเกดิ ขึ้นจากการได%มาซึ่งสัญญาเชาดําเนินงานรวมในมูลคาตามบัญชี ของสนิ ทรัพยอ; %างองิ ง. ผ%ใู ห%เชาต%องคิดคาเสื่อมราคาสําหรับราคาทุนของสินทรัพย;อ%างอิง ตามอายุของสัญญาท่ีทําให%เกิดรายได%โดย ใช%วธิ เี สน% ตรง 18. การนาํ เสนอรายการ “คาเส่อื มราคา – สนิ ทรพั ย/สิทธิการใช'” แสดงในงบการเงินใดของใคร ก. ผ%ูเชา ข. ผูใ% หเ% ชา สําหรบั สญั ญาเชาเงินทุน กรณีผูใ% หเ% ชาท่ีไมเปJนผู%ผลิตหรือผู%แทนจาํ หนาย ค. ผ%ูใหเ% ชา สําหรับสัญญาเชาเงินทนุ กรณีผู%ใหเ% ชาที่เปJนผู%ผลิตหรอื ผ%ูแทนจาํ หนาย ง. ผู%ให%เชา สาํ หรับสญั ญาเชาดําเนินงาน 19. การนําเสนอรายการ “กําไรจากการขายอาคารสํานักงานตามสัญญาเชา” แสดงในงบการเงินใดของ ใคร ก. ผู%เชา ข. ผูใ% ห%เชา สาํ หรบั สญั ญาเชาเงินทนุ กรณีผ%ูให%เชาท่ีไมเปJนผู%ผลิตหรือผู%แทนจาํ หนาย ค. ผใ%ู หเ% ชา สาํ หรับสัญญาเชาเงินทุน กรณีผใู% หเ% ชาที่เปJนผู%ผลิตหรือผู%แทนจาํ หนาย ง. ผ%ูให%เชา สําหรบั สัญญาเชาดําเนนิ งาน 20. การนําเสนอรายการ “รายไดจ' ากการขายอาคารสํานักงานตามสัญญาเชา” แสดงในงบการเงินใดของ ใคร ก. ผ%เู ชา ข. ผใ%ู หเ% ชา สําหรับสญั ญาเชาเงนิ ทุน กรณีผู%ใหเ% ชาท่ีไมเปJนผ%ูผลิตหรือผ%ูแทนจาํ หนาย ค. ผูใ% หเ% ชา สาํ หรับสัญญาเชาเงินทนุ กรณีผใ%ู ห%เชาที่เปJนผู%ผลิตหรอื ผ%ูแทนจําหนาย ง. ผใู% ห%เชา สาํ หรบั สัญญาเชาดําเนินงาน 5-56

QR code of online examination คาํ ถามทา' ยบทที่ 5 การบัญชสี าํ หรบั สญั ญาเชา https://forms.gle/5vnyPWdefSektsJS9 5-57

5-58

แบบฝtกปฏบิ ัตบิ ทท่ี 5 การบญั ชสี าํ หรบั สัญญาเชา แบบฝtกปฏิบตั ทิ ่ี 1 การประเมินวาสัญญาเปJนสัญญาเชาหรือประกอบด%วยสัญญาเชาหรือไม กจิ การได%ทาํ สญั ญาใชพ% ืน้ ที่กับโรงแรมแหงหนึ่งเปJนเวลา 1 ปo ในวันท่ี 1 มกราคม 25x1 โดยพ้ืนที่ที่จะ ใช%อยชู ั้นที่ 4 ห%องที่ 3 ของโรงแรม อัตราคาเชารายปo เทากับ 120,000 บาท ท้ังน้ีทางโรงแรมไมคิดคาใช%พ้ืนที่ ในเดือนมกราคม เน่ืองจากต%องทําการปรับปรุงพ้ืนที่ดังกลาว โดยกิจการเสียคาปรับปรุงพื้นท่ีท่ีจะใช% จํานวน 10,000 บาท สัญญามีข%อกําหนดวากิจการบอกเลิกสัญญาไมได% แตสามารถตอสัญญาได%เปJนแบบปoตอปo นอกจากน้ี ทางโรงแรมไมสามารถยา% ยให%กิจการไปใชพ% น้ื ที่อื่นของโรงแรมภายในเวลา 1 ปo ได% ใหท' ํา การประเมินวาสัญญาเปJนสัญญาเชาหรือประกอบด%วยสัญญาเชาตาม TFRS 16 หรือไม แนวทางการพิจารณา จากภาพท่ี 5.2 การประเมินวาสัญญาเปJนสัญญาเชาหรือประกอบด%วยสัญญา เชาหรือไม ดังน้ี 1 มีสินทรัพย/ท่ีระบไุ ดห' รือไม เกณฑก/ ารพจิ ารณา จากขอ% .......................................................................................................................... สถานการณ;จากโจทย; คือ ……………………………………………………………………………………………………………….. ต'องพจิ ารณาในขอ' (2) ไมตอ' งพจิ ารณาในขอ' (2) 2 ลูกคา' มสี ทิ ธไิ ด'รับประโยชนเ/ ชงิ เศรษฐกจิ ท้งั หมดหรอื เกอื บท้งั หมดจากการใช' สินทรพั ยต/ ลอดระยะเวลาการใช'สนิ ทรพั ยห/ รือไม? เกณฑก/ ารพจิ ารณา จากข%อ .......................................................................................................................... สถานการณจ; ากโจทย; คือ ……………………………………………………………………………………………………………….. ต'องพจิ ารณาในข'อ (3) ไมตอ' งพจิ ารณาในขอ' (3) 3 ใครเปนX ผ'ูมสี ิทธิในการสั่งการวาสนิ ทรพั ย/จะถกู ใช'อยางไรและถูกใช' เพ่ือวตั ถุประสงค/ใดตลอดระยะเวลาการใช'สินทรัพย/? เกณฑก/ ารพจิ ารณา จากข%อ .......................................................................................................................... สถานการณจ; ากโจทย; คือ ……………………………………………………………………………………………………………….. สรุปผลการพิจารณา สัญญาใช%พื้นที่กับโรงแรมแหงหนึง่ เปนJ สญั ญาที่มีสวนประกอบของสญั ญาเชา ปฏบิ ัตติ าม TFRS 16: สญั ญาเชา เปJนสัญญาทไ่ี มมสี วนประกอบของสญั ญาเชา ปฏิบัติตาม TFRS 15: สญั ญาบริการ 5-59

แบบฝtกปฏิบัติที่ 2 การวัดมูลคาเริ่มแรก การวัดมูลคาภายหลัง และการบันทึกบัญชีสําหรับสัญญา เชาด%านผูเ% ชา เม่ือวันท่ี 1 มกราคม 25x4 บริษัท มณฑา จํากัด (ผู%เชา) ได%ทําสัญญาเชาอาคารสํานักงานจากบริษัท เอมสวัสดิ์ จํากัด (ผ%ูให%เชา) เปJนระยะเวลา 5 ปo กําหนดคาเชาปoละ 1,500,000 บาท ได%รวมคาบริการ บํารุงรักษาอาคาร จํานวน 300,000 บาท/ปo (ผู%ให%เชาเปJนผู%รับผิดชอบโดยให%บริการฟรีตลอดอายุสัญญาเชา) อตั ราดอกเบ้ียตามนยั สัญญา เทากับ 5% อตั ราดอกเบีย้ เงนิ กู%ยมื สวนเพิ่ม เทากับ 8% คาเชางวดแรกจะจาย ณ วันทาํ สญั ญา สวนทเ่ี หลืออกี 4 งวด กําหนดจายคาเชาวันที่ 1 มกราคม ของทุกปo บริษัท มณฑา จํากัด (ผ%ูเชา) คดิ คาเส่อื มราคาตามวธิ เี สน% ตรง ใหท' ํา (1) คํานวณหามูลคาเริ่มแรกของหนี้สนิ ตามสญั ญาเชา (2) การจดั ทําตารางคาเชา หนส้ี ินตามสญั ญาเชา และดอกเบย้ี ทรี่ ับรูต% ามวิธอี ตั ราดอกเบย้ี ทแี่ ท%จรงิ (3) การบันทึกบญั ชดี า% นผเู% ชาในสมดุ รายวันทว่ั ไป ดังนี้ (3.1) รับร%ูมูลคาเริ่มแรกของสินทรัพย;สิทธิการใช% หน้ีสินตามสัญญาเชา และจายคาเชางวดท่ี 1 ณ วันที่สัญญาเชาเร่มิ มผี ล 1 มกราคม 25x4 (3.2) ปรับปรุงคาบริการจายลวงหน%า และคาเสื่อมราคาของสินทรัพย;สิทธิการใช%สําหรับงวดท่ี 1 ณ วันสนิ้ ปo 31 ธนั วาคม 25x4 (3.3) การบันทึกบัญชี ณ วันที่จายชําระคาเชา ปรับปรุงคาบริการจายลวงหน%า ปรับปรุงดอกเบี้ย ตามสัญญาเชารอตัดบัญชี และ การบันทึกบัญชีคาเส่ือมราคาของสินทรัพย;สิทธิการใช%สําหรับงวดท่ี 2 ณ วัน ตน% ปo 1 มกราคม 25x5 และ ณ วันสน้ิ ปo 31 ธันวาคม 25x5 (3.4) การบนั ทึกบัญชี ณ วันท่ีจายชําระคาเชา ปรับปรุงคาบริการจายลวงหน%า ปรับปรุงดอกเบ้ีย ตามสัญญาเชารอตัดบัญชี คาเส่ือมราคาของสินทรัพย;สิทธิการใช%สําหรับงวดที่ 5 และสงสินทรัพย;ท่ีเชาคืนให% ผูใ% ห%เชา ณ วนั ต%นปo 1 มกราคม 25x8 และ ณ วันสนิ้ ปo 31 ธันวาคม 25x8 5-60

คาํ ตอบ (1) คํานวณหามูลคาเร่ิมแรกของหนสี้ นิ ตามสญั ญาเชา สามารถคาํ นวณได%ดังนี้ มูลคาปtจจบุ ัน (PVIFA) ของคาเชารายปo = (คาเชาคงท่ี หัก คาบรกิ ารท่รี วมอยใู นคาเชา) = บวก คาเชาสุทธปิ oที่ 1 = รวมมูลคาเริ่มแรกของหน้สี นิ ตามสญั ญาเชา = (2) การจัดทําตารางคาเชา หน้ีสินตามสัญญาเชา และดอกเบ้ียท่ีรับรู%ตามวิธีอัตราดอกเบ้ียที่แท%จริง ดงั น้ี ตารางคาเชา หน้ีสนิ ตามสัญญาเชา และคํานวณดอกเบ้ยี ทรี่ บั รต'ู ามวธิ ีอตั ราดอกเบี้ยที่แทจ' รงิ งวดที่ คาเชา คาบรกิ าร ดอกเบี้ยจาย 5% หนีส้ ินตาม หนี้สินตาม สญั ญาเชาท่ีลดลง สัญญาเชาคงเหลือ (1) (2) (3) = (5กอน) x 5% (4) = (1) – (2) – (3) (5) = (5กอน) – (4) (0) 1 ม.ค. x4 (1) 1 ม.ค. x4 (2) 1 ม.ค. x5 (3) 1 ม.ค. x6 (4) 1 ม.ค. x7 (5) 1 ม.ค. x8 รวม *ปรับยอดดอกเบ้ียจายเพือ่ ทาํ ใหย% อดหนส้ี ินตามสญั ญาเชาคงเหลือ มียอดเทากับ -0- (3) การบนั ทึกบญั ชดี %านผ%ูเชาในสมดุ รายวนั ทวั่ ไป มีดังตอไปน้ี (3.1) รบั รู%มูลคาเร่ิมแรกของสินทรัพย;สิทธิการใช% หนี้สินตามสัญญาเชา และจายคาเชางวดที่ 1 ณ วันที่สัญญาเชาเรมิ่ มีผล 1 มกราคม 25x4 เดบติ ............................................................................ ............................................................................ เครดิต ............................................................................ บนั ทกึ รับรู%มูลคาเร่ิมแรกของสินทรัพย;สิทธิการใช%และหนี้สินตามสัญญาเชา เดบติ ............................................................................ ............................................................................ เครดิต ............................................................................ บันทกึ จายคาเชางวดที่ 1 ณ วนั ต%นปo 1 มกราคม 25x4 โดยคาเชาได%รวมคาบรกิ ารบาํ รงุ รักษาอาคาร 5-61

(3.2) ปรับปรุงคาบริการจายลวงหน%า และคาเส่ือมราคาของสินทรัพย;สิทธิการใช%สําหรับงวดที่ 1 ณ วันสิน้ ป\\ 31 ธนั วาคม 25x4 เดบติ ............................................................................ เครดิต ............................................................................ บนั ทกึ ปรบั ปรุงคาบริการจายลวงหนา% การคิดคาเส่อื มราคาตามวธิ เี ส'นตรง ราคาทุนของสินทรัพยส; ทิ ธิการใช% - มลู คาคงเหลอื ท่ไี ดร% บั การประกนั อายสุ ญั ญาเชา คาเส่อื มราคาของสนิ ทรัพยส; ิทธกิ ารใช% = = = เดบิต ............................................................................ เครดติ ............................................................................ บนั ทกึ คาเส่ือมราคาของสนิ ทรัพยส; ทิ ธกิ ารใช%สําหรบั งวดท่ี 1 (3.3) การบนั ทึกบัญชี ณ วันท่ีจายชําระคาเชา ปรับปรุงคาบริการจายลวงหน%า ปรับปรุงดอกเบ้ีย ตามสัญญาเชารอตัดบัญชี และ การบันทึกบัญชีคาเส่ือมราคาของสินทรัพย;สิทธิการใช%สําหรับงวดท่ี 2 มี ดังตอไปน้ี ณ วนั ต'นป\\ 1 มกราคม 25x5 เดบติ ............................................................................ ............................................................................ เครดติ ............................................................................ บนั ทกึ จายคาเชางวดท่ี 2 ณ วันต%นปo 1 มกราคม 25x5 โดยคาเชาได%รวมคาบรกิ ารบํารุงรักษาอาคาร เดบติ ............................................................................ เครดิต ............................................................................ บันทกึ ปรับปรงุ ดอกเบยี้ ตามสัญญาเชารอตดั บัญชี (งวดท่ี 2) ณ วันสนิ้ ป\\ 31 ธันวาคม 25x5 เดบิต ............................................................................ เครดิต ............................................................................ บันทกึ ปรับปรุงคาบรกิ ารจายลวงหน%า เดบติ ............................................................................ เครดติ ............................................................................ บันทกึ คาเสื่อมราคาของสินทรพั ย;สทิ ธิการใช%สาํ หรับงวดที่ 2 5-62

(3.4) การบันทึกบัญชี ณ วันท่ีจายชําระคาเชา ปรับปรุงคาบริการจายลวงหน%า ปรับปรุงดอกเบี้ย ตามสัญญาเชารอตัดบัญชี คาเสื่อมราคาของสินทรัพย;สิทธิการใช%สําหรับงวดท่ี 5 และสงสินทรัพย;ที่เชาคืนให% ผู%ใหเ% ชา มดี งั ตอไปน้ี ณ วันตน' ป\\ 1 มกราคม 25x8 เดบติ ............................................................................ ............................................................................ เครดติ ............................................................................ บันทกึ จายคาเชางวดท่ี 5 ณ วันต%นปo 1 มกราคม 25x8 โดยคาเชาไดร% วมคาบริการบาํ รงุ รกั ษาอาคาร เดบิต ............................................................................ เครดิต ............................................................................ บนั ทึกปรบั ปรุงดอกเบี้ยตามสัญญาเชารอตดั บญั ชี (งวดที่ 5) ณ วันสน้ิ ป\\ 31 ธนั วาคม 25x8 เดบติ ............................................................................ เครดิต ............................................................................ บันทึกปรับปรุงคาบริการจายลวงหน%า เดบติ ............................................................................ เครดิต ............................................................................ บันทกึ คาเสื่อมราคาของสินทรพั ย;สทิ ธิการใช%สาํ หรับงวดที่ 5 เดบติ ............................................................................ เครดิต ............................................................................ บันทึกสงสินทรพั ย;ที่เชาคืนให%ผู%ให%เชา 5-63

แบบฝtกปฏบิ ัตทิ ่ี 3 กรณีผใ%ู ห%เชาที่ไมเปJนผ%ูผลิตหรอื ผู%แทนจาํ หนาย จากแบบฝ•กปฏิบตั ทิ ี่ 2 การวัดมูลคาเริ่มแรก การวัดมูลคาภายหลงั และการบันทึกบัญชีสําหรับสัญญา เชาด%านผ%ูเชา สาํ หรบั ตวั อยางน้กี ําหนดใหม% ขี อ% มูลเพิ่มเติมดงั น้ี (ก) ณ วันเริ่มต%นของสัญญาเชา มูลคายุติธรรมของสินทรัพย;อ%างอิง (อาคารสํานักงานที่ให%เชาน้ีเปJน กรณีผู%ให%เชาท่ีไมเปJนผ%ูผลิตหรือผู%แทนจําหนาย) เทากับ 5,455,200 บาท ซ่ึงมีจํานวนเงินเทากับหรือเกือบ เทากับมลู คาปจt จบุ นั ของเงินลงทุนข้ันตน% (ข) ผ%ใู ห%เชาไมมีคาใช%จายอน่ื เก่ียวกับสัญญาเชาที่จะเกิดข้ึนในอนาคต และผ%ูให%เชามีความมั่นใจในการ เรยี กเกบ็ คาเชาได%แนนอนในแตละงวด ใหท' าํ (1) คํานวณหาร%อยละระหวางมูลคายุติธรรมของสินทรัพย;อ%างอิง กับ มูลคาปtจจุบันของเงินลงทุน ขัน้ ต%น (2) ตารางรายไดค% าเชา เงนิ ลงทนุ สทุ ธิ และคํานวณรายไดด% อกเบีย้ ทรี่ บั รู%ตามวธิ ีอัตราดอกเบ้ียท่ีแทจ% รงิ (3) คํานวณหาขอ% มลู ท่เี กย่ี วข%องในการบนั ทกึ บญั ชี ดังนี้ (3.1) ลูกหนีต้ ามสญั ญาเชา (3.2) ดอกเบยี้ ตามสัญญาเชาทยี่ ังไมไดถ% อื เปนJ รายได% (3.3) มลู คาเงินลงทุนสุทธิตามสัญญาเชา ณ วนั ท่ีสัญญาเชาเริ่มมีผล (เงินต%น) (4) การบนั ทกึ บญั ชีด%านผูใ% หเ% ชาในสมดุ รายวนั ทั่วไปแสดง ดังนี้ (4.1) วันท่ีสัญญาเชาเร่มิ มผี ล วนั ที่รับชําระคาเชางวดท่ี 1 วันที่รับร%ูรายได%คาบริการ และวันที่รับรู% ต%นทนุ การบรกิ าร (4.2) วันที่รับชําระคาเชางวดท่ี 2 วันท่ีรับร%ูรายได%ดอกเบี้ยรับตามสัญญาเชา วันที่รับร%ูรายได% คาบรกิ าร และวันทร่ี บั ร%ตู น% ทนุ การบรกิ าร (4.3) วันท่ีรับชําระคาเชางวดท่ี 5 วันท่ีรับรู%รายได%ดอกเบี้ยรับตามสัญญาเชา วันท่ีรับร%ูรายได% คาบริการ และวันทร่ี บั ร%ตู น% ทนุ การบริการ 5-64

คาํ ตอบ (1) คํานวณหารอ% ยละระหวางมูลคายุตธิ รรมของสินทรัพย;อ%างอิง เทียบกับ มูลคาปtจจุบันของ เงนิ ลงทนุ ขั้นต%น มูลคาปจt จุบันของเงินลงทุนข้ันต%นของอาคารสํานักงาน ณ วันท่ี 1 มกราคม 25x4 ด%วยอัตราดอกเบี้ย ตามนัยของสัญญาเชา เทากับ 5% คาเชาจายเทากันทุกปo ณ วันต%นปoของทุกปo อายุสัญญาเชา 5 ปo สามารถ คาํ นวณได%ดังน้ี คํานวณมูลคาปtจจุบันของเงินลงทุนขั้นต%นของอาคารสํานักงานท่ีให%เชา ณ วันที่ 1 มกราคม 25x4 สามารถคาํ นวณไดด% ังนี้ มูลคาปtจจุบัน (PVIFA) ของคาเชารายปo = (คาเชาคงที่ หัก คาบริการที่รวมอยูในคาเชา) = บวก คาเชาสุทธิปทo ่ี 1 = รวมมูลคาปจu จุบันของเงนิ ลงทุนขน้ั ตน' ของอาคารสํานักงาน = ทีใ่ หเ' ชา ดงั นนั้ ณ วนั เร่ิมตน% ของสัญญาเชา มลู คายุตธิ รรมของสินทรัพยอ; %างอิง เทากับ ............................................................................ บาท มูลคาปtจจุบันของเงินลงทนุ ขั้นตน% ของอาคารสาํ นักงาน เทากบั ................................................................. บาท คดิ เปJน ...................................... ..................................................................................................................% จึงเปนJ ไปตามเง่ือนไขการจัดประเภทสัญญาเชาเปJนสญั ญาเชาเงนิ ทนุ (Finance lease) ประเภทสัญญาเชาลักษณะ............................................................................ เนือ่ งจาก........................................................................................................................................................ คําตอบ (2) ตารางรายได%คาเชา เงินลงทุนสุทธิ และคํานวณรายได%ดอกเบ้ียท่ีรับรู%ตามวิธีอัตรา ดอกเบี้ยทีแ่ ทจ% ริง งวดท่ี รายได'คาเชา คาบรกิ ารรายป\\ รายไดด' อกเบย้ี รบั เงินลงทนุ ข้ันตน' เงินลงทนุ สุทธิ ทีไ่ ดร' ับคนื (ผ'ูให'เชารบั ผดิ ชอบ) 5% (1) (2) (3) = (5กอน) x 5% (4) = (1) – (2) – (3) (5) = (5กอน) – (4) (0) 1 ม.ค. x4 (1) 1 ม.ค. x4 (2) 1 ม.ค. x5 (3) 1 ม.ค. x6 (4) 1 ม.ค. x7 (5) 1 ม.ค. x8 รวม *ปรับยอดดอกเบีย้ รบั เพอื่ ทําใหย% อดเงินลงทุนสทุ ธิ มยี อดเทากับ -0- 5-65

คาํ ตอบ (3) คาํ นวณหาขอ% มลู ทเี่ กี่ยวข%องในการบนั ทกึ บญั ชี ดังน้ี (3.1) ลูกหนี้ตามสญั ญาเชา เทากบั การรับชําระคงท่ี [(รายไดค% าเชารายงวด – คาบริการท่ีรวมอยใู นรายได%คาเชารายงวด) x 5 งวด =....................................................................................................................................................................บาท หรอื คาํ นวณไดจ% ากตารางรายไดค% าเชา เทากับ รวมคอลัมน;ท่ี ........... จํานวน .......................................... บาท หัก รวมคอลมั น;ท่ี ............... จาํ นวน .......................................... บาท = ................................................... บาท (3.2) ดอกเบี้ยตามสัญญาเชาที่ยังไมได%ถือเปJนรายได% (คือ รายได%ดอกเบี้ยรอการรับร%ู ซ่ึงจัดเปJน รายได%ทางการเงินรอการรบั รู%) เทากับ ลูกหน้ีตามสัญญาเชา จํานวน ..................................................... บาท หัก มลู คายุตธิ รรมของสินทรัพยอ; า% งอิง จํานวน ........................................................................................ บาท = ......................................................................................................................................................... บาท (จากตารางรายได%คาเชา เทากับ รวมคอลัมน;ท่ี ........... จาํ นวน ................................................................ บาท) (3.3) มูลคาเงินลงทุนสุทธิตามสัญญาเชา ณ วันท่ีสัญญาเชาเริ่มมีผล (เงินต%น) เทากับ ลูกหน้ีตาม สัญญาเชา จํานวน ........................................... บาท หัก ดอกเบ้ียตามสัญญาเชาท่ียังไมได%ถือเปJนรายได% จํานวน ......................................... บาท = .......................................................................................... บาท (จากตารางรายไดค% าเชา เทากบั รวมคอลมั น;ท่ี ........... จาํ นวน ................................................................ บาท) คําตอบ (4) การบันทึกบัญชีด%านผใ%ู ห%เชาในสมดุ รายวันทัว่ ไปแสดง ดงั น้ี (4.1) วันท่ีสัญญาเชาเร่มิ มผี ล วันท่รี ับชําระคาเชางวดท่ี 1 วันท่ีรบั ร%ูรายได%คาบริการ และวันที่รับร%ู ตน% ทนุ การบริการ ณ 1 ม.ค. x4 วันท่ีสัญญาเชาเร่ิมมผี ล เดบติ ............................................................................ เครดิต ............................................................................ ............................................................................ บันทึกรายการสัญญาเชาอาคารสํานักงานตามสัญญาเชาเงินทุน ลักษณะให%กู%ยืมโดยตรง ณ วันท่ี สัญญาเชาเร่มิ มีผล ณ 1 ม.ค. x4 วันท่ีรับเงนิ คาเชางวดท่ี 1 เดบิต ............................................................................ เครดิต ............................................................................ ............................................................................ บนั ทึกรับเงนิ คาเชางวดท่ี 1 ณ 31 ธ.ค. x4 วันท่ีรับรู%รายได%คาบรกิ าร เดบิต ............................................................................ เครดิต ............................................................................ บนั ทึกรบั ร%รู ายได%คาบริการ 5-66

ณ 31 ธ.ค. x4 วันท่รี บั ร%ูตน% ทุนการบรกิ าร เดบติ ............................................................................ เครดิต ............................................................................ บนั ทึกรบั รู%ต%นทนุ การบรกิ าร (4.2) วันที่รับชําระคาเชางวดท่ี 2 วันที่รับร%ูรายได%ดอกเบ้ียรับตามสัญญาเชา วันที่รับร%ูรายได% คาบริการ และวันท่ีรับรูต% %นทุนการบรกิ าร ณ 1 ม.ค. x5 วันที่รบั เงินคาเชางวดท่ี 2 เดบิต ............................................................................ เครดิต ............................................................................ ............................................................................ บันทกึ รับเงนิ คาเชางวดที่ 2 ณ 1 ม.ค. x5 วันที่รับรู%รายได%ดอกเบ้ยี รบั ตามสัญญาเชา เดบิต ............................................................................ เครดิต ............................................................................ บันทกึ รับรร%ู ายได%ดอกเบ้ียรับตามสญั ญาเชา ณ 31 ธ.ค. x5 วันที่รบั รูร% ายไดค% าบรกิ าร เดบิต ............................................................................ เครดิต ............................................................................ บันทกึ รบั รูร% ายไดค% าบริการ ณ 31 ธ.ค. x5 วันทีร่ ับรต%ู %นทุนการบริการ เดบติ ............................................................................ เครดติ ............................................................................ บนั ทึกรับรต%ู น% ทุนการบริการ (4.3) วันท่ีรับชําระคาเชางวดที่ 5 วันท่ีรับร%ูรายได%ดอกเบ้ียรับตามสัญญาเชา วันที่รับร%ูรายได% คาบริการ และวันท่รี ับรู%ตน% ทนุ การบริการ ณ 1 ม.ค. x8 วันที่รบั เงินคาเชางวดที่ 5 เดบิต ............................................................................ เครดิต ............................................................................ ............................................................................ บนั ทกึ รบั เงนิ คาเชางวดที่ 5 5-67

ณ 1 ม.ค. x8 วันท่ีรับร%ูรายได%ดอกเบ้ยี รบั ตามสญั ญาเชา เดบติ ............................................................................ เครดติ ............................................................................ บนั ทกึ รบั ร%ูรายได%ดอกเบ้ียรบั ตามสัญญาเชา ณ 31 ธ.ค. x8 วันที่รับร%ูรายได%คาบรกิ าร เดบติ ............................................................................ เครดติ ............................................................................ บันทกึ รับรรู% ายได%คาบรกิ าร ณ 31 ธ.ค. x8 วันทรี่ บั รู%ตน% ทนุ การบริการ เดบติ ............................................................................ เครดติ ............................................................................ บนั ทึกรบั รต%ู น% ทนุ การบรกิ าร 5-68

แบบฝtกปฏิบตั ิที่ 4 กรณีผใู% หเ% ชาที่เปJนผ%ูผลิตหรือผู%แทนจําหนาย สําหรับแบบฝ•กปฏิบัติที่ 4 นี้กําหนดให%มีข%อมูลเพ่ิมเติมจากแบบฝ•กปฏิบัติท่ี 3 คือ กําหนดให%อาคาร สํานักงานท่ใี ห%เชามมี ูลคาตามบญั ชี เทากับ 4,360,000 บาท ให'ทาํ (1) คํานวณหาร%อยละระหวางมูลคายุติธรรมของสินทรัพย;อ%างอิง กับ มูลคาปtจจุบันของเงินลงทุน ขัน้ ต%น (2) ตารางรายได%คาเชา เงินลงทนุ สุทธิ และคาํ นวณรายไดด% อกเบ้ียทรี่ ับรต%ู ามวธิ ีอัตราดอกเบ้ยี ท่ีแท%จริง (3) คาํ นวณหาขอ% มูลท่ีเกยี่ วขอ% งในการบันทึกบญั ชี ดังน้ี (3.1) ลกู หนีต้ ามสญั ญาเชา (3.2) ดอกเบี้ยตามสัญญาเชาท่ยี งั ไมได%ถือเปนJ รายได% (3.3) มลู คาเงินลงทุนสทุ ธิตามสัญญาเชา ณ วนั ที่สญั ญาเชาเริ่มมผี ล (เงินตน% ) (4) การบันทกึ บญั ชีดา% นผใู% ห%เชาในสมุดรายวนั ทัว่ ไปแสดง ดังน้ี (4.1) วันที่สัญญาเชาเริ่มมผี ล วันท่ีรับชําระคาเชางวดที่ 1 วันที่รบั ร%ูรายได%คาบริการ และวันท่ีรับร%ู ต%นทนุ การบรกิ าร (4.2) วันที่รับชําระคาเชางวดที่ 2 วันที่รับร%ูรายได%ดอกเบี้ยรับตามสัญญาเชา วันท่ีรับรู%รายได% คาบริการ และวันที่รับรูต% น% ทนุ การบริการ (4.3) วันท่ีรับชําระคาเชางวดท่ี 5 วันที่รับร%ูรายได%ดอกเบ้ียรับตามสัญญาเชา วันที่รับรู%รายได% คาบรกิ าร และวันทรี่ บั รต%ู %นทุนการบริการ 5-69

คาํ ตอบ (1) คาํ นวณหาร%อยละระหวางมลู คายุติธรรมของสนิ ทรพั ย;อ%างอิง เทียบกับ มูลคาปtจจุบันของ เงินลงทุนขัน้ ต%น มูลคาปจt จุบันของเงินลงทุนข้ันต%นของอาคารสํานักงาน ณ วันที่ 1 มกราคม 25x4 ด%วยอัตราดอกเบ้ีย ตามนัยของสัญญาเชา เทากับ 5% คาเชาจายเทากันทุกปo ณ วันต%นปoของทุกปo อายุสัญญาเชา 5 ปo สามารถ คาํ นวณได%ดงั น้ี คํานวณมูลคาปtจจุบันของเงินลงทุนขั้นต%นของอาคารสํานักงานที่ให%เชา ณ วันท่ี 1 มกราคม 25x4 สามารถคํานวณไดด% งั นี้ มูลคาปจt จบุ ัน (PVIFA) ของคาเชารายปo = (คาเชาคงที่ หัก คาบริการทรี่ วมอยใู นคาเชา) = บวก คาเชาสทุ ธิปoท่ี 1 = รวมมูลคาปuจจุบันของเงนิ ลงทนุ ข้ันต'นของอาคารสํานักงาน = ท่ใี ห'เชา ณ วนั เริ่มตน% ของสัญญาเชา มลู คายตุ ิธรรมของสินทรัพย;อ%างอิง เทากบั ..................................................................................................บาท ราคาทนุ หรอื มูลคาตามบัญชขี องสินทรัพย;อ%างองิ เทากับ ............................................................................บาท รอ% ยละของราคาทุน เทากบั ...............................................................................................% ของมลู คายุตธิ รรม จงึ สรปุ วาเปนJ สญั ญาเชาเงนิ ทุน ประเภท.............................................................................................................. เน่อื งจาก............................................................................................................................................................... คําตอบ (2) ตารางรายได%คาเชา เงินลงทุนสุทธิ และคํานวณรายได%ดอกเบี้ยที่รับร%ูตามวิธีอัตรา ดอกเบีย้ ท่แี ท%จรงิ งวดท่ี รายได'คาเชา คาบรกิ ารรายป\\ รายไดด' อกเบย้ี รบั เงินลงทุนขั้นตน' เงนิ ลงทุนสทุ ธิ ที่ได'รับคนื (ผใ'ู หเ' ชารบั ผิดชอบ) 5% (1) (2) (3) = (5กอน) x 5% (4) = (1) – (2) – (3) (5) = (5กอน) – (4) (0) 1 ม.ค. x4 (1) 1 ม.ค. x4 (2) 1 ม.ค. x5 (3) 1 ม.ค. x6 (4) 1 ม.ค. x7 (5) 1 ม.ค. x8 รวม *ปรับยอดดอกเบ้ียรับเพื่อทาํ ให%ยอดเงินลงทุนสุทธิ มียอดเทากับ -0- 5-70

คาํ ตอบ (3) คํานวณหาข%อมลู ที่เก่ยี วข%องในการบันทึกบัญชี ดงั น้ี (3.1) ลกู หนีต้ ามสัญญาเชา เทากับ การรับชําระคงที่ (รายไดค% าเชารายงวด – คาบริการทรี่ วมอยูในรายได%คาเชารายงวด) x 5 งวด = ………………………………………………………………………………………………………………………………………………. บาท หรือ คาํ นวณไดจ% ากตารางรายได%คาเชา เทากับ รวมคอลัมนท; ี่ ……… จาํ นวน ……………………………………….บาท หัก รวมคอลัมน;ท่ี ……… จํานวน ……………………………………….บาท = ....................................................... บาท (3.2) ดอกเบี้ยตามสัญญาเชาที่ยังไมได%ถือเปJนรายได% (คือ รายได%ดอกเบี้ยรอการรับร%ู ซึ่งจัดเปJน รายได%ทางการเงินรอการรับร%ู) เทากับ ลกู หน้ีตามสญั ญาเชา จาํ นวน ...................................................................................................................... บาท หัก มูลคายตุ ธิ รรมของสินทรัพยอ; %างอิง จาํ นวน ........................................................................................... บาท = ................................................................................................................................................................. บาท หรือ จากตารางรายได%คาเชา เทากับ รวมคอลัมนท; ่ี ………… จาํ นวน ………………………………..………………….บาท (3.3) มลู คาเงนิ ลงทุนสทุ ธิตามสัญญาเชา ณ วนั ท่ีสัญญาเชาเร่ิมมีผล (เงินต%น) เทากับ ลูกหนี้ตามสญั ญาเชา จํานวน ...................................................................................................................... บาท หกั ดอกเบ้ียตามสัญญาเชาที่ยังไมไดถ% ือเปJนรายได% จาํ นวน ........................................................................ บาท = ................................................................................................................................................................. บาท หรอื จากตารางรายได%คาเชา เทากับ รวมคอลัมน;ที่ ………… จาํ นวน ………………………………..………………….บาท คาํ ตอบ (4) การบนั ทึกบัญชดี า% นผ%ใู ห%เชาในสมุดรายวันท่วั ไปแสดง ดงั นี้ (4.1) วันที่สัญญาเชาเรมิ่ มผี ล วนั ทีร่ บั ชาํ ระคาเชางวดที่ 1 วันท่ีรับรู%รายได%คาบริการ และวันท่ีรับรู% ต%นทนุ การบริการ ณ 1 ม.ค. x4 วันที่สัญญาเชาเริม่ มผี ล เดบิต ............................................................................ ............................................................................ เครดติ ............................................................................ ............................................................................ ............................................................................ บันทึกรายการสัญญาเชาอาคารสํานักงานตามสัญญาเชาเงินทุน ลักษณะการขาย ณ วันที่สัญญาเชา เริ่มมผี ล ณ 1 ม.ค. x4 วันท่ีรบั เงินคาเชางวดที่ 1 เดบิต ............................................................................ เครดิต ............................................................................ ............................................................................ บันทกึ รบั เงินคาเชางวดท่ี 1 5-71

ณ 31 ธ.ค. x4 วันท่ีรบั รร%ู ายได%คาบรกิ าร เดบติ ............................................................................ เครดติ ............................................................................ บนั ทกึ รับร%ูรายได%คาบรกิ าร ณ 31 ธ.ค. x4 วันทรี่ บั รตู% น% ทนุ การบรกิ าร เดบิต ............................................................................ เครดิต ............................................................................ บนั ทกึ รบั รต%ู น% ทนุ การบริการ (4.2) วันที่รับชําระคาเชางวดที่ 2 วันท่ีรับร%ูรายได%ดอกเบ้ียรับตามสัญญาเชา วันท่ีรับรู%รายได% คาบริการ และวนั ทีร่ ับรตู% %นทนุ การบรกิ าร ณ 1 ม.ค. x5 วันที่รบั เงนิ คาเชางวดที่ 2 เดบิต ............................................................................ เครดติ ............................................................................ ............................................................................ บนั ทึกรับเงินคาเชางวดที่ 2 ณ 1 ม.ค. x5 วันท่ีรับรู%รายได%ดอกเบี้ยรบั ตามสญั ญาเชา เดบิต ............................................................................ เครดติ ............................................................................ บนั ทกึ รบั รร%ู ายไดด% อกเบ้ียรับตามสัญญาเชา ณ 31 ธ.ค. x5 วันที่รบั ร%รู ายไดค% าบริการ เดบิต ............................................................................ เครดติ ............................................................................ บนั ทกึ รับรร%ู ายไดค% าบริการ ณ 31 ธ.ค. x5 วนั ทร่ี บั รู%ต%นทนุ การบรกิ าร เดบิต ............................................................................ เครดิต ............................................................................ บนั ทึกรับรต%ู %นทนุ การบริการ 5-72

(4.3) วันที่รับชําระคาเชางวดท่ี 5 วันที่รับร%ูรายได%ดอกเบ้ียรับตามสัญญาเชา วันท่ีรับรู%รายได% คาบริการ และวนั ท่รี บั ร%ตู น% ทนุ การบรกิ าร ณ 1 ม.ค. x8 วันท่ีรับเงินคาเชางวดที่ 5 เดบิต ............................................................................ เครดิต ............................................................................ ............................................................................ บันทกึ รับเงนิ คาเชางวดท่ี 5 ณ 1 ม.ค. x8 วันท่ีรับรูร% ายไดด% อกเบีย้ รบั ตามสัญญาเชา เดบติ ............................................................................ เครดติ ............................................................................ บนั ทกึ รบั รรู% ายไดด% อกเบยี้ รับตามสญั ญาเชา ณ 31 ธ.ค. x8 วันที่รับร%รู ายไดค% าบรกิ าร เดบติ ............................................................................ เครดิต ............................................................................ บนั ทกึ รับรู%รายได%คาบริการ ณ 31 ธ.ค. x8 วนั ท่ีรบั รตู% %นทุนการบรกิ าร เดบิต ............................................................................ เครดิต ............................................................................ บันทกึ รับรตู% น% ทุนการบรกิ าร 5-73

แบบฝtกปฏิบัติที่ 5 รายการขายและเชากลับคืนในกรณีท่ีการโอนสินทรัพย;เปJนการขายตาม TFRS 15 บริษัท มณฑา จํากัด ขายอาคารให%บริษัท เอมสวัสด์ิ จํากัด เปJนเงิน 2,000,000 บาท อาคารมีมูลคา ตามบัญชคี งเหลอื เทากบั 1,000,000 บาท ในขณะเดียวกันบริษัท มณฑา จํากัด (ผู%ขาย-ผู%เชา) ได%ทําสัญญากับ บริษัท เอมสวัสด์ิ จํากัด (ผู%ซ้ือ-ผู%ให%เชา) เพ่ือให%มีสิทธิการใช%อาคารดังกลาว 5 ปo (จายทุกส้ินปo ๆ ละ 432,000 บาท) มูลคายุตธิ รรมของอาคาร ณ วันที่ขาย เทากับ 1,800,000 บาท และสมมติวาการโอนอาคารดังกลาวถือ เปJนการขายตาม TFRS 15 ในตัวอยางนี้ถือวาไมมีต%นทุนทางตรงอ่ืนๆ ในการโอนอาคาร (กําหนดคา PVIFA, i=5%, n=5 มคี าเทากบั 4.330) ให'ทํา (1) การบันทึกบัญชีด%านผู%ขาย-ผ%ูเชา รายการขายและเชากลับคืนในกรณีท่ีการโอนสินทรัพย;เปJนการ ขายตาม TFRS 15 และการคาํ นวณหาข%อมูลทเ่ี ก่ียวข%อง ดังนี้ (A) คํานวณขนั้ ที่ 1 มูลคาปtจจุบัน (PVIFA) ของหนส้ี ินตามสญั ญาเชา (B) คํานวณขั้นที่ 2 สินทรัพย;สิทธิการใช% วัดมูลคาตามสัดสวนของมูลคาตามบัญชีที่รับร%ูด%าน ผู%ขาย-ผ%ูเชา ถ%ามูลคายุติธรรมของมูลคาขายที่ได%รับไมเทากับมูลคายุติธรรมของสินทรัพย; ต%องปรับปรุงมูลคา ของการขายดว% ยมลู คายุตธิ รรม (E) คาํ นวณขนั้ ท่ี 3 รับร%กู ําไร/ขาดทนุ เทากับจํานวนที่เก่ยี วกบั สิทธิทีโ่ อน (2) การบันทึกบัญชีการซ้ืออาคาร ด%านผ%ูซื้อ-ผู%ให%เชา รายการซื้อและให%เชากลับคืนในกรณีท่ีการโอน สินทรัพยเ; ปนJ การขายตาม TFRS 15 (3) การคํานวณจํานวนปรับปรุงสินทรัพย;ทางการเงิน ตารางคํานวณสินทรัพย;ทางการเงินและรายได% ทางการเงินที่รับรู%รายงวด และการบันทึกบัญชีทุกสิ้นปoในสมุดรายวันท่ัวไปด%านผู%ซ้ือ-ผู%ให%เชา สําหรับปoที่ 1 และปoที่ 5 5-74

คําตอบ (1) การบนั ทึกบัญชีดา% นผู%ขาย-ผ%ูเชา ในสมุดรายวนั ท่ัวไป แสดงไดด% ังนี้ เดบติ ............................................................................ ............................................................. (คํานวณขนั้ ท่ี 2) เครดติ ............................................................................ ............................................................. (คาํ นวณขั้นที่ 1) ............................................................. (คาํ นวณขนั้ ท่ี 3) บันทึกการขายอาคารและเชากลบั คืบ การคํานวณหาข%อมลู ท่เี ก่ยี วขอ% ง ดงั นี้ คํานวณขั้นท่ี 1 มูลคาปtจจุบัน (PVIFA) ของ = คาเชารายปo x PVIFA, i=5%, n=5 มคี าเทากบั 4.330 หนี้สินตามสญั ญาเชาA = …………………………………………………………………………………………………. คาํ นวณขน้ั ท่ี 2 สินทรพั ย;สทิ ธิการใช%B = อาคารมีมลู คาตามบัญชีคงเหลอื เทากับ ………………………………………….. x (PV ของมูลคายตุ ิธรรมของอาคาร ณ วันทข่ี ายC เทากบั …………………… PV ของมูลคายตุ ธิ รรมของอาคาร ณ วันทข่ี ายC ÷ มูลคายตุ ิธรรมของอาคาร ณ วนั ที่ขาย เทากบั ……………………………….) สวนเกนิ จากมลู คายุตธิ รรมD = …………………………………………………………………………………………………. = PV ของหนส้ี ินตามสญั ญาเชา ……………………………………………………….. – สวนเกินจากมลู คายตุ ิธรรมD …………………………………………………………. = …………………………………………………………………………………………………. = ราคาขายอาคาร …………………………………………………………………………… - มูลคายตุ ธิ รรมของอาคาร ณ วนั ท่ขี าย (เชากลบั ) ............................ บาท = …………………………………………………………………………………………………. คํานวณขน้ั ท่ี 3 กาํ ไรจากการโอนสิทธิE = (มูลคายตุ ิธรรมของอาคาร ณ วนั ที่ขาย เทากบั ...................................... - อาคารมมี ลู คาตามบญั ชคี งเหลือเทากบั ...................................................) x [(มูลคายตุ ธิ รรมของอาคาร ณ วนั ท่ขี าย เทากบั ...................................... - PV ของมลู คายตุ ิธรรมของอาคาร ณ วนั ทข่ี ายC เทากับ ...........................) ÷ มลู คายตุ ิธรรมของอาคาร ณ วนั ทีข่ าย เทากบั ........................................] = (.............................................................................................................) x [(.....................................................................) ÷ ....................................] = …………………………………………………………………………………………………. 5-75

คําตอบ (2) การบันทกึ บญั ชีด%านผูซ% ้ือ-ผใู% ห%เชา รายการขายและเชากลับคืนในกรณีท่ีการโอนสินทรัพย; เปนJ การขายตาม TFRS 15 แสดงรายการในสมดุ รายวนั ทั่วไป ดังน้ี เดบติ ............................................................................ ............................................................................ เครดิต ............................................................................ บันทึกการซื้ออาคาร คําตอบ (3) การคํานวณจํานวนปรับปรุงสินทรัพย;ทางการเงิน ตารางคํานวณสินทรัพย;ทางการเงิน และรายไดท% างการเงนิ ทรี่ ับรู%รายงวด และการบันทกึ บญั ชีทกุ สิน้ ปoในสมุดรายวันทั่วไปดา% นผูซ% ้อื -ผใู% ห%เชา (3.1) การคํานวณจาํ นวนปรับปรงุ สนิ ทรัพย/ทางการเงนิ จํานวนปรับปรุงสินทรพั ยท; างการเงนิ = สนิ ทรพั ย;ทางการเงิน .............................................................. ÷ PVIFA, i=5%, n=5 มคี าเทากับ ...................................................................................................................... = ............................................................................................................................................................. บาท/ปo (3.2) ตารางคาํ นวณสินทรพั ยท/ างการเงนิ และรายได'ทางการเงนิ ทรี่ บั ร'รู ายงวด จาํ นวนปรบั ปรุง ดอกเบี้ยรับ 5% ตอป\\ การเปล่ียนแปลง สนิ ทรัพยท/ างการเงนิ งวดที่ สนิ ทรพั ย/ทางการเงนิ (รายได'ทางการเงิน) สนิ ทรพั ย/ทางการเงนิ คงเหลอื (2) = (4) กอน x 5% (4) = (4) กอน – (3) (1) (3) = (1) – (2) (0) 1 ม.ค. x1 (1) 31 ธ.ค. x1 (2) 31 ธ.ค. x2 (3) 31 ธ.ค. x3 (4) 31 ธ.ค. x4 (5) 31 ธ.ค. x5 รวม * ปรับยอดรายไดท% างการเงนิ (ดอกเบ้ียรบั ) เพอื่ ทําใหย% อดสินทรัพย;ทางการเงนิ คงเหลอื เทากบั -0- (3.3) การบนั ทึกบัญชีทกุ สนิ้ ป\\ในสมดุ รายวนั ทวั่ ไปด'านผซู' อ้ื -ผูใ' หเ' ชา สําหรับป\\ท่ี 1 และปท\\ ่ี 5 รายได%คาเชาสุทธิทุกสน้ิ ปo = รายได%คาเชาอาคาร จายทุกส้นิ ปo ๆ ละ ..................................... บาท – จาํ นวนปรบั ปรุงสนิ ทรพั ย;ทางการเงนิ .................................................................................................. บาท/ปo = ................................................................................................................................................................. บาท ณ 31 ธ.ค. x1 การบันทกึ บัญชที กุ สิน้ ปoในสมุดรายวนั ท่วั ไปด%านผูซ% อื้ -ผู%ให%เชา แสดงไดด% ังนี้ เดบติ ............................................................................ เครดติ ............................................................................ ............................................................................ (จากคอลมั นท; ่ี 3) ............................................................................ (จากคอลมั น;ที่ 2) บนั ทึกรายได%คาเชาอาคาร รวมทัง้ ปรับปรงุ สนิ ทรัพยท; างการเงนิ และรายได%ทางการเงนิ ทกุ ส้ินปo ปทo ่ี 1 5-76

ณ 31 ธ.ค. x5 การบันทกึ บญั ชีทกุ สิน้ ปใo นสมดุ รายวันทวั่ ไปดา% นผ%ซู ้ือ-ผใ%ู หเ% ชา แสดงได%ดงั นี้ เดบติ ............................................................................ เครดติ ............................................................................ ............................................................................ (จากคอลมั น;ที่ 3) ............................................................................ (จากคอลมั นท; ่ี 2) บันทกึ รายได%คาเชาอาคาร รวมทง้ั ปรบั ปรุงสินทรัพยท; างการเงินและรายได%ทางการเงินทกุ ส้ินปo ปทo ่ี 5 5-77

5-78

เอกสารอ'างอิง จิรพงษ; จันทรง; าม, วันดี บุญเดด็ และชุติมา สวุ รรณรินทร;. (2563). การบัญชีเกี่ยวกบั สัญญาเชา. วารสารวิชาการศรีปทมุ ชลบุรี. ผกาพรรณ พรหมสาขา ณ สกลนคร และรตั นา วงศร; ัศมเี ดือน. (2563). การบญั ชีขนั้ สูง 1. กรงุ เทพฯ: เสมาธรรม. ศิลปพร ศรจี นั่ เพชร และอนุวัฒน; ภักดี. (2562). การบัญชีชนั้ สงู (พิมพ;คร้งั ที่ 1). กรงุ เทพฯ : ทพี ีเอ็น เพรส. สภาวชิ าชีพบัญชี ในพระบรมราชูปถัมภ;. (2562ค). มาตรฐานการรายงานทางการเงนิ ฉบับท่ี 16 เร่ือง สัญญาเชา. [Online]. Available: http://www.fap.or.th [สืบคน% เม่ือ 1 เมษายน 2564]. _____________________________. (2563). คมู ืออธิบายมาตรฐานการรายงานทางการเงนิ ฉบับท่ี 16 เรื่อง สญั ญาเชา. [Online]. Available: http://www.fap.or.th [สืบคน% เมอื่ 1 เมษายน 2564]. สมศักด์ิ ประถมศรีเมฆ. (2563). ข'อสอบ CPA จําลองพร'อมเฉลย ครั้งที่ 2/2563. [Online]. Available: https://www.cpasolution.net [สบื คน% เม่อื 1 เมษายน 2564]. PricewaterhouseCoopers. (2561). สรปุ ประเด็นสาํ คัญ (ราง) มาตรฐานการรายงานทางการเงนิ ฉบบั ที่ 16 เรอื่ ง สญั ญาเชา. [Online]. Available: https://static.s123-cdn-static- d.com/uploads/1458173/normal_5c945fbd6e549.pdf [สบื คน% เมอื่ 1 เมษายน 2564]. 5-79

5-80