บทหลัก ม ต้น (1)

บทอาขยานชนั้ มธั ยมศกึ ษาปี ที่ ๑ – ๓ (บทหลกั ) นิราศภูเขาทอง มาถึงบางธรณีทวีโศก ยามวโิ ยคยากใจใหส้ ะอ้ืน โอส้ ุธาหนาแน่นเป็นแผน่ พ้ืน ถึงสี่หม่ืนสองแสนท้งั แดนไตร เมื่อเคราะห์ร้ายกายเรากเ็ ท่าน้ี ไม่มีท่ีพสุธาจะอาศยั ลว้ นหนามเหน็บเจบ็ แสบคบั แคบใจ เหมือนนกไร้รังเร่อยเู่ อกาฯ ถึงเกร็ดยา่ นบา้ นมอญแต่ก่อนเก่า ผหู้ ญิงเกลา้ มวยงามตามภาษา เด๋ียวน้ีมอญถอนไรจุกเหมือนตุ๊กตา ท้งั ผดั หนา้ จบั เขม่าเหมือนชาวไทย โอส้ ามญั ผนั แปรไม่แทเ้ ที่ยง เหมือนอยา่ งเยยี่ งชายหญิงทิ้งวิสยั นี่หรือจิตคิดหมายมีหลายใจ ท่ีจิตใครจะเป็นหน่ึงอยา่ พงึ คิดฯ ถึงบางพดู พดู ดีเป็นศรีศกั ด์ิ มีคนรักรสถอ้ ยอร่อยจิต แมน้ พดู ชว่ั ตวั ตายทาํ ลายมิตร จะชอบผิดในมนุษยเ์ พราะพดู จาฯ สุนทรโวหาร (ภ่)ู

บทอาขยานชนั้ มธั ยมศกึ ษาปี ท่ี ๑ – ๓ (บทหลกั ) โคลงโลกนติ ิ พระสมุทรสุดลึกลน้ คณนา สายดิ่งทิ้งทอดมา หยง่ั ได้ เขาสูงอาจวดั วา กาํ หนด จิตมนุษยน์ ้ีไซร้ ยากแทห้ ยงั่ ถึง ฯ ชลธาร  กา้ นบวั บอกลึกต้ืน มารยาทส่อสนั ดาน ชาติเช้ือ โฉดฉลาดเพราะคาํ ขาน ควรทราบ หยอ่ มญ่าเห่ียวแหง้ เร้ือ บอกร้าย แสลงดิน  โคควายวายชีพได้ เขาหนงั เป็นส่ิงเป็นอนั ยงั อยไู่ ซร้ คนเดด็ ดบั สูญสัง- ขารร่าง เป็ นชื่อเป็ นเสียงได้ แต่ร้าย กบั ดี  แหนงหนี เพ่อื นกิน สิ้นทรัพยแ์ ลว้ มากได้ หาง่าย หลายหมื่นมี เพือ่ นตาย ถา่ ยแทนชี วาอาตม์ หายาก ฝากผีไข้ ยากแทจ้ กั หา สมเดจ็ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเดชานศุ ร

บทอาขยานชนั้ มธั ยมศกึ ษาปี ท่ี ๑ – ๓ (บทหลกั ) โคลงสุภาษิตนฤทุมนาการ ๑. เพราะความดีทวั่ ไป ทาํ ดีไป่ เลือกเวน้ ผใู้ ด ใดเฮย แต่ผกู ไมตรีไป รอบขา้ ง ทาํ คุณอดุ หนุนใน การชอบ ธรรมนา ไร้ศตั รูปองมลา้ ง กลบั ซอ้ งสรรเสริญ ๓. เพราะถามฟังความก่อนตดั สินใจ ยนิ คดีมีเรื่องนอ้ ย ใหญ่ไฉน กด็ ี ยงั บ่ลงเห็นไป เดด็ ดว้ น ฟังตอบขอบคาํ ไข คิดใคร่ ครวญนา ห่อนตดั สินหว้ นหว้ น เหตุดว้ ยเบาความ ๔. เพราะคิดเสียก่อนจึงพดู พาทีมีสติร้ัง รอคิด รอบคอบชอบแลผิด ก่อนพร้อง คาํ พดู พา่ งลิขิต เขียนร่าง เรียงแฮ ฟังเพราะเสนาะตอ้ ง โสตท้งั ห่างภยั ๗. เพราะขอโทษบรรดาที่ไดผ้ ิด ใดกิจผดิ พลาดแลว้ ไป่ ละ ลืมเลย หยอ่ นทิฐิมานะ อ่อนนอ้ ม ขอโทษเพือ่ คารวะ วายบาด หมางแฮ ดีกวา่ ปดออ้ มคอ้ ม คิดแกโ้ ดยโกง พระบาทสมเดจ็ พระจุลจอมเกล้าเจ้าอย่หู ัว

บทอาขยานชนั้ มธั ยมศกึ ษาปี ท่ี ๑ – ๓ (บทหลกั ) บทเสภาสามคั คเี สวก ตอน วศิ วกรรมา อนั ชาติใดไร้ศานติสุขสงบ ตอ้ งมวั รบราญรอนหาผอ่ นไม่ ณ ชาติน้นั นรชนไม่สนใจ ในกิจศิลปะวไิ ลละวาดงาม แต่ชาติใดรุ่งเรืองเมืองสงบ วา่ งการรบอริพลอนั ลน้ หลาม ยอ่ มจาํ นงศิลปาสง่างาม เพอื่ อร่ามเรืองระยบั ประดบั ประดา อนั ชาติใดไร้ช่างชาํ นาญศิลป์ เหมือนนารินไร้โฉมบรรโลมสง่า ใครใครเห็นไม่เป็นที่จาํ เริญตา เขาจะพากนั เยย้ ใหอ้ บั อาย ศิลปกรรมนาํ ใจใหส้ ร่างโศก ช่วยบรรเทาทุกขใ์ นโลกใหเ้ หือดหาย จาํ เริญตาพาใจใหส้ บาย อีกร่างกายกจ็ ะพลอยสุขสราญ แมผ้ ใู้ ดไม่นิยมชมสิ่งงาม เมื่อถึงยามเศร้าอุราน่าสงสาร เพราะขาดเครื่องระงบั ดบั ราํ คาญ โอสถใดจะสมานซ่ึงดวงใจ เพราะการช่างน้ีสาํ คญั อนั วิเศษ ทุกประเทศนานาท้งั นอ้ ยใหญ่ จึงยกยอ่ งศิลปกรรมน์ ้นั ทวั่ ไป ศรีวิไลวิลาศดีเป็นศรีเมือง พระบาทสมเดจ็ พระมงกฎุ เกล้าเจ้าอย่หู ัว

บทอาขยานชนั้ มธั ยมศกึ ษาปี ที่ ๑ – ๓ (บทหลกั ) อิศรญาณภาษิต ชายขา้ วเปลือกหญิงขา้ วสารโบราณวา่ น้าํ พ่งึ เรือเสือพ่ึงป่ าอชั ฌาสยั เรากจ็ ิตคิดดูเลา่ เขากใ็ จ รักกนั ไวด้ ีกวา่ ชงั ระวงั การ ผใู้ ดผดิ ผอ่ นพกั อยา่ หกั หาญ ผใู้ ดดีดีต่ออยา่ ก่อกิจ เป็นชายชาญอยา่ เพอ่ คาดประมาทชาย สิบดีกไ็ ม่ถึงกบั ก่ึงพาล รักยาวน้นั อยา่ ใหเ้ ยนิ่ เกินกฎหมาย รักส้นั น้นั อยา่ ใหร้ ู้อยเู่ พยี งส้นั แหงนดูฟ้ าอยา่ ใหอ้ ายแก่เทวดา มิใช่ตายแต่เขาเรากต็ าย น้าํ ตาลยอ้ ยมากเมื่อไรไดห้ นกั หนา อยา่ ดูถกู บุญกรรมวา่ ทาํ นอ้ ย ส่องดูหนา้ เสียทีหน่ึงแลว้ จึงนอน อยา่ นอนเปล่าเอากระจกยกออกมา