best practice เศรษฐกิจพอเพียง

ชุมชนสุขภาพดี ดว้ ยวิถีเกษตรธรรมชาติ ของนางศภุ กร ถอื แก้ว ศนู ยก์ ารศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอำเภอสูงเม่น สำนักงานส่งเสริมการศกึ ษานอกระบบและการศึกษา ตามอัธยาศัยจงั หวัดแพร่

คำนำ เอกสารเล่มนีจ้ ดั ทำขนึ้ เพอ่ื เสนอผลงานการปฏิบัตทิ ี่เปน็ เลศิ Best Practice : การ จัดการเรียนรู้ศูนย์เรียนรู้ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงเกษตรทฤษฎีใหม่และแหล่งเรียนรู้ เกษตรธรรมชาติ ของ กศน.อำเภอสูงเม่น ซึ่งผู้รายงานได้เสนอข้อมูลผลงานจากการปฏิบัติ หน้าที่ สำหรับใช้ประกอบการพิจารณาของคณะกรรมการ มีการนำเสนอข้อมูลครอบคลุม ตามหลักหลักเกณฑ์และวิธีการขอขอบคุณ ผู้อำนวยการกศน.อำเภอสูงเม่น และบุคลากร กศน.อำเภอสงู เมน่ ทใี่ ห้ความชว่ ยเหลือ ใหค้ ำปรกึ ษา แนะนำในการปฏิบัติงาน ขอขอบคุณ ทุกท่านที่ให้การสนับสนุน ให้กำลังใจและให้ความร่วมมือในการปฏิบัติงานด้วยดีตลอดมา จงึ ขอขอบพระคุณมา ณ โอกาสนี้

สารบัญ หนา้ ก คำนำ ข สารบัญ แบบสรปุ วิธีปฏบิ ตั ิสู่ความเป็นเลศิ (Best Practice Model) 1. ความสำคัญ 2. ขัน้ ตอนการดำเนินงาน 3. ปจั จัยปอ้ น 4. เง่ือนไข / ปจั จัยท่สี ่งผลต่อความสำเรจ็ 5. การประชาสัมพันธข์ ้อมลู ผา่ นสอื่ ออนไลน์

ชอื่ ผลงาน ชุมชนสขุ ภาพดี ดว้ ยวิถเี กษตรธรรมชาติ ผ้จู ดั ทำ สังกดั ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศยั อำเภอสงู เมน่ สำนักงาน กศน.จังหวัดแพร่ ทม่ี า พืชผักเป็นพืชอาหารที่คนไทยนิยมมาใช้รับประมานกันมากเนื่องจากมีคุณค่าทาง อหาร ทั้งวิตามินและแร่ธาตุตา่ ง ๆ ที่เป็นประโยชน์ตอ่ ร่างกายสงู แต่ค่านิยมในการบริโภค ผักนน้ั มักจะเลือกบริโภคผักที่สวยงามไม่มีรองรอยการทำลายของหนอนและแมลงศัตรูพืช จึงทำใหเกษตรกรที่ปลูกผัก จะตองใชสารเคมีปองกันและกำจัดแมลงฉีดพนในปริมาณที่ มาก เพื่อใหได้ผักที่สวยงามตามความ ตองการของตลาด เมื่อผู้ซื้อนำมาบริโภคแลวอาจ ได้รับอันตรายจากสารพิษที่ตกค างอยู ในพืชผักนั้นได เพื่อเป นการแก ป ญหาดังกล าว เกษตรกรจึงควรหันมา ทำการปลูกผักปลอกภัยจากสารพิษ โดยนําเอา วิธีการปองกันและ กาํ จัดศัตรพู ืชหลายวธิ มี าประยกุ ตใชรวมกัน เปนการทดแทนหรอื ลดปรมิ าณการใช สารเคมี ใหนอยลง เพื่อความปลอดภัยของเกษตรกร ผูบริโภคและสิ่งแวดลอม กศน.อำเภอสูงเมน่ ได้พัฒนาศักยภาพครู กศน. ในการอบรมเกษตรธรรมชาติ มาเป็นระยะเวลา 3 ปี จึงได้นำ แนวคิดและหลักการของเกษตรธรรมชาติมาใช้ และจัดอบรมให้กับนักศึกษา กศน.อำเภอ สงู เม่น และประชาชนในพ้นื ที่อำเภอสูงเม่น และนำหลกั สำคญั ของเกษตรธรรมชาติ คือการ ใช้ศักยภาพของดินอย่างเต็มที่การใช้ศักยภาพของดินอย่างเต็มที่ก็คือ การรักษาดินให้ สะอาดอย่างถึงที่สุดโดยไม่ใส่สิ่งที่ไม่บริสุทธิ์ อย่างเช่นปุ๋ยที่ผลิตขึ้นจากมนุษย์ ถ้าเป็น เช่นนั้นแล้วดินก็จะไม่มีสิ่งแปลกปลอมที่เป็นอุปสรรคขัดขวางทำให้ดินแสดงศักยภาพ ออกมาไดอ้ ย่างแทจ้ รงิ จากการอบรมให้กับประชาชน ในอำเภอสูงเม่น ได้มีนักศึกษาของ กศน. ได้นำ แนวคิดไปปฏิบัติจนเกิดผลสำเร็จ คือ นางศุภกร ถือแก้ว ได้รับ การอบรมเกี่ยวกับเกษตรธรรมชาติ จนเกิดความอยากที่จะทำ อยากเป็นนายตัวเอง และต้องการได้กินผักที่ปลอดภัย ปลอด สารพิษ และไมม่ ีสารพิษตกคา้ งในอาหาร เนื่องจากมปี ระสบการณ์ เคยเป็นพนกั งานของรา้ น PIZZZA HUT มากอ่ น อยแู่ ผนกฝา่ ยคดั แยกผักของร้าน โดยผักที่เป็นแมลงให้คัดทิ้งให้หมดและเหลอื แต่ผักที่สวยงาม ตอนนั้นไม่รู้ เลยว่าผักปลอดสารพิษเป็นอย่างไร โดยตัวเองอยู่กับความเสี่ยงมาโดยตลอด จากการที่ได้ รบั ประทานผักท่ีไม่ปลอดภยั มาตลอด จนทำให้ตัวเองเส่ียงเป็นมะเร็งปากมดลูก ตอนนั้นจึง

ไดต้ ัดสินใจออกจากการเปน็ พนักงานของร้าน PIZZZA HUT จึงได้เริ่มต้นศึกษาอยา่ งจริงจัง และกลับมาทำเกษตรธรรมชาติที่ไร่ของตนเองเพื่อรับประทานเองได้กินอาหารที่ปลอดภัย ปลอดสารพิษและอากาศที่บริสุทธิ์มีความยั่งยืน เป็นช่องทางการเข้าสู่อาชีพเสริม ปลูกทุก อย่างที่กิน กินทุกอย่างที่ปลูก และนำผลผลิตที่ได้จากสวนนำไปขายให้คนในท้องถิ่นได้รับ ประทานอย่างปลอดภัยจนเป็นที่รู้จักและจำหน่ายผักปลอดภัย มีลูกค้าสั่งจองผักอย่าง ตอ่ เนอื่ ง และประสบผลสำเรจ็ ผลการดาเนนิ งาน แปลงสาธิต การจดั กิจกรรมการเรียนรูใ้ นศนู ย์เรยี นรู้เกษตรธรรมชาตแิ ละศนู ย์เรียนรูป้ รัชญา ของเศรษฐกิจพอเพียงตำบลนำ้ ชำ แปลงสาธติ และเผยแพร่ประชาสมั พนั ธ์การเพ่ิมผลผลิต ข้าวอนิ ทรีย์ โดยป้องกนั /ควบคุมศตั รูข้าวโดยวิธีการปฏบิ ัติแบบเกษตรธรรมชาติ

1. ทำใหไดพืชผักที่มีคุณภาพ ไมมีสารพิษตกคาง เกิดความปลอดภัยแกผูบริโภค 2. ชวยใหเกษตรกรผูปลูกผักมีสุขภาพอนามัยดีขึ้นเนื่องจากไมมีการฉีดพนสาร เคมีปองกัน และกําจัดศัตรูพืช ทําใหเกษตรกรปลอดภัยจากสารพิษเหลานี้ดวย 3. ลดตนทุนการผลิตของเกษตรกรดานคาใชจายในการซื้อสารเคมีปองกันและ กาํ จัดศตั รพู ชื 4. ลดปริมาณการนําเขาสารเคมปี องกนั และกาํ จดั ศัตรพู ชื 5. เกษตรกรจะมีรายไดเพิ่มมากข้ึน เนอ่ื งจากผลผลิตท่ีไดมคี ุณภาพ ทําใหสามารถ ขายผลผลติ ไดในราคาสงู ขนึ้ 6. ลดปริมาณสารเคมีปองกันและกําจัดศัตรูพืชที่จะปนเป อนเขาไปในอากาศ และนํ้า ซง่ึ เปน การอนุรกั ษทรัพยากรธรรมชาติและลดมลพษิ ของสงิ่ แวดลอมไดทางหน่งึ ประกอบกับ กศน.อำเภอสงู เมน่ ไดม้ ีการนอ้ มนำหลกั ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งสกู่ ารปฏิบัตสิ ู่ประชาชนในพ้นื ทอ่ี ำเภอสงู เม่นเพ่ือให้สอดคลอ้ งกับสถานศึกษา พอเพียง และสอดคล้องกับวัตถปุ ระสงค์ในการจัดตั้งศนู ยเ์ รียนรู้ปรชั ญาของเศรษฐกิจ พอเพยี งและเกษตรทฤษฎใี หม่ประจำตำบล และ คณะครู กศน.อำเภอสงู เม่น กศน.อำเภอสงู เมน่ ซง่ึ นำโดยท่านผอ.อรุณี พนั ธพุ์ าณิชย์ นางสาวมุกดา เหมืองจา ครู อาสาสมคั ร นางวนดิ า จิตใจ ครกู ศน.ตำบล นายสุรเชษฐ วงั กระแส ครูกศน.ตำบล และ นายนิวัฒน์ ใสสะอาด ครูกศน.ตำบล ได้เขา้ รับอบรมเกษตรธรรมชาติ นำความรูจ้ ากการ อบรมเกษตรธรรมชาตมิ าขยายผลใหแ้ กค่ ณะครู กศน.อำเภอสงู เมน่ และประชาชนในพ้ืนที่ อำเภอสงู เม่นนำความรู้จากการอบรมเกษตรธรรมชาตมิ าขยายผลให้แก่ประชาชนในพน้ื ท่ี อำเภอสงู เมน่ สง่ เสรมิ การจัดกิจกรรมการเรียนรใู้ นศูนย์การเรียนรูป้ รัชญาของเศรษฐกิจ พอเพยี งและเกษตรทฤษฏีใหม่ประจำตำบลให้มีความพรอ้ มในการให้บริการกับชุมชนและ พฒั นาเป็นศูนย์การเรยี นรู้ทม่ี ีชวี ิตและมกี ารบรู ณาการจดั กิจกรรมการเรยี นรู้ด้วยการนำ หลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพยี งส่กู ารปฏิบตั ิโดยประชาชนรู้จกั การดำเนินชวี ิตไดอ้ ยา่ งสมดุล และสามารถพ่งึ พาตนเองได้ จึงไดม้ แี นวคิดทจ่ี ะขยายผลสู่ชุมชนให้ครอบคลุมทกุ ตำบล

ผลทีเ่ กดิ จากการขยายชมุ ชน 1. ตำบลสงู เมน่ นายพงษ์ศกั ดิ์ สุวรรณพงค์ 2. ตำบลนำ้ ชำ นางศภุ กร ถอื แกว้ 3. ตำบลหัวฝาย นางสาววนั เพญ็ เดชอุดมชัย 4. ตำบลสบสาย นางปราณี สายทอง 5. ตำบลเวยี งทอง นางปรียารตั น์ เจรญิ ย่งิ 6. ตำบล ร่องกาศ นางสาวจีระพันธ์ วง ระแหง 7. ตำบลบ้านกวาง นายอดุ ม ใจงาม 8. ตำบลพระหลวง นายอนันต์ เปง็ รองราช 9. ตำบลดอนมูล นายถนัด ปรชี า 10. ตำบลบา้ นเหลา่ นางศรัญญา เหล่ากอ

11. ตำบลบ้านกาศ นายวรี ะยุทธ สัมมาพรต 12. ตำบลบ้านปง นายณรงค์ ปน่ิ ทอง กระบวนงานที่ประสบผลสำเรจ็ ในการขยายผลสู่ตำบล การวางแผน คณะครู กศน.อำเภอสูงเม่นร่วมกัน ประชุมวามแผนการจัดกิจกรรมภายในศูนย์ เรียนรู้ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงเกษตร ทฤษฎีใหม่และแหล่งเรียนรู้เกษตรธรรมชาติของ กศน.อำเภอสูงเม่นทั้ง 12 ตำบลโดยมีการแต่งตั้ง คณะทำงาน โดย มีครูอาสาสมัครและครู กศน. ตำบล เปน็ คณะทำงานมีการวิเคราะหบ์ ริบทในแต่ ละพื้นที่และมกี ารจัดทำแผนนำเสนอต่อผู้บรหิ าร การดำเนินงาน ➢ประสานงานร่วมกับภาคีเครือข่ายเช่น กอ.รมน เกษตรประจำตำบล พัฒนา ชมุ ชนผ้ทู ่ีเก่ียวข้อง โดยเน้น ➢บรู ณาการรว่ มกบั หน่วยงานเครือขา่ ย ➢บูรณาการรายวิชาให้สอดคล้องกับหลักปรัชญา เศรษฐกิจพอเพียงและเกษตรทฤษฎีใหม่ส่งเสริมการ เรียนร้ใู ห้กบั ประชาชน

➢เสริมทักษะ Re skill @up Skill การทำบญั ชคี รวั เรือน การปลกู ผักสวนครัว การทำฮอร์โมนไข่ การแปรรูปผลผลิตทางการเกษตรพืชผลจากแหล่งเรียนรู้ เกษตรธรรมชาติ การทำเตาเผาถ่านชีวมวลเพื่อใช้ใน ครวั เรอื น การทำป๋ยุ หมกั การทำน้ำหมักชีวภาพ การทำจุลนิ ทรีย์สงั เคราะห์แสง โดยเนน้ การลงมือปฏบิ ตั ิจริง กจิ กรรมพัฒนาพื้นที่ ปลูกพืชทท่ี นต่อความ แลง้ การปรบั ปรงุ ดิน และปลูกผักสวนครวั แบบเกษตรธรรมชาติ ภาพกิจกรรมการเรยี นรู้ทำฮอร์โมนไข่

ภาพกจิ กรรมการแปรรูปผลผลติ ทางการเกษตรพชื ผลจากแหล่งเรยี นร้เู กษตรธรรมชาติ ภาพกิจกรรมการทำเตาเผาถา่ นชีวมวลเพื่อใชใ้ นครัวเรือน การพง่ึ ตนเอง ภาพกิจกรรมการทำปุย๋ หมักการทำน้ำหมักชีวภาพ การกจิ กรรมการทำทำจุลินทรียส์ ังเคราะหแ์ สง

นิเทศตดิ ตาม สถานศึกษาดำเนินการนิเทศติดตามผลการจัดกิจกรรม ก่อน / ระหว่าง / หลังจัด กิจกรรมโดยคณะนเิ ทศของ กศน.อำเภอสูงเมน่ เพื่อให้ข้อเสนอแนะ และเพื่อตดิ ตามการนำ ความรู้ไปใช้ของผู้ร่วมกิจกรรม รวมถึงเพื่อทราบถึงปัญหาอุปสรรคในการจัดกิจกรรม และ หาแนวทางในการจัดกจิ กรรมในครง้ั ต่อไป 1. แลกเปลี่ยนเรียนรู้ เพื่อเป็นแนวทางพิจารณาในการปรับปรุงกิจกรรมเพื่อเกิด ประสทิ ธภิ าพตอ่ ผู้เรยี นอยา่ งสูงสดุ 2. มกี ารจัดกิจกรรมอยา่ งต่อเน่อื ง

วิธปี ฏิบัติสู่ความเปน็ เลิศ(Best Practice Model) การจัดการเรยี นร้ศู นู ย์เรียนรปู้ รัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงเกษตรทฤษฎีใหม่และแหล่งเรียนรู้ เกษตรธรรมชาติของ กศน.อำเภอสูงเม่นและแหล่งเรียนร้เู กษตรธรรมชาติ และเกษตรทฤษฎใี หม่ P - ครูอาสา /ครู กศน.ตำบล - ศกึ ษานโยบาย/จดุ เนน้ /ยุทธศาสตร์ - ศกึ ษา/สำรวจขอ้ มูล/บริบทพืน้ ที่ D - ผ้บู ริหาร - วิเคราะห์ความต้องการ ตนเอง/ การดำเนนิ งาน ชุมชน/สงั คม - แบง่ ปนั /เออื้ เฟ้ือ เกื้อกูล - ครู - สร้างแรงจงู ใจ/ความตระหนัก - สามคั คี /รว่ มมอื กัน - วางแผน บูรณาการตามหลัก - เครือขา่ ย / บรู ณาการ - ประชาชนทว่ั ไป ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง - เกษตรธรรมชาติ - เครอื ขา่ ย - ภมู ปิ ญั ญา - ออกแบบกจิ กรรมการเรียนรู้/ - กลมุ่ อาชพี เน้อื หา/หลกั สตู รแนวทางการ ดำเนินงานโครงการ C - แนวทางการดำเนินงานของศนู ย์การเรยี นรู้ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี งและเกษตรทฤษฎใี หม่ - การพฒั นาพ้นท่ีเป็นศูนย์การเรียนรู้ตามหลกั ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงและเกษตรทฤษฎใี หม่ - กิจกรรมเกษตรธรรมชาติ - กิจกรรมการลดตน้ ทนุ การผลิต - กิจกรรมการเรยี นรู้เศรษฐกิจพอเพยี งและการพง่ึ ตนเอง - กจิ กรรมการบริหาร พฒั นา - กจิ กรรมด้านการตลาดและการแปรรปู ผลผลติ A - สรุปรายงาน /ติดตาม/ประเมนิ ผล เผยแพร่

ปัจจยั ป้อน การบรหิ ารการพฒั นาการจดั กจิ กรรมร่วมกับเครอื ขา่ ย กศน.อำเภอสูงเม่น ขับเคลื่อนศูนย์เรียนรู้ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงเกษตร ทฤษฏใี หม่และแหล่งเรียนรู้เกษตรธรรมชาติของ มีภมู ิปญั ญาท้องถ่นิ ผู้รู้ เสรมิ ความรู้และทกั ษะ มแี หล่งเรียนรใู้ นพืน้ ที่ มีภาคีรว่ มในการจัดกจิ กรรม ขอรับจัดสรรงบประมาณสนับสนนุ จากหนว่ ยงานเครือขา่ ย ปัจจยั ที่สง่ ผลตอ่ ความสำเรจ็ เร่มิ จากครอบครวั บคุ ลากร กศน. มกี ารดำเนินงานแบบ PDCA สนองตอ่ ความตอ้ งการของชุมชน ได้รบั ความรว่ มมอื จาก ภาคเี ครอื ขา่ ย