ประวัติธงชาติไทย

ประวตั ิธงชาตไิ ทย ธงชาติไทยมีมาต้ังแต่เม่ือใดไม่ปรากฏแน่ชัด เช่ือกันว่าน่าจะเกิดข้ึนในรัชสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช เพราะปรากฏเร่ืองราวอยู่ในหนังสือจดหมายเหตุของฝรั่งเศส โดยได้กล่าวไว้ว่าเมื่อวันที่ ๓ กันยายน พ.ศ. ๒๒๒๓ เรือรบของฝร่ังเศส ได้น้าเรือเข้ามาถึงปากแม่น้าเจ้าพระยา เพื่อเจริญพระราชไมตรีและการค้า ได้ยิงสลุต (ยิงปืนให้ความเคารพ) ให้แก่สยาม ในการที่เรือรบฝร่ังเศสได้ยิงสลุตให้นั้น ทางป้อมก็ชักธงชาติขึ้น แต่ในห้วง เวลาน้ัน ธงชาติสยามยังไม่มี จึงได้ชักธงชาติฮอลันดาข้ึนแทน แต่ฝรั่งเศสไม่ยอมยิงสลุต เพราะเห็นว่าไม่ใช่ธงของ ชาตสิ ยาม จึงแจง้ ให้ทราบว่า ให้เอาธงฮอลันดาลงเสีย แลว้ ชกั ธงอย่างหน่ึงอย่างใดข้ึนแทน เผอญิ ในสมัยนน้ั ธงสีแดง ถอื เป็นธงที่สยามใชส้ ้าหรบั เปน็ ธงน้าทพั อย่แู ลว้ สยามจงึ นา้ ธงแดงชกั ขึน้ จากนน้ั ฝร่ังเศสจงึ ยิงสลตุ ให้ ดว้ ยเหตุนี้ สยามจงึ ถอื เอาธงสีแดงเปน็ ธงชาติสยาม สมัยกรุงธนบุรีและต้นกรุงรัตนโกสินทร์ ก็ยังคงใช้ธงสีแดงเกล้ียงชักเป็นเคร่ืองหมายประจ้าเรือค้าขายกับ ต่างประเทศอยู่ ต่อมาพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก (รัชกาลที่ ๑) มีพระบรมราชโองการให้ท้ารูป \"จักร\" สขี าวติดไว้กลางธงสีแดงเปน็ เคร่อื งหมายใช้เฉพาะเรือหลวง สว่ นเรือคา้ ขายของราษฎรทวั่ ไปน้ัน ยงั คงใช้ สีแดงเกลย้ี งอยู่ ข้ึนรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระพุทธเลศิ หลา้ นภาลัย (รัชกาลที่ ๒) พระองค์ท่านทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สร้างเรือก้าป่ันของหลวงขึ้น ๒ ล้าเพื่อล่องค้าขายระหว่างสิงคโปร์และมาเก๊า โดยที่เรือหลวงท้ังสองล้า ดังกล่าว จะชักธงแดงตามธรรมเนียมที่ปฏิบัติกันมาตั้งแต่สมัยอยุธยา กระทั่งวันหน่ึงประเทศอังกฤษซ่ึงเป็น เจ้าเมืองสิงคโปร์ได้บอกกับนายเรือหลวงของสยามให้มากราบบังคับทูลพระเจ้ากรุงสยามว่า ...\"เรือเดินทะเล ชาวมลายูที่ค้าขายกับสิงคโปร์ก็ชักธงแดงเหมือนกัน เพราะฉะน้ันจึงขอให้พระเจ้ากรุงสยามใช้ธงอย่างอื่นเสีย เพื่อจะได้จัดการรับรองเรือหลวงได้สะดวกและไม่สับสน\"... พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย จึงทรง พระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ท้ารูปช้างสีขาวยืนพื้นอยู่ในวงจักรสีขาวติดไว้กลางธงแดงอันมีความหมายว่า “พระเจา้ แผ่นดนิ ผมู้ ีชา้ งเผือก” และธงรูปช้างเผือกสีขาวอยู่ในวงจกั รสีขาวนก้ี ็ใชเ้ ฉพาะเรือหลวงเท่าน้นั

รัชกาลพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หวั (รัชกาลท่ี ๔) สยามได้มีการท้าหนังสือสัญญาเปดิ การค้าขายกับ ชาวตะวนั ตกมากข้ึน พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวจึงทรงพระราชดา้ รวิ า่ ธงสีแดงซึ่งเปน็ ธงท่ใี ช้กับเรือ ของสามัญชนชาวสยามน้ัน ซา้ กับประเทศอื่น ยากต่อการแยกแยะ สมควรยกเลิกเสีย และหนั มาใช้ธงอย่างเรือหลวง เป็นธงชาติสยามส้าหรับเรือสามัญชนด้วย แต่โปรดเกล้าให้เอารูปวงจักรสีขาวออกเสีย เพราะเป็นของสูง ซึ่งถือเป็นเครื่องหมายเฉพาะของพระเจ้าแผ่นดินเท่าน้ัน โดยให้คงไว้แต่รูปช้างเผือกอยู่กลางธงแดง แต่ทว่า ใหป้ รับขนาดชา้ งเผือกให้ใหญข่ ้ึน โดยในช่วงแรกเปน็ แบบช้างเผือกยนื พื้น ตอ่ มาปรบั รูปช้างเปน็ แบบชา้ งเผอื กปล่อย โดยในช่วงแรกเป็นแบบชา้ งเผือกยนื พน้ื ตอ่ มาปรับรปู ชา้ งเป็นแบบชา้ งเผือกปลอ่ ย รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลท่ี ๕) กไ็ ดอ้ อกพระราชบัญญัตวิ ่าด้วยแบบอย่างธงสยาม เป็นคร้ังแรก ตรงกับรัตนโกสินทร์ศก ๑๑๐ ต่อมาคือพระราชบัญญัติธงสยาม รัตนโกสินทร์ศก ๑๑๖ และ พระราชบัญญตั ธิ งสยาม รตั นโกสนิ ทร์ศก ๑๑๘ โดยทกุ ฉบับได้ยืนยันถงึ ลกั ษณะของธงชาตสิ ยามเป็นแบบธงพื้น สีแดงตรงกลางเปน็ รปู ช้างเผอื กสขี าวปล่อยหันหน้าเขา้ หาเสา

ภายหลังพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ ๖) ได้ทรงพระราชด้าริว่า เม่ือมองธงชาติซ่ึงใช้อยู่ ในขณะน้ันแต่ไกล จะมีลักษณะไม่ต่างจากธงราชการเท่าไร และรูปช้างที่อยู่กลางธงก็ไม่งดงาม จึงโปรดเกล้าฯ ให้ออกประกาศเพิ่มเติมและแก้ไขพระราชบัญญัติธงรัตนโกสินทร์ศก ๑๒๙ โดยแก้ไขลักษณะธงชาติให้เป็นพ้ืนสีแดง กลายเป็นรูปช้างเผือกทรงเคร่ือง ยืนแท่น หน้าหันเข้าเสา ส้าหรับเป็นธงราชการ ซึ่งถือเป็นธงช้างรูปสุดท้ายของ ธงในสมยั รตั นโกสนิ ทร์ และช่วงท้ายในปีพ.ศ. ๒๔๕๙ ก็ได้มีการยกเลิกการใช้ธงชาติแบบช้างเผือกทรงเคร่ือง ยืนแท่น หน้าหันเข้าเสา เน่ืองจากพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระราชด้าริเปลี่ยนธงช้างเป็นธงแถบสี เพราะทรงเห็น ความล้าบากของราษฎรท่ีต้องส่ังซื้อธงช้างมาจากต่างประเทศ และบางครั้งเม่ือเกิดความสะเพร่าติดธงผิด รูปช้างกลับเอาขาชข้ี ึ้นเป็นที่น่าละอาย ซ่ึงหากเปล่ียนเป็นธงแถบสีแล้ว ราษฎรก็สามารถท้าธงใช้ไดเ้ อง และจะ ชว่ ยขจัดปัญหาการตดิ ผดิ พลาด แต่เนื่องจากธงแดงขาวห้าร้ิว เม่ือดูไม่สง่างาม จึงมีการปรับเปล่ียนแถบตรงกลางซ่ึงเป็นสีแดงให้เป็นสีน้าเงินขาบ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดให้พระยาศรีภูริปรีชา ร่างประกาศแก้แบบธงชาติสยาม และได้ ทรงน้าเร่ืองเข้าที่ประชุมคณะเสนาบดีเพื่อฟังความเห็น ท่ีประชุมลงมติเห็นชอบธงสามสีตามแบบที่คิดข้ึนใหม่ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ตราพระราชบัญญัติธงขึ้นเรียกว่า พระราชบัญญัติธง พระพุทธศักราช ๒๔๖๐ ออกประกาศเมื่อวันท่ี ๒๘ กันยายน พ.ศ. ๒๔๖๐ มีผลบังคับใช้ภายหลัง วนั ออกประกาศในหนังสือราชกิจจานเุ บกษาแล้ว ๓๐ วนั ซึ่งตอ่ มาธงสยามแบบล่าสุดนีถ้ ูกเรียกว่า \"ธงไตรรงค์\"