ทำเนียบภูมิปัญญาท้องถิ่น กศน.ตำบลสี่หมื่น

ทำเนยี บภูมปิ ัญญำท้องถ่ิน เดือนพฤศจิกำยน 2562 กศน.ตำบลสห่ี มื่น ศนู ยก์ ำรศกึ ษำนอกระบบและกำรศึกษำตำมอธั ยำศัยอำเภอดำเนนิ สะดวก สำนักงำนสง่ เสริมกำรศกึ ษำนอกระบบและกำรศึกษำตำมอธั ยำศยั จงั หวัดรำชบุรี สำนกั งำนส่งเสรมิ กำรศกึ ษำนอกระบบและกำรศกึ ษำตำมอธั ยำศยั สำนกั งำนปลัดกระทรวงศกึ ษำธิกำร กระทรวงศกึ ษำธกิ ำร

คำนำ ดว้ ย กศน.ตำบลสหี่ มื่น ได้ดำเนินกำรจัดทำภมู ปิ ัญญำในท้องถิน่ ให้กับประชำชนในพ้ืนท่ตี ำบลสห่ี มน่ื เพ่ือเพิ่มพนู ควำมรู้และทักษะในกำรดำเนินชีวิตแบบพอเพียง สำมำรถเรยี นรู้และฝึกฝนได้ทัง้ จำกกำรศึกษำ ด้วยตนเอง และไดร้ บั กำรถ่ำยทอดจำกผูอ้ ่ืน กำรนำภมู ิปญั ญำมำเผยแพรเ่ พ่ือให้ประชำชนในพ้นื ท่ีได้ นำไปใช้และเรยี นรู้เพื่อเพ่มิ อำชพี และประสบกำรณ์ใหก้ บั ตนเองและครอบครวั ใหม้ กี ำรเจริญเตบิ โตอย่ำง ตอ่ เน่ืองและเก้อื กูลในกำรผลิตซ่ึงกนั และกัน โดยกำรใช้ทรัพยำกรทมี่ ีอยูใ่ ห้เกิดประโยชนแ์ ละไมม่ ีสำรพิษ เช่น ดนิ น้ำ แสงแดดอยำ่ งเหมำะสม เกิดประโยชนส์ ูงสดุ มีควำมสมดลุ ของสภำพแวดลอ้ มอยำ่ งต่อเน่ือง และเกิดผลในกำรเพมิ่ พูนควำมอุดมสมบูรณ์ของทรัพยำกรธรรมชำติด้วย กศน.ตำบลส่ีหมน่ื หวังว่ำเอกสำร เล่มนคี้ งมีประโยชน์ต่อผู้อำ่ นและผู้ปฏบิ ตั งิ ำนต่อไปไมม่ ำกก็นอ้ ย กศน.ตำบลสีห่ มืน่ พฤศจิกำยน 2562

สำรบัญ 2 คำนำ หน้ำ สำรบัญ กศน.ตำบลส่หี ม่ืน 1-2 - ภูมปิ ัญญำกำรสำนตะกร้ำและกระเปำ๋ จำกกำ้ นมะพรำ้ ว : คณุ ปรำณีต ไพศำลนนั ท์ 3-5 - ภมู ิปญั ญำกำรเพำะเลี้ยงเห็ดในโรงเรือน ทำเกษตรแบบผสมผสำน และทำน้ำหมกั ป๋ยุ ชีวภำพ 6-7 แบบเกษตรอนิ ทรยี ์ : คุณยงยทุ ธ์ เขยี วมุ่ย - ภูมปิ ัญญำกำรเพำะเลยี้ งเห็ดในโรงเรอื น และทำนำ้ หมักปยุ๋ ชีวภำพแบบเกษตรอนิ ทรีย์ : คณุ พรทพิ ย์ ปัญญำไว

3 แบบบนั ทึกชุดข้อมูลคลงั ปญั ญำ-ภูมิปญั ญำท้องถ่ิน ตำบลสีห่ มืน่ อำเภอดำเนนิ สะดวก จังหวัดรำชบรุ ี ชอ่ื ภูมิปัญญำ :กำรสำนตะกร้ำและกระเป๋ำจำกก้ำนมะพรำ้ ว (ด้ำนอุตสำหกรรมและหตั ถกรรม) ช่อื นำงปรำณตี นำมสกลุ ไพศำลนันท์ วนั เดอื นปเี กดิ : 29 พฤษภำคม พ.ศ. 2513 ทอี่ ยปู่ จั จุบัน (ที่สำมำรถตดิ ต่อได้) : บำ้ นเลขที่ 65 หมูท่ ่ี 5 ตำบล/แขวง ส่ีหม่ืน อำเภอ/เขต ดำเนนิ สะดวก จังหวัด รำชบุรี รหัสไปรษณีย์ 70130 โทรศัพท์ : 098-7038584 ควำมเปน็ มำของบคุ คลคลังปัญญำ คุณปรำณีต ไพศำลนนั ท์ เปน็ คนอำเภอเมอื งรำชบุรีโดยกำเนิด แต่ปัจจบุ ันแต่งงำนและย้ำยมำอยู่ ตำบลสี่หม่นื อำเภอดำเนินสะดวก จงั หวดั รำชบุรี เปน็ ผมู้ ีควำมสำมำรถทำงด้ำนกำรหัตถกรรมและกำรสอน ด้วย โดยเป็นวทิ ยำกรใหค้ วำมร้แู กค่ รูและนกั เรยี น โดยเริ่มเรียนและจดจำกำรทำกำรสำนตะกร้ำจำก กำ้ นมะพรำ้ วจำกปำ้ ทีร่ ู้จกั ตั้งแตป่ ี 2546 ตอนอำยุ 33 ปี ประมำณ 16 ปี โดยเรม่ิ จำกกำรสำนตะกรำ้ ตำมแบบ ปำ้ ทรี่ ู้จักและหลังจำกนนั้ ก็นำมำแกะลำยด้วยตนเอง และนำมำพัฒนำต่อยอดเปน็ ควำมคดิ ของตนเองโดยกำร ทำเปน็ กระเป๋ำเพื่อเพมิ่ รำยได้ใหก้ บั ตนเอง นกั เรยี น และคนในชมุ ชน ทำใหน้ ักเรียนใชเ้ วลำวำ่ งอยำ่ งเป็น ประโยชน์ หำ่ งไกลยำเสพตดิ และอบำยมุขต่ำงๆ อกี ดว้ ย จุดเดน่ ของภมู ิปญั ญำทอ้ งถนิ่ เปน็ งำนหัตถกรรมที่ทำขึ้นจำกวตั ถดุ ิบในท้องทท่ี ี่ไม่ใชแ้ ลว้ นำมำสร้ำงรำยได้ให้ตนเองและคนใน ชมุ ชนและสำมำรถสร้ำงรำยไดใ้ ห้กับนักเรยี น และเปน็ กำรส่งเสริมใหน้ กั เรียนใช้เวลำวำ่ งใหเ้ ปน็ ประโยชน์ และให้เด็กหำ่ งไกลจำกยำเสพติด มีควำมสวยงำมและสำมำรถใช้ประโยชน์ เช่น ใส่ขนั ขำ้ วไปทำบญุ ทว่ี ัด ใส่ ของใชจ้ ำเปน็ ไดอ้ ีกด้วย วัตถดุ ิบท่ีใชป้ ระโยชน์ในผลิตภัณฑ์ทเ่ี กดิ จำกภูมปิ ัญญำ ซง่ึ พน้ื ทอ่ี ื่นไมม่ ี ไดแ้ ก่ ก้ำนมะพร้ำว , เชอื กพลำสตกิ , ไมไ้ ผ่ , ใบตอง , ผักตบชวำ , หวำย , น้ำมนั วำนิช รำยละเอียดของภมู ิปญั ญำท้องถน่ิ รูปแบบในกำรถ่ำยทอดควำมรู้ ดำ้ นกำรใหค้ วำมรู้ ฝึกปฏบิ ัตดิ ้วยวัสดจุ ริง ประโยชนท์ ีไ่ ดจ้ ำกภมู ปิ ัญญำคือ สำมำรถนำไปปฏิบัตจิ รงิ สรำ้ งรำยได้ให้กับผ้เู รียน และทำให้ผู้เรยี นหำ่ งไกลยำเสพตดิ ได้อีกด้วย รปู แบบและลกั ษณะกำรถำ่ ยทอด กำรประชำสัมพนั ธ์ เผยแพรภ่ ูมิปัญญำท้องถน่ิ -เคยเผยแพรเ่ ฉพำะในชุมชน

4 ลกั ษณะของภมู ิปญั ญำทอ้ งถิ่น กำรพัฒนำต่อยอดภมู ปิ ัญญำใหเ้ ป็นนวัตกรรม คณุ คำ่ (มูลค่ำ) และควำม ภำคภมู ิใจ ภูมิปัญญำทอ้ งถ่ินทไ่ี ด้พัฒนำและต่อยอด แบบเดมิ คอื เปน็ ตะกร้ำท่ีทำจำกกำ้ นมะพรำ้ ว มกี ำรทำเป็นกำรสำนลวดลำยพ้ืนๆไม่มีกำรตกแต่งทำสีใดๆ กำรพฒั นำต่อยอดคือ นำก้ำนมะพร้ำวมำดัดแปลงมกี ำรสำนเปน็ ลวดลำยแบบใหม่และทำน้ำมนั วำนิช นอกจำกนี้ยงั นำมำทำ เปน็ กระเปำ๋ แลว้ พน่ สตี กแต่งเพ่อื ควำมสวยงำมและนำมำขำยเพมิ่ มลู ค่ำ รปู ภำพเจ้ำของภูมิปัญญำ คณุ ปรำณีต ไพศำลนันท์ (เจ้ำของภมู ปิ ญั ญำกำรสำนตะกร้ำและกระเปำ๋ จำกก้ำนมะพร้ำว) รปู ภำพภูมิปัญญำ ภำพตะกรำ้ ที่กำลังสำน ภำพผลติ ภณั ฑท์ ส่ี ำเร็จแลว้

5 ชื่อภมู ิปญั ญำ : กำรเพำะเลี้ยงเหด็ ในโรงเรือน ทำเกษตรแบบผสมผสำน และทำน้ำหมกั ป๋ยุ ชีวภำพแบบ เกษตรอินทรีย์ (ดำ้ นเกษตรกรรม) ชือ่ นำยยงยุทธ์ นำมสกลุ เขียวมุ่ย วันเดอื นปเี กดิ : 14 เมษำยน พ.ศ. 2506 ที่อยูป่ จั จบุ นั (ท่สี ำมำรถตดิ ต่อได้) : บำ้ นเลขท่ี 180 หมู่ที่ 5 ตำบล/แขวง ส่ีหมืน่ อำเภอ/เขต ดำเนนิ สะดวก จังหวัด รำชบุรี รหสั ไปรษณีย์ 70130 โทรศัพท์ 0824942554 โทรสำร - Line ID 0640728075 ควำมเปน็ มำของบคุ คลคลังปัญญำ คณุ ยงยทุ ธ์ เขียวมยุ่ เปน็ คนอำเภอดำเนินสะดวกโดยกำเนิด อยตู่ ำบลสี่หมืน่ อำเภอดำเนินสะดวก จงั หวดั รำชบุรี เปน็ ผ้มู คี วำมสำมำรถทำงด้ำนกำรเกษตรกรรม โดยเพำะเลี้ยงเหด็ เองในโรงเรอื นและทำ เกษตรแบบผสมผสำนและทำนำ้ หมักป๋ยุ ชีวภำพแบบเกษตรอนิ ทรีย์ เพำะเลยี้ งเหด็ ในโรงเรอื น เกษตร พอเพียงและหมักป๋ยุ แบบเกษตรอินทรีย์ โดยกำรปลูกผกั สวนครวั ไวก้ ินเอง เพ่ือลดคำ่ ใชจ้ ่ำยใน ชวี ิตประจำวัน และยังสำมำรถเกบ็ ผกั สวนครวั มำขำยสร้ำงรำยได้ใหก้ ับครอบครัวได้ เห็ดทีเ่ พำะเลยี้ งเองมี 3 สำยพันธ์ ไดแ้ ก่ เห็ดภูฏำน เหด็ นำงรมฮังกำรี เหด็ เปำ๋ ฮื้อญป่ี ุน่ จดุ เดน่ ของภูมปิ ญั ญำท้องถน่ิ ทำให้มอี ำชีพที่ม่ันคง สำมำรถสง่ เสริมอำชพี เป็นกำรลดต้นทนุ กำรผลติ เพรำะมีกำรทำเช้ือเห็ดเอง ซงึ่ สำมำรถลดคำ่ ใช้จ่ำยได้ ไมต่ ้องส่งั ซื้อจำกทอ่ี ่ืน นอกจำกน้ียังมกี ำรหมักป๋ยุ แบบเกษตรอินทรียใ์ ชเ้ องเพอื่ ลด ต้นทนุ ในกำรซอ้ื ยำฆำ่ แมลง สำมำรถนำผลติ ภัณฑใ์ นชมุ ชนมำหมักเปน็ ปุ๋ยเพื่อลดคำ่ ใช้จำ่ ยได้ วัตถุดิบทใี่ ช้ประโยชน์ในผลติ ภณั ฑท์ เี่ กดิ จำกภมู ปิ ัญญำ ซ่ึงพ้นื ทีอ่ ่นื ไม่มี ไดแ้ ก่ (วัตถดุ บิ ทน่ี ำมำใชใ้ นกำรทำเชื้อเห็ด) ขเี้ ล่ือย , รำ , ปนู ขำว , ดเี กลอื , ปุย๋ ยูเรยี , อำหำรเสริม (วตั ถุดบิ ทนี่ ำมำใชใ้ นกำรนำ้ หมกั ปุ๋ยชวี ภำพ) พริก ยำสูบ โดยกำรนำ กลว้ ย มะละกอ ฟักทอง นำมำสับหยำบ และหมักกับกำกนำ้ ตำล และ สำรเรง่ ภด.2 เพือ่ นำมำใช้เพิ่มประสทิ ธิภำพของเหด็ และเรง่ กำรเจริญเตบิ โต ของพชื ผล และนำพืชผักในท้องถ่ินที่เหลอื ทงิ้ แล้วนำมำหมักเปน็ นำ้ ป๋ยุ ชีวภำพเพื่อใชใ้ นกำรกำจดั ศัตรูพืช โดยไม่ต้องใช้ยำฆำ่ แมลง รำยละเอียดของภูมปิ ญั ญำท้องถ่นิ - รปู แบบในกำรใหค้ วำมรู้ ฝึกปฏบิ ัตจิ รงิ ในพน้ื ท่ีจรงิ ประโยชนท์ ไ่ี ดจ้ ำกภมู ปิ ัญญำคือสำมำรถนำไปปฏบิ ตั ิ ไดจ้ รงิ รปู แบบและลกั ษณะกำรถ่ำยทอด กำรประชำสัมพนั ธ์ เผยแพร่ภูมปิ ัญญำท้องถน่ิ - ยังไมเ่ คยมกี ำรเผยแพร/่ ใชเ้ ฉพำะบคุ คล

6 ลกั ษณะของภมู ปิ ญั ญำทอ้ งถิ่น กำรพฒั นำต่อยอดภมู ิปัญญำใหเ้ ป็นนวตั กรรม คณุ ค่ำ(มูลค่ำ) และควำม ภำคภูมใิ จ ภมู ปิ ญั ญำท้องถน่ิ ท่ีได้พัฒนำและตอ่ ยอด แบบเดมิ คือ - ซือ้ กอ้ นเชือ้ เห็ดมำเอง กำรพัฒนำต่อยอดคือ - ทำเชื้อเหด็ และก้อนใช้เอง โดยกำรผสมและทบุ ก้อนเชื้อเหด็ เอง อบเชื้อเหด็ ใส่แกลบ ใสเ่ ช้อื ลงไปเอง ช่วย ลดตน้ ทนุ ในกำรซอื้ กอ้ นเห็ด รูปภำพเจำ้ ของภูมปิ ญั ญำ คุณยงยุทธ์ เขยี วมุ่ย (เจำ้ ของภมู ปิ ญั ญำกำรเพำะเลย้ี งเห็ดในโรงเรือน ทำเกษตรแบบผสมผสำน และทำน้ำหมกั ปุย๋ ชวี ภำพแบบ เกษตรอนิ ทรีย์) รูปภำพภูมิปญั ญำ ทำเกษตรแบบผสมผสำน เพำะเช้อื เหด็ เอง

7 เชื้อเห็ดทสี่ มบูรณ์แล้วพร้อมเพำะ น้ำหมักปุ๋ยชวี ภำพแบบเกษตรอินทรยี ์

8 ชื่อภมู ปิ ญั ญำ : กำรเพำะเลี้ยงเห็ดในโรงเรือน และกำรทำน้ำหมกั ปุ๋ยชวี ภำพแบบเกษตรอินทรยี ์ ชอื่ นำงพรทิพย์ นำมสกลุ ปัญญำไว วันเดือนปีเกิด : 9 มกรำคม พ.ศ. 2502 ทอ่ี ยปู่ จั จุบนั (ท่ีสำมำรถติดต่อได)้ : บ้ำนเลขที่ 59 หมู่ท่ี 5 ตำบล/แขวง สหี่ มนื่ อำเภอ/เขต ดำเนนิ สะดวก จังหวดั รำชบุรี รหสั ไปรษณีย์ 70130 โทรศพั ท์ 0640728075 โทรสำร - Line ID 0640728075 ควำมเป็นมำของบุคคลคลงั ปัญญำ คุณพรทพิ ย์ ปญั ญำไว เปน็ คนอำเภอดำเนินสะดวกโดยกำเนิด อยตู่ ำบลส่หี มืน่ อำเภอดำเนินสะดวก จังหวัดรำชบรุ ี เป็นผู้มคี วำมสำมำรถทำงด้ำนกำรเกษตรกรรม โดยเพำะเล้ียงเหด็ เองในโรงเรือนและทำน้ำ หมกั ป๋ยุ ชวี ภำพแบบเกษตรอินทรีย์ เพำะเลีย้ งเหด็ ในโรงเรือน และหมกั ปุ๋ยแบบเกษตรอินทรยี ์ เพรำะกำร เพำะเล้ยี งเหด็ เป็นภูมิปญั ญำท้องถ่นิ ดัง้ เดิมไดร้ ับกำรถ่ำยทอดมำจำกรนุ่ บรรพบุรุษ แบบเดมิ คือ ซื้อกอ้ นมำ จำกที่อ่นื แบบใหม่ คือ ทำเช้ือเห็ดและก้อนใช้เอง โดยกำรผสมและทุบกอ้ นเชอื้ เห็ดเอง อบเช้ือเห็ด ใสแ่ กลบ ใส่เช้อื ลงไป และนอกจำกน้ยี ังมกี ำรหมกั ปุ๋ยแบบเกษตรอินทรยี ์ เพ่ือลดตน้ ทุนในกำรซ้ือยำฆำ่ แมลง และไม่ เปน็ อันตรำยตอ่ สขุ ภำพดว้ ย เหด็ ท่ีเพำะเลี้ยงในโรงเรือน คือ เห็ดหหู นู จดุ เดน่ ของภูมิปญั ญำท้องถน่ิ ทำให้มีอำชพี ที่ม่ันคง สำมำรถส่งเสรมิ อำชีพ เป็นกำรลดต้นทุนกำรผลิต เพรำะมีกำรทำเช้ือเห็ดเอง ซงึ่ สำมำรถลดคำ่ ใชจ้ ำ่ ยได้ ไม่ตอ้ งส่ังซอ้ื จำกท่อี น่ื นอกจำกน้ียังมีกำรหมักป๋ยุ แบบเกษตรอินทรยี ใ์ ช้เองเพอ่ื ลด ตน้ ทนุ ในกำรซอื้ ยำฆำ่ แมลง สำมำรถนำผลิตภัณฑใ์ นชุมชนมำหมกั เปน็ ป๋ยุ เพื่อลดคำ่ ใช้จ่ำยได้ วตั ถุดบิ ท่ใี ชป้ ระโยชนใ์ นผลติ ภัณฑ์ท่เี กดิ จำกภมู ปิ ัญญำ ซงึ่ พืน้ ที่อื่นไม่มี ได้แก่ (วตั ถดุ ิบที่นำมำใชใ้ นกำรทำเชอ้ื เห็ด) ขเี้ ล่ือย , รำ , ปูนขำว , ดเี กลอื , ปุย๋ ยเู รีย , อำหำรเสรมิ (วัตถดุ บิ ทนี่ ำมำใชใ้ นกำรน้ำหมกั ป๋ยุ ชีวภำพ) กะปิ , นำ้ ปลำ , ชูรส , หอมแดง , ไขไ่ ก่ , น้ำ นำมำผสมกันและ ตำกแดดท้งิ ให้นำ้ เป็นสีแดงออกมว่ งจึงจะสำมำรถนำมำใช้ได้ รำยละเอียดของภมู ปิ ญั ญำท้องถ่นิ

9 - รูปแบบในกำรให้ควำมรู้ ฝึกปฏิบตั จิ ริงในพ้ืนท่ีจริง ประโยชน์ทไี่ ด้จำกภูมิปัญญำคือสำมำรถนำไปปฏิบัติ ไดจ้ ริง รูปแบบและลักษณะกำรถ่ำยทอด กำรประชำสัมพนั ธ์ เผยแพร่ภมู ิปัญญำทอ้ งถิ่น - ยงั ไมเ่ คยมีกำรเผยแพร่/ใชเ้ ฉพำะบคุ คล ลักษณะของภูมิปัญญำท้องถ่ิน กำรพฒั นำต่อยอดภูมปิ ัญญำใหเ้ ป็นนวัตกรรม คุณคำ่ (มลู ค่ำ) และควำม ภำคภูมิใจ ภูมปิ ญั ญำทอ้ งถิน่ ท่ีได้พัฒนำและตอ่ ยอด แบบเดิมคือ ซอ้ื กอ้ นเชื้อเห็ดมำเอง กำรพฒั นำตอ่ ยอดคือ ทำเชื้อเหด็ และกอ้ นใช้เอง โดยกำรผสมและทบุ ก้อนเชอื้ เห็ดเอง อบเชือ้ เหด็ ใส่แกลบ ใส่เช้ือลงไปเอง ชว่ ยลดตน้ ทุนในกำรซือ้ ก้อนเห็ด รปู ภำพเจำ้ ของภมู ิปัญญำ นำงพรทพิ ย์ ปญั ญำไว (เจ้ำของภมู ิปญั ญำกำรเพำะเลย้ี งเหด็ ในโรงเรือน และทำน้ำหมักป๋ยุ ชีวภำพแบบเกษตรอินทรยี )์

10 ทีป่ รกึ ษำ คณะผูจ้ ดั ทำ นำยทวสี ิทธ์ิ แซมเพชร นำงสำวจติ รำ ถนั อำบ ผอ.กศน.อำเภอดำเนนิ สะดวก นำงเอื้องทิพย์ แสงรุง่ เรือง ครูชำนำญกำร นำงอัญชัน จันทรพ์ ูล ครชู ำนำญกำร รำ่ ง/เรียบเรียงและจัดพมิ พ์ ครูชำนำญกำร นำงสำวสณุ ี คำเลิศ ครกู ศน.ตำบลสี่หมืน่