ทำเนียบภูมิปัญญาท้องถิ่น กศน.ตำบลปากท่อ

ทำเนยี บภูมิปญั ญำท้องถน่ิ ตำบลปำกทอ่ อำเภอปำกท่อ จังหวดั รำชบรุ ี ประจำเดอื น พฤศจกิ ำยน ๒๕๖๒ ศูนย์กำรศึกษำนอกระบบและกำรศกึ ษำตำมอธั ยำศยั อำเภอปำกทอ่ สำนักงำนส่งเสริมกำรศึกษำนอกระบบและกำรศกึ ษำตำมอัธยำศัยจังหวดั รำชบรุ ี สำนักงำนส่งเสริมกำรศกึ ษำนอกระบบและกำรศกึ ษำตำมอธั ยำศัย สำนักงำนปลัดกระทรวงศึกษำธกิ ำร กระทรวงศกึ ษำธกิ ำร

คำนำ ด้วย กศน.ตำบลปำกท่อ ได้ดำเนินกำรจัดทำภูมิปัญญำในท้องถิ่น ให้กับประชำชนในพ้ืนท่ี ตำบลปำกท่อ เพ่ือเพ่ิมพูนควำมรู้และทักษะในกำรดำเนินชีวิตแบบพอเพียง สำมำรถเรียนรู้และฝึกฝนได้ท้ัง จำกกำรศึกษำด้วยตนเอง และได้รับกำรถ่ำยทอดจำกผู้อื่น กำรนำภูมิปัญญำมำเผยแพร่เพื่อให้ประชำชนใน พน้ื ทีไ่ ด้นำไปใชแ้ ละเรียนรเู้ พือ่ เพมิ่ อำชพี และประสบกำรณ์ให้กับตนเองและครอบครัว ให้มีกำรเจริญเติบโต อย่ำงต่อเน่ืองและเกื้อกูลในกำรผลิตซึ่งกันและกัน โดยกำรใช้ทรัพยำกรท่ีมีอยู่ให้เกิดประโยชน์และไม่มี สำรพิษเช่น น้ำ ดิน แสงแดดอย่ำงเหมำะสม เกิดประโยชน์สูงสุด มีควำมสมดุล ของสภำพแวดล้อมอย่ำง ต่อเน่ือง และเกิดผลในกำรเพม่ิ พนู ควำมอดุ มสมบรู ณ์ของทรัพยำกรธรรมชำติด้วย กศน.ตำบลปำกท่อหวังว่ำ เอกสำรเลม่ น้คี งมีประโยชน์ต่อผู้อ่ำนและผูป้ ฏิบัติงำนต่อไป กศน.ตำบลปำกท่อ พฤศจิกำยน 2562

สำรบัญ หนำ้ คำนำ 1 สำรบัญ 4 กศน.ตำบลปำกทอ่ 7 10 - ภมู ิปญั ญำทอ้ งถ่นิ นำงสำวสนิ อรุณ สำอำงทิพย์ - ภูมปิ ญั ญำทอ้ งถิน่ นำยย่งเตก็ เพิ่มสวัสด์ิชัย - ภูมิปญั ญำทอ้ งถิ่น นำยพรชยั วณิชยธ์ ิตกิ ำล คณะผู้จัดทำ

1 แบบบันทกึ ชุดข้อมลู คลังปญั ญำ-ภมู ิปญั ญำท้องถนิ่ ตำบลปำกท่อ อำเภอปำกท่อ จังหวัดรำชบรุ ี ชอ่ื ภมู ิปัญญำ กำรทำอำหำร-ขนม ชอื่ นำงสำวสินอรณุ นำมสกลุ สำอำงทิพย์ วนั เดอื นปเี กดิ 10 สงิ หำคม พ.ศ. 2512 ที่อยู่ปัจจบุ ัน (ทีส่ ำมำรถติดต่อได้) บ้ำนเลขท่ี หมู่ท่ี 376/3 หมู่ที่ 1 ตำบลปำกท่อ อำเภอปำกท่อ จงั หวดั รำชบรุ ี รหสั ไปรษณยี ์ 70140 โทรศัพท์ : 084-5879213 line ID : 084-5879213 Facebook : สนิ อรณุ สำอำงทิพย์ ควำมเป็นมำของบคุ คลคลงั ปัญญำ กำรทำอำหำร-ขนม เริ่มต้นกำรทำตั้งแต่ 2538 จนถึงปัจจุบัน เน่ืองจำกท่ีบ้ำนประกอบอำชีพ คำ้ ขำยมำนำน แตด่ ้วยเป็นคนชอบเรียนรู้ และสนใจในเร่ืองของกำรทำอำหำร-ขนมอยู่แล้ว เมื่อมีโอกำส ท่เี กยี่ วกบั กำรทำอำหำรจะอำสำที่จะช่วยเหลือคนในชุมชน อีกท้ังเป็นวิทยำกรสอนทำอำหำร-ขนมทั่วไป และนำประสบกำรณ์ตำ่ ง ๆ ในกำรทำอำหำร-ขนม มำสร้ำงเปน็ อำชีพให้กบั ตนเอง และคนในชุมชน ให้มี รำยได้ในกำรประกอบอำชพี จดุ เดน่ ของภูมิปัญญำท้องถ่ิน มีควำมคิดริเร่ิมสร้ำงสรรค์ในกำรประยุกต์ทำอำหำร-ขนม สำมำรถนำวัตถุดิบในท้องถิ่นมำแปรรูป ผลผลิตได้หลำยอย่ำง และมีควำมชอบในกำรทำขนมไทย เช่นข้ำวต้มมัด และกล้วยเชื่อม กล้วยบวชชี และ อำหำรตำ่ งๆ ท่ีคนในชุมชนชอบรบั ประทำน วัตถดุ บิ ทีใ่ ช้ประโยชน์ในผลิตภณั ฑท์ ่เี กิดจำกภูมปิ ัญญำ ซึ่งพ้ืนทอ่ี ่ืนไม่มี - กำรนำวสั ดุทม่ี ใี นชุมชนมำใช้ รำยละเอยี ดของภมู ิปัญญำท้องถนิ่ - รปู แบบในกำรถำ่ ยทอดควำมรู้ ดำ้ นกำรศึกษำดูงำน ฝึกปฏิบตั ิในพ้ืนทจ่ี รงิ ประโยชนท์ ี่ได้ จำกภูมปิ ญั ญำคอื สำมำรถนำไปปฏิบัตจิ ริงได้ รปู แบบและลกั ษณะกำรถำ่ ยทอด กำรประชำสัมพันธ์ เผยแพรภ่ มู ิปญั ญำทอ้ งถน่ิ ยังไมเ่ คยมีกำรเผยแพร่/ใชเ้ ฉพำะบุคคล เคยเผยแพรเ่ ฉพำะในชุมชน มีกำรเผยแพร่ผ่ำนสอื่ มวลชนและส่ืออื่นอย่ำงแพรห่ ลำย มกี ำรดงู ำนจำกบุคคลภำยนอก จำนวน ........ ครั้ง จำนวน........คน มกี ำรนำไปใช้ อนื่ ๆ (ระบุ) ลักษณะของภมู ิปัญญำทอ้ งถ่ิน กำรพฒั นำตอ่ ยอดภมู ิปญั ญำใหเ้ ป็นนวตั กรรม คณุ คำ่ (มลู คำ่ ) และ ควำมภำคภมู ิใจ ภูมิปัญญำท้องถ่ิน/นวตั กรรมทีค่ ดิ ค้นขึ้นมำใหม่ ภูมิปญั ญำท้องถ่ินดัง้ เดิมได้รบั กำรถ่ำยทอดมำจำก ภมู ปิ ัญญำทอ้ งถ่ินท่ีได้พฒั นำและต่อยอด

2 แบบเดิม คอื เคยประกอบอำชีพคำ้ ขำยเกยี่ วกับอำหำรคำว และขนม กำรพัฒนำต่อยอดคือ มีควำมคิดสรำ้ งสรรค์ในกำรนำมำประกอบอำชีพ ด้วยกำรทำขนมไทยและนำวัตถุดิบ ทมี่ อี ยใู่ นชุมชนมำประกอบอำชีพ และหำช่องทำงในกำรจำหน่ำยเพื่อใหไ้ ดย้ อดขำยเพิม่ ข้นึ รปู ภำพเจำ้ ของภมู ิปญั ญำ นำงสำวสินอรุณ สำอำงทพิ ย์ (เจ้ำของภมู ิปญั ญำ กำรทำอำหำร ขนม)

3 รูปภำพภูมปิ ญั ญำ เปน็ วทิ ยำกรสอนอำหำร และขนมใหก้ บั หนว่ ยงำนตำ่ งๆ

4 แบบบนั ทกึ ชุดข้อมูลคลงั ปัญญำ-ภูมิปัญญำท้องถน่ิ ตำบลปำกท่อ อำเภอปำกท่อ จงั หวดั รำชบุรี ช่ือภูมิปัญญำ กำรทำอิฐประสำน ชื่อ นำยย่งเตก็ นำมสกุล เพิ่มสวสั ดชิ์ ัย วันเดือนปเี กดิ 14 สงิ หำคม พ.ศ.2492 ทอี่ ยู่ปจั จบุ ัน (ทีส่ ำมำรถติดต่อได้) บ้ำนเลขท่ี 432/1 หมทู ี่ 1 ตำบล ปำกท่อ อำเภอ ปำกท่อ จงั หวัด รำชบรุ ี รหสั ไปรษณยี ์ 70140 โทรศัพท์ 086-1641018 ควำมเปน็ มำของบุคคลคลังปญั ญำ นำยย่งเต็ก เพ่มิ สวสั ด์ิชยั ไดท้ ำอิฐประสำน เร่มิ ต้นกำรทำตง้ั แต่ พ.ศ. 2549 จนถงึ ปัจจุบัน เนอ่ื งจำกเคยไปเปน็ ลกู จ้ำงมำ มีควำมรแู้ ละประสบกำรณใ์ นกำรทำอฐิ ประสำน ตอ่ มำมงี บประมำณทำง พัฒนำชมุ ชน ให้ก่อตั้งกล่มุ วสิ ำหกิจชุมชน เพอ่ื สร้ำงรำยได้ใหก้ บั ชมุ ชนตำบลปำกทอ่ อิฐประสำนเป็นท่ี นยิ มนำไปตกแต่งบ้ำน เพื่อใหเ้ กิดควำมสวยงำม จึงเป็นที่ต้องกำรของตลำดจำนวนมำก จุดเด่นของภมู ปิ ัญญำท้องถิ่น - เป็นตวั อย่ำงในกำรสร้ำงรำยได้ใหก้ ับคนในชุมชน - เปน็ แหลง่ เรยี นรู้ ในชมุ ชน สำมำรถเข้ำไปเรยี นรู้ได้ วัตถุดิบท่ีใชป้ ระโยชนใ์ นผลติ ภัณฑท์ ีเ่ กิดจำกภูมิปญั ญำ ซ่ึงพ้นื ท่ีอน่ื ไม่มี - กำรนำดนิ ที่มีอยู่ในชุมชนมำใช้ในกำรทำอฐิ ประสำน รปู แบบและลกั ษณะกำรถ่ำยทอด กำรประชำสมั พนั ธ์ เผยแพร่ภูมิปญั ญำทอ้ งถิ่น มีกำรเผยแพรผ่ ำ่ นสอ่ื มวลชนและสอ่ื อนื่ อยำ่ งแพรห่ ลำย มีกำรดงู ำนจำกบุคคลภำยนอก จำนวน ........ ครง้ั จำนวน........คน มกี ำรนำไปใช้ อนื่ ๆ (ระบุ) ลกั ษณะของภมู ิปญั ญำท้องถ่ิน กำรพัฒนำต่อยอดภมู ปิ ญั ญำให้เปน็ นวตั กรรม คณุ ค่ำ (มูลค่ำ) และควำมภำคภมู ิใจ ภมู ิปญั ญำท้องถิ่น/นวัตกรรมทค่ี ดิ คน้ ขึ้นมำใหม่ ภูมปิ ญั ญำท้องถิ่นด้งั เดมิ ได้รบั กำรถำ่ ยทอดมำจำก ภูมปิ ัญญำทอ้ งถ่ินท่ไี ด้พฒั นำและต่อยอด

5 แบบเดมิ กำรทำลวดลำยธรรมดำ กำรพัฒนำต่อยอด กำรทำอิฐประสำน ปัจจุบันอิฐประสำนเป็นที่นิยมเป็นอย่ำงมำก จึงมีแนวควำมคิดใน กำรทำลวดลำย และแบบต่ำงๆ เพือ่ นำมำจัดสถำนที่เพ่ือให้เกิดควำมสวยงำม จึงมีคนมำสนใจซื้อไปเป็น จำนวนมำก ซ่งึ เป็นกำรสรำ้ งรำยได้ให้กบั คนในชุมชนเปน็ อย่ำงดี รปู ภำพเจำ้ ของภมู ปิ ัญญำ นำยย่งเต็ก เพิ่มสวัสดิช์ ยั (เจำ้ ของภมู ิปัญญำ กำรทำอฐิ ประสำน)

6 รปู ภำพภูมิปญั ญำ การนาวสั ดทุ ใี่ ชใ้ นการทาอิฐประสาน มาผสมเพือ่ อดั ใหเ้ ป็นกอ้ น และนามาผงึ่ ตากแดดใหแ้ หง้

7 แบบบันทกึ ชดุ ข้อมูลคลงั ปญั ญำ-ภมู ปิ ญั ญำท้องถ่นิ ตำบลปำกท่อ อำเภอปำกท่อ จงั หวดั รำชบรุ ี ชอ่ื ภมู ิปัญญำ กำรทำนำ้ หมักชวี ภำพจำกผกั ตบชวำ ชอื่ นำยพรชัย นำมสกุล วณิชย์ธติ กิ ำล วันเดอื นปเี กดิ 7 สิงหำคม พ.ศ.2493 ท่ีอยู่ปจั จุบัน (ทสี่ ำมำรถติดต่อได)้ บ้ำนเลขที่ 165 หมูที่ 3 ตำบล ปำกท่อ อำเภอ ปำกทอ่ จงั หวัด รำชบุรี รหสั ไปรษณยี ์ 70140 โทรศพั ท์ 081-8561892 line ID : 081-8561892 Facebook : ตำเกำ๊ รมิ คลอง ควำมเป็นมำของบุคคลคลงั ปญั ญำ นำยพรชยั วณิชย์ธติ กิ ำล เดิมทีบ่ ำ้ นเคยประกอบอำชพี หมกั ดองผกั ขำยในตลำดปำกท่อ ต่อมำได้มี ควำมคิดว่ำวัชพืช (ผักตบชวำ) ท่ีมีอยู่ในชุมชนคนริมคลองปำกท่อมีอยู่เป็นจำนวนมำก และสร้ำงปัญหำ ให้กับชมุ ชนท่ีอยรู่ มิ คลองปำกท่อ จงึ ได้นำควำมรู้ที่มีอยู่เก่ียวกับกำรหมักนำมำปรับใช้ในกำรนำผักตบชวำมำ ทำเป็นน้ำหมักชีวภำพจำกผักตบชวำ โดยมีคนในชุมชนริมคลองปำกท่อ ร่วมกันนำผักตบชวำที่มีอยู่เป็น จำนวนมำก นำมำทำน้ำหมักชีวภำพจำกผักตบชวำเพ่ือนำมำใช้ให้เกิดประโยชน์ และได้มีขยำยผลให้ควำมรู้ กับคนในชมุ ชน โดยเปน็ วทิ ยำกรใหค้ วำมรกู้ ับหนว่ ยงำนต่ำงๆ ทสี่ นใจ จดุ เด่นของภมู ปิ ัญญำท้องถ่ิน - เป็นแหลง่ ศกึ ษำดงู ำนสำหรับกำรเรยี นรู้กำรใช้ปุ๋ยธรรมชำติ วตั ถดุ ิบทใี่ ช้ประโยชนใ์ นผลติ ภณั ฑ์ทีเ่ กดิ จำกภูมปิ ญั ญำ ซึ่งพน้ื ทอี่ ่นื ไม่มี - กำรนำผักตบชวำ มำทำเป็นปุย๋ หมักชีวภำพ รำยละเอยี ดของภมู ปิ ัญญำท้องถิน่ - รปู แบบในกำรถ่ำยทอดควำมรู้ ดำ้ นกำรศกึ ษำดงู ำน ฝกึ ปฏิบตั ิในพ้นื ที่จริงประโยชน์ทไี่ ดจ้ ำก ภมู ปิ ญั ญำคือสำมำรถนำไปปฏิบัตจิ รงิ ได้ รปู แบบและลกั ษณะกำรถ่ำยทอด กำรประชำสมั พนั ธ์ เผยแพรภ่ ูมิปญั ญำท้องถ่ิน ยังไม่เคยมีกำรเผยแพร่/ใช้เฉพำะบุคคล เคยเผยแพรเ่ ฉพำะในชมุ ชน มีกำรเผยแพรผ่ ่ำนสื่อมวลชนและสอ่ื อนื่ อยำ่ งแพร่หลำย มีกำรดงู ำนจำกบุคคลภำยนอก จำนวน ........ ครั้ง จำนวน........คน มีกำรนำไปใช้ อ่นื ๆ (ระบุ) ลักษณะของภูมิปญั ญำท้องถ่ิน กำรพัฒนำต่อยอดภูมปิ ญั ญำใหเ้ ป็นนวัตกรรม คณุ คำ่ (มลู ค่ำ) และ ควำมภำคภูมิใจ ภมู ปิ ัญญำท้องถ่ิน/นวตั กรรมท่ีคดิ คน้ ขึ้นมำใหม่ ภมู ปิ ัญญำท้องถิ่นดงั้ เดมิ ได้รบั กำรถ่ำยทอดมำจำก ภมู ิปญั ญำท้องถิ่นท่ีได้พฒั นำและต่อยอด

8 แบบเดมิ กำรทำน้ำหมักท่ัวไปจำกเศษอำหำรที่เหลือใช้ กำรพัฒนำต่อยอด มีกำรนำผกั ตบชวำท่ีมอี ยู่ในคลอง และเป็นปญั หำทำงกำรจรำจรทำงนำ้ โดยนำมำหมกั เปน็ น้ำหมกั จำกตบชวำ เพ่ือนำมำใชป้ ระโยชน์ในชีวิตประจำวัน รูปภำพเจ้ำของภมู ิปัญญำ นำยพรชยั วณิชยธ์ ติ กิ ำล (เจ้ำของภูมปิ ญั ญำ กำรทำน้ำหมักจำกผักตบชวำ)

9 รปู ภำพภมู ิปญั ญำ นำผักตบชวำ มำหั่นให้เปน็ ช้ินเล็ก แลว้ นำมำหมัก ตำมเวลำทกี่ ำหนดไว้ จะ ได้น้ำหมกั ท่ีนำมำใชป้ ระโยชน์ เชน่ รดน้ำตน้ ไม้ ทำควำมสะอำดหอ้ งน้ำ

ท่ปี รึกษำ คณะผจู้ ัดทำ นำงสำวดำรตั น์ กำญจนำภำ นำงสำวชำลนิ ี ดำรำ ผู้อำนวยกำรสำนกั งำน กศน. จงั หวัดรำชบรุ ี ครู รักษำในตำแหน่ง ผอ.กศน.อำเภอปำกท่อ รำ่ ง/เรยี บเรียงและจัดพิมพ์ ครู กศน.ตำบลปำกท่อ นำงจรัญญำ กิมสร้ำง