E-book

คำนำ ส่ือกำรเรียนกำรสอนเล่มนี้จัดทำข้ึนมำเพื่อใช้ในกำรเรียนวิชำพระพุทธศำสนำและเพื่อใช้ในกำรศึกษำเร่ืองรำวพระมหำชนกชำดกสำหรับผู้ที่สนใจ หนังสือเล่มนี้ทำให้เขำ้ ใจเนือ้ หำไดง้ ่ำยขึน้ และสำมำรถศึกษำด้วยเวลำที่รวดเร็วกว่ำปกติ สำมำรถส่ือเรื่องรำวพระมหำชนกชำดกได้ครบสมบูรณ์ หำกทำงคณะผู้จัดทำ ผิดพลำดประกำรใดหรือไม่มีควำมรอบคอบตรงจุดไหน ทำงคณะผจู้ ัดทำขออภัยมำ ณ ทีน่ ี้ดว้ ย

สำรบญั หนำ้ 1เรื่อง-ท่ีมำของพระมหำชนก 3ชำดก 8-เรอ่ื งยอ่ 12-ตัวละคร-บรรณำนุกรม

ทมี่ ำ พระมหำชนก เป็นเร่ืองหนึ่งในทศชำติชำดก อันเป็นชำดก 10 ชำติสุดท้ำยก่อนที่พระโพธิสัตว์จะมำประสูติเป็นเจ้ำชำยสิทธัตถะ และตรัสรู้เป็นพระสัมมำสัมพุทธเจำ้ ชำดกเรื่องนเ้ี ป็นกำรบำเพ็ญควำมเพียรเป็นบำรมีพระบำทสมเด็จพระเจ้ำอยู่หัวทรงสนพระรำชหฤทัย จึงทรงค้นเรื่องพระมหำชนกในพระไตรปิฎกและทรงแปลเป็นภำษำอังกฤษตรงจำกมหำชนกชำดก ตั้งแต่ต้นเรื่อง โดยทรงดัดแปลงเล็ก ๆ น้อย ๆ เพื่อให้เข้ำใจง่ำยขึ้นนอกจำกน้ี ยังทรงแปลเป็นภำษำสันสกฤตประกอบอีกภำษำ รวมทั้งแผนที่ฝีพระหัตถ์ แสดงสถำนท่ีต้ังทำงภู มิ ศ ำ ส ต ร์ ข อ ง เ มื อ ง โ บ ร ำ ณ บ ำ ง แ ห่ ง แ ล ะ ข้ อ มู ลอุตุนิยมวิทยำเก่ียวกับทิศทำงลม กับกำหนดวันเดินทะเลตลอดจนจุดอัปปำงของเรืออับโชค ทรงคำดคะเนโดยอำศัยข้อมูลทำงโหรำศำสตร์ แสดงถึงพระปรีชำในด้ำนอักษรศำสตร์ ภูมิศำสตร์และโหรำศำสตร์ไทย ในโอกำสเฉลิมฉลองกำญจนำภิเษกแห่งรัชกำล เมื่อ พ.ศ. 2539พระรำชนิพนธ์ เรื่อง พระมหำชนกก็ออกจำหน่ำย และเปน็ ที่ช่นื ชมโดยท่ัวไป

แต่หนังสือพระรำชนิพนธ์นี้ก็ยังอ่ำนค่อนข้ำงยำก ด้วยควำมซับซ้อนของขอ้ ควำมและของภำพ ทำให้มีกำรวจิ ำรณ์และตีควำมกันในทำงต่ำงๆ นำนำ ในปีพ.ศ. 2542 ในวโรกำสมหำมงคลเฉลิมพระชนมพรรษำครบ 6 รอบพระบำทสมเด็จพระเจ้ำอยู่หัวจึงทรงพระกรุณำโปรดเกล้ำให้จัดพิมพ์พระรำชนิพนธ์ เรื่อง พระมหำชนกอีกคร้ัง ในรูปแบบของกำร์ตูนโดยมี ชัย รำชวัตร เป็นผู้วำดภำพกำร์ตูนประกอบ ในปี 2557 ได้มีกำรนำเสนอในรูปแบบกำร์ตูนแอนิเมชั่น ทำงโรงภำพยนตร์ในเครือเมเจอร์ซีนีเพล็กซ์ และออกอำกำศทำงโทรทัศน์ทุกสถำนี มีทั้งหมด3 องก์ คือ องก์ที่ 1 กำเนิด องก์ที่ 2 ควำมเพียร และองก์ที่ 3 ปัญญำ รวมท้ังมีกำรแสดง แสง สี เสียงในชุดมหำนำฏกรรมเฉลิมพระเกียรติ พระมหำชนก ปี 2549อิมแพค เมืองทองธำนี และ“พระมหำชนก เดอะ ฟีโนมีนอน ไลฟ์โชว”์ ณ สวนเบญจกิติ ศูนย์กำรประชุมแห่งชำติสิริกติ ์ิ

เร่ืองยอ่ พระเจ้ำมหำชนก พระมหำกษัตริย์ผู้ครองรำชย์อยู่ยังนครมิถิลำ เมืองหลวงแห่งแคว้นวิเทหะ ทรงมีพระรำชโอรสสองพระองค์ คือ พระอริฏฐชนก และพระโปลชนกหลังจำกพระรำชบิดำสวรรคต พระอริฏฐชนกผู้เป็นพระมหำอุปรำช ก็เสด็จขึ้นครองรำชย์ต่อมำ โดยทรงแต่งตั้งพระโปลชนก ผอู้ นุชำเปน็ พระมหำอปุ รำช ในเวลำต่อได้มีเหล่ำอำมำตย์ผู้ทุจริตบำงคนออกอุบำยให้พระอริฏฐชนกเกิดควำมระแวงพระอนุชำ โดยพำกันเพ็ดทูลว่ำ พระโปลชนกกำลังวำงแผนคิดกำรเป็นขบถพระรำชำทรงหลงเชื่ออำมำตย์เหล่ำนั้น จึงทรงให้รำชมัลจับกุมพระโปลชนกไปขังไว้ ทว่ำด้วยบุญบำรมีของพระโปลชนก พระองคจ์ งึ สำมำรถหลบออกจำกที่คุมขัง และเสด็จหนีไปยงั ชำยแดนได้ ครั้นเมื่อไปถึง ก็มีบรรดำรำษฏรผู้ที่จงรักภักดีต่อพระองคพ์ ำกนั มำเข้ำเป็นพวกด้วยเป็นอันมำก และเม่ือถึงกำลท่ีเอ้ืออำนวย พระโปลชนกก็ทรงตัดสินพระทัยยกกองทัพไปยังนครมิถิลำ คร้ันเมื่อทัพของพระองค์ไปถึงบรรดำทหำรรักษำเมืองจำนวนมำกได้พำกันแปรภักดิ์ มำเข้ำกับพระโปลชนกเน่ืองจำกเห็นใจท่ีพระโปลชนกถูกจับไปขังไว้โดยไม่ยุติธรรม เมื่อพระพระอริฏฐชนกทรงทรำบว่ำพระอนุชำยกทพั มำชงิ รำช

สมบัติ และได้มีเหล่ำไพร่พลจำนวนมำกไปเข้ำด้วยพระองค์ตรัสส่ังพระมเหสี ซึ่งกำลังทรงครรภ์แก่ ให้ทรงหลบหนีเอำตัวรอด ส่วนพระองค์เองทรงยกทัพออกทำสงครำมกบั พระอนุชำจนสิ้นพระชนม์ในสนำมรบ พระโปลชนกจงึ ทรงได้เปน็ กษตั ริย์ ครองนครมถิ ลิ ำสบื ต่อมำ ฝ่ำยพระมเหสีของพระพระอริฏฐชนกได้เสด็จหนีไปยงั เมอื ง กำลจมั ปำกะ โดยระหว่ำงทำงพระอินทร์เสด็จลงมำช่วย โดยทรงแปลงกำยเป็นชำยชรำขับเกวียนพำพระนำงเสด็จไปถึงยังเมืองนั้น และให้พระนำงน่ังพักอยู่ในศำลำแห่งหน่ึงภำยในเมือง บังเอิญพรำหมณ์ทิศำปรำโมกข์เดินผ่ำนมำ เกิดควำมเอ็นดูสงสำร จึงรับพระนำงไปอยู่ด้วย และอุปกำระเล้ียงดูดุจเป็นน้องสำว ไม่นำนนักพระมเหสขี องพระเจ้ำอรฏิ ฐชนกก็ประสูติพระโอรส ทรงตั้งพระนำมวำ่ มหำชนกกมุ ำร ตำมพระนำมของพระอยั กำ วัน หนึ่ง ม หำ ชนก กุ ม ำร ไ ด้ชก ต่ อ ย กับเ พ่ือ นเนื่องจำกถูกล้อเลียนว่ำเป็นลูกไม่มีพ่อ มหำชนกกุมำรพยำยำมถำมควำมจริง พระมำรดำจึงตรัสเล่ำเร่ืองทั้งหมดให้ทรำบ พระองค์จึงตั้งพระทัยว่ำ เมื่อเติบใหญ่ก็จะเสด็จไปเอำรำชสมบัติเมอื งมิถลิ ำกลบั คนื มำ ค ร้ั น เ มื่ อ พ ร ะ ม ห ำ ช น ก กุ ม ำ ร เ จ ริ ญ วั ย เ ติ บ ใ ห ญ่พระองค์ก็ตรัสแก่พระมำรดำว่ำจะไปล่องเรือสู่ดินแดนสุวรรณภูมิเพื่อทำกำรค้ำสะสมทุนรอน และกำลังคนเพ่ือชิงเอำรำชสมบัตินครมิถิลำกลับคืน พระมำรดำจึงทรงนำเอำทรัพย์สินมีค่ำมำจำกมิถิลำ ๓ ส่ิง คือ แก้วมณีแกว้ มุกดำ และแก้ววิเชยี ร เพ่อื เป็นทุนล่องเรือไปค้ำขำยที่สุวรรณภมู ิ

ในระหว่ำงทำงเกิดพำยุใหญ่ โหมกระหน่ำอย่ำงรุนแรงจนเรือจะล่ม บรรดำลูกเรือต่ำงหวำดกลัว และร้องคร่ำครวญหนีตำยจนเกิดโกลำหล ฝ่ำยมหำชนกกุมำรนั้นเมื่อทรงทรำบว่ำเรือจะจมแน่แล้ว ก็เสวยอำหำรจนอ่ิมหนำ จำกนั้นทรงนำผ้ำมำชุบน้ำมันจนชุ่ม แล้วนุ่งผ้ำน้ันอย่ำงแนน่ หนำ คร้ันเมื่อเรือจมลง เหล่ำพ่อค้ำและกลำสีเรือท้งั ปวงก็จมน้ำกลำยเปน็ อำหำรของปลำและเต่ำ ส่วนพระมหำชนกทรงแหวกว่ำย อยู่ในทะเลถึง ๗วัน นำงมณีเมขลำ เทพธิดำผู้รักษำมหำสมุทร เห็นพระมหำชนก ว่ำยน้ำอยู่เช่นนั้น จึงสนทนำแลกเปล่ียนกันจนนำงมณีเมขลำเขำ้ ใจในปรชั ญำของกำรบำเพญ็ วิรยิ บำรมีนำงมณีเมขลำจึงช่วยอุ้มพำมหำชนกกุมำร ไปจนถึงฝ่ังเมอื งมถิ ิลำ

ยำมน้ันท่ีนครมิถิลำ ฝ่ำยพระเจ้ำโปลชนกทรงประชวรหนัก พระองค์ไม่มีพระโอรส มีแต่พระธิดำพระนำมวำ่ สวิ ลี พระโปลชนกทรงรู้ว่ำพระองค์ใกล้ส้ินพระชนม์แล้วจงึ ตรสั ส่ังอำมำตย์ว่ำ ผู้ใดสำมำรถไขปริศนำขุมทรัพย์ได้ก็ยกบ้ำนเมืองให้แก่ผู้น้ัน ในที่สุด หลังจำกพระโปลชนกส้ินพระชนม์ลง บรรดำเสนำข้ำรำชบริพำรจึงต้ังพิธีเสี่ยงรำชรถรำชรถได้มำหยุดอยู่หน้ำศำลำที่พระมหำชนกกุมำรทรงประทับอยู่ พระองค์ทรงไขปริศนำได้ท้ังหมด ผู้คนจึงพำกันสรรเสริญปัญญำของพระมหำชนก ก่อนจะอัญเชิญพระองค์อภิเษกสมรสกับเจ้ำหญิงสิวลี และขึ้นครองรำชย์สมบัติแควน้ วิเทหะ พระมหำชนกทรงครองรำชย์ด้วยควำมผ ำ สุ ก ม ำ โ ด ย ต ล อ ด เ น่ื อ ง ด้ ว ย ท ร ง อ ยู่ ใ นทศพิธรำชธรรม ต่อมำพระนำงสิวลีประสูติพระโอรส ทรงนำมว่ำ ทีฆำวุกุมำร ครั้นเมื่อเจริญวัยข้ึน พระบิดำทรงโปรดให้ดำรงตำแหน่งมหำอปุ รำช อยู่มำวันหนึ่ง พระรำชำมหำชนกได้เสด็จอุทยำนทอดพระเนตร เห็นมะม่วงต้นหน่ึงมีผล ต้นหน่ึงไม่มีผลโดยต้นท่ีมีผลน้ัน ผลมีรสชำติอร่อย พระองค์ได้ทรงชิมและตรัสชม ท้ังทรงตั้งใจว่ำจะกลับมำเสวยอีกครั้งในยำมเย็น ทว่ำเมื่อทรงออกจำกพระรำชอุทยำนไปแล้ว มะม่วงต้นท่ีมีผลรสชำติดีก็เสียหำยจนหมดเพรำะผู้คนพำกันมำโคน่ เพ่ือเอำผลมะมว่ ง สว่ นตน้ ท่ไี ม่มีผลยังอย่รู อดได้

เมื่อพระมหำชนกทรงทรำบเร่ือง จึงทรงคิดได้ว่ำรำชสมบตั ิ ก็เปรียบเหมือนตน้ ไมม้ ีผลท่ีอำจถูกทำลำย แม้จะไม่ถูกทำลำยก็ต้องคอยระแวดระวังรักษำ ให้เกิดควำมกังวล พระองค์ประสงค์จะทำตนเป็นผู้ไม่มีกังวลเหมือนต้นไม้ไม่มีผล แต่ก็ไม่ทรงทำเช่นน้ันเพรำะคิดว่ำเป็นหน้ำที่ของพระรำชำท่ีจะทำให้สังคมอยู่รอดพ้นก่อน ท้ังน้ีเน่ืองดว้ ยเพรำะผู้คนในสังคมยงั ขำดสติปัญญำเห็นแก่ประโยชน์เฉพำะหนำ้ ดจุ ดังผู้ทท่ี ำลำยตน้ มะมว่ งเพียงเพรำะต้องกำรผลมะม่วงโดยไมค่ ดิ เกบ็ ไว้กนิ ในวันหนำ้ เมอ่ื พระมหำชนก ทรงคิดดังนน้ั แลว้ จงึ ให้ผูร้ วู้ ชิ ำมำทำนุบำรงุ ตน้ มะม่วงด้วยหลกั วิชำกำรทำงกำรเกษตร และจัดตัง้ สถำนศึกษำชอ่ื ปูทะเลย์มหำวิชชำลัย เพอื่ สรำ้ งคนผู้เปน็ คนดีมีสตปิ ัญญำใหแ้ กส่ ังคม เพอ่ื สงั คมจะได้เจริญรุ่งเรืองและดำรงอยูอ่ ยำ่ งผำสกุ สบื ไป

ตวั ละครพระมหำชนก โอรสของพระอริฏฐชนกกับพระเทวี มีควำมกตัญญูต่อมำรดำ และ ผู้ที่มีพระคุณ มีควำมขันติ กับควำมอดทนรู้จักคิดเห็นหรือคิดถูกวิธี โยนิโมนมสิกำร เพ่ือเอำชนะปัญหำและอปุ สรรคต่ำงๆพระอริฎฐชนก โอรสของพระเจ้ำมหำชนกเดิมเป็นอุปรำชหลังจำกพระบิดำสวรรคตก็ได้ขึน้ เปน็ กษัตริย์ครองเมืองมิถิลำ รัฐวิเหะ หลงเช่ือคำย่ัวยุของอำมำตย์คนหน่ึงทำให้ขับไล่พระอนุชำของตนออกจำกเมือง นัน้ กค็ อื พระโปลชนก

พระโปลชนก โอรสของพระเจ้ำมหำชนกเดิมเป็นเสนำบดีหลังจำกพระเชษฐำคือพระอริฏฐชนกข้ึนครองบัลลังก์กลับถูกใส่ร้ำยให้ออกจำกเมือง พระโปลชนกเป็นผู้มีควำมมุ่งม่ันในกำรเอำชนะกำรตอ่ สู้ มีควำมกล้ำหำญ และเป็นคนมีควำมคิดรอบรอบในกำรปกครองบำ้ นเมืองพระมเหสี ชำยำของพระอริฏฐชนก พระมำรดำของพระมหำชนกหลังจำกพระสวำมีส้ินพระชนม์ได้หนีไปยังเมืองกำลจัมปำกะ มีควำมอดทนในกำรเลี้ยงดลู กู ไม่ยิ่งในศกั ด์ิศรี ยศและช่อื เสียง

พรำหมณท์ ศิ ำปรำโมกข์ เปน็ ชำวเมืองกำลจัมปำกะ ได้เกิดควำมเอน็ ดูสงสำรพระมเหสจี งึ ไดอ้ ุปกำระเลย้ี งดปู ระดจุ นอ้ งสำวพร้อมท้ังพระมหำชนกดว้ ย เป็นผมู้ ีจิตใจเมตตำ กรุณำ ชว่ ยอุปถมั ภเ์ ลยี้ งดพู ระมเหสแี ละพระมหำชนกนำงมณเี มขลำ เทพธดิ ำประจำมหำสมุทร ทั้งน้สี วรรคช์ ั้นจำตุมหำรำชกิ ำได้มอบหมำยให้นำงปกปอ้ งส่งิ มชี ีวติ ทบี่ ริสุทธ์จิ ำกเรืออัปปำง และนำงเป็นผูอ้ ้มุ พระมหำชนกจำกกลำงมหำสมุทรไปยงั ฝง่ั เมืองมิถลิ ำดว้ ย เปน็ ผจู้ ติ ใจเมตตำกรณุ ำชว่ ยเหลอื พระมหำชนก

เจำ้ หญงิ สวิ ลี พระธดิ ำของพระโปลชนก หลงั จำกบดิ ำสวรรคตได้กระทำกำรผู้สืบรำชสมบัตนิ ัน้ กค็ ือพระมหำชนก และไดอ้ ภิเษกเปน็พระมเหสี เป็นผู้มีควำมเสียสละ มคี วำมเฉลียวฉลำด

บรรณำนกุ รมนำยเชิดชูชัย กลิน่ โกสมุ และคณะ. (ม.ป.ป). พระมหำชนก. ค้นเมือ่ 3 กันยำยน 2561, จำก : https://sites. google.com/site/phramahachanok/phu-cad-tha.ท่ีมำพระมหำชนกชำดก. (ม.ป.ป). ค้นเม่ือ 4 กนั ยำยน 2561, จำก : https://th.wikipedia.org.