หน่วยที่ 15

หน่วยท่ี 15 เคร่ืองมอื วดั เคร่ืองส่งวทิ ยุและสายอากาศ 1สาระการเรียนรู้ 15.1 ดิพ มิเตอร์ (Dip meter) 15.2 วตั ต์ มิเตอร์ (Watt meter) 15.3 SWR มิเตอร์ (Standing wave ratio meter) 15.4 ดมั ม่ีโหลด (Dummy Load)ผลการเรียนรู้ทค่ี าดหวงัจุดประสงค์ปลายทาง มีความรู้ความเขา้ ใจเก่ียวกบั คุณสมบตั ิและลกั ษณะการทางานของเครื่องมือวดั ชนิดตา่ ง ๆ จุดประสงค์นาทาง 1. อธิบายโครงสร้างและหลกั การทางานของดิพมิเตอร์ได้ 2. นาดิพ มิเตอร์ ไปใชง้ านไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ ง 3. อธิบายโครงสร้างและหลกั การทางานของวตั ตม์ ิเตอร์ได้ 4. นาวตั ต์ มิเตอร์ ไปใชง้ านไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ ง 5. อธิบายโครงสร้างและหลกั การทางานของ SWR มิเตอร์ได้ 6. นา SWR มิเตอร์ไปใชง้ านไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ ง 7. อธิบายโครงสร้างและหลกั การทางานของดมั ม่ีโหลดได้ 8. นาดมั มี่ โหลด ไปใชง้ านไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ ง

- 343 -บทนา ระบบเครื่องส่งวทิ ยุและสายอากาศ จาเป็นจะตอ้ งมีเคร่ืองมือท่ีใชส้ าหรับตรวจสอบความถูกตอ้ งของความถี่ที่จะใชส้ ่งออกอากาศ และกาลงั ส่งทจี่ ะส่งไปยงั สายอากาศ เพ่ือใหก้ ารส่งถ่ายกาลงั งานจากเคร่ืองส่งไปยงั สายอากาศ มีคา่ สูงสุดโดยไม่เกิดความเสียหายกบั เครื่องส่งและเพอ่ื ให้การรับสญั ญาณจากสายอากาศมีประสิทธิภาพ เราจึงตอ้ งอาศยั เคร่ืองมือต่าง ๆ ดงั ท่ีจะไดศ้ ึกษาในหน่วยน้ี เพ่ือใหเ้ ครื่องส่งวทิ ยุและสายอากาศทางานอยา่ งถูกตอ้ ง และมีประสิทธิภาพ15.1. ดพิ มเิ ตอร์ (Dip meter) ดิพมิเตอร์ (Dip meter) มีช่ือเรียกอีกอยา่ งวา่ กริดดิพ มิเตอร์ เป็นเครื่องมือที่มีหลกั การง่ายๆ มีหลกั การทางานคือ เป็ นตวั ส่งความถี่ออกไป (Injection mode) และดึงพลงั งานจากระบบที่ตอ้ งการตรวจวดั (Absorption mode) มีประโยชน์มากในงานดา้ นความถ่ีสูง มีลกั ษณะ ดงั รูปท่ี 15.1 รูปที่ 15.1 ลกั ษณะของ ดิพ มิเตอร์ ดิพ มิเตอร์ สามารถนาไปใชง้ าน ดงั น้ีคือ 1. ใชห้ าคา่ ความถี่เรโซแนนซ์ของคอยลแ์ ละตวั เก็บประจุท่ีต่อขนานกนั ไดท้ ้งั นอก และใน วงจร โดยไม่ตอ้ งจ่ายไฟใหก้ บั วงจร 2. ใชห้ าคา่ ความถ่ีของวงจรออสซิลเลเตอร์ 3. ใชห้ าค่าคอยลแ์ ละตวั เกบ็ ประจุที่ไม่ทราบค่า 4. ใชเ้ ป็นตวั กาเนิดความถ่ีในการปรับแตง่ ภาครับสญั ญาณวทิ ยุ 5. ใชว้ ดั ความถ่ีเรโซแนนซ์ของสายอากาศ 6. ใชเ้ ป็นเครื่องมือวดั ความแรงสนาม (Field strength meter)

- 344 - หลกั การทางาน ดิพมิเตอร์ ประกอบดว้ ยวงจรออสซิลเลเตอร์ที่ปรับความถ่ีได้ โดยจะปรับท่ีค่าของตวั เหนี่ยวนาและตวั เก็บประจุ จะต่อตวั เหน่ียวนาออกมานอกตวั เครื่อง ส่วนป่ ุมปรับความถ่ีจะตอ่ เขา้ กบั ตวั เก็บประจุปรับคา่ ได้ ดิพมิเตอร์ จะมีขดลวดเหน่ียวนาหลาย ๆ ชุดสาหรับใชก้ บั แตล่ ะยา่ นความถี่ที่แตกตา่ งกนัสามารถถอดเปล่ียนได้ L C1/1 C1/2 C2 Q1 C3 L1 OSCR1 C5 BVR C4  รูปที่ 15.2 วงจรดิพมิเตอร์แบบง่ายที่มา: ดวงใจ กาญจนปัญโญ. 2541 หนา้ 213 จากรูปท่ี 15.2 เป็ นวงจรดิพมิเตอร์แบบง่าย ๆ ซ่ึงใช้วงจรออสซิลเลเตอร์แบบโคลปิ ทส์(Colpitts oscillator) มีมิเตอร์วดั กระแสไบอสั ท่ีเกทของเฟส ความถ่ีของวงจรเปล่ียนแปลงไดด้ ว้ ยการปรับค่าค่า C1/1 และ C1/2 ไปพร้อม ๆ กนั เพราะอยใู่ นแกนหมุนชุดเดียวกนั ยา่ นความถ่ีของวงจรออสซิลเลเตอร์ข้ึนอยกู่ บั การเลือกคา่ คอยลท์ ี่นามาเสียบเขา้ กบั วงจร ถา้ นาคอยลข์ อง ดิพมิเตอร์เขา้ ไปใกลก้ บั LC ที่ตอ้ งการตรวจสอบ แลว้ ปรับค่าความถี่วงจรออสซิลเลเตอร์ไป เม่ือใดท่ีความถี่ของออสซิลเลเตอร์ตรงกบั ความถี่เรโซแนนซ์ของ LC จะเกิดกระแสไหลในชุด LC เป็ นการดึงพลงั งานจากวงจรออสซิลเลเตอร์ไป แรงดนั ตกคร่อมคอยล์ของดิพมิเตอร์ลดลง จึงทาใหก้ ระแสท่ีไปไบอสั ที่เกทของเฟสลดลง เขม็ มิเตอร์จึงตกลงจากตาแหน่งเดิม

- 345 -วธิ ีการใชด้ ิพมิเตอร์หาคา่ ความถี่เรโซแนนซ์ของ LC ท่ีต่อขนานกนั ทาไดด้ งั น้ี1. เลือกคอยลต์ ามยา่ นความถ่ีท่ีตอ้ งการ เสียบคอยลล์ งในช่องเสียบบนตวั ดิพมิเตอร์2. ต้งั ฟังกช์ นั สวติ ช์ใหอ้ ยใู่ นตาแหน่ง OSC (ออสซิลเลท)3. ปรับป่ ุมความไว (Sensitivity) จนเขม็ มิเตอร์ข้ึนสูงสุด4. วางตาแหน่งคอยลข์ องมิเตอร์ไวใ้ กล้ ๆ กบั LC ท่ีตอ้ งการวดั หาค่าความถ่ีเรโซแนนซ์ให้ ระยะห่างประมาณ 1 เซนติเมตร5. หมุนปรับความถ่ีของดิพมิเตอร์ใหค้ วามถี่ออสซิลเลเตอร์เปลี่ยนไปเรื่อย ๆ สงั เกตท่ีเขม็ มิเตอร์ เม่ือใดที่ความถ่ีออสซิลเลเตอร์ของดิพมิเตอร์ตรงกบั ความถ่ีเรโซแนนซ์ของ LC เขม็ ของมิเตอร์จะตกลงจากคา่ เดิมจนเห็นไดช้ ดั ปรับจนกระทงั่ เขม็ ตกลงต่าสุด6. อา่ นคา่ ความถี่เรโซแนนซ์ของ LC ไดจ้ ากดิพมิเตอร์ ดงั รูปที่ 15.3 ก.วงจรจูน สายอากาศ ดิพมิเตอร์ ดิพมิเตอร์ก. การหาคา่ เรโซแนนซ์ ข. การคปั ปลิ้งกบั สายอากาศแนวต้งัสายอากาศ สายส่ง ดพิ มเิ ตอร์ ค. การตอ่ ดิพมิเตอร์ผา่ นสายส่ง รูปที่ 15.3 การใชด้ ิพมิเตอร์หาค่าต่าง ๆ

- 346 - จากรูปที่ 15.3 ข. เป็นวธิ ีการคปั ปลิ้งดิพมิเตอร์เขา้ กบั สายอากาศท่ีวางในแนวต้งั โดยนาขดลวดทองแดงของดิพมิเตอร์ เขา้ ชิดกบั ฐานของตวั กระจายคล่ืน กรณีสายอากาศติดต้งั ในที่สูงเราจะใชเ้ ส้นลวดพนั 2 - 3 รอบ เขา้ กบั ปลายของสายส่ง จากน้นั นาคอยลข์ องดิพมิเตอร์วางใกล้ ๆดงั แสดงในรูปที่ 11.3 ค. สิ่งที่ตอ้ งคานึงถึงคือ จุดท่ีเกิดการเรโซแนนซ์จะมีความชนั ตอ้ งปรับความถ่ีอยา่ งชา้ ๆ เพอื่ ไม่ใหป้ รับเลยความถ่ีเรโซแนนซ์ไป วธิ ีที่ดีทาไดโ้ ดย ดูเอาตพ์ ตุ ของดิพมิเตอร์ดว้ ยเคร่ืองรับสญั ญาณ เพราะสามารถปรับแตง่ การรับสัญญาณของเครื่องรับไดข้ ณะท่ีดิพมิเตอร์ตอ่ กบั สายอากาศ15.2. วตั ต์ มเิ ตอร์ (Watt meter) เครื่องมือที่ใชว้ ดั กาลงั ส่งที่แพร่หลายก็คือไดเรกชน่ั วตั ตม์ ิเตอร์ (ทรูไลน์วตั ตม์ ิเตอร์) ซ่ึงสามารถวดั กาลงั ของคลื่นไดท้ ้งั คลื่นเดินหนา้ (จากเครื่องส่งไปยงั สายอากาศ) และคลื่นสะทอ้ นกลบัอนั เนื่องมาจากสภาวะไม่แมตซ์ระหวา่ งสายอากาศกบั เคร่ืองส่ง วตั ตม์ ิเตอร์ที่ใชง้ านในยา่ นความถี่กวา้ ง ๆ และมีความแมน่ ยาสูง มกั จะใชร้ ่วมกบั ตวั อีลิเมนต์ หรืออุปกรณ์ที่ประกอบเป็นเคร่ืองซ่ึงปรับเพ่อื ใชง้ านเฉพาะยา่ นความถ่ี และกาลงั ส่งจากดั ไดเรกชนั่ วตั ตน์ ้ีมีประโยชน์มากในการวดัVSWR ระหวา่ งเคร่ืองส่งกบั สายอากาศ รูปท่ี 15.4 ไดเรกชนั่ วตั ตม์ ิเตอร์15.3. SWR มเิ ตอร์ (Standing wave ratio meter) เคร่ืองมือที่ใชส้ าหรับตรวจสอบ การแมตซ์อิมพีแดนซ์ของระบบสายอากาศ เรียกวา่ SWRมิเตอร์ หรือ VSWR มิเตอร์ การตรวจสอบทาไดโ้ ดยดูค่ากาลงั ไฟฟ้ าของคล่ืนที่สะทอ้ นกลบั จากสายอากาศ มีคา่ เป็ นสัดส่วนมากนอ้ ยเพียงใดเม่ือเทียบกบั ค่ากาลงั ไฟฟ้ าของคล่ืนที่ป้ อนเขา้ ทาให้ไดค้ า่ SWR ออกมา

- 347 - มีเครื่องมือบางชนิดไดค้ ่า SWR มาจากแรงดนั ไฟฟ้ า จึงเรียกอีกชื่อวา่ VSWR มิเตอร์ ซ่ึงในยคุ แรกมีชื่อเรียกวา่ รีแฟลคเตอร์มิเตอร์ (Reflector meter) มีลกั ษณะ ดงั รูปที่ 15.5รูปท่ี 15.5 ลกั ษณะSWR มิเตอร์RF เข้ า RF ออกD1 R1 D2ฟอร์เวริ ์ค รีเวริ ์ค C2C1 S1 VR3 A VR1 S2 BC VR2  รูปท่ี 15.6 วงจร SWR มิเตอร์ที่มา: ดวงใจ กาญจนปัญโญ. 2541 หนา้ 208 หลกั การทางานของ SWR มิเตอร์ จากรูปท่ี 15.6 เส้นลายทองแดงเส้นบน จะทาหนา้ ที่เป็นทางผา่ นสญั ญาณ R F ท่ีออกจากเคร่ืองส่งไปยงั โหลด (สายอากาศหรือดมั มี่โหลด) ส่วนเส้นลายทองแดงดา้ นล่าง จะทาหนา้ ที่เป็นตวั รับสัญญาณ R F บางส่วนเพือ่ มาผา่ นวงจรเรียงกระแสให้

- 348 -เป็นแรงดนั ไฟตรงก่อนส่งไปแสดงผลที่มิเตอร์ ตรงจุดก่ึงกลางของลายเส้นทองแดง เส้นล่างมีตวัตา้ นทานต่อลงกราวด์ ซ่ึงจะทาใหเ้ ส้นลายทองแดงสามารถรับสัญญาณ R F ไดท้ ้งั สองทาง (ทางรีเวริ ์ดและฟอร์เวิร์ด) ที่ปลายลายเส้นทองแดงเส้นล่างท้งั สองขา้ งต่อเขา้ กบั ไดโอด D1 และ D2 D1 ทาหนา้ ที่เรียงกระ แสสญั ญาณ RF ดา้ นรีเวริ ์ส C 1, C2 ทาหนา้ ที่บายพาส (Bypass) สัญญาณ RF ท่ีไม่ตอ้ งการลงกราวด์ เหลือเฉพาะแรงดนั ไฟตรงเพ่ือส่งผา่ นสวิตชเ์ ลือกก่อนส่งไปยงั มิเตอร์ S1 (สวติ ช์ 2 ทาง) ทาหนา้ ที่เลือกแรงดนั ฟอร์เวิร์ดหรือรีเวริ ์ดเพื่อส่งตอ่ ไปยงั มิเตอร์ S2 (สวติ ชส์ ามทาง) เมื่ออยทู่ ี่ตาแหน่ง A หรือ B จะทาหนา้ ท่ีผา่ นสญั ญาณแรงดนั ไฟตรงไปยงั ตวั ตา้ นทานปรับค่าได้ VR1 หรือ VR2 VR1 หรือ VR2 ทาหนา้ ที่ปรับความแรงในการวดั กาลงั RF ของมิเตอร์ เม่ือสวิตช์ S2 อยทู่ ี่ตาแหน่ง C จะทาหนา้ ที่ส่งผา่ นสญั ญาณใหเ้ ขา้ ไปยงั VR3 VR 3 ทาหนา้ ที่ปรับใหเ้ ขม็ มิเตอร์ข้ึนสุดสเกล เพอ่ื ใหก้ ระแสดา้ นฟอร์เวริ ์ดสูงสุด ส่วนทางดา้ นรีเวริ ์ดจะมีค่าเป็ นศนู ย์ เพื่อใชใ้ นการวดั คา่ SWR15.4. ดัมมี่ โหลด (Dummy load ) อุป กรณ์ ที่ใ ช้ต่อแทนส าย อาก า ศใ นขณะ ปรั บแต่งเค รื่ อง ส่ ง หรื อตรวจสอบ กา ลังข องเครื่องส่ง เพื่อไม่ให้คล่ืนวทิ ยุออกไปรบกวนสถานีอ่ืน เรียกวา่ ดมั มี่ โหลด หรือบางคร้ังเรียกวา่ดมั มี่ เอนเทน็ นา (Dummy antenna) ในทางปฏิบตั ิมกั จะสร้างหรือจดั หาดมั ม่ี โหลดที่มีคุณสมบตั ิใกลเ้ คียงความตา้ นทานบริสุทธ์ิให้มากที่สุดในย่านความถี่ที่ใช้งาน และให้มีค่าอิมพีแดนซ์ตามที่ตอ้ งการหรือมีค่าใกลเ้ คียงกบั ท่ีตอ้ งการ ดมั ม่ี โหลดที่ใชง้ านกนั ทว่ั ไปจะทาใหเ้ กิดค่า SWR ได้บา้ งและ ดมั ม่ี โหลดที่ดีจะมีค่า SWR ต่ามากท่ีสุดตลอดยา่ นความถี่ คุณสมบตั ิอีกอยา่ งของดมั มี่โหลดจะตอ้ งแมตช์กบั เคร่ืองส่งตลอดย่านความถ่ี คือ มีช่วงความถี่กวา้ งมากท่ีสุดและไม่มีการแพร่กระจายคล่ืนออกจากดมั ม่ี โหลดหรือถา้ มีควรต่าที่สุด ดมั ม่ีโหลดมีลกั ษณะดงั รูปที่ 15.7 รูปท่ี 15.7 ลกั ษณะของดมั ม่ีโหลด รูปร่างต่าง ๆ

- 349 - สาหรับการใชด้ มั มี่ โหลดควรพิจารณาถึงคุณสมบตั ิต่าง ๆ ดงั น้ี 1. ยา่ นความถี่ใชง้ าน 2. คา่ ความตา้ นทานหรืออิมพแี ดนซ์ของดมั มี่ โหลด (ใหเ้ ท่ากบั เครื่องส่ง) 3. กาลงั สูงสุดท่ีทนได้ (กาลงั ของเครื่องส่ง)วธิ ีการใชง้ าน สาหรับการวดั ค่าความสูญเสียกาลงั คลื่นวทิ ยใุ นสายส่ง ทาไดด้ งั น้ี 1. วดั กาลงั ส่งจากเคร่ืองส่งโดยต่อ SWR มิเตอร์ระหวา่ งเคร่ืองส่งและดมั มี่โหลดโดยตรงดงั รูปท่ี 15.8 สมมุติวดั ค่าได้ 10 วตั ต์เคร่ืองส่ง มิเตอร์ ดมั ม่ีโหลด รูปที่ 15.8 2. ตอ่ สายส่งระหวา่ ง SWR มิเตอร์กบั ดมั มี่ โหลดเพอ่ื ตรวจสอบวา่ ยงั ไดค้ ่าเท่าเดิมหรือไม่ ดงั รูปท่ี 15.9. สมมุติความยาวที่ตอ้ งการวดั 10 เมตร ยงั อา่ นค่าไดเ้ ทา่ เดิม 10 วตั ต์เคร่ืองส่ง มิเตอร์ ดมั มี่โหลด สายส่ง รูปท่ี 15.9 3. นา SWR มิเตอร์ไปวดั ระหวา่ งสายส่งกบั ดมั มี่ โหลด วดั คา่ กาลงั คล่ืนได้ 6.5 วตั ต์ดงั รูปท่ี 15.10เคร่ืองส่ง มิเตอร์ ดมั ม่ีโหลด สายส่ง รูปที่ 15.10

- 350 - 4. หาค่ากาลงั คลื่นที่หายไปในสายส่ง จะมีคา่ เทา่ กบั 10 – 6.5 = 3.5 วตั ต์ ตอ่ ความยาว 10 เมตร 5. คานวณอตั ราสูญเสียในสายเป็ น dB จากสูตร dB = 10 log (กาลงั ส่งจากเคร่ือง)/(กาลงั ส่งบนสาย) = 10 log (10) / (6.5) = 1.87 dB ต่อ 10 เมตร หรือ = 1.87 / 10 = 0.187 dB ตอ่ เมตรวธิ ีการใชง้ าน สาหรับการวดั คา่ ความยาวของสายอากาศที่เรโซแนนซ์ต่อความถ่ีใชง้ าน 1. ต่อ SWR เขา้ ระหวา่ งเครื่องส่งกบั สายอากาศโดยมีสายส่งต่อเช่ือมอยู่ ดงั รูปท่ี 11.11 สายอากาศเคร่ืองส่ง มเิ ตอร์ ดมั ม่ีโหลด สายส่ง สายส่ง รูปที่ 15.11 แสดงการวดั ค่า VSWR ดว้ ย SWR มิเตอร์ 2. ตดั หรือเพมิ่ ความยาวของสายอากาศ แลว้ วดั ค่า SWR ทุกคร้ัง 3. เม่ือ SWR มิเตอร์แสดงคา่ ต่าสุดไดต้ ามเกณฑท์ ี่ตอ้ งการ แสดงวา่ สายอากาศมีความยาวที่เรโซแนนซ์กบั ความถ่ีของเครื่องส่ง

- 351 -บทสรุป ดิพมิเตอร์ มีช่ือเรียกอีกอยา่ งวา่ กริดดิพ มิเตอร์ มีหลกั การทางานคือ เป็นตวั ส่งความถี่ออกไป และดึงพลงั งานจากระบบที่ตอ้ งการตรวจวดั มีประโยชน์มากในงานดา้ นความถี่สูง ไดเรกชน่ั วตั ตม์ ิเตอร์ (ทรูไลนว์ ตั ตม์ ิเตอร์) สามารถวดั กาลงั ของคลื่นไดท้ ้งั คล่ืนเดินหนา้(จากเครื่องส่งไปยงั สายอากาศ) และคล่ืนสะทอ้ นกลบั อนั เนื่องมาจากสภาวะไมแ่ มตซ์ระหวา่ งสายอากาศกบั เครื่องส่ง วดั VSWR ระหวา่ งเคร่ืองส่งกบั สายอากาศ SWR มิเตอร์ หรือ VSWR มิเตอร์ เป็นเคร่ืองมือที่ใชต้ รวจสอบการแมตซ์อิมพีแดนซ์ของระบบสายอากาศ คา่ SWR ท่ีไดม้ าจากแรงดนั ไฟฟ้ า เรียกอีกชื่อวา่ VSWR มิเตอร์ ซ่ึงในยคุ แรกมีช่ือเรียกวา่ รีแฟลคเตอร์มิเตอร์ ดมั มี่ โหลด หรือบางคร้ังเรียกวา่ ดมั ม่ี เอนเท็นนา คือ อุปกรณ์ที่ใช้ต่อแทนสายอากาศในขณะปรับแต่งเคร่ืองส่งหรือตรวจสอบกาลงั ของเคร่ืองส่ง เพื่อไม่ให้คลื่นวิทยุออกไปรบกวนสถานีอ่ืน

- 352 - ศัพท์สาคญั ในหน่วยที่ 151. Absorption mode โหมด ดึงพลงั งาน2. Bypass ส่งผา่ น3. Colpitts Oscillator วงจรออสซิลเลเตอร์แบบโคลปิ ทส์4. Dip meter ดิพมิเตอร์5. Dummy load ดมั ม่ี โหลด6. Dummy antenna อุปกรณ์ท่ีใชต้ ่อแทนสายอากาศ7. Field strength meter เคร่ืองมือวดั ความเขม้ สนามแมเ่ หล็กไฟฟ้ า8. Injection mode โหมดส่งความถี่9. Reflector meter รีแฟลคเตอร์มิเตอร์10. Sensitivity ความไว11. Standing wave ratio meter SWR มิเตอร์12. Watt meter วตั ตม์ ิเตอร์

- 353 - บรรณานุกรมดวงใจ กาญจนปัญโญ. ทฤษฎสี ายส่งและสายอากาศ. กรุงเทพ ฯ: สานกั พมิ พ์ เอมพนั ธ์ จากดั , 2541.Action-Electronics “Decibel (dB) Meter / Sound Level Meter” [Online]. Availble : http://www.action-electronics.com/dbmeter.htm. 2008.Innescorp Corporation “Impedance Bridges” [Online]. Availble : http://www.innescorp.com.au/products-detail.asp?iProductID=119. 2007.NIOSH The National Institute for Occupational “Safety and Health” [Online]. Availble : http://www.cdc.gov/niosh/topics/noise/abouthlp/noisemeter_flash/soundMeter_flash.html .2008.Talino Tribuzio-IZ7ATH. “The Dipper” [Online]. Availble : http://www.gs.net/iz7ath/web/02_brew/15_lab/02_dipper/pag01_eng.htm. 2007.The Hobby of Electronic Circuit Engineering. “Testing” [Online]. Availble : http://www.sxlistcom/images/www/hobby_elec/e_measure.htm. 2007.TEGAM “Impedance Bridges & LCR Meter ” [Online]. Availble : http://www.tegam.com/html/3525.htm. 2008Toronto Surplus & Scientific Inc “Impedance Bridges” [Online]. Availble : http://www.torontosurplus.com/redirect.php?middleframe= http://www.torontosurplus.com/tes/tes22.htm. 2008. Universal Radio, Inc “ Meter & Test Equipment” [Online]. Availble : http://www.universal-radio.com/catalog/meters/1758.html. 2007.Wellform “ SWR / PWR METER ” [Online]. Availble : http://www.wellform.co.th/swr.html. 2007.Wikipedia the free encyclopedia “ SWR METER” [Online]. Availble : http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Para _dynamics_ swrmeter_ dec 07.jpg. 2008.Wikipedia the free encyclopedia “ Wattmeter” [Online]. Availble : http://en.wikipedia.org/wiki/Wattmeter. 2008.Wikipedia the free encyclopedia “ Dummy_load” [Online]. Availble : http://en.wikipedia.org/wiki/ Dummy_load. 2008.

- 354 - แบบฝึ กหดั หน่วยที่ 15คาสั่ง จงเติมคาในช่องวา่ งและตอบคาถามในขอ้ ต่อไปน้ีใหม้ ีความถูกตอ้ งสมบรู ณ์มากที่สุด1. ประโยชน์ของไดเรกชน่ั วตั ตม์ ิเตอร์ คือ ......................................................................................... ........................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................2. ดิพ มิเตอร์ หมีหลกั การทางาน คือ ................................................................................................. ........................................................................................................................................................3. SWR คือ ........................................................................................................................................4. SWR มีหลกั การทางาน คือ ..…………………………………………………………………….. ........................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................5. ดมั มี่ โหลด คือ ….……………………………………………………………………………….. ........................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................6. การใชด้ มั มี่ โหลด จะตอ้ งพจิ ารณา ถึงคุณสมบตั ิใดบา้ ง ........................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................

- 355 - แบบทดลองฝึ กปฏบิ ัติท้ายหน่วยที่ 15การหากาลงั ของเครื่องส่ง การหากาลงั สะท้อนกลบั และกาลงั สูญเสียในสายส่งจุดประสงค์เชิงพฤตกิ รรม1. วดั หากาลงั ของเครื่องส่ง ได้2. วดั หากาลงั สะทอ้ นกลบั ของเครื่องได้3. วดั หากาลงั สูญเสียในสายส่งได้เครื่องมือและอุปกรณ์1. เคร่ืองส่งวทิ ยมุ ือถือ 5 วตั ต์ 1 เครื่อง2. วตั ตม์ ิเตอร์ พร้อมอุปกรณ์ประกอบ 2 เครื่อง3. สายนาสญั ญาณ RG – 58 2 เมตร พร้อมข้วั 1 ชุด4. สายอากาศ C –LOAD พร้อมท่ีติดต้งั 1 ชุดลาดับข้นั การปฏิบัติ1. หากาลงั ส่งของเคร่ืองส่ง โดยประกอบอุปกรณ์ตา่ ง ๆ ดงั รูปที่ 15.12 เคร่ืองส่งวิทยุ สายอากาศ วตั ตม์ ิเตอร์ สายส่ง รูปที่ 15.12

- 356 -2. ต้งั ยา่ นที่เหมาะสมประมาณ 5 วตั ต์3. เล่ือนสวติ ช์ Power ไปตาแหน่ง (Forward)4. ทาการส่งวทิ ยดุ ูวตั ตม์ ิเตอร์ อา่ นตรงท่ีเขม็ ของวตั ตม์ ิเตอร์ช้ี คา่ ที่อา่ นไดค้ ือ ค่าของกาลงั วตั ต์ ของเครื่องส่งวทิ ยทุ ่ีส่งไปใหส้ ายอากาศ5. การหากาลงั สะทอ้ นกลบั ทาต่อจากข้นั ตอนท่ี 4 โดยการเล่ือนสวติ ซ์ Power ไปที่ตาแหน่ง (Reflected)6. ทาการส่งวทิ ยดุ ูวตั ตม์ ิเตอร์ อ่านตรงท่ีเขม็ ของวตั ตม์ ิเตอร์ช้ี ค่าที่อ่านไดค้ ือ คา่ ของกาลงั วตั ตข์ อง เครื่องส่งวทิ ยทุ ่ีสะทอ้ นกลบั จากสายอากาศกลบั มายงั เคร่ืองส่ง7. หากาลงั ท่ีสูญเสียในสายส่ง โดยประกอบอุปกรณ์ต่าง ๆ ดงั รูปท่ี 15.2เครื่องส่งวิทยุ สายอากาศ วตั ตม์ ิเตอร์ 1 วตั ตม์ ิเตอร์ 2 สายส่ง รูปท่ี 15.138. ต้งั ยา่ นที่เหมาะสมประมาณ 5 วตั ต์ ท้งั สองเคร่ือง9. เลื่อนสวติ ช์ Power ไปตาแหน่ง (Forward)10. ทาการส่งวทิ ยุ อ่านคา่ ท่ีไดจ้ ากเขม็ ของวตั ตม์ ิเตอร์ช้ี11. นาคา่ ที่ไดจ้ ากวตั ตม์ ิเตอร์ 1 ลบดว้ ย วตั ตม์ ิเตอร์ 2 ค่าที่ไดค้ ือ กาลงั ที่สูญเสียภายในสายส่งสรุปผลการทดลอง………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

- 357 - ใบประเมนิ ผลการปฏบิ ตั ิงาน แบบทดลองฝึ กปฏบิ ัตทิ ้ายหน่วยท่ี 15 การหากาลงั ของเครื่องส่ง การหากาลงั สะท้อนกลบั และกาลังสูญเสียในสายส่งลาดบั หวั ขอ้ ประเมิน ผา่ น ไม่ผา่ น ท่ี1 การเตรียมอุปกรณ์และเคร่ืองมือ 1.1 การเตรียมอุปกรณ์การทดลอง 1.2 การเตรียมเครื่องมือวดั (วตั ตม์ ิเตอร์)2 ความรู้ความสามารถในการปฏิบตั ิงาน 2.1 การตอ่ อุปกรณ์ทดลองไดถ้ ูกตอ้ ง 2.2 วดั หากาลงั ส่งของเครื่องส่ง ไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ ง 2.3 วดั หากาลงั สะทอ้ นกลบั ไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ ง 2.4 วดั กาลงั ท่ีสูญเสียในสายส่ง ไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ ง รวมคะแนนหมายเหตุ เกณฑก์ ารประเมินผล หวั ขอ้ ท่ีผา่ นในคร้ังแรกจะไดค้ ะแนนเตม็ 1 คะแนน ถา้ ผา่ นคร้ังที่ 2 จะไดค้ ะแนน 0.5 คะแนน ถา้ ไม่ผา่ นคร้ังท่ี 2 ไดค้ ะแนน 0 คะแนนขอ้ แนะนา……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ลงช่ือ..................................................ผปู้ ระเมิน (.............................................)

- 358 - แบบประเมนิ ผลหน่วยที่ 15จงทาเครื่องหมาย  ลงในคาตอบที่ถูกตอ้ งที่สุด1. การทางานของ ดิพ มิเตอร์ อาศยั หลกั การใดก. การส่งกาลงั ข. การถ่ายทอดพลงั งานค. การดูดกลืนพลงั งาน ง. การแพร่กระจายพลงั งาน2. ดิพ มิเตอร์ ใชว้ ดั หาค่าอะไรก. อตั ราขยายของกาลงั เคร่ืองส่ง ข. ความถ่ีเรโซแนนซ์ของสายอากาศค. กาลงั ของเคร่ืองส่ง ง. ความแรงของเคร่ืองวทิ ยุ3. วงจรดิพมิเตอร์ อยา่ งง่ายจะใชว้ งจรออสซิลเลเตอร์แบบใดก. แบบฮาร์ทเลย์ ข. แบบอาร์มสตรองค. โคลปิ ทส์ ง. แบบคริสตอล4. เครื่องมือชนิดใด ใชว้ ดั กาลงั ของเคร่ืองส่งก. SWR มิเตอร์ ข. วตั ต์ มิเตอร์ค. อิมพแี ดนซ์ มิเตอร์ ง. ดิพ มิเตอร์5. เรานาวตั ตม์ ิเตอร์สองตวั มาวดั กาลงั ส่งระหวา่ งปลายสายนาสญั ญาณท้งั สองขา้ งเพอื่ หาคา่ อะไรก. กาลงั ของสายอากาศ ข. กาลงั ของเคร่ืองส่งค. กาลงั สะทอ้ นกลบั ง. กาลงั สูญเสียในสายนาสญั ญาณ6. ในยคุ แรก SWR มิเตอร์ มีชื่อเรียกวา่ อะไรก. VSWR มิเตอร์ ข. กริด ดิพ มิเตอร์ค. รีแฟลคเตอร์ มิเตอร์ ง. อิมพีแดนซ์แฟลค มิเตอร์7. เคร่ืองมือที่ใชห้ ลกั การวดั ของสายอากาศ โดยดูกาลงั ไฟฟ้ าของคล่ืนสะทอ้ นกลบัจากสายอากาศ เรียกวา่ อะไรก. SWR มิเตอร์ ข. ดิพ มิเตอร์ค. อิมพแี ดนซ์ บริดจ์ ง. นอยส์ บริดจ์

- 359 -8. การวดั หาค่า SWR เพ่อื ประโยชนอ์ ะไรก. เพือ่ ใหท้ ราบกาลงั สะทอ้ นกลบัข. เพอ่ื ใหท้ ราบกาลงั ของเคร่ืองส่งค. เพอ่ื ใหท้ ราบการเชื่อมต่อไดเ้ หมาะสมหรือไม่ง. ถูกทุกขอ้9. เครื่องมือชนิดใดใชส้ าหรับตรวจสอบการแมตช์อิมพีแดนซ์ของระบบสายอากาศก. ดิพ มิเตอร์ ข. นอยส์ บริดจ์ค. SWR มิเตอร์ ง. แมตชช์ ่ิง มิเตอร์10. อุปกรณ์ที่ใชต้ ่อสายอากาศในขณะปรับแต่ง เครื่องส่ง เรียกวา่ อะไรก. ดิพ มิเตอร์ ข. ดมั ม่ี โหลดค. อิมพแี ดนซ์ บริดจ์ ง. นอยส์ บริดจ์