การรักษาดุลยภาพของรา่ งกาย (Homeostasis) นางสาววิชุดา พรหมคงบุญ โรงเรียนกาแพงวทิ ยา อาเภอละงู จังหวดั สตูล
จุดประสงค์การเรียนรู้ ด้านความรู้ 1. ระบุโครงสร้างและอธิบายการทางานของไตมนุษย์ 2. อธิบายกลไกการรักษาดลุ ยภาพของนาและสารในรา่ งกายโดย การทางานของไต ด้านทักษะกระบวนการ นักเรียนสามารถทางานเป็นกลมุ่ ร่วมกบั ผอู้ ื่นได้
จุดประสงคก์ ารเรียนรู้ ด้านจิตพิสยั 1. เข้าเรียนเป็นประจา 2. มีความกระตือรือร้นในการเรียน 3. มีสว่ นรว่ มในการอภิปราย
ตรวจสอบความรกู้ ่อนเรียน 1. อวัยวะที่ทาหนา้ ที่กาจัดของเสียทีเ่ กิดจากกระบวนการ เมแทบอลิซึมในรา่ งกาย คือ ไต 2. สารที่กรองผ่านโกลเมอรลู ัสได้ คือ เซลลเ์ ม็ดเลือดแดง นา กลูโคส และไอออนตา่ ง ๆ 3. เหงื่อชว่ ยระบายความร้อนและขบั โซเดียมออกจากรา่ งกาย 4. เซลล์เม็ดเลือดขาวและเกลด็ เลือดทาหน้าที่กาจดั เชือโรคหรือ สิง่ แปลกปลอมที่เขา้ ส่รู า่ งกาย
ตรวจสอบความรู้ก่อนเรียน 5. รา่ งกายกาจัดแกส๊ คารบ์ อนไดออกไซดท์ ี่เกิดจากกระบวนการ เมแทบอลิซึมโดยการหายใจออก 6. การผลิตวัคซีนทาโดยการใช้เชือโรคทีอ่ ่อนกาลังลงหรือตาย แล้วมาฉีดกระต้นุ ให้ร่างกายสรา้ งภูมิคุ้มกนั 7. สาเหตุสว่ นใหญท่ ี่ทาใหผ้ ู้ป่วยที่ติดเชือ HIV เสียชีวิตคือการ เกิดโรคแทรกซอ้ นตา่ ง ๆ เชน่ โรคปอดบวม วัณโรค เปน็ ต้น
ขันสรา้ งความสนใจ ขณะทีน่ กั เรียนกาลงั ออกกาลังกายร่างกายมีการเปลี่ยนแปลงใดเกิดขึนบา้ ง
ขันสรา้ งความสนใจ ในวันทีอ่ ากาศร้อนหรือหลงั ออกกาลังกาย นกั เรียนจะรสู้ ึกหิว นามาก และมีเหงื่อออกเพราะอะไร หลงั ออกกาลงั กายทาไมนักเรียนหายใจเร็วขึน เมื่อนักเรียนรับประทานที่มีอาหารรสเคม็ มาก นักเรียนจะรสู้ ึก หิวนาเพราะอะไร นกั เรียนคิดว่าเพราะเหตใุ ด ปัสสาวะของนักเรียนมักมีสีเขม้ ใน วนั ทีน่ ักเรียนกลันปสั สาวะไวน้ าน
ทบทวนความรู้เดิม ของเสียทีเ่ กิดขึนในร่างกายที่ต้องถูกกาจัดออกจากร่างกาย ได้แก่อะไรบา้ ง กระบวนการเมแทบอลิซึม (metabolism) ของร่างกายคืออะไร เมแทบอลิซึม (metabolism) หมายถึง กระบวนการทางชีวเคมีทังหมดที่ เกิดขึนในเซลลเ์ พื่อนาเอาพลังงานและสสารจากสิ่งแวดล้อมมาใช้ในการ ดารงชวี ติ
ทบทวนความร้เู ดิม สารที่เปน็ โทษตอ่ รา่ งกายที่เกิดจากกระบวนการเมแทบอลิซึม รา่ งกายจะต้องกาจัดออกเรียกวา่ ของเสีย ซึ่งจะต้องถูกขบั ออกโดยระบบขับถ่าย การขบั ถา่ ย (Excretion) คืออะไร การกาจดั ของเสียซึง่ เกิดจากกระบวนการเมแทบอลิซึมใน เซลล์ซึง่ มีไนโตรเจนเป็นองค์ประกอบ การถา่ ยอุจจาระ (defecation) จดั เป็นการขับถ่าย (excretion) หรือไม่ เพราะเหตใุ ด การถา่ ยอจุ จาระไมเ่ ปน็ การขบั ถ่าย เพราะการถ่ายอจุ จาระเป็น การกาจดั กากอาหารที่รา่ งกายย่อยไมไ่ ดอ้ อกจากรา่ งกาย
การรกั ษาดุลยภาพ หรือ ภาวะธารงดลุ Homeostasis ความพยายามท่ีจะทาใหเ้ กดิ ความ สมดุลของส่งิ ต่างๆในร่างกาย เพ่อื ร่างกายอย่ใู นสภาพปกติ
Title ➢ การควบคุมดลุ ยภาพของนาและสารในเลือดโดย การทางานของไต ➢ การควบคมุ ดลุ ยภาพของกรด-เบสของเลือดโดย การทางานของไตและปอด ➢ การควบคมุ ดลุ ยภาพของอุณหภูมิภายในร่างกาย โดยระบบหมุนเวียนเลือด ผิวหนัง และกลา้ มเนือ โครงร่าง
การควบคมุ ดุลยภาพของนา และสารในเลอื ดโดยการ ทางานของไต
นกั เรียนคิดว่าในร่างกายของเรามนี า เปน็ องค์ประกอบอยกู่ ่ีเปอร์เซ็นต์ ?
ร่างกายได้รบั นาปริมาณมากทีส่ ุดโดยวิธีใดและสูญเสียนา ออกไปมากทีส่ ุดโดยวิธีใด
ความสาคัญขคอาถงนามาชตว่อนรอา่ งภกิปารยาย ตัวกลางในการเกิดปฏิกริ ยิ าเคมี ปรบั อณุ หภมู ิของร่างกาย ลาเลยี งแกส๊ สารอาหารและของเสีย ......อน่ื ๆ อกี มากมาย
คาถามชวนอภิปราย ถา้ ปรมิ าณนาท่ีรา่ งกายได้รบั และ ปรมิ าณนา ทส่ี ญู เสยี ออกจากรา่ งกายไม่ สมดุลกนั จะมีผลอยา่ งไร
นกั เรยี นสบื คน้ ขอ้ มลู เก่ยี วกบั อวยั วะในระบบขบั ถ่าย โครงสร้างของไต หนว่ ยไต และ การทางานของหนว่ ยไต แลว้ รว่ มกนั สรปุ ถึงหน้าท่ขี องอวยั วะใน ระบบขับถา่ ย โดยใชร้ ปู ในหนงั สอื เรียน รปู 2.2 ไตและอวัยวะใน ระบบขบั ถ่าย รปู 2.3 ไตของมนษุ ยแ์ ละรปู 2.4 การทางานของ หนว่ ยไต
คาถามชวนอภิปราย - ระบบใดในรา่ งกายท่ีทาหน้าทรี่ กั ษาดุลยภาพของนา และแร่ธาตหุ รอื สารอื่นๆ ในร่างกาย - อวยั วะในระบบขับถา่ ยมอี ะไรบา้ ง และทาหน้าที่ อย่างไร
ไต (KIDNEY) รกั ษาดลุ ยภาพนา !!!! กาจดั ของเสยี ทีม่ ีไนโตรเจนเป็นองค์ประกอบ ยเู รยี กรดยูรกิ แอมโมเนยี
ระบบขับถา่ ย เสน้ เลอื ดนาเข้า (Urinary system) (renal artery) ไต เส้นเลอื ดส่งออก (kidney) (renal vein) ท่อไต กระเพาะปัสสาวะ (ureter) (urinary bladder) ท่อปัสสาวะ (urethra)
หนว่ ยไต (nephron)
หน่วยไต (nephron)คอื อะไร • คือ หน่วยย่อยของไตทที่ าหน้าที่ในการสรา้ งนา ปสั สาวะ พบทังชนั คอร์เทกซแ์ ละเมดัลลา
การดูดสารกลบั ทีห่ ่วงเฮนเล • ห่วงเฮนเลแบง่ ออกเปน็ 2 ส่วนคอื – ท่อขาลง (Discending): มีการเคลื่อนยา้ ยสารออกจากห่วงเฮนเลโดย กระบวนการออสโมซีส – ท่อขาขึน (Ascending) : มีการดูด NaCl กลบั ทงั แบบใช้พลังงานและ แบบไม่ใชพ้ ลังงาน สว่ นนาเคลือ่ นออกไม่ได้ เนือ่ งจากเยื่อไมย่ อมให้ นาผา่ น
การดดู สารกลบั ที่ทอ่ หนว่ ยไตสว่ นปลาย • แบบไม่ใชพ้ ลังงาน ไดแ้ ก่ นา • แบบใช้พลงั งาน ได้แก่ ดดู กลับโซเดียมคลอไรด์ และ โซเดียม คาร์บอเนตไออน ** การดดู กลบั นาบริเวณนีขึนอย่กู บั อิทธิพลของฮอร์โมนแอนติ ไดยเู รติก(ADH)หรือวาโซเปรสซิน ** การดูดกลบั Na+ ขึนอยู่กบั ฮอร์โมนอลั โดสเตอโรน (Aldosterone)
การดูดสารกลบั ที่ทอ่ รวม • แบบใช้พลังงาน :Na+ • แบบไมใ่ ช้พลงั งาน : ดดู กลบั นา • ยอมให้ยเู รียแพรอ่ อก **การดดู กลับนาขึนกับอิทธิพลของฮอร์โมน ADH
การกาจดั ของเสียของไตประกอบด้วย 3 ขนั ตอน 1. การกรอง (filtration) 2. การดดู กลับ (reabsorption) 3. การหล่งั (secretion)
คาถามชวนคดิ หน่วยไตทาหนา้ ที่ กรอง ดูดกลับ และ หลั่งสารใดบ้าง
การทางานของหน่วยไต 1. เลอื ดไหลผ่านหลอด เลอื ดรีนัลอาร์เตอรี (renal artery) ท่นี า เลือดเข้าส่ไู ต 2. ผ่านหลอดเลือดท่นี า เลือดเขา้ สู่โกลเมอรลู สั
การทางานของหนว่ ยไต 3. เกิดการกรองทโ่ี กล เมอรลู ัสและผนังของโบว์ แมนแคปซูล - สารขนาดเลก็ เขา้ สโู่ บวแ์ มนแคปซูล - สารขนาดใหญ่ ยังคงอยใู่ นเลือด
การทางานของหนว่ ยไต 4. ของเหลวท่ีกรองไตได้ ผา่ นทอ่ หนว่ ยไต -สารมีประโยชนด์ ูดกลับ หมด กลโู คส กรดอะมโิ น -สารมีประโยชน์ดดู กลบั บางส่วน นา -ไอออนต่างๆ
การทางานของหน่วยไต 5. การหลั่งของสารบางชนิด จากเลอื ดเข้าสูท่ อ่ หนว่ ยไต ส่วนตน้ ไอออนต่างๆ 6. ไปยังทอ่ รวมเป็นปสั สาวะ 7. ไปกรวยไต ทอ่ ไต และ สะสมในกระเพาะปสั สาวะ 8. ขบั ออกรา่ งกายทางท่อ ปสั สาวะ
การทางานของไต
1. การกรอง (filtration) 2. การดดู กลับ (reabsorption) 3. การหลัง่ (secretion) ในแตล่ ะวันไตต้องกรองสารตา่ ง ๆ ท่ีอย่ใู นเลอื ดมากถงึ วันละประมาณ 180 ลิตร
องคป์ ระกอบของปสั าวะ ปสั สาวะของคนปกติ จะไม่พบกลโู คสและโปรตนี พบกลูโคส - อาจเป็นโรคเบาหวาน พบโปรตีน - อาจเป็นโรคเก่ียวกบั ไต
ไดยเู รติก (diuretics) คือ สารขับปัสสาวะ สารนีมสี มบตั ิทาให้ เซลล์ในไตสญู เสยี นาออกไปมากกว่าดดู ซมึ นา ตัวอยา่ งของไดยเู รติก ไดแ้ ก่ สารคาเฟอีน (ชา กาแฟ ช็อกโกแลต นาอัดลม) และแอลกอฮอล์
นักเรยี นสืบค้นขอ้ มลู เก่ียวกบั สาเหตขุ องโรคไต อาการของโรคไต วธิ กี ารดแู ลรกั ษา ผู้ป่วยโรคไต และวธิ ีปอ้ งกนั การเกิดโรคไต
คาถามชวนอภปิ ราย โรคไตมีลกั ษณะอาการเป็นอย่างไร ถ้าไตไมท่ างานจะมีผลตอ่ การรกั ษาดลุ ยภาพของนา และสารในร่างกายอย่างไร ปจั จุบนั การรักษาผู้ปว่ ยโรคไตทาได้โดยวิธีใด
อาการของโรคเกย่ี วกบั ไต อาการตัวบวม เพราะ มนี าสะสมอย่ทู ร่ี ะหวา่ งเซลล์ เป็นจานวนมาก ขณะกดผิวหนัง หลงั กดผิวหนงั
ผปู้ ว่ ยทไี่ ตทางานไดเ้ พยี งร้อยละ 10 ฟอกเลอื ดโดยการใช้เครอ่ื งไตเทยี ม ผา่ ตดั ปลูกถา่ ยไตจากคนทม่ี สี ุขภาพดี
Search
