บทที่ 1 เครื่องมือในงานติดตั้งในอาคาร

แผนกช่างไฟฟ้ ากาํ ลงั วิทยาลยั เทคนิคลพบรุ ี บทที 1 เครืองมอื ในงานตดิ ตงั ไฟฟ้ าในอาคาร เครืองมือทีใชใ้ นงานเดินสายติดตงั ไฟฟ้ าภายในอาคาร มีหลายชนิด ทงั ใชก้ บั งานเดนิ สายดว้ ยเข็มขดั รัดสาย งานท่อ โดยเครืองมือทีใชใ้ นงานติดตงั ภายในอาคารมดี งั นี Bender bender เป็นเครืองมอื สาํ หรับ ดดั ท่อโลหะบาง (E.M.T.) เช่น การดดั คอมา้ เขา้ กล่องต่างๆ การ ดดั ท่อโคง้ 90 องศา ฯลฯ ทีใช้ กนั ทวั ไปมขี นาด ตงั แต่ 1/2\"-1\" bender แต่ละขนาดจะบอก ระยะ take up ไว้ ซึงขึนอยกู่ บั ขนาดของ bender เช่น ขนาด 1/2\" take up = 5\" เป็นตน้ นอกจากนียงั มกี ารกาํ หนดลกู ศรไว้ 2 ตาํ แหน่งเป็นจุด A และ B เพอื ใชเ้ ป็น จุดอา้ งองิ ในการดดั ท่อ Hickey Hickey เป็นเครืองมอื ทีใชส้ าํ หรับ ดดั ท่อโลหะหนา และท่อ โลหะหนาปานกลาง การใช้ hickey เหมาะสาํ หรับท่อ ทีมีขนาดเลก็ เช่น 1/2\" , 3/4\" เป็นตน้ ท่อทีมีขนาดใหญ่ นิยมดดั ดว้ ยเครืองดดั ไฮดรอลกิ การดดั ท่อทีมขี นาดใหญ่ อาจกระทาํ ได้ ค่อนขา้ งยาก เนืองจากตอ้ งออกแรงมาก ถา้ ไมม่ เี ครืองดดั ไฮดรอลกิ กอ็ าจใชข้ อ้ โคง้ สาํ เร็จรูป ทีมวี างขายทวั ไปได้ เรียกวา่ Elbow เช่นขอ้ โคง้ 90 องศา หรือขอ้ โคง้ 45 องศา เป็นตน้ Fishtape fishtape เป็นเครืองมอื สาํ หรับร้อยสายไฟฟ้ าภายในท่อ โดยการ สอดลวดโลหะเขา้ ท่อให้ ปลายโผลอ่ กี ดา้ นหนึงของท่อแลว้ มดั สาย ทีตอ้ งการเขา้ กบั ปลาย fish tape แลว้ ออกแรงดึง อยา่ งสมาํ เสมอให้ สายร้อยเขา้ ในท่อ โดยระวงั ไม่ใหส้ ายขดู กบั ท่อจนฉนวนเสียหาย อาจใชง้ านร่วมกบั ตาข่ายดึงสาย (cable grip) ก็ได้ ~1~

แผนกชา่ งไฟฟ้ ากาํ ลงั วิทยาลยั เทคนิคลพบรุ ี Tube Cutter cutter เป็นเครืองมอื สาํ หรับ ตดั ท่อโลหะ ทงั ท่อโลหะหนา และท่อโลหะบาง ไมส่ ามารถใชต้ ดั ท่อโลหะออ่ นได้ ขนาดของ cutter จะระบุไว้ อยา่ งชดั เจนว่า สามารถใชก้ บั ท่อขนาดเท่าใด เช่น 1\" - 3\" เป็นตน้ ใบมีดของ cutter สามารถถอดเปลยี นได้ หากมกี ารแตกบินหรือหมดคม การใช้ cutter ตดั ท่อจะทาํ ใหท้ ่อ มคี มที เกิดจากรอยตดั ซึงอาจทาํ อนั ตรายกบั สายไฟ ในท่อได้ จึง ตอ้ งลบคมทุกครังทีตดั ท่อ Cable grip Cable grip หรือตาข่ายดึงสาย เป็นเครืองมือสาํ หรับช่วยดึง สายในท่อ โดยใชง้ านร่วมกบั fishtape มขี อ้ ดีคือไมต่ อ้ งมดั ปลาย สายทาํ ใหไ้ มเ่ กิดปมสาย ซึงจะทาํ ใหด้ ึงสายไดง้ ่ายขึน โดยตาข่าย จะรัดสายใหแ้ น่นเอง เพียงแค่ดึงทีหูตาข่ายเท่านนั มีหลายขนาด ใหเ้ ลอื กเพอื เหมาะสมกบั ขนาดของท่อ และชินงาน Dye dye เป็นเครืองมือสาํ หรับทาํ เกลียวนอก ท่อโลหะหนาและ ท่อโลหะหนาปานกลางเพือ ต่อเขา้ กบั กล่องต่อสายต่างๆ หรือ ต่อท่อเขา้ ดว้ ยกนั เนืองจากท่อชนิดนีตอ้ งทาํ เกลยี วที ปลายท่อ มิฉะนนั จะไม่สามารถต่อถงึ กนั ได้ dye ไม่สามารถใชร้ ่วมกบั ท่อ โลหะบางได้ ขนาดของ dye ทีใชข้ ึนอยกู่ บั ขนาดของท่อ Pipe vise (ปากกาจบั ท่อ) ปากกาจบั ท่อเป็นเครืองมอื สาํ หรับจบั ท่อใหแ้ น่นโดยเฉพาะ ทงั ท่อโลหะหนาและท่อโลหะบาง ก่อนทีจะตดั ท่อหรือลบคม ท่อ มีทงั แบบสามขาและแบบยดึ ติดกบั โตะ๊ งาน ~2~

แผนกช่างไฟฟ้ ากาํ ลงั วิทยาลยั เทคนิคลพบรุ ี Hole cutter hole cutter เป็นเครืองมอื สาํ หรับเจาะรูเหลก็ แผน่ บาง เช่น เจาะฝาตสู้ วิทซบ์ อร์ด เพอื ติดตงั pilot lamp เป็นตน้ ใชง้ าน ร่วมกบั สว่านไฟฟ้ า มีหลายขนาดใหเ้ ลือกใช้ ปกติแลว้ ฟันของ hole cutter จะหนาซึงแตกต่างจาก hole saw ทีบางกวา่ Knock out punch knock out punch เป็นเครืองมอื สาํ หรับเจาะรูเหลก็ แผน่ บาง เหมือน hole cutter แต่ตอ้ งใชส้ วา่ นเจาะรูแผน่ เหลก็ ใหเ้ ท่ากบั ขนาด nut ของ knock out punch ก่อนแลว้ จึงแยก knock out ออกเป็น 2 ส่วน ประกบกบั แผน่ เหลก็ แลว้ ใชป้ ระแจขนั น็อต ของ knock out จนกระทงั หวั กดั ของ knock out กดั จนแผน่ เหลก็ ขาดจากกนั มที งั แบบใชม้ อื หมุนและใช้ hydraulic มหี ลายขนาด ใหเ้ ลือกใช้ Cutter ตดั สายเคเบลิ cutter ตดั สายเคเบิล ใชต้ ดั สายเคเบิลขนาดใหญ่ซึงไมส่ ามารถ ตดั ไดด้ ว้ ย คีมตดั สายทวั ไป Reamer Reamer เป็นเครืองมือทีใชส้ าํ หรับลบคมท่อ โดยเฉพาะท่อ โลหะเมอื ถกู ตดั ดว้ ย cutter จะมคี ม เกดิ ขนึ และทาํ อนั ตรายต่อ สายไฟได้ จึงตอ้ งใช้ reamer ลบคมท่อทุกครังทีมกี ารตดั ท่อ บดิ หล่า บิดหลา่ เป็นเครืองมอื ทีใชเ้ จาะรูไม้ ใชแ้ ทนสวา่ น เช่นเจาะรู แป้ นไมร้ องสวทิ ซ์ หรือ แผงคทั เอาท์ เป็นตน้ ค้อนเดนิ สายไฟฟ้ า คอ้ นเดินสายไฟฟ้ า ใชส้ าํ หรับเดินสายไฟฟ้ าแบบเปิ ด เกาะไป ตามผนงั ไดแ้ ก่ การเดินสายดว้ ยเขม็ ขดั รัดสาย ~3~

แผนกชา่ งไฟฟ้ ากาํ ลงั วิทยาลยั เทคนิคลพบรุ ี Multimeter multimeter เป็นเครืองวดั ทีใชง้ านมากในทางไฟฟ้ า สามารถ ตรวจสอบค่าต่างๆ ทางไฟฟ้ าไดห้ ลายตวั เช่น แรงดนั ไฟฟ้ า กระแสไฟฟ้ า และความตา้ นทานไฟฟ้ า โมลด์กราไฟต์ โมลดก์ ราไฟตเ์ ป็นเบา้ หลอมสาํ หรับการเชือมต่อกราวดห์ รือ จุดต่อ ต่างๆ ดว้ ยวธิ ี thermoweld ซึงนิยมใชก้ บั จุดกราวด์ ทีสาํ คญั เช่นกราวด์ ของระบบล่อฟ้ า เป็นตน้ โดยลกั ษณะของโมลดท์ ีใชจ้ ะขึนอยกู่ บั ขนาด ตวั นาํ และจาํ นวน จุดต่อทีตอ้ งการ จากรูปจะเป็นโมลดท์ ีใชต้ ่อแยก 3 ทาง ปกติแลว้ โมลด์ 1 อนั จะประกอบดว้ ย 2 ส่วนประกบตดิ กนั สามารถแยกออกจากกนั ได้ สว่านไฟฟ้ า สว่านไฟฟ้ าทีใชง้ านประจาํ มี 2 แบบคือ สว่านธรรมดา และสวา่ น กระแทก สวา่ นธรรมดาใชส้ าํ หรับเจาะไม้ หรือเหลก็ ส่วนสว่านแบบ กระแทกใชเ้ จาะคอนกรีตไดด้ ว้ ย ปกติจะมีสวทิ ซป์ รับตาํ แหน่งเป็นรูป ดอกสว่านและรูปคอ้ น โดยรูปดอกสว่าน หมายถึงใชเ้ จาะเหลก็ ส่วน รูปคอ้ นใชเ้ จาะคอนกรีต นอกจากนีสวา่ นบางรุ่นยงั สามารถปรับ ความเร็วไดด้ ว้ ย ไขควงแบน ไขควงแบนทีใชใ้ นงานไฟฟ้ า ดา้ มจบั ตอ้ งเป็นฉนวนไฟฟ้ าโดย ตลอด ตอ้ งไมม่ สี ่วนทีเป็นโลหะ อยทู่ ีปลายดา้ มจบั เดด็ ขาด สาํ หรับไข ควงบางอนั อาจมีปลอกหุม้ ดา้ มจบั อกี ชนั หนึงกไ็ ด้ ไขควงแฉก ไขควงแฉกทีใชใ้ นงานไฟฟ้ า ดา้ มจบั ตอ้ งเป็นฉนวนไฟฟ้ าโดย ตลอด ตอ้ งไม่มีส่วนทีเป็นโลหะ อยทู่ ีปลายดา้ มจบั เดด็ ขาด สาํ หรับไข ควงบางอนั อาจมีปลอกหุม้ ดา้ มจบั อีกชนั หนึงกไ็ ด้ ~4~

แผนกช่างไฟฟ้ ากาํ ลงั วิทยาลยั เทคนิคลพบรุ ี ตลบั เมตร ตลบั เมตร ใชว้ ดั ระยะเพือติดตงั อุปกรณ์ใหไ้ ดต้ าํ แหน่ง ตามตอ้ งการ เนืองจากอปุ กรณ์ไฟฟ้ ามกี ารกาํ หนดมาตรฐานของ การติดตงั ไวเ้ พือให้ เกิดความปลอดภยั และสวยงาม เช่นความสูง ของสวทิ ซไ์ ฟฟ้ า เป็นตน้ คมี ผสม คีมผสมถกู ใชใ้ นงานไฟฟ้ ามากทีสุดทงั จบั ชนิ งาน ต่อสายไฟ รวมทงั ตดั สายไฟขนาดเลก็ ไดด้ ว้ ย การเลือกใชค้ ีมผสม ควรพิจารณาฉนวนที ห่อหุม้ ดา้ มจบั ของคีมวา่ มคี วามแข็งแรง หนา และปลอดภยั การใชค้ ีมที มีดา้ มจบั เป็นฉนวนบางๆ อาจเกิดอนั ตรายจากไฟฟ้ าได้ และไมค่ วรใช้ คีมทีดา้ มจบั ชาํ รุดเช่น ฉนวนแตกหรือฉีกขาด คมี ปากจงิ จก คีมปากจิงจกถกู ใชใ้ นงานไฟฟ้ าบริเวณทีแคบ หรือจบั ชินงาน ขนาด เลก็ ต่อสายไฟรวมทงั ตดั สายไฟขนาดเลก็ ไดด้ ว้ ย การเลอื กใชค้ ีมปาก จิงจกควรพจิ ารณาฉนวน ทีห่อหุม้ ดา้ มจบั ของคีมว่า มคี วามแข็งแรง หนา และปลอดภยั การใชค้ ีมทีมดี า้ มจบั เป็นฉนวนบางๆ อาจเกิด อนั ตราย จากไฟฟ้ าได้ และไมค่ วรใชค้ ีมทดี า้ มจบั ชาํ รุด เช่น ฉนวนแตก หรือฉีกขาด ปากกาจบั ชินงาน ปากกาจบั ชินงาน ใชก้ รณีทีตอ้ งการจบั ชินงานเพือตกแต่ง หรือขึน รูปชินงานเช่น ตะไบ, ขึนรูปโลหะแผน่ เป็นตน้ ไมส่ ามารถใชจ้ บั ท่อ โลหะได้ มีหลายขนาดใหเ้ ลอื กใช้ ประแจเลอื น ประแจเลอื นถกู ใชม้ ากในการติดตงั เครืองจกั รเพอื ขนั น็อตใหแ้ น่น มี หลายขนาดใหเ้ ลือกใชเ้ หมาะสมกบั ขนาดของน็อต มคี วามคลอ่ งตวั สูง เนืองจากปรับขนาดไดต้ ามความตอ้ งการ แต่มีขอ้ เสียคือไมเ่ หมาะกบั บริเวณทีแคบหรือมีเนือทีจาํ กดั ~5~

แผนกชา่ งไฟฟ้ ากาํ ลงั วิทยาลยั เทคนิคลพบรุ ี บนั ไดอลูมเิ นียม บนั ไดอลมู ิเนียมหรือบนั ไดกาง 2 ขาใชใ้ นการติดตงั อุปกรณ์ไฟฟ้ า ในที สูงมคี วามสะดวกในการใชง้ าน อยา่ งไรกต็ ามควรเลือก ความสูงของบนั ได ใหเ้ หมาะกบั งาน ในความเป็นจริงแลว้ ควรมี บนั ไดทีมคี วามสูงต่างกนั อยา่ งนอ้ ย 2 ขนาดไวใ้ ชง้ านเพอื ความ คลอ่ งตวั คมี ยาํ หางปลาขนาดใหญ่ คีมยาํ หางปลาขนาดใหญ่ ใชเ้ หมือน กบั คีมยาํ หางปลาขนาดเลก็ ทวั ไป ต่างกนั เพยี งขนาดเท่านนั ใชย้ าํ หางปลาของสายเคเบิล หรือสาย ทีมีขนาด ใหญ่ ซึงหวั ยาํ สามารถปรับ ใหเ้ หมาะสมกบั หางปลาไดห้ ลายขนาด โดยจะ ระบุขนาดพนื ทีหนา้ ตดั ของสาย ไวด้ ว้ ย ทาํ ใหเ้ ลอื กใชไ้ ดอ้ ยา่ งสะดวก เครืองวดั ความต้านทานดิน เครืองวดั ความตา้ นทานดิน (earth tester) ใชส้ าํ หรับตรวจสอบค่า ความ ตา้ นทานของดินว่าเหมาะสม กบั การตดิ ตงั ระบบสายดินหรือไม่ โดย ตรวจวดั ความตา้ นทานหลงั จาก ตอกแท่ง ground rod ลงดินแลว้ ค่าทีวดั ได้ ไมค่ วร เกิน 5 โอห์ม .. เครืองวดั ลาํ ดับเฟส เครืองวดั ลาํ ดบั เฟส (phase sequence meter) ใชส้ าํ หรับตรวจวดั ลาํ ดบั เฟส ว่าถกู ตอ้ งหรือไม่ โดยลาํ ดบั เฟส ตอ้ งเรียงเป็น A , B , C หรือ R , S , T เป็นตน้ การวดั ทาํ ได้ โดยนาํ สายทงั สามคือ L1 , L2 , L3 ไปคีบเขา้ กบั สายไฟทงั 3 เฟส ( ขณะมีไฟ ) สงั เกตว่าหลอดไฟสญั ญาณตอ้ งติดสว่าง ใน ตาํ แหน่งตามเขม็ นาฬกิ า จึงถือวา่ ลาํ ดบั เฟสถกู ตอ้ ง ถา้ หลอด ติดสว่าง ตาํ แหน่งทวนเข็มนาฬิกาแสดงว่าลาํ ดบั เฟสไมถ่ กู ตอ้ ง วธิ ีแกใ้ หส้ ลบั สายคู่ ใดคู่หนึงเท่านนั กพ็ อ การไมเ่ รียงลาํ ดบั เฟส อาจมีผลต่ออุปกรณ์ไฟฟ้ าบาง ตวั เช่น มอเตอร์ 3 เฟส อาจหมนุ กลบั ทาง กรณีของตสู้ วทิ ซบ์ อร์ดควร ตรวจสอบ ลาํ ดบั เฟสใหถ้ กู ตอ้ งก่อนจ่ายไฟเขา้ ตู้ โดยเรียงลาํ ดบั เฟส จาก ซา้ ย ไปขวาเสมอ ~6~

แผนกชา่ งไฟฟ้ ากาํ ลงั วิทยาลยั เทคนิคลพบรุ ี แบบฝึ กหัดบทที 1 เครืองมือในงานตดิ ตงั ไฟฟ้ าในอาคารจงเติมคําหรือข้อความลงในช่องว่างให้ถูกต้อง1. Bender เป็นเครืองมอื ทีใชส้ าํ หรับ............................................................................................................... ....................................................................................................................................................................2. Hickey เป็นเครืองมือทีใชส้ าํ หรับ............................................................................................................... ....................................................................................................................................................................3. Fish tape เป็นเครืองมือทีใชส้ าํ หรับ............................................................................................................ ....................................................................................................................................................................4. Tube Cutter เป็นเครืองมือทีใชส้ าํ หรับ........................................................................................................ ....................................................................................................................................................................5. Bender เป็นเครืองมือทีใชส้ าํ หรับ............................................................................................................... ....................................................................................................................................................................6. Reamer เป็นเครืองมือทีใชส้ าํ หรับ............................................................................................................... ....................................................................................................................................................................7. Dye เป็นเครืองมือทีใชส้ าํ หรับ............................................................................................................... ....................................................................................................................................................................8. Pipe Vise เป็นเครืองมือทีใชส้ าํ หรับ............................................................................................................ ....................................................................................................................................................................9. Earth Tester เป็นเครืองมอื ทีใชส้ าํ หรับ....................................................................................................... ....................................................................................................................................................................10. Phase sequence meter เป็นเครืองมอื ทีใชส้ าํ หรับ...................................................................................... ....................................................................................................................................................................11. Cable Grip เป็นเครืองมอื ทีใชส้ าํ หรับ..................................................................................................... ....................................................................................................................................................................12. Hole Cutter เป็นเครืองมอื ทีใชส้ าํ หรับ...................................................................................................... ....................................................................................................................................................................13. Knock out punch เป็นเครืองมือทีใชส้ าํ หรับ.............................................................................................. .................................................................................................................................................................... ~7~