Varyant Life Aralik 2021

KITAP Richard Yates’in de kısa bir dönem senatör Robert yazılmış en iyi öykü kitabı!” diye tanımlamıştır. Kennedy’nin konuşmalarını yazdığını göz önüne alırsak bu Bu satırların yazarı bütün Amerikan öykü kitaplarına hâkim son öykü sanki yazarın kendisinden de izler taşımaktadır. değildir ve yazının başında da belirtildiği gibi uzun okuma Öykülerin hepsi 40’lı yılların sonuyla 50’li yıllarda savaş deneyimleri sonucunda nahoş bir önyargıya sahip olmuştur. sonrası Amerika’sını anlatmaktadır. Aradan geçen onca Ama çevirisi de çok başarılı olan, yalnızlığı bağırmadan, yıla, değişen onca şeye rağmen okurda sanki bugündeymiş sıradan kahramanlarla, son derece zarif ve sade bir dille hissinin oluşması, yazarın kaleminin gücüdür. anlatan bu kitap hakkında Kurt’a sonuna kadar katılmaktadır. Ayrıca türleri aynı olmasa da neredeyse tüm öykülerde Bütün öykülerde incecik bir hüzün, irili ufaklı yalnızlıklar, Roald Dahl benzeri bir tekinsizlik hissettiğini, bunun da tüm kocaman hayal kırıklıkları, yoktan var olma çabaları, o yalnızlıklara farklı bir hava kattığını da ayrıca belirtmelidir. bastırılmış ve yıllara yayılan öfkeler, birlikte yaşanmaya çalışılan umutsuzluklar, karşılığı olmayan beklentiler çok Son öykünün son cümlesi de şahanedir: tanıdık durumlarla, aşina olduğumuz hallerle, son “Buralarda bir yerde hepimiz için bir pencere mutlaka derece başarıyla yaratılmış atmosferlerde biz olmak zorundadır!” okurlara sunulmaktadır. Yoksa çok zordur. Kurt Vonnegut, kitabı “Bir Amerikalı tarafından ARALIK 2021 VARYANT ROTARY 51

KITAP HALİT YILDIRIM “BİRLİKTE” Yalnızlaşan Dünyamızda İnsan İlişkilerinin İyileştirici Gücü Doğan CÜCELOĞLU’nun, aramızdan ayrılma- likle gençlerin, anne babaların, öğretmenlerin ve dan hemen önce yayınladığı ve haftalarca satış sağlık yöneticilerinin okumasını isterim.” listesinde 1 (Bir) Numara olarak yerini koruyan, “Var mısın?” adlı eserinde vurguladığı paylaşım Ben de ülkemizde ancak Eylül 2021 sonunda şöyle: yayımlanabilen bu kitabı okuyup sizlerle paylaş- mayı amaçladım. Gerçekten okuduğuma da değ- “Dr. Murthy 2014-2017 arasında ABD Kamu di… Sağlığı Daire Başkanı olarak görev yapmış, bu süre içinde Amerika’daki sağlık sorunlarının te- Vivek H. MURTHY’nin “BİRLİKTE “Toget- her”-Yalnızlaşan Dünyamızda İnsan İlişkile- melinde YALNIZLIK olduğunu görmüştür. Toplum rinin İyileştirici Gücü” adlı yukarıda kısa açı- modernleştikçe yalnızlığın bireyin hayatına nasıl lımını vurguladığım 383 sayfalık bu eseri 29 yavaş yavaş sinsice girdiğini ve hem bedensel sayfada derledim ve paylaşıyorum. hem de ruhsal hastalıkların nasıl oluştuğunu an- Bu safhada uzun derlemeye göz atamaya- latmaktadır. Kitap insan hayatında ilişkinin önemi caklar için öne çıkan birkaç paragrafı aşağı- üzerinde duruyor ve yaşamın ilişki yönü gözden ya aktarıyorum: kaçırılırsa nasıl bir sonuç beklendiğini gözler *Kendimizi hâlihazırda yalnız hissettiği- önüne seriyor. İngilizcesini okudum ve Kronik mizde ve başkalarının eğlenip etraflarındaki- Kitap’tan Türkçeye çevirmelerini rica ettim. Özel- lerle hoşça vakit geçirdiğini gördüğümüzde, onlara yaklaşmak yerine kabuğumuza çekil- mek gibi doğal bir eğilimimiz vardır. Toplum- dan dışlanmış damgası yemekten ve yargı- lanmaktan korkarız. Bu yüzden de gerçek duygularımızı bizimle bağ kurmaya çalışabi- lecek kişilerden bile gizleriz. İşte bu duygu- sal sarmal yalnızlığı kuşatan utanç damgasını da güçlendirir. * İnsanlar dünyadaki her dili benimseyebilme potansiyeliyle dünyaya gelirler ancak zamanla kendi ailelerinde duyduklarının-onları güvende tutacağına bel bağladıkları kişilerle iletişim kur- mak için ustalaşmaları gereken dillerin haricin- dekileri öğrenme becerilerini yitirirler. Pek çok 52 VARYANT ROTARY ARALIK 2021

KITAP kişinin yaşları ilerledikçe yabancı dil öğrenmekte süredir görüşmediğim sınıf arkadaşlarımı ve diğer daha fazla zorluk çekmesinin nedeni de budur. arkadaşlarımı bulduğum ve bana gülümseyen fo- toğraflarını gördüğümde mutlu olduğum o ilk gün- *Sosyal ilişkiler erken ölme riskini azaltır mı? leri hatırlıyorum. Ancak şimdilerde, zamanımın 2009 yazında Julianne’in araştırmasına göre, %25’inde bunlardan ilham alıyorsam %100’ünde güçlü sosyal ilişkileri olan kişilerin erken ölme ih- kendimi yetersiz hissediyordum. Bir arkadaşımın timali, zayıf sosyal ilişkileri olanlara kıyasla %50 dediği gibi sosyal medya bildirimlerinizi kontrol daha düşüktü. Daha çarpıcı olansa sosyal bağ- etmek herkesin en iyi günlerini sizin sıradan gün- ların yokluğunun yaşam süresini kısaltmaya olan lerinizle kıyaslamak gibiydi; çünkü her seferinde etkisinin, günde on beş sigara içmenin yarattığı kendinizde bir eksiklik buluyordunuz. riske eşit; obezite, aşırı alkol tüketimi ve egzer- siz yapmamakla ilişkilendirilen riskten ise daha Gelgelelim bu platformları dengeli bir şekilde yüksek olduğunu görmesiydi. Kısacası O, zayıf kullanmak çok da kolay bir iş değil. Sosyal medya sosyal bağların sağlığımıza büyük bir tehdit oluş- sosyal ve profesyonel hayatlarımıza iyice nüfuz turduğunu ortaya çıkarmıştı. etmiş durumda. Bir muhabirseniz Twitter’ı tama- mıyla göz ardı edemezsiniz. Yeni bir iş arıyorsa- * ÖFKE; hüzün, mutluluk ve sevgi gibi anlayış nız Linkedln’de bir profiliniz olması gerekli olabilir. ve rahatlamaya yol açan duyguların aksine diğer Aileniz ve arkadaşlarınız sosyal medyayı önemli insanları bizlerden uzaklaştıran bir duygudur. Do- haberleri açıklamak ya da buluşmak için kullanı- layısıyla bir erkek çocuk ne kadar “erkeksi” görü- yorsa ve siz o platformda değilseniz birçok şey- nürse, başka insanlardan duygusal anlamda bir den habersiz kalabilirsiniz. o kadar kopukluk yaşar. Neredeyse dünyadaki bütün kültürler, hırslı ve iddialı olmayı erkeklere, Çoğu durumda başarılı bir uygulamanın maddi hassas ve sevgi dolu olmayı ise kadınlara atfedi- ölçütü insanların çevrimiçi etkileşimlerinin niteli- len kişilik özellikleri olarak tanımlarlar. ği değil, sadece kullanım miktarıdır. Herhangi bir platformda ne kadar uzun zaman harcarsak bu *FACEBOOK, TWITTER VE INSTAGRAM’a ilk onlara genellikle reklamlar aracılığıyla olmak üze- katıldığımda bunların arkadaşlarımla bağlantıda re bir o kadar fazla gelir getirir. Bir başka deyişle kalmak ve grup sohbetlerine katılmak için harika bizim zamanımız sosyal medyanın parasıdır. yollar olacağını düşünmüştüm. Facebook’ta uzun ARALIK 2021 VARYANT ROTARY 53

KITAP *Araştırmalar insanların aynı anda birden faz- koyarsanız, arkadaşlığı da bir hedef tahtasının la aktiviteyle ilgilenemediğini göstermiştir. “Çok- ortasındaki noktanın etrafındaki iç, orta ve dış lu görev” sırasında esas olarak yaptığımız; işler halkalardan oluşan bir dizi halka şeklinde düşü- arasında büyük bir hızla gidip gelmek, her birine nebilirsiniz. ayrı ayrı ama kısa sürelerle dikkatimizi vermektir. MIT’den nörolog Dr. Earl Miller’ın 2008 tarihinde Evrimsel anlamda en basit haliyle iç halkamız- NPR’a verdiği bir röportajda dediği gibi, “Bir işten da korunmak, destek almak ve ayakta kalabilmek diğerine geçerek dikkatinizi aynı anda etrafınız- için küçük bir grup insana güveniriz. Bu kişiler ha- daki her şeye verdiğinizi düşünürsünüz. Oysa ve- yat arkadaşlarımız, yakın arkadaşlarımız ve aile remezsiniz.” Örneğin bir konuşmanın ortasında fertlerimiz gibi kriz anında güvendiğimiz ve sık cep telefonunuza şöyle kaçamak bir bakış attığı- aralıklarla vakit geçirmek istediğimiz insanlardır. nızda söylenen sözleri duysanız ve hatırlasanız İç halkadaki ilişkiler bizim en güçlü karşılıklı bağ- da sözcüklerin yanı sıra sözlü olmayan imaları da larımızı oluşturur. Bunlar ayrıca, en çok zaman ve aynı hızda ya da tamamıyla idrak edemezsiniz. enerji gerektiren ilişkilerdir -bu yüzden aynı anda Bunun nedenlerinden biri iletişimle ilgili görevlerin sürdürebileceğimiz bu tür ilişkilerin sayısı genel- beyinde aynı sinir yolları için yarışmasıdır. “Bun- likle yaklaşık on beş ilişkiyle sınırlıdır ve zamanı- ları aynı anda yapmak neredeyse imkansızdır,” mızın ve enerjimizin %60 gibi yüksek bir oranını diyor Miller. “Bir şeyi yaparken diğerine odaklana- iç halka arkadaşlarımıza ve sırdaşlarımıza ayı- mazsınız.” Tüm bu ileri geri gitme durumu sonuç rıyoruz ve bu zamanın çoğunu sayıları nadiren olarak bize daha fazla zamana ve enerjiye mal beşi geçen en yakın arkadaşlarımızla geçiriyoruz. olur, çünkü odaklanmak istediğimiz esas konuya Vaktimizin geri kalan %40’ının büyük bir kısmını dikkatimizi yeniden vermemiz ortalama olarak 23 da orta ve dış arkadaşlık halkalarını oluşturan ki- dakika alır. şilere ayırıyoruz. Fiziksel olarak arkadaşlarımız- la ne kadar az vakit geçirirsek dış halkalarımıza * Arkadaşlığın iyilikle ele alınması gerekir. Ku- kayma ihtimalleri o kadar artar. Bunun nedeni bir- rulan bağın gelişip kalıcı olabilmesi için bu iyilik birimizin yanında ve tam manasıyla yardıma ha- samimi bir ilgi, güven, empati ve dürüstlüğün yanı zır olmamızı sağlayan yüz yüze iletişim olmadığı sıra cömert bir anlayış göstermemizi gerektirir. takdirde temel arkadaşlıkların zayıflamasıdır. Elbette bütün arkadaşlıklar eşit derecede yakın değildir. Kendinizi sosyal dünyanızın merkezine *Fiziksel sevginin güçlü etkilerini göz önüne 54 VARYANT ROTARY ARALIK 2021

alırsak, çoğu insanın en yakın arkadaşlarının KITAP eşleri ya da sevgilileri olması da mantıklıdır. Bu kişiye geçerli bir nedenden dolayı “hayat arkada- almak istediğimde ya da tuvalete gideceğimde, şı” diyoruz, çünkü her zaman yanımızda olmasını bütün eşyalarımı toparlamak yerine yabancı birin- beklediğimiz-ideal olarak gece yarısı içinizi döküp den çantama ve belgelerime göz kulak olmasını şafak vakti yüzünüzü döndüğünüz- kişi odur. Eski rica ediyorum. Bugüne kadar kimse beni hayal kı- kültürler romantik aşka diğer arkadaşlıkların hep- rıklığına uğratmadı. Bunu ilk denediğimde birine sinden daha fazla değer vermenin ne kadar risk- güvenip yardım istemenin bu kadar güzel bir his li olduğunu biliyorlardı. Ancak günümüzde farklı olmasına inanamamıştım. Çok şaşırmıştım. Ama bir zorlukla karşı karşıyayız. Birçok kişi romantik yardım istediğim insanların tepkileri beni daha da aşkın hâlâ “biricik” olarak idealize edilmesini ka- çok şaşırmıştı. Masama geri geldiğimde genç bir bul ederken Amerika’da giderek daha az sayıda adam, “Eşyalarınıza göz kulak olmamı istediğiniz insan evlenmekte. Yirmi beş yaş ve üstü hiç ev- ve bana güvendiğiniz için teşekkür ederim,” diye- lenmemiş olan yetişkinlerin sayısı 1960’taki on cekti. “Çoğu insan böyle yapmaz. Ama beni çok kişiden birine kıyasla günümüzde beş kişiden biri iyi hissettirdi.” olarak en yüksek seviyeye çıkmış durumda. *En mutlu anlarımızda-bir çocuğun dünyaya *Birçoğumuz hatalı bir şekilde yabancıların gelmesinde, aşkı bulmamızda ve sevdiğimiz ar- onlara yaklaşmamızı istemeyeceğini düşünürüz. kadaşlarla yeniden bir araya gelmemizde olduğu Markette kuyrukta beklerken insanlarla konuş- gibi- her zaman başkaları da yer alır. maktan kaçınmamızın nedenlerinden biri de bu- dur. Kendimize onları konuşmak zorunda bırak- En üzüntülü anlarımız da-sevdiğimiz birinin mamamız ya da rahatsız etmememiz gerektiğini ölümünde, romantik bir ilişkide, yakın bir arka- söyleriz. Bir konuşma başlattık diye garip olduğu- daşla aramızda düzeltilemeyecek bir anlaşmazlık muzu düşünmelerinden korkarız. Oysa gerçekten yaşadığımızda olduğu gibi- genellikle ayrılıklar ve yalnız kalmak isteyen kişiler bile dostane etkile- bu bağların yitirilmesi sırasında yaşanır. şimlere sıcak bakar. Veriler aynı zamanda başka- larıyla bağ kurmak için girişimde bulunduğumuz- Ancak bugün karşılaştığımız en büyük zorluk, da bizim de daha mutlu olduğumuzu gösteriyor. insan odaklı bir hayat ve dünyayı nasıl inşa ede- ceğimizdir. *İçe dönük olmaya daha meyilli bir kişi olarak, son zamanlarda ne zaman biraz çalışmak için bir “Yalnızlık bir buzdağı gibidir. Yüzeyin farkın- kafeye gitsem kendi kendime bir deney yapıyo- dayızdır ama bunun altında evrimsel açıdan çok rum. Kendimi gülümsemeye ve benim gibi orada derinlerde olduğu için göremediğimiz, çok daha çalışan kişilerle sohbet etmeye zorluyorum. Su büyük bir parça vardır.” Dr. John Cacioppo-2016 ARALIK 2021 VARYANT ROTARY 55

MÜZIK İZMİR FLARMONİ DERNEĞİ İzmir Filarmoni Derneği , kuru- ve sosyal toplantılara ev sahipliği başlıklı ilk bölümünü ve ardından luşundan bu güne, şehrin başta yapan bu kadim mekan, yüzyıllar yine Mozart’ın KV581, La Majör Kla- çok sesli müzik olmak üzere, sonra yeniden İzmir halkının kullanı- rinetli Beşli’sini seslendirdiler. İzmir kültür-sanat hayatında önemli mına açıldı. İzmir Filarmoni Derneği Müzesi ve Agora Kazı Evi ortaklığın- bir rol üstlenmiş bir sivil-toplum olarak, Smyrna Agora’sının Basilika da gerçekleştirilen konsere, Konak oluşumudur. Daha önceki sayı- bölümünde, belki de bu muhteşem Belediyesi de hizmet desteği verdi. larınızdan birinde derginize konuk bina terk edildiğinden beri ilk ola- Konserin bir özelliği de, derneğimi- olmuş ve derneğimizi sizlerle tanış- rak gerçekleşen bir konsere imza zin misyonlarından olan “Daha fazla tırmıştım. atmış bulunuyoruz. kişiye çok sesli müziği ulaştırmak Evrensel sanatın kentimizin gündel- Binlerce yıldır Agora’yı taşıyan sü- ve sevdirmek” ilkesi kapsamında lik hayatında gerekli olan yeri ala- tünlar, ilk olarak bir konsere bu ka- gerçekleştirilen, anlatımlı bir konser bilmesi için bizler çalışıyoruz, fikirler dar yakın oldular. Kadim taş bloklar- olmasıydı. Dernek başkanı Hande üretiyor, yetkililer ve ilgili kişilerle da, antik enstrümanların kaybolan Taban Erdöl, dinleyicilere hem eser- görüşmeler yapıyoruz. Ve şehrin tınılarından 1500 yıl sonra ilk defa lerle ilgili kısa bilgiler verdi, hem de sanat hayatının hayalimizdeki gibi Mozart’ın müziği yankılandı. Antik Mozart’ın yaşadığı dönemle ilgili, yaygınlaşması, bilinmesi, nitelik ve çağlardan beri Pagos’tan gelen hayatından kısa alıntılar ve küçük nicelik olarak gelişmesi için çalışma- kaynak suyunun neşeli sesi, müziğe anekdotlarla süslenmiş, eğlenceli larımıza hızla devam ediyoruz. eşlik etti. İzmir Filarmoni Derneği hikayeler anlattı. Ve nihayet, hayallerimizden biri üyeleri Elif Nihal Akın, Banu Yenil- Oda Müziği, çok sesli müziğin en gerçekleşti. 25 Ekim 2021 Pazartesi mez (Keman) Betül Yıldıztekin, Han- önemli dallarından birisidir. Mü- günü, İzmir’in kalbinde, olağanüstü de Taban Erdöl (Viyola) Serdar Ma- zisyenler için, aynı anda hem solo bir mekanda kış sezonumuzu açtık. maç (Viyolonsel) ve Cihangir Nuvasil enstrüman sorumluluğu taşınan İzmir Agora’sı, tarihi M.Ö. 4.yy’a (Klarinet) tarafından gerçekleştirilen ama bir taraftan da bir topluluğun uzanan muhteşem bir insanlık oda müziği dinletisi, İzmir’lileri tari- üyesi, birlikte yapılan müziğin bir mirasıdır. Antik Smyrna Kenti’nin hin içinde müzikle buluşturdu. Sa- parçası olma bilinci ile yapılan bir hem önemli kamu binalarına hem natçılarımız, W.A.Mozart’ın KV157, çalışmadır. çarşısına hem de sanatsal, kültürel Do Majör Yaylı Dörtlüsü’nün Allegro 56 VARYANT ROTARY ARALIK 2021

MÜZIK Bu haliyle, dünyadaki müzik otorite- Müzesi’nde sürdürmek amacındayız. leri tarafından “İdeal Müzik” olarak Bunun dışında da aynı alanda farklı tanımlanır. kişi ve kurumlarla iş birlikteliğimiz Dinleyici içinse, sade bir çok sesliliği sürecek. Her biri birbirinden değerli içerdiği için hem sanatçıların perfor- sanatçılarımızla, güzel İzmir’in farklı mansını ayrıntılarıyla takip etmek, mekanlarında Oda Müziği Konserleri hem de farklı enstrüman tınılarının düzenleyeceğiz. Eğer siz de İzmir’in uyumunu dinlemek için değerli bir sanatsal gelişimine katkıda bulun- fırsattır. mak, kentimizin kültürel faaliyetlerle Tüm dünyada, oda müziği dinleyici- anılmasını sağlamak ve şehrin rafine leri diğer müzik severlerin yanında müzik zevkine sahip dinleyicilerin- özel bir yer tutarlar. Onlar gerçek den olmak istiyorsanız gelin bir fırsat çok seslilik tutkunlarıdır. Oda Mü- yaratalım. ziği dinleyicileri için, sadece konser Konserlerden ve etkinliklerden salonları değil, iyi bir akustiğe ve haberdar olmak için, derneğimizi uygun şartlara sahip her mekan, İnstagram’da izmir.filarmoni , Fa- cebook’ta İzmir Filarmoni Derneği olağanüstü bir müzik dinleme dene- hesaplarından takip edebilir, ayrıca yiminin ev sahibi olabilir. Örneğin, [email protected] ve izmirfi- 6000 yıllık bir antik kent, vadiye ba- [email protected] adreslerinden kan bir bağ evi, seçkin bir sanat ga- bizlere ulaşabilirsiniz. lerisi ya da binlerce yıllık heykellerle Gelin kendimizi, kentimizi ve derne- süslü bir müze... ğimizi sanatla var edelim. İşte bu sebeplerle, İzmir Filarmoni İFD Yönetim Kurulu Başkanı Derneği olarak, şehrimizde oda Hande Taban Erdöl müziği konserlerinin yaygınlaşması için çalışmalarımızı sürdürmeye VİDEO kararlıyız. Oda müziği dinleyicisinin artması, müzisyenlerimizi de bu ko- ARALIK 2021 VARYANT ROTARY 57 nuda teşvik edecek, böylece şehrin sanatsal seviyesi bir kademe daha yükselecektir. Başlangıcını 25 Ekim günü yaptığı- mız oda müziği konserleri dizisinin devamını, kış sezonunda, İzmir Mü- zesi’nin desteği ile İzmir Arkeoloji

58 VARYANT ROTARY ARALIK 2021

GDG UR-2440 ARALIK 2021 VARYANT ROTARY 59

MELTEM ÇİFTÇİ ARALIK 2021 VARYANT ROTARY 60

ARALIK 2021 VARYANT ROTARY 61

YAZARLARIMIZ NEDİM ATİLLA GLDG- UR 2440 YILBAŞI GELENEKLERİ Yılbaşı Ağacı, Eski Türkler, Mezopotamya ve edeceğiniz gibi yine bizimkilerin işi… Hıristiyanlar, Anadolu Gelenekleri… İsa’nın doğum günü olarak kutsal kabul ettikleri 24 Aralık akşamı toplanırlar, bir sofranın başında ai- Küreselleşen, yani iletişimin gücüyle bir anlam- lecek… Hatta yeni yıl tatilinde yurtdışı kaçamağı da küçük bir kasabaya dönüşen dünyamızın dört yapanlar bilir; 31 Aralık gecesi insanlar sokaklarda bir yanından, aralık ayının başından beri ışıl ışıl yeni yılı coşkuyla karşılamayı severler, ama evler- yeni yıl görüntüleri geliyor. Her zaman böyle olmaz de özel bir yemek ya da kutlama yapma âdetleri mı?.. Eskimeye yüz tutan gözden düşer, -genellikle- yoktur. yeni hemen baş tacı Yılbaşı milyonlarca insan edilir; üstelik yenilen- mek herkese iyi gelir, için bir önceki yılın değerlen- taze umutları bera- dirilmesi, karşılanan yıl için berinde getirir, filan... yeni hedeflerin belirlenmesi Aralık ayının tatlı tela- anlamını da taşır. Dünyamı- şı da bu yüzden… Her za hâkim olan rejim, “Önemli geçen gün biraz daha olan sadece hedefleri koymak ağırlaşan dünyanın değil, o hedeflere ulaşabil- yükünü, yeni gelen mektir.” diyor. Demeter inan- yıl biraz olsun hafifle- cına sahip ‘Meterpolisliler’in tecek gibi gelir bizle- yeni yılı karşılama dönemin- re… Biz de 31 Aralık de, ana tanrıça Demeter’e gecesi 2022 yılını kut- verdikleri üretim sözü gibi… lamalarla, şenliklerle karşılayacağız. Güzel Yılbaşı Ağacı Süsleme Ge- hayaller kurulacak, leneğinin Kökeni sağlık ve mutluluk du- aları edilecek… Sonra? Sonrası iyilik, güzellik… Tarihte ilk ağacı kim süs- ledi? Araştırmacı Cenk Durmuşkâhya, “Asurlular” Yeni yıl karşılama törenlerinin, hatta sert defne diye yanıtlıyor bu soruyu. Yılbaşlarında çam ağaç- yapraklarına iliştirilen kırmızı ‘kokina’ların Anado- larını süsleme geleneği, demek o kadar da gâvur lu kökenli olduğunu; dört mevsim yeşil kalan çam işi değilmiş; insanlığın en eski geleneklerinden bi- ağacı süsleme alışkanlığının da biz Türklerin işi riymiş meğer... Tarihin sayfalarına baktığımızda, olduğunu not edin bir yere. Yeni bir yılı güzel bir yazının bulunmasından önce de birçok ağaç tanrı sofra başında yiyip içerek karşılamak da, tahmin olarak kabul ediliyor. Cenk dostumuza göre, “Mito- lojilerde ve din kitaplarında karşılaştığımız ‘hayat 62 VARYANT ROTARY ARALIK 2021

ağacı’ kavramı da, zaten buradan kaynaklanıyor.” aklı başında insanlar da, taze ağaç kesmek yerine İlkel toplumlardan sonra ağaçları kutsal sayanla- plastik çam ağaçlarını tercih ediyor. Sözün özü, bir rın başında Asurlular ve Keltler geliyor. Asurlular, Hıristiyan geleneği olarak kabul gören yılbaşında özellikle de yaprak dökmeyen ağaçları bereketin çam süsleme geleneği, aslında bir Mezopotamya ve ölümsüzlüğün simgesi olarak kabul ederler; geleneğiymiş. çeşitli ritüellerle ağaçları süsleyerek onlara olan inançlarını sergilemeyi severlermiş. Süslemelerde İyi de Noel Baba kim? boğa yumurtaları kullanırlar, üretkenliğin artmasını Çok yazıldı, çizildi, ama bir kez daha yinelemekte dilerlermiş. yarar var. Noel Baba olarak bilinen Hıristiyan azizi Aziz Nikola’nın Patara doğumlu olduğunu, kendi- Buna benzer bir inanışı, Ermeni mitolojisinde yer sine Göcek-Fethiye arasındaki -şahane- Gemile alan yılbaşı tanrısı ‘Amanor’ için yapılan ritüellerde Adası’nda bir kilise kurduğunu, hayatını Demre’de de görüyoruz. O dönemde Ermeniler, avlanan hay- sürdürdükten sonra yine burada öldüğünü, kilise vanları Amanor uğruna çam ağaçlarına asarlar ve kalıntılarının da yıllardır Japon Arkeoloji Heyeti yaratılışın ilk gününü kutsarlarmış. Daha sonra Hı- tarafından kazıldığını yeri gelmişken anımsatmak ristiyanlığa da geçen bu inanış, Kuzey Avrupa’da isterim. Yani yaz aylarının fevkalade sıcak, kışla- ‘Keltler’in ağaç kültürü ile birleşerek günümüze rın ise ılık geçtiği Patara-Demre-Göcek bölgesinde kadar gelmeyi başarmış. Ancak günümüzde yeni yaşayan Aziz Nikola’nın takdir edersiniz ki pek öyle yıl öncesi evlerde ağaç süslemenin temelleri, 17. kürklerle filan dolaşacak durumu olmamıştır. Muh- yüzyılda Almanya’da atılmış. Önceleri evlerin önle- temelen uzun bir keten elbise ve ayakta sandaletle rindeki ağaçlar süslenirmiş, ama her evin önünde geçirmiştir ömrünü. Yani tümüyle ticari bir zekânın ağaç olmayınca, kesilmiş ağaçlar evlere getirilerek ürünüdür; kırmızıya düşkün, “ho ho ho”’ diye gülen yumurta ve mumlarla süsleme geleneği başlamış. ve kürklere bürünen sevimli ‘Noel Baba’mız… Bugün boğa yumurtaları ile mumların yerini elekt- rikli ampuller ve gösterişli süsler aldı. Ve çok şükür ARALIK 2021 VARYANT ROTARY 63

“Noel, aslında bir Türk geleneğidir.” gan’ ise ‘doğan’ anlamına geliyor. Astronomik ola- Sümereolog Muazzez İlmiye Çığ, ‘Noel Bayra- rak da o günden itibaren geceler kısalmaya, günler mı’ konusunda biraz daha iddialı şeyler söylüyor. uzamaya başlıyor. İşte güneşin bu zaferini ve ye- Yüzyıllardır Hıristiyan âleminde İsa’nın doğuşu niden doğuşunu Türkler, büyük şenliklerle ‘akçam olarak kutlanan ‘Noel Bayramı’nın çok eski Türk- ağacı’ altında kutluyorlar. Güneşi geri verdi diye, lerde ‘yeniden doğuş bayramı’ olarak kutlandığını Ülgen’e dualar ediyorlar. Duaları tanrıya gitsin iddia ediyor. Çığ Hoca, “Nereden nereye, inanıla- diye, ağacın altına hediyeler koyuyorlar, dallarına cak gibi değil, değil mi?” diye soruyor ve devam bantlar bağlayarak o yıl için dilekler diliyorlar tan- ediyor: “Türklerin tek tanrılı dinlere geçmesinden rıdan... İnanca göre, bu dilekler muhakkak yerine önceki inançlarına göre, yerin göbeği sayılan yer- geliyor. Bu bayram için evler temizleniyor ve güzel yüzünün tam ortasında bir ‘akçam ağacı’ bulunu- giysiler giyiliyor; ağacın etrafında şarkılar söylenip yor. Bu ağacın tepesi de, gökyüzünde oturan tan- oyunlar oynanıyor. Yaşlılar, büyükbabalar ve nine- rı Ülgen’in sarayına kadar uzuyor ve buna ‘Hayat ler ziyaret ediliyor; aileler bir araya gelerek birlikte Ağacı’ diyorlar. Bu ağacı, motif olarak bizim bütün yiyip içiyorlar. Yedikleri yaş ve kuru meyveler, özel halı, kilim ve işlemelerimizde bulabilirsiniz. Tanrı bir yemek ve bir tür de şekerleme... Bu bayram aile Ülgen, insanların koruyucusu, sakallı ve kaftan giy- ve dostlar bir araya gelerek kutlanırsa eğer, ömrün miş olarak sarayında oturuyor ve geceyi, gündüzü, artacağına, uğur geleceğine inanıyorlar. Yazılana güneşi yönetiyor. göre, ‘akçam ağacı’, sadece Ortaasya’da yetişiyor- Eski Türklerde güneş çok önemli... İnançlarına muş. Mesela, Filistin’de bu ağacı bilmezlermiş. O göre, gecelerin kısalıp gündüzlerin uzamaya baş- yüzden, bu olay Türklerden Hıristiyanlara geçmiş- ladığı 22 Aralık’ta gece, gündüzle savaşıyor. Uzun tir. Hıristiyanlar, Hunların Avrupa’ya gelişlerinden bir savaştan sonra da gün, geceyi yenerek zafer sonra onlardan görerek almışlardır bu töreni…” kazanıyor. Bu, güneşin yeniden doğuşu; bir ‘ye- nidoğum’ olarak algılanıyor Türklerde... Bayramın Hepinize sağlıklı ve keyifli bir yeni yıl temenni adı da ‘Nardugan’: ‘Nar’, ‘güneş’ demek; ‘tugan/du- ediyorum. 64 VARYANT ROTARY ARALIK 2021

ARALIK 2021 VARYANT ROTARY 65

ARALIK 2021 VARYANT ROTARY 66

ARALIK 2021 VARYANT ROTARY 67

YAZARLARIMIZ HANRİ BENAZUS SONU GELMEYEN ARAYIŞ; MUTLULUK Hepimiz bir Mutluluk arayışı içindeyiz. An- yapısının, isteklerinin, gereksinimlerinin ve olanak- cak kaçımız Mutluluğun ne olduğunu bili- larının uyuşumu ile ulaşılabilecek bir ruh halidir. yor ve onu tanımlayabiliyoruz? Mutluluk, aslında bir türlü tanımlayamadığımız, Bu sebeple, Dünya üzerinde yaşayan iki insan ama varlığından da asla şüphe etmediğimiz bir du- için dahi, aynı Mutluluk tanımını yapmanız olası yuş tarzıdır. değildir. Çünkü Mutluluk, bir yerde insanın yaşam tarzı- Mutluluğa en basit bir tanımla, yaşamdan mem- nın, yetişme şeklinin, çevresinin, benimsediği ya- nun olma,, yaşam sevinci duyumsama, bir anı iç şam görüşünün, iç Dünyasının, insancıl ve fiziki rahatlığı ile algılama coşkusu da diyebiliriz. Kişi Mutluluğunun hem mimarı, hem de celladı- dır. Bunun nedeni, kendisinin adeta bir kompleks- ler yumağı olmasındandır. Öyle ise şöyle bir düşünelim; insanı, insanlığın- dan uzaklaştıran, kendini tüketmesine neden olan, değil yaşadığını, yaşamadığının bile farkına vardır- mayan, bu dizginlenemez olumsuzlukların kayna- ğında olanlar nelerdir? İnsan; kaygı, üzüntü ve korkuyu yaratmak için adeta zahmete girer. Kimi insanda da bu zahmet ona buruk bir haz da verir. Genellikle; Bireyin yaşamı, istedikleri ile bir tür- lü elde edemedikleri arasında bir didişme halinde geçer. Ancak, elde edilemeyenler, ısrarla istenmeye devam edilirse, bu kez de ortaya Tutku çıkar. Tut- kular ise, Mutluluk duygusunun en büyük düşma- nıdır. Peki, istekler ve bu isteklere kavuşmak insanı Mutlu etmeye yeter mi? 68 VARYANT ROTARY ARALIK 2021

YAZARLARIMIZ Evet, ancak isteklerin sınırlarını iyi çizebilen, yutları içinde, her zaman kendini yeniler, yenileye- vazgeçebilme gücüne sahip olan ve saplantılara mezse, bu sefer kendini baştan yaratır. esir düşmeyen bir kişilik sergileyebilirseniz. Mutlu olabilmenin, Mutlu edebilmenin temelinde Balık tutmaya meraklı bir kişiye, balık avına çık- yatan en önemli neden; bireyi yoksulluk içinde bı- maması karşılığında, istediğiniz kadar en iyi balık- rakmayacak kadar maddi olanaklara sahip olma- ları ve hatta avlayabileceklerinden fazlasını verin. sıdır. Ne bu öneriye sıcak bakacak, ne de o balıkları Hiç kimse, evine, açlıktan ağlayan çocuklarına yediğinde beklediği lezzeti bulacaktır. bir kuru lokma ekmek dahi götüremeyen babadan, bir tabak yağsız çorba bile veremeyen anadan ve Oysa kendi yapacağı balık avında, oltasına takı- dolayısıyla böyle bir aileden Mutluluk tabloları çiz- lacak cılız ve değersiz bir balığı, en ilkel koşullarda mesini bekleyemez. pişirip yediğinde, alacağı tat, bireyde; körü körüne sahiplenme değil, yaratıcı bir sahiplenme içinde ol- Peki; Mutluluk nerede? Tanımını nasıl yapaca- duğunun en güzel örneğidir. ğız? Onu nasıl bir çerçeve içine oturtacağız? Bu kişi, sonuçları kendi kurduğu düş olduğu için, Mutluluğu; zaman gelir Kral sofrasında bulamaz- başkalarının sunduklarından daha da güzel gele- ken, kuru ekmeğe katık ettiğimiz, bir zeytinde bu- cek ve sonunda aradığı Mutluluğunu bulacaktır. luruz. Bazen dinlediğimiz bir müzik yapıtının, bir senfo- Mutluluğu; çevremizdeki yapmacık tavırlar için- ninin verdiği haz ve hatta ondan fazlasını, o parça- deki kalabalıkta değil, duvar dibine çökmüş, üşü- yı yaratan besteci, yahut yorumlayan şarkıcı ile yer yen bir çocuğun ürkek bakışlarının gölgelediği du- değiştirme düşü, bireye daha az Mutluluk vermez. daklarında güçlükle duyumsanan gülümseyişinde yaşarız. Dünyada en kötü şey, her şeyin kötüye gittiğini ve düzeltilemeyeceği düşüncesine kendimizi kap- Mutluluğu; biir yatakta birbirlerine yabancılaşan tırmaktır. kadın ve erkekte değil, sevdiğimizin bize ulaşama- yan, kadife bakışında rastlarız. Bireye düşen görev, bu karamsar düşünceler içinde, tıpkı ışık sızdıran perde arası gibi; iyiyi, ger- Mutluluğu; balıkçı tezgahını süsleyen büyük, pa- çek iyiyi görmek alışkanlığına girebilmektir. halı ve nadide balıklarda değil, binbir düğümlü olta- mıza takılan küçücük bir izmaritte, buluruz. Birey, canı sıkıldığı zaman, tüm Dünyayı kapka- ra görmeye, tüm yaşamını bu karamsarlık perdesi Ancak bu şekilde, çokluğun, dahanın değil yeter- arkasından değerlendirmeye başlar. liliğin, hırsın değil, anlayışın egemen olduğu, adı- na “MUTLULUK” dediğimiz bir Dünyada bulabiliriz Tabii bunlar evvela umutsuzluğu, ardından da bu kendimizi. umutsuzluk, Mutsuzluğu getirir. Hem de; bir başka anlayış, bir başka paylaşım Aslında Mutluluk, bir devamlılık durumu değildir. ve bir başka duygu fırtınası içinde... Doğumdan, ölüme uzanan yolda, sonsuzluğun bo- ARALIK 2021 VARYANT ROTARY 69

ARALIK 2021 VARYANT ROTARY 70

TOLGA AKINARALIK 2021 VARYANT ROTARY 71

YAZARLARIMIZ GÜLGÜN TÜRKOĞLU PAGY Koronavirüs Krizinde Bilimin Yeri Kovid krizi ile korku ve çaresizlik duygularının, her safta ön plana çıkan kavram bilim oldu. belki de ilk kez bu denli küresel bir ölçekte dene- Bilim, ondan hareketle, onun uğruna hareket yimlendiği, tarihi bir geçiş dönemine tanıklık edi- yoruz. Bir değişime değil de dönüşüme tanıklık ettiğimiz bir çatı kavram olarak, belki de her evde etmek, bir düşünürü toplumun diğer bireylerinin- anıldı. Bir çatı kavram olması nedeniyle sığını- den daha farklı etkiler. Dönüşüm, bir sürecin so- lan bir uğrak oldu. Maalesef, bilimin bir kavram nucu olarak ortaya çıktığı için, düşünürü, sürecin olarak kavranılmasındaki güçlüğün, “zorunlu” anlamlandırılması gibi ağır bir sorumlulukla karşı sonuçlarını deneyimlemek de bu dönemin belki karşıya getirir. de en usandırıcı Pandemi olarak adlan- yönlerindendi. dırılmakta acele edilen dö- nemin başlangıcı, gerçek Basitçe ifade bir düşünür için bir sürecin etmek gerekirse; devamı idi. Neler olup bit- bilime, olaydan tiğini anlamlandırmak şu hareketle varılan anda, belki de artık daha olgunun, kavra- kolay, fakat bu netlik krizin ma yükseltilmesi başında yoktu. Dolayısıyla, yolu ile ulaşılır. sayıca pek seyrek bir düşü- nür grubu, öngördükleri bir Bilim bir süreç seyir içinden anlamlandır- ve bir sonuçtur. malarını aktardı bize. Dü- Süreçten söz şünürlere, görevini yerine edebilmek için, getirmiş olmanın huzurunu yaşatmış olsada; al- olaydan, olguya tın niteliğindeki bu yol göstericilik, başarısız bir geçiş tamamlanmış olmalıdır. Bir başka deyişle; teşebbüs olarak tarih sayfalarına geçecek gibi neden-sonuç ilişkileri bitmiş, tamamlanmışilişki- görünüyor. lerdir olgular. İçinde bulunulan anda, duyu algıla- rına çarpanlar ise olaylardır; bunlar, bize nedeni Neredeyse iki yıldır, birçok bilim insanının, olay açıklamaz. Bilim, eğer bir süreç içeriyorsa, bilim- seviyesinden, olguya geçemediği ve sığ değer- dir. lendirmeler sonucunda halkı çaresizliğe mahkum Aşı, bilim kavramı altında bir terimdir ve bilim- ettiği bu krizin içinde yaşıyoruz. sel bir sürecin sonucunun, bir ürün olarak ortaya konulmasıdır. Bu aşamada, teknoloji de sürece Birçok haksız uygulamanın, hak ve özgürlük dahil olur. Aşı, bilimsel bir sürecin son ürünüdür yitiminin, oturtulmaya çalışılan yöntem sorunları- ve eğer bu süreç “bilim” olarak adlandırılacaksa, nın boğuculuğuna tanıklık ettiğimiz bu dönemde, sonucun yeni bilgi üretmemesi gerekir. Yeni bilgi 72 VARYANT ROTARY ARALIK 2021

YAZARLARIMIZ üretiyorsa, olayların ve olgula- Bir tıp fakültesinde görev ya- Aklımızı kullanmak insan ol- rın değerlendirme basamakla- pan bir doktor; gerçek bir araş- manın bir gereğidir; akıl, süreç- rına geri dönülür. Acil kullanım tırmacı olabileceği gibi, bilimsel te ve süreci okuma becerisinde onaylı bir aşının gerekliliği ve çalışmaların ürünü olan bir tek- etkinleşir. Olay düzeyindeki olası yan etkileri bilimsel bir nolojinin uygulanmasında ve değerlendirmelerde akıl henüz çerçevede değerlendirilecek- sonuçların değerlendirilmesin- devreye girmemiştir. se, yolu aydınlatacak fenerimiz de mahir bir teknokrat da olabi- “şüphe” olacaktır. Oysa, en ba- lir. İkincisi, tıp fakültelerimizde Örneğin; (G)enetiği (D)eğiti- şından itibaren, aşıların yeni daha kalabalık olan bir gruptur. rilmiş (O)rganizma, bugün gel- bilgi üretmesini, inkâr ederek diği yerde, artık tamamlanmış yok sayan bir tutumla karşıla- Verdikleri beyânatlarla ülke bir süreçtir. Fakat, fikrin ortaya şıldı ki bu asla bilimsel bir tu- yönetimine el atan ve kendile- ilk atıldığı dönemde GDO’nun tum değildi. rini “bilim insanı” olarak tanım- açlığı önlemek için geliştirilen layan hocalarımızın öncelikle, bir teknik olduğu ileri sürülmüş- mRNA aşılarının Kovid-19 kendilerinin teknokrat olduk- tü. Bu süreçte, olay düzeyinden uygulamalarının, bir verem bir larını ve yönetime katılma ça- olgu düzeyine çıkamayanlar hepatit aşılarında elde edilen balarının bu terimle mükemmel yine “veri” yarıştırmıştı; iki grup başarıya ulaşması gönülden bir uyum sağladığı görülmelidir. da bunu bilim adına yapıyordu. dilenilse de, bu aşının henüz nedensellik aşamasını geç- meden uygulanması ve bu uy- gulamanın yaygınlaştırılması üzerinde durulması gereken bir olaydır. Aşı, PCR (Polimeraz Zincir Reaksiyonu) bilimin, teknolo- jik uygulamalarıdır. Bunların kullanımı teknisyenlik becerisi gerektirir. Teknokrat ise, uz- manlığı “kuramdan daha çok”, üst düzey bilgi, ve uygulama becerisine dayalı olan ve yöne- timsel süreçlerde de yer alabi- len kişidir. Bilim ise kuramdan bağımsız yapılmaz. Teknokrat bir akılla Theoria’nın neredey- se sonsuz derinliklerine bir da- lış yapmak ise sanırım olanak- sızdır. Kovid krizinde sıkça işit- tiğimiz, “bilim uğruna” “bilim adına” türü söylemlerin, son kullanıcı aşamasında en iyi ihtimalle, teknokrat bir grubu sürece dahil ettiğinden söz edi- lebilir. Dolayısıyla, geliştirilen bir aşının, düşünsel sürecinde bulunmayan bir kişi, bilim sa- yesinde geliştirilen bir ürünün son kullanıcısıdır: teknisyen, teknokrat. Oysa bilim, düşün- sel ve eylemsel olarak iki ana gövdeye oturur. ARALIK 2021 VARYANT ROTARY 73

Oysa, şu anda GDO uygulamalarının, küresel maya, oradan da olguları karşılaştırmaya olanak tohumculuk ticareti düzeyine ulaştığı ve birçok veren İndüksiyon yönteminin, Dedüksiyon yönte- ülkenin tarımının, dışa bağımlı bir hâle getirildiği mi ile karıştırıldığı, ve buna uyanan bir anlayışın artık tartışılamayan bir gerçektir. En başta amaç yeşermediği tuhaf bir döneme tanıklık etmekte- olarak ileri sürülen açlık ise, hâlâ olanca şiddetiy- yiz. Değerlendirmeler, ki Kovid-19 için aşının et- le devam etmektedir. kileridir, dedüksiyondan, indüksiyona tuhaf bir ku- ral tanımazlık içinden yapılmaktadır. Dedüksiyon, İçinde bulunduğumuz bu kriz döneminde, duyu doğru öncüllerden, sonuca doğru ilerlemenin ve algılarımıza çarpanları (olay) yarıştırmadan süre- bunun bir zorunluluğunun arandığı bir yöntemdir cin nasıl yapılandığını okumaya çalışmak daha ye- ki çoğu hocamız, mRNA aşıları ile bu zorunlulu- rinde bir tutumdur. Hâlihazırda, büyük bir serma- ğun yılmaz bekçileri oldular. Bunun bilim adına ye transferinin gerçekleştiği; küresel problemlere yapıldığı söylenilse de, kendilerinin teknokratlar üretilen, küresel çözümler ve istisna hukukunun olduklarının bilincinde olmadıklarını gözlemleme- uygulanmasıyla, ulus devletin baypaslanabildiği; nin utancıdır payımıza düşen. küçük esnafın, işçinin endişe verici bir biçimde fakirleştiği; kişisel hak ve özgürlüklerin erozyona Bilimsel bir süreç söz konusu ise, ulaşılan so- uğradığı, anayasal hakların çiğnendiği bir krizin nuç yeni bilgi üretmez. Yeni bilgi üretme riski, aşı tam ortasında, doğru okuma yapmaya çalışmak çalışmalarında, “faz” olarak tanımlanan evrelerde değerli bir çabadır. Bilimsel tutumun ön gere- yeni ürünün gönüllü denekler üzerinde denen- ği olan şüphe etmek, bu dö- mesi ve ne- nemde bilim denselliğinin karşıtı bir du- gösterilmesi ruşmuşçasına ile saf dışı hor görülüyor. bırakılır. Ter- Üstelik bilim cihen insan adına! denek önce- si, hayvan Bilimsel pa- denekler kul- radigmanın lanılır. mRNA değişmekte ol- aşıları, klasik duğu, bilimin aşılar gibi bir darboğazda istatistiksel olduğu uzun olarak tartış- zamandır bili- masız bir fay- nen bir gerçek. da aşaması- Bir zamanlar, örneğin Galileo gibi bir bilim ada- na ulaşsa da mı, karşısında kalabalık bir ruhban sınıfı bulmuş- (umarız ulaşır) küresel uygulamalarla, insanların tu. Bugün, çokça teknisyen, en iyisi teknokrat ve henüz faz çalışmalarının başında bir aşıyı olma- eser oranda araştırmacı bilim insanı barındıran ya mecbur bırakıldıkları bir gerçektir. Bugün iti- fakültelerimizden, “sorgulayanı sorgulayan” ses- barıyla, Faz 3 çalışmalarının zaman ayağı henüz ler çıkaran grubun kalabalık olduğu gözlemleni- tamamlanmamıştır. yor. Bir dönemin ruhban sınıfı da “sorgulayanı” Sürecin, yalnızca bilimsel yanının, oldukça yü- istemiyordu. zeysel bir irdelemesine olanak veren bu satırları, özellikle hukuk ve düşün insanlarını, suskunluk- Üzülerek değil, kahrolarak söylemeliyim ki ho- larını sonlandırıp açıkça konuşmaya davet ede- calarımızın çoğu, neden-sonuç bağlantısı kur- rek tamamlamak istiyorum. Ülkemizde, dört yıllık makta zorlanıyor. Bilimin, düşünsel ve eylemsel bir okulu bitiren herkesin, kendini bir aydın olarak aşamalarından ilki, “mantıksal” ve “psikolojik” savlamasının önüne geçilemiyor. Yakın tarihimiz- olmak üzere iki evreyi içerir. Mantıksal çıkarım de, derinlemesine bir “Aydınlanma” eleştirisi yapı- yapmak, zihnin değil aklın bir işidir. Hocalarımız lamadığı için, bilimin bir dogma hâline geldiği ve bu konuları atlıyor, vahim konuşmalar yapıyor. İki bilim yobazlığı seviyesinden konuştuğu görülmü- bin beş yüz sene önce Aristoteles’in bu bağlamda yor. Geçmişte, doğa bilimlerinin kesin üstünlüğü, yürüttüğü aklın dahi özümsenemediğini ve sıkça biliminsanlarının tamamının filozoflar olması ile olay, olgu ve kavramın karıştırıldığını gözlemle- yakından ilişkilidir. Bugün, bilim karşıtı olarak yaf- mekteyiz. En basitinden, genellemeye ulaşabil- talanan sesimizin, gelecekte bilim adına atılan bir mek için gözlem ve deney yoluyla olguya ulaş- çığlık olduğu görülecektir. 74 VARYANT ROTARY ARALIK 2021

ARALIK 2021 VARYANT ROTARY 75

YAZARLARIMIZ-YAZI DIZISI HAKAN ÖGE Genel Seyir Rotaları ve Zamanlama D eniz üzerinde seyahat etmek dünyanın tığına değinmek istiyorum. en hür, en sınır tanımayan seyahat yön- Okyanus seyirleri için çok genel olarak temi. Ülkelere giriş-çıkış çok daha rahat, birkaç kural var: evinizi yanınızda taşıdığınız için yaşam 1.Tropikal bölgelerde o yarımkürenin kı- çok daha keyifli. Fakat bu hürriyetin bir şında, tropikal bölge dışında kalan yer- sınırı var. Ufak bir yelkenli tekne ile ara- lerde ise o yarımkürenin yazında seyir bayla yol alıyormuşçasına keyfinizin yapacaksınız. istediği anda, istediğiniz yere gitmeniz 2.Tropikal kuşakta batıya, onun dışında mümkün değil. Doğaya çok bağımlısınız. kalan bölgelerde ise doğuya doğru gide- Mevsimleri, rüzgarları, akıntıları çok iyi ceksiniz. bilmeniz ve kollamanız gerekiyor. Bunlar çok genel kurallar. Hint Okyanusu Bir yerden bir yere giderken amaç müm- gibi, bu kuralların dışında hareket edebi- kün olduğunca hızlı, rahat ve güvenli bir leceğiniz yerler var. biçimde yol almak. Bunun için rüzgarın orta şiddetlerde arkadan gelmesi, akın- Genel hava şartları tının da bize karşı değil, bizimle birlikte olması idealdir. İşte bu şartları bulmak, Yelkenli teknelerin büyük çoğunluğu tro- doğaya karşı değil, doğayla uyum için- pikal kuşakta seyir yaparlar. Çünkü bu de, rahat ve güvenli seyirler yapabilmek kuşakta havalar tüm yıl boyunca sıcak için yüzyıllardır izlenen, günümüzde ar- ve oldukça istikrarlıdır. Bilirsiniz ki bu- tık çok iyi bilinen genel seyir şartlarını iyi lunduğunuz yarım kürenin kış aylarında bilmek lazım. Çok detaylı meteorolojik bilgiler bu kitabın sınırlarını aşıyor. Bu yüzden burada planlamanın genel man- 76 VARYANT ROTARY ARALIK 2021

TEKNE ILYEAZI DIZISI -YAZARLARIMIZ DUNYA TURU havalar hep güzeldir, bir fırtına tropikal kuşağın tam tersi yön- rüzgar tersine döner. Sağanak çıkma olasılığı yok gibidir, sürekli den, batıdan esmeye başlar. Bu yağışlar ve fırtınalarla birlikte ol- esen alizelerle oldukça hızlı, gü- rüzgarlar da alizeler gibi istikrar- dukça istikrarsız eser. Bu yüzden venli ve keyifli seyirler yapabilir- lıdır. Fakat bu bölgelerde yaz – bu bölgede kış aylarında bulun- siniz. O yarım kürenin yaz ayla- kış oluşan depresyonlar yüzün- mak gerekir. rında ise hava biraz daha sıcak, den arada bir çok sert fırtınalar fakat çok daha nemlidir. Alizeler çıkar. Bu fırtınalar yaz aylarında Alizeler o kadar sabit esmez ve kimi za- daha seyrek görülür. Bu yüzden man tamamen dururlar. İstikrar- buralarda yazın bulunmak daha Tropikal kuşakta rüzgar tüm yıl sız olan havada zaman zaman akıllıcadır. boyunca doğudan batıya eser dünyanın en yıkıcı fırtınaları olan Bir de tropikal bölgede olması- durur. Yelkenli gemiler devrinde kasırgalar oluşur. Bu nedenle bu na rağmen yukarıda bahsettiğim okyanus bu rüzgarlar kullanıla- mevsimde seyir yapmamak, çok gibi farklı koşulların olduğu bir rak geçiliyordu. Bu rüzgarlara gerekiyorsa 1 – 2 günlük kısa se- yer var: Hint Okyanusu. Bu okya- İngilizcede “Trade Winds”, Fran- yirler yapmak ve zamanın çoğu- nusun kuzeyi tamamen karayla sızca’da “Les alizés” adı verilir. nu karada geçirmek gerekir. kapalı olduğundan karanın rüz- Türkçe’de bugün “Ticaret Rüz- Tropikal kuşağın dışına çıktığınız gar rejimleri üzerinde etkisi var. garları” diye hatalı kullanılıyor. anda bildiğiniz anlamda mevsim- Muson adını alan bu rüzgarlar İngilizler eskiden bu adı verdi- leri yaşamaya başlarsınız. Hem yazın batıdan, kışın ise doğudan ğinde “trade” kelimesini “yol, kuzey, hem güney yarım kürede eser. Kış musonları alizelerin rota” anlamında kullanıyorlardı. de dönencelerle 40. paraleller devamıdır. Bulutsuz, berrak bir Sürekli aynı rotada, aynı yönde arasında rüzgar değişkendir. Ali- havayla birlikte oldukça istikrarlı estiği için bu rüzgarlara bu ismi zeler gibi sabit rüzgarlar esmez. bir şekilde eserler. Yaz aylarında vermişlerdi. “Trade” günümüzde 40. paralele ulaştığınızda rüzgar karanın aşırı ısınması üzerine ticaret anlamında kullanılıyor. ARALIK 2021 VARYANT ROTARY 77

Eski Türk denizcileri bu rüzgarla- Alizelerle okyanusu geçtikten Neyse ki Kızıldeniz kapalı bir ra Fransızca’da olduğu gibi “ali- sonra Mart ayına kadar Kara- deniz. Günler süren seyirler yap- zeler” diyordu. Bugün İngilizce ip Adaları’nda oyalanabilirsiniz. maya gerek yok. Havayı iyi takip popüler dil olduğundan İngilizce Mart sonuna kadar Panama’yı ederek, bir koydan diğerine ge- çevirisi, üstelik yanlış bir şekilde geçip Büyük Okyanus’a açılma- çerek günlük seyirler yapabilir, kullanılıyor. Bu yüzden ben ki- nız gerekir. Büyük Okyanus’ta karşı rüzgarın çilesini hiç çekme- tabımda bu rüzgârlara eskiden Eylül sonuna kadar kalma hürri- den burayı da atlatabilirsiniz. olduğu gibi “alizeler” diyece- yetiniz var. Kasırga sezonu bu- Akdeniz’e Mayıs ayından önce ğim. rada tekrar başlamadan Torres ulaşmanızı tavsiye etmem. Bu Kanalı’ndan geçip Hint Okyanu- sayede Kızıldeniz’de epeyce Bu genel bilgilerin ışığında su’na çıkmalısınız. Ekim, Kasım, vaktiniz olur, Akdeniz’e geldiği- örnek bir seyir planlayalım: Aralık ve Ocak aylarını Güney- nizde de güzel havalar başlamış doğu Asya ülkelerinde geçirip olur. Böylelikle tam 2 sene sonra Diyelim ki dünya turu yapmak is- Ocak sonu Hint Okyanusu geçi- dünya turunu bitirmiş olursunuz. tiyorsunuz ve fazla zaman ayıra- şine başlayıp muson rüzgarları mıyorsunuz. Bunu 2 sene içinde tersine dönmeden, Mart ayında *** tamamlayıp geri döneceksiniz. Kızıldeniz’de olmanız gerekir. Bu şekilde düzgün planlamalar Rahat ve sorunsuz bir seyir için Kızıldeniz rüzgarın neredeyse yaparak dünyanın her yerine Akdeniz’i yaz aylarında geçme- sürekli olarak kuzeyden, yani gi- gitmek mümkün. Yukarıdaki ör- niz gerekir. Kanarya Adaları’na deceğiniz yönün tersine estiği bir neği mevsimlere bağlılığı anla- Eylül sonu, Ekim başına kadar yer. Ama ne yapacaksınız ki baş- yabilin diye verdim. Söylediğim varmalısınız. Atlas Okyanusu’nu ka çare yok. Kızıldeniz’e girmek zamanların dışında ya da aksi geçmek için Aralık’ı bekleme- istemiyorsanız Afrika’yı, Ümit istikametlere seyirler yapmak is- niz gerekir. Daha önce yola çı- Burnu’ndan dolaşmanız gerekir terseniz çok eziyet çekeceğinizi, karsanız kasırga sezonu içinde ki, bu da en az 1 yıl daha ekle- hatta hayatınızı riske atacağınızı kalacağınızdan çok sert havalar mek anlamına gelir. anlamanız lazım. yiyebilirsiniz. 78 VARYANT ROTARY ARALIK 2021

YAZARLARIMIZ-YAZI DIZISI Size kendimden örnek vereyim. Ben 2 senede uğrayabilirdim, 40. paralelin güneyinde esen batı dünya turunu tamamlamak amacıyla, yukarıdaki rüzgârlarını kullanarak Güney Afrika’ya gidebilir- programı uygulamak üzere yola çıktım. Fakat Ka- dim ya da gerisin geri dönerek Karaipler’e, oradan raip Adaları’nda fikrimi değiştirdim. Panama’dan Amerika Birleşik Devletleri’ne çıkabilir, 40. kuzey geçmek yerine Amerika kıtasını en güneye kadar paralele kadar yükselip bu sefer kuzey yarımküre- inerek Horn Burnu ve Macellan Boğazı’ndan geç- nin batı rüzgârlarını kullanarak Avrupa’ya geçebilir, meye karar verdim. Bunun için uygun mevsimdey- böylelikle dünya turu değil, ama Atlantik turu atmış dim, ama kararı geç vermiştim. Bu kararı okyanusu olabilirdim. geçmeden önce, en geç Yeşil Burun Adaları’nda Emin olun ki böyle bir turu yapabilmek klasik bir vermeliydim. Bu bana oldukça pahalıya patladı. dünya turundan çok daha zor, ama bir o kadar da 2,5 ay boyunca, Brezilya kıyıları boyunca rüzgara keyif verici olacaktır. Çünkü sürekli tropikal kuşak- ve akıntıya karşı seyir yapmak zorunda kaldım. Bu ta kalmak demek hep aynı iklimde yaşamak, aynı zaman boyunca yaptığım iş bir keyif olmaktan çık- iklimde olduğu için de fazla değişiklik göstermeyen tı, tam bir eziyete dönüştü. Böyle bir deneyimi ya- insanları görmek, hep aynı meyve, sebzeyi yemek, şadıktan sonra doğanın temel güçlerine karşı artık ne kadar da güzel de olsa hep aynı denizi görmek hiçbir şey yapmamaya karar verdim. demek. Halbuki kuzey – güney ekseninde yapılan yolculuklarda kutuplardan ekvatora kadar dün- yanın her türlü iklimine girip çıkıyorsunuz. İklimin yeryüzünde yaşayan her şey üzerinde direkt etkisi olduğundan gördüğünüz, yaşadığınız şeyler de çe- şitlenmiş oluyor haliyle. Gördüğünüz gibi yola çıkarken illa ki dünya turu yapacağım diye şartlanmak yanlış. Kitaplar oku- yarak, insanlarla konuşarak ufkunuzu açmanızı, herkes öyle yapıyor diye körü körüne dünyayı do- ğudan batıya turlamamanızı, bunu gerçekten isti- yorsanız yapmanızı öneririm. Neyse ki bu zorluğu atlattıktan sonra şartlar düzel- di. Fakat bu sefer mevsimi beklemek gerekiyordu. Arjantin ve Şili kıyılarında oranın yaz aylarında ola- bilmek için Brezilya’da tam 6 ay bekledim. Tropikal kuşaktan, yani alizelerden çıktıktan sonra çok temkinli seyirler yaptım. Rüzgârın sürekli batı- dan esmeye başladığı 40. paralele kadar hemen her gün hava raporu alarak, kötü havaları liman- larda bekleyerek geçirdim. Oranın yaz ayları olan Aralık – Mart arasında seyirler yaptım ve bu teh- likeli bölgeyi sağ salim atlattım. Ardından kuzeye yükselerek tropikal kuşağa ulaştım ve tekrar klasik rotaya girerek dünyayı 3 senede turlamış oldum. Ben dünya turuna şartlanmıştım, ama acaba başka neler yapabilirdim? Büyük Okyanus’a açılmak ye- rine Antarktika’ya geçebilirdim, Falkland Adaları’na ARALIK 2021 VARYANT ROTARY 79

YAZARLARIMIZ AYDA ÖZEREN BARIŞIN ÇOCUKLARI B arışın hammaddesi nedir Barış her şeyi büyük bir yürekle Yorglass Barış Çocuk Senfoni bilir misiniz? sindirebilmek, haklarını savunur- Orkestrası Opera Sanatçısı Sel- Sevgi, iyilik ve ken- ken bile tatlı dilden, haktan, akıl min Günöz tarafından çocukları dinden önce hiz- ve vicdandan uzaklaşmamaktır. sokaktaki tüm tehlikelerden koru- met… Kavgadan, gürültüden, tartışma- mak ve topluma yararlı, özgüven lardan, savaşlardan koruyama- sahibi, adil ve özgürlükçü bireyler Sevdiğiniz insanla savaşabilir mi- dığımız, onlar daha minicikken olarak yetişmesine katkıda bu- siniz? ürküttüğümüz çocuklarımızla bu lunmak amacıyla kuruldu. acımasız dünyanın geleceği nasıl Sanata ve eğitime gönül veren Ya da çok iyiliğini gördüğünüz bi- parlak olabilir ki? dostların da destekleriyle oluşum rine kötü davranabilir misiniz? Üstelik “çocukların savaşı” çoğu kısa zamanda büyümeye başladı. zaman yoklukla, imkânsızlıkla 2017’de dernekleşerek Barış Ço- Yahut bencilliğini bir kenara itip, oluyorsa işte o zaman küçük yaş- cuk Orkestrası Koruma ve Geliş- sizin ihtiyaç ve isteklerinizi kendi- tan kendine, topluma düşman ne- tirme Derneği tüzel kişiliğine ka- ninki gibi sahiplenmiş birine nasıl siller yetişmiyor mu? vuştu. 2018’den beri Yorglass’ın sırtınızı çevirebilirsiniz? Eğitim imkanları, öğrenim koşul- sosyal sorumluluk projesi olarak ları, fırsat eşitliği ilden ile, köyden faaliyetlerine devam ediyor. Barış savaşın olmadığı yer de- mahalleye, okuldan okula değişi- İmkânları kısıtlı çocukların sana- ğildir. Barış bir ruh halidir, iyilik- yorsa, biz nasıl barışçıl kuşaklar ta katılımındaki engelleri ortadan severliktir, hoş görmek, boş ver- yetiştireceğiz? kaldırmak, müziğin büyüsüyle mektir. İşte sorunun cevabı barışın ham- birleştiriciliği sağlamak ve çocuk- maddesi ile: Sevgi ile, iyilik ile, ların bir enstrümanla kendilerini Elini karşılıksız uzatabilmek, gü- kendinden önce hizmet ile… ifade etmelerine aracılık etmek venebilmek ve bunu asaletle ya- en büyük amaçları. pabilmektir. 80 VARYANT ROTARY ARALIK 2021

YAZARLARIMIZ “Bir Çocuk Gelişir, Dünya De- Ailelerin karşı çıkmaları, çocukla- Bu akşam Adnan Saygun’da müt- ğişir” düşüncesiyle hareket eden rın okul hayatlarının etkileneceği hiş bir konser var. Unutulmaz kla- Yorglass Barış Çocuk Senfoni Or- ve derslerinin yoğunluğu nede- sik eserlerin çalınacağı konserin kestrası Venezuela’da Jose An- niyle işler çok kolay değil. Ancak orkestra şefliğini dünyaca ünlü tonio Abreu tarafından kurulan, zaman içerisinde yaptıkları büyük şef Howard Griffiths üstleniyor, suç oranının çok yüksek olduğu çaplı konserler çocukların da kar- perküsyonda Burhan Öçal, ka- bölgelerdeki çocukları klasik mü- şı çıkan ailelerin de aidiyetini artı- nunda Savaş Özkök var. zik eğitimi ile sokaktan koruyarak rıyor, onlara umut oluyor. Ve elbette konserin geliri daha topluma kazandırılan El Sistema Türkiye’nin önde gelen firmaların- fazla çocuğa müzikle ulaşmak modelini Türkiye’de uyguluyor. dan Yorglass’ın projeyi sahiplen- için… 45 çocukla başlayan yolculuk mesi, çok sevgili dostum Gülfem Çocuk demek gelecek demek… bugün 130 çocuk ve gençlerden Perçin’in bu işe gönlünü kaptır- Çocuk demek umut demek… oluşan kadrosuyla her gün büyü- ması çocukların geleceğinin çok Bu çocuklar Barış’ın Çocukları. yen bir senfoni orkestrası olarak parlak olacağının kanıtı. Yolunuz Barış, desteğiniz BOL ol- varlığını sürdürmeye devam edi- Müzik gibi evrensel bir dille, barışı sun… yor. İzmir’in Kadifekale, İkiçeşme- sağlamaya soyunmak ! lik, Agora, Eşrefpaşa semtlerinde Üstelik bu ulvi görevde çocuklarla sosyo-ekonomik açıdan imkân- birlikte hareket etmek! Müthiş bir ları kısıtlı ailelilerin çocuklarının girişim değil mi? yer aldığı Yorglass Barış Çocuk Hedefleri bin çocuğa ulaşmak… Senfoni Orkestrası bugüne kadar çok sayıda ünlü sanatçıyla birlikte konser vererek barışın sesini mü- zikle duyuruyor. ARALIK 2021 VARYANT ROTARY 81

82 VARYANT ROTARY ARALIK 2021 ERHAN ESİRTGENER

ARATLaIKnk20B21aVtıAğRı-YKAANŞT ROTARY 83

YAZARLARIMIZ BERRİN YELKENBİÇER GİDENLERLE KALANLAR nce leylekler gitti. kavgaya tutuşup durdun, öteledin, iteledin. Terk edildiğini sandın. Ö Hayır, daha önce yaz biter gibi oldu. Evladın gidişi de öyle oldu. Aslında tüm evlat- Hayır hayır, daha da önce günler lar doğar doğmaz gitmeye başlıyorlar. Belki de kısalmaya başladı. doğururken onca sancının çekilmesi bu yüzden. Aslında hep olduğu gibi oldu. Günler yaz daha Karnından, kanından, kalbinden, nefesinden ay- yeni başlamışken bir yandan kısalıyordu. Fakat rılıyorlar. Bunu biliyorsun, görüyorsun, kabul de o kadar uzunlardı ki kısaldıkları önceleri anlaşı- ediyorsun ama işte… lamadı. Usul usul kısılan ateşte pişen yemekler gibi içlerini çeke çeke kısaldılar. Yazın son ayı Gidene değil de kalana zor sanki. çıkagelip rüzgâr- Bütün gidişler aynı anda olmamalı. İsyanın bel- lar değiştiğinde gecelerin hüküm ki de bu yüz- sürdüğü saatler den. uzamaya baş- lamıştı bile. Cır- Leylekler cırböcekleri hâlâ tam yaz bi- tüm güçleriyle öt- terken gitme- tüklerinden bu da meli mesela. çabucak anlaşı- Hormonları- lamadı. Sanıldı ki nın veda etti- uzun sıcak günle- ğini yaz biter- rin rehaveti devam ken değil de edecek, o soğuk kış bitiminde, karpuzlar hep ye- havada ba- necek. Böceklerin har kokusu yüzünden. varken fark etmelisin. Dediler ki leylekler bu sene her zamankinden Evladın yu- erken göç etmişler. Ama cırcırlar ötmeye devam vadan uçuşu sonbahar rüzgârlarının başlama- ediyorlar. Vardır bir bildikleri. Leyleklerin de bö- sına denk gelmemeli mesela. Bunların hepsinin ceklerin de. aynı anda olması kanunlarla yasaklanmalı hatta. Çok bildiğini sanıyorsun sen. En büyük kusurun Sonra seni önce sen sonra kadın yapan hor- bu. Leyleklerle böceklere, östrojenle testostero- monların veda etmeye başladı. Öyle hemence- na burun kıvırıyorsun, rüzgârlara laf ediyorsun cik değil. Yavaş yavaş, kısık ateşte pişen yemek ama onlar her zaman ne yapacaklarını gayet iyi gibi içini çeke çeke. Olması gerektiği gibi, doğru biliyorlar. Sen büyük burunlu kibrinden bunu gö- zamanda. Bunu bildin, gördün ama kabul ede- remiyorsun. medin. Bedenin alıştı, sen alışamadın. Zihninle Leylekle evladını aynı yuvaya koymandan mı 84 VARYANT ROTARY ARALIK 2021 bu hüznün? Belki de haklısın. Hüznünde değil,

YAZARLARIMIZ leylekle evladı bir tutmanda. yolunda gidebilmesiyle aslında nasıl da gurur du- Leylekler hep tam zamanında gidiyorlar. Erken yuyorsun. Zaten istediğin bu değil miydi? Yıllarca bunun için uğraşmadın mı? gidişleri bile tam zamanında. Bu sene kışın çok sert geçeceği söyleniyor. Belki de erkenci olmaları Yaşamak tam da bu işte. Leyleklerin gitmesi, bu yüzden. Ama sana erken, onlara değil. mevsimlerin dönmesi, bedenin değişmesi, cırcır böceklerinin çenelerinin düşük olması, evladın Bunca yıllık ömründe yazların tekrar başlamak yolunu bulması. üzere bittiğini hâlâ öğrenemedin mi? Öğrendiysen her yıl bu hüzün, bu şarkılar, şiirler neden o za- Öyleyse bütün bu hüznün neden? Şapkanı önü- man? ne koy da bir düşün bakalım. Herkesin, her şeyin dinlenmeye, köşesine çe- Sıkıysa teker teker gelin diyorsun. Her şey zaten kilmeye ihtiyacı var sanki. Mevsimlerin de öyle. teker teker geliyor, kendi ritminde ve zamanında Dördü de sıralarını da hadlerini de gayet güzel ilerliyor. Herkes ve her şeye ait sayısız zaman bilmekteler aslında. Tam zamanında gelip tam dilimleri var. Herkes ve her şey kendi zamanının zamanında gitmekteler. “Erken geldi, bitmek bil- efendisi. Bir araya gelip bir bütüne ulaşıyor ve se- medi, geç gitti” gibi tanımlamalar tamamen senin nin için görünür oluyorlar. Bütün bu olanlar olması gafletin. gerektiği gibi oluyor da sen eşeğine binip yel de- ğirmenleriyle savaşa giden yancı gibi umutsuz bir En iyi ve düşük ihtimalle yüz yıl civarı konuk ola- çabayla direniyorsun. cağın bedenin de her zaman ne yapacağını bilme- di mi? Sahibi olduğunu sanıp zorlamasan ne yöne O önüne koyduğun şapkayı ellerinle eğip bükme gideceğini hep bulmadı mı? öyle. Hormonların gidişinin bir terk ediş değil de ciddi Aslında hayat denen başı da sonu da belli sü- bir dönüşüm, şahane bir değişim, yeni bir başlan- recin ne kadar çok ilerlediğini fark ediyorsun. Bü- gıç olduğunu bir görebilsen! tün hüznün bu yüzden. Sınırlı zamanından bir yaz daha eksiliyor, bir leylek sürüsü daha göçüyor, Evladın gidişi de öyle. Önce onun için ama aynı bedenin artık biraz dinlenmek istiyor, evlat evdeki zamanda senin için ciddi bir dönüşüm, şahane bir odasından gönüllü vazgeçip kendine ait odaların değişim. peşine düşüyor. Daha rahme düştüğü andan itibaren sahiplen- Zamanının sınırlı olduğu gerçeği kafana dank men bir nebze anlaşılabilir bir durum. Seninle aynı ediyor. Bütün derdin bu. nefesi paylaşıyor çünkü. Ama doğup göbek bağı kesildiği andan itibaren aldığı tüm nefesler sadece Sen şimdi o şapkayı tekrar başına geçir. Yapış ona ait. Bunu bal gibi biliyorsun ama hâlâ boş yere yapış sıcaklar geride kaldı diye sevin. Leylekler çırpınıyorsun. Şu an çektiğini sandığın sancılar bi- başka bir coğrafyada güneşin tadını çıkarıyorlar raz da bu yüzden. Göbeğin o bağını doktor keseli diye, rüzgâr artık yüzünü serinletiyor diye sevin. çok oldu ama sen bunu galiba bir türlü yapamı- Bereketli narlar olgunlaşıyor diye, sinemacıların yorsun. pek sevdiği sonbahar ışığı ortalığı aydınlatıyor diye de sevin. Bedenin dinlenirken zihninin aslın- O bebek, çocuk, genç büyümeyi başarıyor. Tıp- da ne çok şey yapabileceğini fark edip sevin. kı bir zamanlar senin de yaptığın gibi. İlk nefesi- ni senin yanında alan evladın hayata büyümesini En çok da evladının kendi yolunda ne kadar ce- başka hiçbir şeye benzemeyen bir mucizeye tanık saretle ilerlediğini görüp sevin. olurmuş gibi izliyorsun. Zaten bir mucizeye tanık oluyorsun. Sevin yahu sevin! Ayrıca kimsenin bir yere gittiği yok. Her şeylerle Nefesleri artık sadece kendisine ait olan evlat da herkesler yerli yerinde. zamanı gelince yuvadan uçuyor. Zamanı da yön- Bak böcekler de hâlâ cır cır ötmeye devam edi- temini de mesafeyi de sadece kendisi belirliyor. yorlar. Büyürken yarattı bu gücü içinde. Sen de yardım www.panzehirdergi.com’da yayınlanmıştır ettin. Ne mutlu sana ki yardım edebildin. Biliyorsun aslında. Yazların tekrar geleceğini, leyleklerin şöyle bir turlayıp döneceğini, günlerin kış ortasında tekrar uzamaya başlayacağını, yeni bedeninle yeni bir ben olacağını. Biliyorsun da unutuyorsun işte. Ama her sene her sene unut- manda bir tuhaflık var. Evladının da sana arkasını dönmeden kendi ARALIK 2021 VARYANT ROTARY 85

SAGLIK KÖSESI BİR AŞILAMA VE İNSANLIK HİKAYESİ: ÇOCUK FELCİ AŞISI VE DOKTOR SALK “Herkese bilim teknoloji” isimli dergi ABD’de kayıtlara geçmiştir. 12 Nisan 2017 sayısında şöyle bir 1916’da ortaya çıkan salgında 30 başlık kullanmıştı: bin kişi hastalanmış, bunların yak- Tarihte dört önemli olay: Çocuk laşık 10.000’inde kalıcı bir iz yani felci aşısı, ilk uzay mekiği, uzaya kısmi felç oluşmuş, yaklaşık 7 bini çıkan ilk insan ve internet bağlan- ise ölmüştür. tısı 1952 yılında ise tarihte görülen en korkutucu çocuk felci salgınında Burada bu dört önemli olayın bir yıl içinde 57.628 çocuk enfekte sadece bir tanesinden, çocuk felci olmuştur. 3 yıl içinde 55.000 çocuk aşısından ve arka planından söz sakat kalmış, 3.000 çocuk da nefes edeceğiz. Bu hikaye hem pandemi, alamadığı için kaybedilmiştir. hem sosyal sorumluluk kampanya- Dr. Jonas Salk tarafından 1955 larının gücü, hem de bilim ve insan yıllında polio aşısı geliştirilene ka- sevgisi ile ilgilidir. dar birçok sonuç vermeyen tedavi denenmiştir. Tedavi yöntemlerinden AYŞE KÖSE Çocuk felci (poliomyelit) tıpkı bu sadece “çelik ciğer” hastanın ha- TIP DOKTORU günlerde pandemisini yaşadığımız yatını kurtaran ama sakat kalmayı koronavirüs gibi virüslerle bula- engelleyemeyen bir uygulama şan bir hastalıktır. Poliovirüs ağız olmuştur. ABD’de 1928’de Harvard yoluyla sindirim sistemine girer Üniversitesi’nde geliştirilen çelik ve oradan vücuda dağılarak sinir ciğer, hastanın içine girebildiği silin- sistemine saldırır. Sıklıkla belden dir şeklinde metalden yapılmış bir aşağısını hareket ettiren sinirleri cihazdır. Hastanın nefes almasına bozarak felç yaratır. Poliovirüs en yardımcı olmak için çelik ciğere çok 5 yaş altındaki çocuklara bula- bağlı pompalarla havanın basıncı şır ve kalıcı etki bırakır. Bin hasta- düşürülür ve bir süre sonra yüksel- dan beşinde, virüs omurilikte hasar tilir. Böylece hastanın hava basıncı yaratıp kalıcı felce neden olmakta- yardımıyla nefes alması sağlanır. dır. Bazı hastalarda felç, solunum Aktrist Mia Farrow, 9 yaşında iken yapmayı sağlayan kaslarda da çocuk felci hastalığına yakalan- görülür ve hasta nefes alamadığı dığında 8 ay boyunca çelik ciğer için kaybedilir. sayesinde nefes almış, sonunda sakat kalmadan iyileşebilmiştir. Kimya mühendisi Prof Dr Ural Ak- Tedavi yöntemi olarak 1950 yılında bulut’un bir makalesine göre çocuk Pittsburgh Üniversitesi’nde çocuk felcinin tarihi çok eskilere dayanır. felci geçiren kişilerin kanından Mısır’daki 3400 yıllık taş kabartma- elde edilen antikorlar kullanılmıştır. da çocuk felci geçirmiş insan figürü Ancak bu yöntemi yaygın olarak vardır. Roma İmparatoru Claudius, kullanmanın mümkün olmadığı an- ABD Başkanı Roosevelt, aktris laşılınca aşı üretme çalışmalarına Mia Farrow da çocuk felci geçiren hız verilmiştir. kişilerdendir. Çocuk felci ile ilgili iki büyük salgın bilinmektedir. Bunlar- dan ikinciside 86 VARYANT ROTARY ARALIK 2021

SAGLIK KÖSESI Amerika’daki salgında kulla- nılan çelik ciğerler Önce canlı aşılar üzerinde Dünya Sağlık Örgütü ve Bu hikayeden çıkarılabilecek çalışılmıştır. Ancak bu aşılar UNICEF’in desteği ile 1988’de dersler: ölüm ve sakatlıklara yol açtı- çocuk felcinin ortadan kaldırıl- • Pandemiler aşılama ile ğından tıp dünyası umutsuzlu- masını hedefleyen bir program önlenir. ğa kapılmıştır. İşte tam da bu başlatıldı. Bu program (Po- • Her aşının ilk denemesi sırada tıp sahnesine viroloji lio Eradikasyonu Programı) cesaret ister. uzmanı Dr. Jonas Salk çıkar. 1989’dan bu yana ülkemizde • 1952 yılının imkanlarıyla 1947 yılında Pittsburgh Üni- de yürütülmektedir. Programın bile 3 yıl içinde etkili ölü aşılar versitesi’nde görevli olan amacı, çocuk felcini bir daha geliştirilip, güvenli olduğu Salk, grip aşısı çalışmasındaki ortaya çıkmayacak şekilde tüm kanıtlanıp kullanıma girdiğine bulgularını, çocuk felci aşısının dünyada ortadan kaldırmaktır. göre günümüzde bu sürecin çalışmalarıyla birleştirmiştir. O Programın başlatıldığı dönem- çok daha hızlı ve güvenli ol- dönemdeki yaygın görüş ölü de, dünyada 200 bini aşkın ması olağan kabul edilebilir. virüsler ile aşı üretilemeyeceği vaka varken bu sayı 2012’de • Buluşlarından para kaza- yönündedir. Ancak Salk, farklı 223’e düşmüştür. Dünya Sağ- nan insanlar küçümsenemez düşünüyordu. 1952 yılında lık Örgütü, 2013 yılında Suri- ama insan hayatını kurtaracak formoldehid kullanarak virüsü ye’de çocuk felci hastalığının bir buluşa parası olmayanların etkisizleştirmeyi başarmış ve var olduğunu açıkladığından ulaşamamasını kendi ahlakına aşıyı önce maymunlar üze- ülkemizde de çocuk felcine aykırı bulanlara sonsuza kadar rinde denemiştir. 12 Nisan karşı önlemler artırılmıştır. minnettar olacağız. 1955’te aşının güvenli ve etkili olduğu açıklandıktan sonra Jonas Salk “Eğer bütün böcekler dünyadan yok olacak olsaydı, 50 Salk, aşıyı ailesi, çalışanları, yıl içerisinde dünyada hayat sona ererdi. Eğer insanoğlu dünyadan diğer gönüllüler ve kendisi yok olsaydı, 50 yıl içerisinde bütün yaşam kendini yeniler ve geli- üzerinde de kullanmıştır. Yay- şirdi” sözünün sahibidir. gın aşılama sonucunda 1969 yılına gelindiğinde ABD’de ARALIK 2021 VARYANT ROTARY 87 hastalıktan hiç kimsenin öl- mediği rapor edilmiştir. Bu tıp tarihinin en büyük zaferlerin- den biridir. Salk, çocuk felci salgınının do- ruk noktasında olduğu sırada bulduğu aşıya patent almayı reddederek, 7 milyar doları elinin tersiyle bir kenara itmiş ve bu sayede aşının tüm üre- ticiler tarafından seri üretime girmesini sağlayarak milyon- larca çocuğu ömür boyu sakat kalmaktan kurtarmıştır.

88 VARYANT ROTARY ARALIK 2021

ARALIK 2021 VARYANT ROTARY 89

90 VARYANT ROTARY ARALIK 2021

ARALIK 2021 VARYANT ROTARY 91

İBASINDA VARYANT RK. 92 VARYANT ROTARY ARALIK 2021

İBASINDA VARYANT RK. ARALIK 2021 VARYANT ROTARY 93

VARYANT ROTARY görevlilerimiz DHAöKneAmN YBÜaKşSkEaLnı Oryantasyon Ve Eğitim KOululüşptuPrmroajeleriyle Fon Tayfun Şenol Hakan Eriş As Başkan Siniflandirma Bedri Girit ALİ ZİYA TUNÇEL Murat Şener Ahmet Özçiçek Genel Sekreter Halkla İlişkiler Komitesi Ali Erkan HAKAN ERİŞ Başkan Stratejik Planlama Komitesi Sayman Melisa Çiçek Dinç Tayfun Şenol ENGİN ZORBAZ Medya İlişkileri Mustafa Kemal Nas Gecmiş Dönem Başkanı Murat Özel Ömer Uluğ Gökçe ÖZGÜR KİTAPÇI CANDAN Reklam Ve Pazarlama Bedri Girit ÜKÖMoyemElRiikteUHLBiUzşĞmkGetÖleKrÇi E Ali Erkal Murat Şener Web Sitesi Çevre Komitesi KAZuİrZuEmMsEaLl İİSleAtÇişİiÇmEKveDİHNİÇ Selman Çetin Başkan Hizmet Projeleri Komitesi Mustafa Kemal Nas TKSEooVpmİlMuitmeÇİBHĞşiDzkEm.MetKleErLiEK Ana Komite Başkani Uyeler Umliutesslai rarası Hizmetler Ko- Murat Özel Ömer Uluğ Gökçe ALİ ZİYA TUNÇEL Meslek Hiz. Komite Başkani Selman Çetin Engin Zorbaz SBaağşklikanKomitesi KMoemslietke HBişzkmetleri Üyeler Şeyma Özen Engin Zorbaz Özgür Saimler Üyeler Egitim Komite Bşk. Ali Erkan Mustafa Kemal Nas Serap Parın Alpay Demirci Güneş Gökçen BKuaşlükpanYönetim Komitesi Uluslar Arasi Hizmetler Ali Ziya Tunçel Mustafa Kemal Nas Komiesi Başkan Kulüp Toplanti Yöneticisi Klüp Bülteni Ismail Keleş Cem Görgü Özgür Saimler Üyeler Kulüp Rotaract Lideri Devam Alpay Demirci Murat Şener Ali Ziya Tunçel Ur Programlari (Ryla, Dth,Ro- Ocakbaşi Toplanti Sorumlsu Haftalik Program taract) Ömer Uluğ Gökçe Tayfun Şenol Murat Şener GKoemzi iVteesSi osyal Program Web Sitesi Üyeler Jano Çavuşoğlu Melisa Çiçek Dinç Serap Parin Serkan Daysal BÜayşelkikanKomitesi Kulüp Eğitim Komitesi Şeyma Özen Ömer Uluğ Gökçe Başkan Selman Çetin Üyeliğe Alma Serap Parin Burs Komitesi Özgür Çertuğ Üyeler Tayfun Şenol Bedri Girit Özgmurat Özel İsmail Keleş Serap Parin Tayfun Şenol Afet Komitesi Murat Şener Ali Ziya Tunçel Rotary Vakfi Engin Zorbaz Başkan Selman Çetin Tayfun Şenol Melisa Çiçek Üyeler Özgür Çertuğ İsmail Keleş 94 VARYANT ROTARY ARALIK 2021

VARYANT ROTARY varyant sosyal medya WEB SAYFAMIZ FACEBOOK INSTAGRAM ARALIK 2021 VARYANT ROTARY 95

2021-2022 ocakbaşı gruplarımız 1.GRUP 5.GRUP Mustafa Kemal Nas Jano Gül Çavuşoğlu İsmail Keleş Serkan Daysal Engin Zorbaz Cem Görgü Murat Şener Güneş Gökçen 2.GRUP 6.GRUP Melisa Çiçek Dinç Ali Ziya Tuncel Serap Parin Feyzan Dirin Murat Özel Özgür Saimler İsmail Garip Alpay Demirci 3.GRUP 7.GRUP Şeyma Özen Özgür Kitapçı Candan Serden Yel Özgür Çertuğ Hakan Eriş Sevim Çiğdem Kelek Selman Çetin Bedri Girit 4.GRUP Ali Erkan Ömer Uluğ Gökçe Tayfun Şenol Ahmet Özçiçek Aslıhan Karakartal gerçekleşen ocakbaşlarımız Tarih Ev Sahibi Bulundukları Grup   11/07/2021 İsmail Garip 2.Grup 11/11/2021 Cem Görgü 5.Grup 96 VARYANT ROTARY ARALIK 2021

devam mutlu günler 1 Tayfun Şenol 100 2 Ahmet Özçiçek 100 3 İsmail Keleş 100 4 Özgür Kitapcı Candan 100 5 Jano Gül Çavuşoğlu 0,0 6 Bedri Girit 75 7 Ömer Uluğ Gökçe 100 8 Ali Ziya Tunçel 100 9 Melisa Dinç 75 10 MustafaKemal Nas 100 11 Hakan Yüksel 100 12 Murat Şener 0,0 13 Engin Zorbaz 100 14 Özgür Çertuğ 25 15 Şeyma Özen 0,0 16 Serkan Daysal 25 17 Murat Özel 100 18 Selman Çetin 75 19 Güneş Gökçen 25 20 Ali Erkan 0,0 21 Özgür Saimler 25 22 Cem Görgü 75 23 Serap Parın 50 24 Hakan Eriş 100 25 Sevim Çiğdem Kelek 75 26 Feyzan Dirin 0 27 Serden Yel 75 28 İsmail Garip 75 29 Aslıhan Karapartal 100 varyant rotary misafirler Toplantı No: 100 4 Dönem Toplantı: 31.08.2021 HİLTON IN GARDEN Toplantı Tarihi: Salı 19:00 Toplantı Yeri: 29 20 Toplantı Günü: 65 62 Toplantı Saati: 45 21 Kulüp Üye Sayısı: 8 31 Toplantıya Katılan Üye: 9 T.Katılım (%): T.Genel Katılım(%): Üye Yaş Ortalaması: Erkek Üye: Kadın Üye: Poul Harris Dostu (%): Poul Harris Dostu: Benefactor: ARALIK 2021 VARYANT ROTARY 97

ARALIK 2021 VARYANT ROTARY 98