(8o Μέρος) - Απομαγνητοφωνημένες Ομιλίες - Αρχιμ. π.Σάββα Αγιορείτου

Συλλογή απομαγνητοφωνημένων ομιλιών Άρχ.Σάββα Αγιορείτου 8ο Μέρος Σειρά pdf σε συνέχειες - 2017 Μια δωρεάν διαδυκτιακή συλλογή,απομαγνητοφωνημένων ομιλιών, του π.Σάββα Αγιορείτη,που έχουν αναρτηθεί στην επίσημη ιστοσελίδα: (hristospanagia3.blogspot.gr) Κατεβάστε τις συνέχειες της σειράς,όπως και μελλοντικά pdf με νέες απομαγνητοφωνημένες ομιλίες που θα αναρτούνται ανα διαστήματα,στην ανωτέρω ηλεκτρονική διεύθηνση,στην επίσημη ιστοσελίδα,στην στήλη του blog (πάνω-δεξιά).1

Για περισσότερες ψυχοφελείς ομιλίες για πλήθος θέματων,καθώς και για μελέτη πλήθους κειμένων Λόγων και Διδαχών Αγίων Πατέρων,επισκεφτείτε τις παρακάτω ιστοσελίδες.Καθημερινή Ενημέρωση & Αναρτήσεις. (Επίσημες Ιστοσελίδες) [Στο τέλος της ιστοσελίδας κάτω κάτω πατήστε Παλαιότερες Αναρτήσεις] hristospanagia3.blogspot.gr www.hristospanagia.gr agiapsychanalysi.blogspot.gr Η παρούσα συλλογή απομαγνητοφωνημένων ομιλιών,αποτελεί ένα πάρα πολύ μικρό μέρος,απο το σύνολο ομιλιών του π.Σάββα.Ακούστε τις ομιλίες της παρούσας συλλογής καθώς και τις συνεχειές τους (ανα θεματική κατηγορία) καθώς και πλήθος άλλων ομιλιών πάνω σε ποικίλα πνευματικά θέματα,στις παρακάτω ιστοσελίδες με καθημερινή & εβδομαδιαία ενημέρωση: (Συλλογή ομιλιών - Youtube) [Στο τέλος της ιστοσελίδας κάτω κάτω πατήστε Φόρτωση Περισσοτέρων] https://www.youtube.com/channel/UCEtOr176QWbyqK_H3ZZoJJw/videos (Playlists Ομιλιών ανα θεματική Κατηγορία - Youtube) [Στο τέλος της ιστοσελίδας κάτω κάτω πατήστε Φόρτωση Περισσοτέρων] https://www.youtube.com/channel/UCEtOr176QWbyqK_H3ZZoJJw/playlists (Θεματικές Ενότητες Blog – Ετικέτες ανα κατηγορία) http://hristospanagia3.blogspot.gr/p/blog-page_25.html Γιά ενημέρωση μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου για τις καθημερινές λίστες θεμάτων που αναρτούνται καθημερινά στην ιστοσελίδα - στείλτε τό e-mail σας στό:[email protected]

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 8ο Μέρος ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΟΜΙΛΙΕΣ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΩΦΕΛΗΜΑ ΣΤΑΧΥΟΛΟΓΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΙ ΠΑΝΩ ΣΕ ΛΟΓΟΥΣ ΚΑΙ ΔΙΔΑΧΕΣ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ1)Τί εἶναι ὁ κόσμος; Ποῦ ἀνήκει καί ποῦ ὁδηγεῖ τούς ὁπαδούς του; [Σελ 5 εώς 6]2)Ἀναγκαῖος ὁ χωρισμός ἀπό τόν κόσμο [Σελ 6 εώς 7]3)Πίστη καί ζωή - Τί εἶναι πίστη [Σελ 8 εώς 8]4)Πίστη καί ζωή - Τί εἶναι ὀρθή ζωή [Σελ 9 εώς 9]5)Πίστη καί ζωή. Σχέση πίστεως καί ζωῆς, α’ μέρος [Σελ 9 εώς 10]6)Πίστη καί ζωή. Σχέση πίστεως καί ζωῆς, β’ μέρος [Σελ 10 εώς 11]7)Πίστη και ζωή.Τί συμβαίνει ὅταν κάποιος δέν πιστεύει σωστά στό Τριαδολογικό ἤ στόΧριστολογικό δόγμα [Σελ 11 εώς 12]8)Τρόποι ἐπανενεργοποίησης τῆς Θείας Χάρης:α)Μετάνοια,β)Ἀδιάλειπτη προσευχή[Σελ 13 εώς 17]9)Ἡ Θεία Λειτουργία εἶναι ὁ Χριστός [Σελ 18 εώς 18]10)Τά γνωρίσματα τοῦ καλοῦ χριστιανοῦ.Ποῖος εἶναι ὁ καλός,ὁ ἀληθινός χριστιανός;[Σελ 19 εώς 19]11)Ἡ ἐντολή τοῦ Θεοῦ καί τό αὐτεξούσιο τοῦ ἀνθρώπου [Σελ 19 εώς 20]12)Ἡ Ὑπακοή καί ὁ μοναχισμός [Σελ 21 εώς 22]13)Ἡ ἀναγκαιότητα τῆς ἄσκησης καί τῆς ἐγκράτειας. α΄μέρος [Σελ 22 εώς 23]14)Ἡ ἀναγκαιότητα τῆς ἄσκησης καί τῆς ἐγκράτειας. β΄μέρος [Σελ 23 εώς 23]15)Ἡ ἀναγκαιότητα τῆς ἄσκησης καί τῆς ἐγκράτειας. γ΄μέρος [Σελ 23 εώς 24]16)Ἡ ἀναγκαιότητα τῆς ἄσκησης καί τῆς ἐγκράτειας. δ΄μέρος [Σελ 24 εώς 25]17)Περί περισπασμοῦ καί ἡσυχίας [Σελ 26 εώς 27]18)Ἡ Πνευματική ζωή καί ὁ πνευματικός ἀγώνας.Περιφρόνηση καί ὄχι ὑποταγή στάπάθη [Σελ 27 εώς 28]19)Ἡ ἐκκοπή τοῦ θελήματος καί ἡ κατάθλιψη [Σελ 28 εώς 30]20)Ἐμπιστοσύνη στή Θεία Πρόνοια [Σελ 30 εως 37]21)Ἡ ταλαιπωρία.Ἡ ἀφοβία, τό ἀνεπηρέαστον ἀπό τίς δυσκολίες [Σελ 37 εως 38]22)Ἡ ξενιτεία, τό ταπεινό, τό ἀπέριττο [Σελ 38 εως 38]23)Ἡ χρησιμοθηρική σχέση μέ τόν Θεό [Σελ 38 εως 41]3

24)Ἡ ἀρχή τῆς ὁδοῦ τῆς ζωῆς:Ἡ μελέτη καί ἡ πτωχεία [Σελ 41 εως 43]25)Ἡ δοξολογία τοῦ Θεοῦ. Ἡ εὐχαριστία πρός τόν Θεό γιά ὅλα.Ἡ χαρά γιά τά ὑπέρΧριστοῦ παθήματα [Σελ 43 εως 43]26)Ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ γεννιέται ἀπό τήν πίστι [Σελ 43 εως 43]27)Ὁ ἐγωισμός καί ἡ θεραπεία τῶν ψυχολογικῶν προβλημάτων [Σελ 44 εως 44]28)Τό θέλημα τοῦ Θεοῦ καί τό ἄγχος.Πῶς δημιουργεῖται καί πῶς θεραπεύεται [Σελ 45 εως 60]29)Καταπολέμηση τῆς ἔχθρας καί τῆς μνησικακίας [Σελ 60 εως 61]30)Ἡ ζήλεια-φθόνος καί ἡ ἐπιθυμία νά μᾶς ἀγαποῦν [Σελ 61 εως 62]31)Οἱ τρομακτικές μορφές τοῦ πονηροῦ [Σελ 62 εως 63]32)Ἡ καταπολέμηση τῆς ἐπιθυμίας νά μᾶς ἀγαποῦν [Σελ 63 εως 63]4

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΟΜΙΛΙΕΣ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΩΦΕΛΗΜΑ ΣΤΑΧΥΟΛΟΓΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΙ ΠΑΝΩ ΣΕ ΛΟΓΟΥΣ ΚΑΙ ΔΙΔΑΧΕΣ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ Τί εἶναι ὁ κόσμος; Ποῦ ἀνήκει καί ποῦ ὁδηγεῖ τούς ὁπαδούς του;ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥΤά στοιχεῖα τοῦ κόσμου, σύμφωνα μέ τήν Ἁγία Γραφή, εἶναι:α) ἡ ἐπιθυμία τῆς σαρκὸς (=φιληδονία)β) ἡ ἐπιθυμία τῶν ὀφθαλμῶν (= φιλαργυρία-ἀπληστία) καὶγ) ἡ ἀλαζονεία τοῦ βίου (=φιλοδοξία)[1].«Ὁ κόσμος ὅλος ἐν τῷ πονηρῷ κεῖται»[2] μᾶς λέγει πάλι ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ.Ὁ κόσμος εἶναι ὑποταγμένος στόν «κοσμοκράτορα», στόν μισόκαλο, μισόθεο καίμισάνθρωπο διάβολο.«Ὁ κόσμος ὅλος ἀνήκει στόν πονηρό»[3], ὄχι διότι ἐκεῖνος τόν ἔφτιαξε ἤ τόνἐξουσιάζει δικαιωματικά, ἀλλά διότι ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι τοῦ τόν παραχωροῦμε.Ὑπακούοντας στίς προτροπές του, ἁμαρτάνοντας ποικιλοτρόπως, τοῦ δίνουμε«δικαιώματα» ἐπάνω σ’ ἐμᾶς καί στόν κόσμο.Χρησιμοποιοῦμε τόν κόσμο, ὄχι ὡς θεούμενα λειτουργικά ὄντα, ἀλλ΄ ὡςδαιμονοϋποτασσόμενα ἀποστατικά ὄντα. Ἀντί νά εὐχαριστοῦμε τόν Θεό γιά τά δῶραΤου καί νά Τοῦ τά ἀντιπροσφέρουμε στήν Θεία Λειτουργία-Εὐχαριστία, τάκαρπωνόμαστε ἐγωιστικά, φίλαυτα καί τά χρησιμοποιοῦμε κατά τίς ὑποδείξεις τοῦΠονηροῦ. Μ’ αὐτήν τήν ἔννοια ὁ κόσμος ἀνήκει στόν Πονηρό.Ὅποιος θελήσει νά γίνει μέλος αὐτοῦ τοῦ κόσμου, τοῦ παραδομένου στόν Σατανᾶ,αὐτόματα καθίσταται ἐχθρός τοῦ Θεοῦ.Μᾶς λέγει ἡ Ἁγία Γραφή: «Δέν γνωρίζετε ὅτι ἡ φιλία τοῦ κόσμου εἶναι ἔχθρα τοῦΘεοῦ; Ὅποιος βουληθῆ νά εἶναι φίλος τοῦ κόσμου, καθίσταται ἐχθρός τοῦ Θεοῦ.Ἤ νομίζετε ὅτι χωρίς λόγο ἡ Γραφή λέγει: Μέ πάρα πολύ μεγάλο πόθο μᾶςἐπιθυμεῖ ζηλότυπα τό Ἅγιο Πνεῦμα, τό Ὁποῖο κατοίκησε μέσα μας;»[4].Ὅποιος ἀγαπᾶ τόν «κόσμο» (δηλ. τά πάθη καί τίς κοσμικές ἐπιθυμίες), ὅποιος θεωρεῖὅτι εἶναι «κοσμικός» καί πρέπει νά ζεῖ σύμφωνα μέ τίς ἐπιταγές τοῦ κόσμου(προσπάθεια γιά ἀπόκτηση πλούτου, σωματικῆς ἄνεσης, καλοπέρασης, ἐξουσίας,κοινωνικῆς καταξίωσης καί ἀναγνώρισης, κοινωνικοῦ image, καί prestige), αὐτόςγίνεται ἐχθρός τοῦ Θεοῦ.5

«Ἐάν κάποιος ἀγαπᾶ τόν κόσμο, ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ Πατρός δέν ὑπάρχει μέσατου. Διότι, κάθε τί πού εἶναι στόν κόσμο, ἡ ἐπιθυμία τῆς σάρκας καί ἡ ἐπιθυμίατῶν ὀφθαλμῶν καί ἡ ἀλαζονεία τοῦ βίου, δέν εἶναι ἀπό τόν Θεό Πατέρα ἀλλάἀπό τόν κόσμο»[5].Τά στοιχεῖα τοῦ κόσμου εἶναι τά τρία κορυφαῖα πάθη, οἱ τρεῖς μεγάλες ἄρρωστεςἀγάπες: Ἡ φιληδονία, ἡ φιλαργυρία καί ἡ φιλοδοξία. Αὐτές πηγάζουν ἀπό τά πάθοςτῆς φιλαυτίας. Ὅποιος ἀγαπᾶ αὐτά τά πάθη, ἐγκαταλείπει τήν ἀγάπη πρός τόν Θεό,δέν ἀγαπᾶ κανέναν (οὔτε τόν Θεό οὔτε τόν πλησίον) καί κάνει ἔτσι πνευματικήμοιχεία ἀπέναντι στόν Νυμφίο τῶν ψυχῶν ὅλων μας. Ἀναγκαῖος ὁ χωρισμός ἀπό τόν κόσμο«Κανείς δέν μπορεῖ νά πλησιάσῃ στόν Θεό, παρά μόνον αὐτός, πού χωρίζεται ἀπότόν κόσμο· χωρισμό ἀπό τόν κόσμο ἐννοῶ, ὄχι τήν ἀναχώρησι τοῦ σώματος, ἀλλάτήν ἀναχώρησι ἀπό τά πράγματα τοῦ κόσμου»1. Αὐτά μᾶς διδάσκει ὁ Κύριος ἡμῶνἸησοῦς Χριστός διά τοῦ μεγάλου Ὁσίου Του Ἰσαάκ τοῦ Σύρου. Δέν μᾶς διδάσκει νάφύγουμε ἀπό τόν κόσμο καί νά γίνουμε μοναχοί ἤ ἀναχωρητές. Μᾶς προτρέπει ὅμωςνά φύγουμε ἀπό τήν κοσμική νοοτροπία, ἀπό τήν ὑποδούλωσι στά πράγματα τοῦκόσμου.Μᾶς καλεῖ σέ μία εἰρηνική ἀλλά καί μεγαλειώδη ἀντίστασι στά τρία «Φ», στήνΦιληδονία, τήν Φιλαργυρία καί τήν Φιλοδοξία. Αὐτές εἶναι οἱ τρεῖς μεγάλεςἄρρωστες ἀγάπες, οἱ ὁποῖες κυβερνοῦν τόν κόσμο καί τούς ὑποτακτικούς του. ὉΚύριος διά τοῦ Ἁγίου Του μᾶς καλεῖ νά πολεμήσουμε, νά ἀρνηθοῦμε, καί νάἀποβάλλουμε:Α)Τήν ἀγάπη στά χρήματα καί τά ὑλικά πράγματα, δηλ. τήν φιλαργυρία, τήνφιλοκτημοσύνη, τήν ἀγάπη γιά τήν πολυτέλεια καί τόν καταναλωτισμό.Β) Τήν ἀγάπη στίς σαρκικές ἡδονές καί ἀπολαύσεις δηλ. τήν φιληδονία, τό πνεῦματῆς ἄνεσης καί καλοπέρασης.Γ) Τήν ἀγάπη γιά τή μάταιη δόξα τοῦ κόσμου, δηλ. τήν φιλοδοξία, τήν ματαιοδοξία,τήν ὑποταγή στή μόδα, τήν ἐπιθυμία νά μᾶς ἀγαποῦν, τήν ἐπιθυμία νά ἀρέσουμε, τήνἐπιθυμία γιά ἔπαινο καί γιά ἀποδοχή ἀπό τόν κόσμο.«Ὁ κόσμος ἐν τῷ πονηρῷ κεῖται»2 μᾶς διδάσκει ὁ ἀψευδής λόγος τοῦ Θεοῦ. Δηλαδήὁ κόσμος μέ τήν βιβλική ἔννοια ἀνήκει στόν πονηρό, ὁ κόσμος κυβερνιέται ἀπό τόνπονηρό. Ὁ κόσμος σύμφωνα μέ τήν Ἁγία Γραφή εἶναι «ἡ ἐπιθυμία τῆς σαρκὸς καὶ ἡἐπιθυμία τῶν ὀφθαλμῶν καὶ ἡ ἀλαζονεία τοῦ βίου»3. Δηλαδή ὁ κόσμος εἶναι οἱσαρκικές ἐπιθυμίες, ἡ ἐπιθυμία τῶν ὀφθαλμῶν, ἡ κενοδοξία, ἡ ἀνθρωπαρέσκεια, ἡἄπληστη φιλαργυρία, ἡ ἀλαζονεία, ἡ ὑπερηφάνεια.Ὁ κόσμος εἶναι τά τρία κυρίαρχα πάθη ἡ φιληδονία, ἡ φιλαργυρία καί ἡ κενοδοξία,6

τά ὁποῖα πηγάζουν ἀπό τήν φιλαυτία. Ὅποιος ἀγαπᾶ αὐτά εἶναι ἐχθρός τοῦ Θεοῦ.«Μοιχοὶ καὶ μοιχαλίδες!», διακηρύττει ὁ Ἅγιος Ἰάκωβος ὁ Ἀδελφόθεος, «οὐκ οἴδατεὅτι ἡ φιλία τοῦ κόσμου ἔχθρα τοῦ Θεοῦ ἐστιν; ὃς ἂν οὖν βουληθῇ φίλος εἶναι τοῦκόσμου, ἐχθρὸς τοῦ Θεοῦ καθίσταται»4. Δηλαδή: «Δέν γνωρίζετε, δένσυνειδητοποιεῖτε, δέν τό καταλαβαίνετε ὅτι ἡ φιλία τοῦ κόσμου εἶναι ἔχθρα πρός τόνΘεό; Ὅποιος θελήσει νά γίνῃ φίλος τοῦ κόσμου γίνεται ἐχθρός τοῦ Θεοῦ».Ἡ ἀναχώρησι ἀπό τά πράγματα τοῦ κόσμου, ἡ ἀπέκδυσι τῆς νοοτροπίας τοῦκόσμου, ἡ ἀπάρνησι ὅλων τῶν κοσμικῶν στερεοτύπων καί κανόνων εἶναι τόζητούμενο-προαπαιτούμενο γιά ὅποιον θέλει νά πλησιάσῃ στόν Θεό καί νά σωθῇ.Ὁ συμβιβασμός τοῦ Χριστοῦ μέ τόν κόσμο εἶναι ἀδύνατος, ἐκτός καί ἄν ὁ κόσμοςἀρνηθῇ τόν ἑαυτό του, τίς ἀρχές του καί ἀκολουθήσῃ τό Εὐαγγέλιο.Ἀπό τήν ἄλλη πλευρά γιά νά γίνῃ ὁ Χριστιανός ἀγαπητός στόν κόσμο καί νά μήνδιώκεται θά πρέπει νά συμβιβασθῇ μέ τίς ἀρχές τοῦ κόσμου, ὁπότε αὐτομάτως χάνειτήν χριστιανικότητά του. «Ὅποιος θελήσῃ νά γίνῃ φίλος τοῦ κόσμου, γίνεται ἐχθρόςτοῦ Θεοῦ»5.Ὁ κλῆρος τοῦ χριστιανοῦ εἶναι πάντα ὁ διωγμός ἀπό τόν κόσμο. «Ἐν τῷ κόσμῳθλῖψιν ἕξετε ἀλλά θαρσεῖτε ἐγώ νενίκηκα τόν κόσμον»6 μᾶς εἶπε ὁ Κύριος,προετοιμάζοντάς μας γιά τό μῖσος καί τούς ποικίλους πειρασμούς, πού πρόκειται ὡςχριστιανοί νά ἀντιμετωπίσουμε ἀπό τόν κόσμο. «Στόν κόσμο», μᾶς λέγει, «θά ἔχετεθλίψεις, ἀλλά ἔχετε θάρρος, διότι ἐγώ ἔχω νικήσει τόν κόσμο». Ὁ Χριστιανός, ὅτανεἶναι ἀληθινός, θά ἀντιμετωπίσῃ ἀναπόφευκτα τό μῖσος καί τίς διώξεις τοῦ κόσμου,ἀφοῦ ἡ ζωή του δέν συμβαδίζει μέ τήν κοσμική ζωή. «Ἔσεσθε μισούμενοι ὑπόπάντων»7 μᾶς προλέγει ὁ Κύριος, δηλαδή «θά μισηθεῖτε ἀπό ὅλους ».Καί πάλι μᾶς προετοιμάζει λέγοντας: «Εἰ ἐμέ ἐδίωξαν καί ὑμᾶς διώξουσιν»8. Ἐφ’ὅσον καταδιώχθηκε ὁ Χριστός μας θά καταδιωχθοῦμε καί ἐμεῖς. Διά τοῦτο μᾶς καλεῖσέ αὐταπάρνησι καί ἀπόφασι νά πεθάνουμε γιά χάρι Του, ἀκόμη καί πάνω στόσταυρό.Ἄς ἀγωνιστοῦμε νά γίνῃ πραγματικότητα καί γιά μᾶς τό τοῦ Ἀποστόλου Παύλου:«Ἐμοὶ δὲ μὴ γένοιτο καυχᾶσθαι εἰ μὴ ἐν τῷ σταυρῷ τοῦ Κυρίου ἡμῶν ἸησοῦΧριστοῦ, δι’ οὗ ἐμοὶ κόσμος ἐσταύρωται κἀγὼ τῷ κόσμῳ»9.Ἄς μήν καυχηθοῦμε γιά τίποτε ἄλλο, παρά μόνον γιά τόν Σταυρό τοῦ Κυρίου μας.Μέ τή δύναμή Του ὁ κόσμος ἔχει νεκρωθῇ γιά ἐμᾶς καί ἐμεῖς γιά τόν κόσμο.Τῷ δέ Θεῷ ἡμῶν δόξα εἰς τούς αἰῶνας!Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης7

Πίστη καί ζωή - Τί εἶναι πίστηΠολλοί ἀδελφοί μας σήμερα διατείνονται ὅτι πιστεύουν στόν Χριστό. Ἡ ζωή τουςὅμως δέν συμφωνεῖ μέ τίς διακηρύξεις τους. Παρ’ ὅλο πού ἰσχυρίζονται ἐνίοτε καί μέκάποιο θυμό καί ὕφος «παρεξηγημένου» ὅτι: «κι ἐμεῖς Χριστιανοί εἴμαστε», ὡστόσοδέν φυλάττουν τήν ἁγνότητα οὔτε τήν παρθενία πρίν τόν γάμο, δέν σωφρονοῦν μέσαστό γάμο, δέν ἀποφεύγουν τήν μοιχεία μέ τά μάτια, δέν νηστεύουν, δέν συγχωροῦν,κάνουν ἐκτρώσεις, διαστροφικές σχέσεις, κλοπές, ψευδομαρτυρίες, καταφεύγουν σέμάγους, μέντιουμ, ξεματιάσματα, δέν ἐξομολογοῦνται, δέν κοινωνοῦν μέ εὐλογίαΠνευματικοῦ, δέν προσεύχονται, αἰσχρολογοῦν, ἐξαπατοῦν, ψεύδονται, θυμώνουνὅταν ἀδικοῦνται καί γενικά δέν τηροῦν τίς ἐντολές τοῦ Χριστοῦ . Εἶναι αὐτό πίστη;Τί εἶναι πίστηΣύμφωνα μέ τόν ὁρισμό τοῦ ἀποστόλου Παύλου, πίστη εἶναι «ἐλπιζομένωνὑπόστασις, πραγμάτων ἔλεγχος, οὐ βλεπομένων»[1], δηλαδή πραγματική ὕπαρξηαὐτῶν πού ἐλπίζουμε καί ἔλεγχος αὐτῶν, πού δέν βλέπουμε[2]. Ὀρθή πίστη εἶναι ἡσύμφωνη μέ τήν διδασκαλία τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας, ὅπως ἔχει διατυπωθεῖ στόσύμβολο τῆς πίστεως καί στούς ὅρους τῶν οἰκουμενικῶν συνόδων.Πίστη σημαίνει ἐμπιστοσύνη. Ὁ πιστός δέχεται ὅ,τι τοῦ δίνει ὁ Θεός μέ χαρά. Κάθεἀντιξοότητα καί δυσκολία ἀντιμετωπίζεται ἐπιτυχῶς μέ τήν πίστη. «Λύσις ἡ πίστιςἐστί» ἀναφωνεῖ τό χρυσοῦν στόμα τῆς Ἐκκλησίας, «τό εἰδέναι ὅτι πάντα δικαίως καίφιλανθρώπως ὁ Θεός καί συμφερόντως ποιεῖ»[3].Γνωρίζει ὁ πιστός ὅτι ὁ Θεός ὅ,τι κάνει τό κάνει γιά τό αἰώνιο καλό μας, γιά τήσωτηρία μας, ἀφοῦ «πάντας ἀνθρώπους θέλει σωθῆναι καί εἰς ἐπίγνωσιν ἀληθείαςἐλθεῖν»[4].Ἑπομένως ὁ πιστός, ὡς ἄνθρωπος, πού ἐμπιστεύεται τόν Θεό, δηλαδή Τόν θεωρεῖἀξιόπιστο, δέν ἐπιτρέπεται νά ἔχει ἄγχος ἤ ἀπελπισία ἤ ἀγωνία, ἀφοῦ γνωρίζει ὅτιεἶναι πάντα στήν ἀγκαλιά τοῦ Πατέρα Του, μέσα στήν στοργική Πρόνοιά Του[5] καίὁ Θεός ἔχει μετρήσει ἀκόμη καί τίς τρίχες τῆς κεφαλῆς του[6].Ὁ ἄνθρωπος μέ τήν ζωντανή πίστη διατηρεῖ πάντα τήν ἐμπιστοσύνη του στόν Θεόἔχει τήν βεβαιότητα ὅτι ὁ Θεός πάντα τόν ἀγαπᾶ καί ἀποδέχεται τόν λόγο τοῦἈποστόλου, ὅτι τίποτε δέν εἶναι δυνατόν νά τόν χωρίσει ἀπό αὐτήν τήν ἀγάπη τοῦΧριστοῦ[7].Μόνο οἱ προσωπικές του ἁμαρτίες χτίζουν ἕνα τεῖχος, τό ὁποῖο δέν ἐπιτρέπει στόνΘεό νά τόν βοηθήσει. Αὐτό τό τεῖχος ὅμως, γνωρίζει πολύ καλά ὁ πιστός, ὅτι μπορεῖνά γκρεμιστεῖ μέ τήν μετάνοια καί τό μυστήριο τῆς Ἱερᾶς Ἐξομολογήσεως.8

Πίστη καί ζωή - Τί εἶναι ὀρθή ζωήΤί εἶναι ὀρθή ζωή.Ἡ ὀρθή πίστη δέν σώζει τόν ἄνθρωπο, ἄν δέν συνοδεύεται καί ἀπό τήν ὀρθή ζωή.Δέν εἶναι ἀρκετή μόνη ἡ θεωρητική ἀποδοχή τῶν δογμάτων, ἀλλά καί ἡ παραμονήστήν ἐν Χριστῷ ἀγάπῃ[8]. Ὅταν ἡ ζωή εἶναι διεφθαρμένη, σέ τίποτε δέν ὠφελεῖ ἡ πίστη[9], παρατηρεῖ ὁ ἱερόςΧρυσόστομος.Ἀπό τήν ἄλλη πλευρά, ὁ κακός βίος ὁδηγεῖ στήν διαφθορά τῆς ὀρθῆς πίστεως. Γι’αὐτό ἐπισημαίνει ὁ Χρυσορρήμων: «Φροντίζωμεν βίου καλοῦ, ἵνα μήπαραδεξώμεθα δόγματα πονηρά»[10]. Νά γιατί τόσο εὔκολα προδίδεται ἡ πίστη καίτά ὀρθόδοξα δόγματα ἀπό τό λαό μας, ἀλλά δυστυχῶς καί ἀπό τούς κληρικούς μας,κάθε ἐκκλησιαστικῆς βαθμίδας.Ποιά ὅμως εἶναι ἡ ὀρθή ζωή;Ὀρθή ζωή εἶναι ἡ ζωή ἐν τῇ Μίᾳ Ἁγίᾳ Καθολικῇ καίἈποστολικῇ Ἐκκλησίᾳ. Εἶναι ἡ ζωή ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι, κατά τήν ὁποία ὁ ἄνθρωποςτηρεῖ σέ ὅλα τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, τό ἀγαθό, τό εὐάρεστο καί τό τέλειο. Εἶναι ἡ ζωήτῆς ἁγνότητας καί καθαρότητος, ἡ ὁποία ἐπιτυγχάνεται μόνο διά τῆς συνέργειας τῆςἀνθρώπινης βουλήσεως καί τῆς Θείας Χάριτος. Αὐτή ἡ συνέργεια πραγματώνεταιμόνο μέσα στήν Ἐκκλησία καί διά τῆς Ἐκκλησίας[11].Οἱ δύο πυλῶνες τῆς ὀρθῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς εἶναι: 1)ἡ ἄσκηση-ἡσυχία καί 2)ἡμετοχή στά ἁγιαστικά μυστήρια· κυρίως στό Μυστήριο τῆς Ἱερᾶς Ἐξομολογήσεωςκαί τῆς Θείας Κοινωνίας. Ὁ πιστός ζώντας ἀσκητικά καί μυστηριακά μέσα στήνἘκκλησία, ἐξαλείφει τίς κηλίδες τῶν μετά τό Βάπτισμα ἁμαρτιῶν του διά τοῦΜυστηρίου τῆς Μετανοίας, τρέφεται δέ μέ τήν Θεία Εὐχαριστία. Ζώντας κατ’ αὐτόντόν τρόπο σταδιακά καθαρίζεται, φωτίζεται καί θεώνεται.Ὁ ὑπερτονισμός καί ἡ αὐτονόμηση τοῦ ἑνός ἤ τοῦ ἄλλου παράγοντος, δηλαδή τῆςἄσκησης ἤ τῆς μυστηριακῆς ζωῆς, ὁδηγεῖ σέ ἐκτροπές, πού ἀγγίζουν τά ὅρια τῆςαἵρεσης. Δέν νοεῖται μετοχή στά μυστήρια χωρίς ἄσκηση καί δέν νοεῖται ἄσκησηχωρίς μυστηριακή ζωή[12].Ὁ ὀρθός βίος μαζί μέ τήν ὀρθή πίστη συνιστοῦν τήν εὐσέβεια[13]. Ἔκπτωση ἀπό τήνεὐσέβεια, χωρίς μετάνοια, συνεπάγεται ἔκπτωση ἀπό τή σωτηρία[14]. Πίστη καί ζωή. Σχέση πίστεως καί ζωῆς, α’ μέρος Ὑπάρχει ἀλληλοπεριχώρησις πίστεως καί ζωῆς, δόγματος καί ἤθους, ὀρθοδοξίας καί ὀρθοπραξίας[15].Ἡ πίστη ἀπαιτεῖ καθαρότητα βίου[16] καί ἡ ὀρθή ζωή εἶναι ἀναγκαία γιά τήνπαραμονή στήν ὀρθή πίστη[17].9

Τί προηγεῖται; Ἡ πίστη ἤ ἡ ζωή;Οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, μᾶς εἶπαν ὅτι προηγεῖται ἡ πίστις καί ἐκεῖνο, πού ἕπεταιεἶναι ἡ ζωή, εἶναι ἡ ἀγάπη. Λέγει ὁ Ἱερός Χρυσόστομος: «Ἡ πίστις θεμέλιον, τό δέλοιπόν οἰκοδομή»[18]. Καί πάλι: «Ὁ θεμέλιος τῆς εὐσεβείας ἡ πίστις ἐστίν»[19].Ἄς θυμηθοῦμε ἐδῶ, αὐτό πού λέει ὁ Χριστός μας, ὅτι πρέπει νά εἴμαστε «φρόνιμοιὡς οἱ ὄφεις καί ἀκέραιοι ὡς αἱ περιστεραί»[20].Χρειάζεται, κατά τήν ἑρμηνεία τοῦ ἱεροῦ Χρυσοστόμου, μαζί μέ τή φρονιμάδα τοῦὄφεως (=ὀρθή πίστη) νά ἔχουμε ὁπωσδήποτε καί τήν ἀκεραιότητα τῆς περιστερᾶς(=ἁγνότητα-καθαρότητα τῆς ζωῆς)[21]. Ἄν κάποιος σφάλλει, κάπως, περί τήν πίστη,ἀλλά ἔχει καλή προαίρεση καί καθαρό βίο, αὐτός ὁδηγεῖται στήν πλήρη ἀλήθεια τῆςπίστεως. Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος ἐπειδή εἶχε ἄμεμπτο βίο ὁδηγήθηκε ἀπό τόν Χριστόμας καί πρός τήν πλήρως ὀρθή πίστη[22].Εἶναι πράγματι ἀναγκαία γιά τήν πλήρη ἀποδοχή τῶν ὀρθῶν δογμάτων, γιά τήνἐγκόλπωση τῆς «ἅπαξ παραδοθείσης τοῖς ἁγίοις πίστεως»[23], ἡ μετάνοια καί ἡκαθαρότητα τοῦ βίου[24].Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης Πίστη καί ζωή. Σχέση πίστεως καί ζωῆς, β’ μέροςἩ ὀρθή πίστη ὅταν υἱοθετηθεῖ, γεννᾶ, στήν συνέχεια, τήν τέλεια ἀγάπη, ἡ ὁποία εἶναιἡ κατ’ ἐξοχήν ἀρετή, πού χαρακτηρίζει τήν ὀρθόδοξη πνευματική ζωή. Παρατηρεῖ τόχρυσοῦν στόμα τῆς Ἐκκλησίας: «Ἀπό δέ πίστεως εἰλικρινοῦς, ἡ ἀγάπη τίκτεται»[25].Γιά τήν παραμονή στήν εὐσέβεια καί τήν διαφύλαξη τοῦ θεμελίου της, πού εἶναι ἡπίστη, εἶναι ἀναγκαῖα τά καθημερινά καλά ἔργα τῆς πίστεως καί τῆς ἀγάπης[26].Αὐτά τά, ἐν «Ἁγίῳ Πνεύματι εἰργασμένα»[27] ἔργα, ὁ ὀρθόδοξος βίος, εἶναι ἡπροϋπόθεση καί ὁ τροφοδότης γιά τήν ὀρθή πίστη καί τήν εὐσέβεια[28].Ἀπό τήν ἄλλη πλευρά ὁ ἄνθρωπος πλανᾶται, χάνει τήν ἀλήθεια, καταντᾶ ἀσεβής καίὁδηγεῖται στήν ἀπώλεια[29] εἴτε λόγω διεφθαρμένης πίστεως, εἴτε λόγῳδιεφθαρμένης ζωῆς.Ἀπό ὅλα τά ἀνωτέρω εἶναι φανερή ἡ ἀλληλεξάρτηση, ἡ ἀλληλοπεριχώρηση πίστεωςκαί ζωῆς, δόγματος καί ἤθους, ὀρθοδοξίας καί ὀρθοπραξίας. Προϋπόθεση τῆς ὀρθῆςζωῆς (=τῆς τέλειας ἀγάπης) τοῦ πιστοῦ, εἶναι ἡ ὀρθή πίστις. Ἡ δέ ὀρθή πίστιςδιαφυλάσσεται διά τῆς ὀρθῆς ζωῆς.Αὐτά τά δύο κορυφαῖα πράγματα δέν ἐπιτρέπεται νά αὐτονομοῦνται. Δέν δικαιοῦταιλ.χ. ὁ Ἐπίσκοπος ἤ ὁ Πρεσβύτερος νά ἔχει «ἰδιωτική» ζωή, ἀνεξάρτητη καί ἀντίθετηἀπό αὐτά, πού κηρύττει καί ἐπαγγέλλεται μέ τό σχῆμα του[30].Ἡ μεγαλύτερη αἵρεση εἶναι ἡ αὐτονόμηση αὐτῶν τῶν δύο πραγματικοτήτων. Ἡπίστη καί ἡ ζωή, τό δόγμα καί τό ἦθος, εἶναι ὀντολογικά, πραγματικά, στό εἶναι τους,ἑνωμένα[31].10

Ἡ ἀλλοτρίωση ἀπό τήν ὀρθόδοξη ζωή, πού εἶναι ζωή μετανοίας καί ταπεινώσεως,ὁδηγεῖ στήν κατασκευή καί ἀποδοχή ἀλλοτρίων-διεστραμμένων δογμάτων, διά τῶνὁποίων ἐπιχειρεῖται νά «στεγασθεῖ» αὐτή ἡ ἀλλοτριωμένη ἀν-ορθόδοξη ζωή.Αὐτό συνέβη μέ τήν Παπική λεγόμενη Ἐκκλησία, ἡ ὁποία, ὅπως δίδασκε ὁ ὅσιοςΠορφύριος, λόγῳ τοῦ «μεγάλου ἐγωισμοῦ»[32] τοῦ Πάπα (=παρέκκλιση ἀπό τόὀρθόδοξο ἦθος) ἀλλά καί τῶν ὁπαδῶν του, εἰσήγαγε καί διατηρεῖ τό πρωτεῖον, τό«ἀλάθητο», τό Filioque, τή διδασκαλία περί κτιστῆς χάριτος, περί ἀσπίλουσυλλήψεως τῆς Θεοτόκου, περί ἀξιομισθιῶν τῶν ἁγίων, περί καθαρτηρίου πυρός καίπλεῖστα ἄλλα παρεκκλίνοντα ἀπό τήν Ὀρθοδοξία δόγματα. Πίστη και ζωή.Τί συμβαίνει ὅταν κάποιος δέν πιστεύει σωστά στό Τριαδολογικό ἤ στό Χριστολογικό δόγμαἩ ὑπέρβαση τῶν ὁρίων, πού θέτουν τά δόγματα ὁδηγεῖ στήν αἰώνια ἀπώλεια. Ἄν λ.χ.κάποιος δέν πιστεύει σωστά στό Τριαδικό δόγμα, καί σφάλλει ἐν γνώσει του, ἔστωκαί ἐλάχιστα, ὡς πρός αὐτό, μᾶς διδάσκουν οἱ Ἅγιοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, ὅτιαὐτό τό «ἐλάχιστα», τόν βγάζει ἔξω ἀπό αὐτό τό πλαίσιο τῆς ζωῆς, δηλαδή ἔξω ἀπότήν Ἐκκλησία. Κι αὐτό διότι ἡ ζωή τοῦ πιστοῦ πρέπει νά εἶναι ζωή κατά τό πρότυποτῆς Ἁγίας Τριάδος, δηλαδή ζωή ἑνότητος ἐν τῇ δόξῃ τοῦ Πατρός, πού εἶναι ταυτή μέτήν δόξα τοῦ Υἱοῦ καί τήν δόξα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.Ἡ μετοχή μας σ’ αὐτήν τήν ἄκτιστη Θεία δόξα, τήν ὁποία προσφέρει ὁ Χριστόςστούς γνήσιους μαθητές Του, μᾶς κάνει «ἕνα» μεταξύ μας, στήν οἰκογένεια, στήνἐνορία, στό μοναστήρι, στήν Μητρόπολη, σ’ ὁλόκληρη τήν Ἐκκλησία. Ἀνήκουμεστήν Ἐκκλησία, ὅταν γινόμαστε «ἕνα» μεταξύ μας[33], καθώς καί μέ τόν Κύριο, διάτῆς μετοχῆς μας στήν ἄκτιστη θεοποιό Θεία ἐνέργεια.Εἴμαστε μέλη τῆς Ἐκκλησίας, ὅταν ζοῦμε Ἁγιοτριαδικά, δηλ. ὅταν ἔχουμε: α) μίαψυχή, μία καρδιά[34], β) ἕνα φρόνημα (γιά τήν ἀκρίβεια: ταὐτό φρόνημα), καί γ)μία ἐνέργεια (γιά τήν ἀκρίβεια: ταὐτή ἐνέργεια).Τότε, ὄντες ἑνωμένοι διά τῆς ἐν Χριστῷ ἀγάπης, ὁμοιάζουμε στόν Χριστό καίεἰκονίζουμε τήν Ἁγία Τριάδα. Τό ὡραιότερο πρᾶγμα, πού μπορεῖ νά ζήσει κανείς,εἶναι νά βιώσει αὐτήν τήν καθολική ἑνότητα· νά νιώσει «ἕνα» μ’ ὅλους τούςἀνθρώπους στή γῆ[35]. Ἄν καί οἱ ἄλλοι συμμερίζονται τό ἴδιο συναίσθημα, τό ἴδιοβίωμα, μ’ ἐμᾶς, τότε ἀκόμη πιό ἔντονα καί πραγματικά ζοῦμε ἀπό τώρα στόνΠαράδεισο. Ὅμως, αὐτό, μόνο ἐντός τῆς Ἐκκλησίας, διά τῆς ὀρθῆς πίστεως καί τῆςὀρθῆς ζωῆς εἶναι δυνατόν νά ἐπιτευχθεῖ[36]. Μόνον ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, μέ τάθεραπευτικά της μέσα, μεταμορφώνει τήν κοινωνία «ἀπὸ συγκροτήματα ἐγωϊστικῶνκαὶ ἐγωκεντρικῶν ἀτόμων εἰς κοινωνίαν ἀνθρώπων μὲ ἀνιδιοτελῆ ἀγάπην, \"ἥτις οὐζητεῖ τὰ ἑαυτῆς\"»[37], παρατηρεῖ ὁ καθηγητής π. Ἰωάννης Ρωμανίδης.11

Οἱ ἄνθρωποι, πού ἔχουν θεραπευθεῖ ἀπό τήν Ἐκκλησία, τό μοναδικό Ψυχ-ιατρεῖο,ἀκολουθώντας τόν μοναδικό «Ἰατρό τῶν ψυχῶν καί τῶν σωμάτων μας»[38], τόνΚύριο Ἰησοῦ, αὐτοί μόνον, εἶναι ἱκανοί νά ἀγαπήσουν ἀληθινά (ἀνιδιοτελῶς, χωρίςὅρια, χωρίς διακρίσεις, ἀκόμη καί τούς ἐχθρούς τους, μέ προσωπική θυσία), ἔτσιὥστε ὁ καθένας νά ζεῖ στήν καρδιά τοῦ ἄλλου, ὁ καθένας νά ζεῖ γιά τόν Χριστό καίγιά τόν ἄλλο καί ὄχι γιά τόν ἑαυτό του. Αὐτό εἶναι τό βαθύτερο, τό κυρίαρχο καί κατ’ἐξοχήν εὐάρεστο, τό «προηγούμενο», ἤ κατ’ εὐδοκίαν θέλημα τοῦ Χριστοῦ : Νάγίνουμε ὅλοι «ἕνα ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ», νά ζοῦμε μέσα σέ ὅλους καί ὅλοι μέσα μας.Αὐτό ζήτησε ὁ Κύριος στήν Ἀρχιερατική Του προσευχή: «ἵνα ὦσιν ἕν»[39]. Αὐτόὅμως δέν ἐπιτυγχάνεται, ἄν ὁ ἄνθρωπος δέν πιστεύει σωστά στό Τριαδικό δόγμα.Ὅταν ἀπωλεσθεῖ, λόγῳ τῆς αἵρεσης, αὐτό τό πρότυπο, χάνεται ἡ θεραπευτικήσυνταγή γιά τήν ψυχοσωματική θεραπεία τοῦ ἀνθρώπου ἀλλά καί τῆς κοινωνίας.Ὅταν πάλι, κάποιος δέν πιστεύει σωστά στό Χριστολογικό δόγμα καί γιά παράδειγμαἀπορρίπτει τόν Χριστό ὡς Υἱό τοῦ Θεοῦ καί Θεάνθρωπο Κύριο, τότε ὁ Χριστός μᾶςδίδαξε ὅτι αὐτός ὁ ἄνθρωπος δέν δέχεται οὔτε τόν Θεό Πατέρα· δέν ἔχει τόν ΘεόΠατέρα, ἀλλά ἔχει γιά πατέρα τό σατανά[40] καί αὐτοῦ τό θέλημα κάνει. Δέν μπορεῖνά ζήσει σωστά, διότι ἀφοῦ δέν δέχεται τόν Θεό, δέν Τοῦ ἐπιτρέπει νά ἐνεργήσειμέσα του καί νά τόν καθαρίσει. Αὐτός ὁ ἄνθρωπος δέν ἔχει πρόσβαση στόν ΘεόΠατέρα, ἀφοῦ ἡ Ὁδός γιά τόν Πατέρα εἶναι ὁ Χριστός[41]. Χωρίς πρόσβαση στόνΧριστό πάλι, δέν μποροῦμε νά κάνουμε κανένα καλό, ἀφοῦ ὁ Χριστός μας μᾶςτόνισε ὅτι: «χωρίς ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν»[42]· κανένα καλό δέν μποροῦμενά κάνουμε χωρίς τόν Θεό[43].Ἑπομένως χωρίς σωστή πίστη ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἀνίκανος νά κάνει ὁποιοδήποτεκαλό ἔργο. Βλέπουμε λοιπόν καί ἐδῶ τήν ἀλληλοπεριχώρηση τῶν δύο αὐτῶνπραγματικοτήτων 1)τῆς ἀλήθειας-πίστεως καί 2)τῆς ζωῆς. Χωρίς ὀρθή πίστη δένμποροῦμε νά ἔχουμε, οὔτε ἀληθινά ὀρθή ζωή διότι στερούμεθα τήν πηγή αὐτῆς τῆςζωῆς, πού εἶναι ὁ Θεία Χάρη τοῦ Χριστοῦ. Στή συνέχεια, ὁ ἄνθρωπος πού δέν ζεῖσωστά, ἄν δέν μετανοήσει, θά ἀπωλέσει καί τήν ὅποια πίστη του καί καθίσταταιἀνίκανος νά πιστεύσει. Αὐτό βεβαιώνει ὁ λόγος τοῦ Κυρίου μας πρός τούςὑπερήφανους καί διαβρωμένους ἀπό τήν κενοδοξία-ἀνθρωπαρέσκεια Φαρισαίους:«Πῶς δύνασθε ὑμεῖς πιστεῦσαι δόξαν παρ’ ἀλλήλων λαμβάνοντες καὶ τὴν δόξαν τὴνπαρὰ τοῦ μόνου Θεοῦ οὐ ζητεῖτε;»[44]. Βλέπουμε τήν ἔκπτωση στά θέματα τοῦδόγματος καί τήν εὐκολία μέ τήν ὁποία πολλοί ταυτίζουν-ἐξισώνουν τήν ὀρθοδοξίαμέ τήν ἑτεροδοξία ἤ ἐλαχιστοποιοῦν τίς δογματικές διαφορές. Δυστυχῶς πίσω ἀπότέτοιες δραστηριότητες διαπιστώνεται διαχρονικά διαβρωμένη ἠθική ζωή καίπροπάντων μεγάλη ὑπερηφάνεια, πού εἶναι μέγιστη ἀκαθαρσία καί ἁμαρτία γιά τόνἄνθρωπο.12

Τρόποι ἐπανενεργοποίησης τῆς Θείας Χάρης α)Μετάνοια, β)Ἀδιάλειπτη προσευχήα)Συνεχής διά βίου Μετάνοια- ἐξομολόγηση.Ἡ ἁμαρτία καί τά πάθη ἀπενεργοποιοῦν τήν Βαπτισματική Θεία Χάρη. Μέ τήνμετάνοια-ἐξομολόγηση ὁ ἄνθρωπος ἐξαλείφει τήν ἁμαρτία καί ἀπαλάσσεται ἀπό τάπάθη. Μπορεῖ ἔτσι νά «ἀδειάσει» τό ἐσωτερικό τῆς καρδιᾶς του ἀπό ὅλην αὐτήν τήνδυσωδία καί νά δημιουργήσει χῶρο γιά τόν Θεό καί τόν πλησίον. Ἄν ὁ ἄνθρωποςἔχει ἀνεξομολόγητες-ἀμετανόητες ἁμαρτίες, αὐτές λειτουργοῦν ὡς ἐμπόδιο στό ν’ἀγαπήσει τόν Θεό καί τόν πλησίον. Αὐτό συμβαίνει διότι ὅλος ὁ ὑπαρξιακός τουχῶρος (ὅλη του ἡ καρδιά) εἶναι κατειλημμένος ἀπό τά πάθη καί μάλιστα ἀπό τόκυρίαρχο πάθος τοῦ ἐγωισμοῦ-ὑπερηφάνειας δηλαδή ἀπό τήν ἄρρωστη ἀγάπη γιά τόἘγώ του. Ἡ ψυχή εἶναι μολυσμένη καί «στραπατσαρισμένη», ἀνάξια τοῦὙπέρλαμπρου νυμφίου της τοῦ Χριστοῦ.«Ἐμεῖς» ἀναρωτιέται ὁ π. Πορφύριος «ἔχομε φλόγα γιὰ τὸν Χριστό; Τρέχουμε, ὅτανεἴμαστε κατάκοποι, νὰ ξεκουρασθοῦμε στὴν προσευχή, στὸν Ἀγαπημένο ἢ τὸκάνουμε ἀγγάρια καὶ λέμε: «Ώ, τώρα ἔχω νὰ κάνω καὶ προσευχὴ καὶ κανόνα...»; Τίλείπει καὶ νιώθουμε ἔτσι; Λείπει ὁ θεῖος ἔρως. Δὲν ἔχει ἀξία νὰ γίνεται μία τέτοιαπροσευχή. Ἴσως μάλιστα κάνει καὶ κακό.Ἂν στραπατσαρισθεῖ ἡ ψυχὴ καὶ γίνει ἀνάξια τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ, διακόπτει ὁΧριστὸς τὶς σχέσεις, διότι ὁ Χριστὸς «χοντρὲς» ψυχὲς δὲν θέλει κοντά Του. Ἡ ψυχὴπρέπει νὰ συνέλθει πάλι, γιὰ νὰ γίνει ἄξια του Χριστοῦ, νὰ μετανοήσει «ἕωςἐβδομηκοντάκις ἑπτά». Ἡ μετάνοια ἡ ἀληθινὴ θὰ φέρει τὸν ἁγιασμό. Ὄχι νὰ λέεις,«πᾶνε τὰ χρόνια μου χαμένα, δὲν εἶμαι ἄξιος» κ.λ.π., ἀλλὰ μπορεῖς νὰ λέεις,«θυμᾶμαι κι ἐγὼ τὶς μέρες τὶς ἀργές, ποὺ δὲν ζοῦσα κοντὰ στὸν Θεό...». Καὶ στὴ δικήμου ζωὴ κάπου θὰ ὑπάρχουν ἄδειες μέρες. Ἤμουν δώδεκα χρονῶν, ποὺ ἔφυγα γιὰ τὸἍγιον Ὅρος. Δὲν ἦταν αὐτὰ χρόνια; Μπορεῖ βέβαια νὰ ἤμουν μικρὸ παιδί, ἀλλὰἔζησα δώδεκα χρόνια μακράν του Θεοῦ· τόσα πολλὰ χρόνια!...». Ὁ Γέροντας θεωρεῖχαμένα τά χρόνια πού δέν εἶχε τήν μετάνοια, τόν Θεῖο Ἔρωτα, τήν ἀδιάλειπτηπροσευχή, ἀλλά καί τόν σωματικό κόπο γιά τόν Χριστό.Μέ τήν μετάνοια, τήν ἐξομολόγηση, ἀλλά καί τήν ἄσκηση (τόν σωματικό κόπο γιάτόν Κύριο), ἡ ψυχή τοῦ Χριστιανοῦ ἐλευθερώνεται ἀπό τά δεσμά τῶν παθῶν, πούδιαστρέφουν-ἀποπροσανατολίζουν τίς τρεῖς δυνάμεις τῆς ψυχῆς (λογιστικό, θυμικό,ἐπιθυμητικό). Διά μέσου τῆς ἐξομολόγησης «κόβονται τά δικαιώματα τοῦδιαβόλου», ὁ ὁποῖος καί ἐμποδίζει τίς σκέψεις, τά συναισθήματα καί τίς ἐπιθυμίεςτοῦ ἀνθρώπου νά κινηθοῦν ὁλοκληρωτικά καί ἀποτελεσματικά πρός τόν ΔημιουργόΤου. Μέ τήν μετάνοια ἡ ψυχή καθαρίζεται, ἡμερεύει, ἐλαφρώνει ἀπό τά ὑπαρξιακάβάρη τῶν ἁμαρτιῶν, λεπτύνεται, γίνεται κατάλληλη καί ἱκανή ὥστε νά ἑνωθεῖ μέ τόν13

«ὑπέρ πᾶσαν καθαρότητα» Θεόν.«Ἡ ψυχὴ τοῦ Χριστιανοῦ» παρατηρεῖ ὁ π. Πορφύριος «πρέπει νὰ εἶναι λεπτή, νὰεἶναι εὐαίσθητη, νὰ εἶναι αἰσθηματική, νὰ πετάει, ὅλο νὰ πετάει, νὰ ζεῖ μὲς στὰὄνειρα. Νὰ πετάει μὲς στ΄ ἄπειρο, μὲς στ΄ ἄστρα, μὲς στὰ μεγαλεῖα του Θεοῦ, μὲςστὴ σιωπή.Ὅποιος θέλει νὰ γίνει χριστιανός, πρέπει πρῶτα νὰ γίνει ποιητής».Ἡ μετάνοια συντρίβει τήν καρδιά καί τήν ταπεινώνει.Ὁ μετανοών ἀρχίζει νά ἐπικαλεῖται ἀδιάλειπτα τήν Θεία Βοήθεια καί ἔτσιἐπανανακαλύπτει τήν κρυμμένη Βαπτισματική Θεία Χάρηβ)Ἀδιάλειπτη ἔμπονη ἑκούσια προσευχή μέ συμμετοχή ὅλης τῆς ψυχῆς ἀλλά καίτοῦ σώματος.«Ὁ Θεῖος Ἔρωτας ἀνάβει μέ τήν ἀδιάλειπτη προσευχή» μᾶς διδάσκει σύμπας ὁ τῶνἉγίων Πατέρων χορός. Ἡ ἀδιάλειπτη νοερά προσευχή καθαρίζει τήν καρδιά ἀπόὅλους τούς λογισμούς, συγκεντρώνει ὅλες τίς ψυχικές δυνάμεις, τίς ἑνοποιεῖ καί τίςκατευθύνει πρός τόν Θεό. Τότε γίνεται σωστή προσευχή.Γιά νά ἐπιτευχθεῖ ἀληθινή καί καρποφόρα προσευχή θά πρέπει ὅλος ὁ νοῦς, ὅλο τόθυμικό καί ὅλο τό ἐπιθυμητικό τοῦ ἀνθρώπου νά εἶναι στραμμένα πρός τόν Θεό.Ἀναλυτικώτερα:Ὁ ἄνθρωπος μέ τόν ἐνδιάθετο ἤ καί μέ τόν προφορικό λόγο ὁμιλεῖ πρός τόν Θεό. Ὁνοῦς κινεῖται πρός τόν Θεό μέ ἀγάπη. Ἡ διάνοια διατυπώνει σέ λογικές προτάσειςαὐτό πού συλλαμβάνει καί θέλει νά ἐκφράσει ὁ νοῦς.Τό θυμικό τοῦ ἀνθρώπου κινεῖται μέ ὅλη του τήν ἀγαπητική ὁρμή πρός τόν Θεό. Τόἐπιθυμητικό, ὅλες οἱ ἐπιθυμίες, ὅλα τά θέλω τοῦ ἀνθρώπου γίνονται μία ἔφεση, μίαἐπιθυμία, μία λαχτάρα, ἕνας ἀσυγκράτητος πόθος, ἕνα θέλω: «ὁ Θεός, ἡ ΒασιλείαΤου καί ἡ δικαιοσύνη Του».Τότε ἐκδιώκονται ὅλοι οἱ «ἀλλόφυλοι» λογισμοί, ὅλοι οἱ λογισμοί ἀπό τήν καρδιάκαί μένει μόνο ἡ προσευχή. Ἐπανανακαλύπτει ὁ ἄνθρωπος τήν κεκρυμμένηΒαπτισματική Θεία Χάρη ἡ Ὁποία ἐνεργεῖ τήν κάθαρση στήν καρδιά. Τότε ἀρχίζεινά ἀνάβει μέσα στήν καρδιά ὁ Θεῖος Ἔρωτας, ἡ πρός τόν Θεόν ἀγάπη καί ὁἄνθρωπος θέλει νά κάνει θυσίες γιά τόν Ἀγαπημένο μαζί μέ τήν ἀδιάλειπτηπροσευχή.Νά πῶς περιγράφει στήν «Εἰσαγωγή στή Φιλοκαλία» ὁ Ἅγιος Νικόδημος ὁἉγιορείτης τήν εὐλογημένη Πατερική μέθοδο ἐπανανακάλυψης τῆς Θείας Χάρης:«Τὸ Πνεῦμα φωτίζει τοὺς σοφοὺς στὰ θεῖα Πατέρες καὶ ὡς πρὸς τὴν ἀδιάκοπη νήψηκαὶ τὴν προσοχὴ σὲ ὅλα καὶ τὴ φυλακὴ τοῦ νοῦ καὶ τοὺς ἀποκαλύπτει τρόπο γιὰ νὰ14

ξαναβροῦν τὴν χάρη, τρόπο ἀληθινὰ θαυμαστὸ καὶ ἐπιστημονικότατο.Αὐτὸς ἦταν ἡ ἀδιάκοπη προσευχὴ στὸν Κύριό μας Ἰησοῦ Χριστό, τὸν Υἱὸ τοῦ Θεοῦ.Ὄχι ἁπλῶς μὲ τὸ νοῦ μόνο καὶ τὰ χείλη (τοῦτο εἶναι προφανὲς σὲ ὅλους ἀνεξαιρέτωςὅσοι διάλεξαν τὴν εὐσέβεια καὶ εὔκολο στὸν πρῶτο ἀπὸ αὐτοὺς) ἀλλὰ στρέφονταςὁλόκληρο τὸ νοῦ στὸν μέσα ἄνθρωπο, ποὺ εἶναι καὶ τὸ θαυμαστό.Ἔτσι μέσα τους, στὰ ἴδια τὰ βάθη τῆς καρδιᾶς ἐπικαλοῦνται τὸ πανάγιο ὄνομα τοῦΚυρίου, ζητοῦν μ' ἐπιμονὴ τὸ ἔλεός Του, προσέχουν ἀποκλειστικὰ καὶ μόνο στὰλόγια τῆς προσευχῆς, τίποτε ἄλλο δὲ δέχονται οὔτε ἀπὸ μέσα οὔτε ἀπὸ ἔξω καὶδιατηροῦν τὴ διάνοιά τους ὁλότελα ἀσχημάτιστη καὶ καθαρή.Τῆς ἐργασίας αὐτῆς τὶς ἀφετηρίες καὶ – θὰ ἔλεγε κανεὶς – καὶ τὴν ὕλη, τὰ πῆραν ἀπὸτὴν ἴδια τὴν διδασκαλία τοῦ Κυρίου. Κάπου μᾶς λέει: «Ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦβρίσκεται μέσα σας»[1]. Κι ἀλλοῦ: «Ὑποκριτή, καθάρισε πρῶτα τὸ ἐσωτερικό τοῦποτηριοῦ καὶ τῆς πιατέλας, καὶ τότε θὰ εἶναι καθαρὸ καὶ τὸ ἐξωτερικό τους»[2].Αὐτὰ δὲν λέγονται γιὰ τὸ αἰσθητὸ μέρος τοῦ ἀνθρώπου, ἀλλὰ ἀναφέρονται στὸνμέσα μας ἄνθρωπο.Καὶ ὁ Ἀπ. Παῦλος γράφει στοὺς Ἐφεσίους ἔτσι: «Γιὰ τοῦτο λυγίζω τὰ γόνατά μουἐμπρὸς στὸν Πατέρα τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ· νὰ δώσει νὰ κραταιωθεῖτε μὲτὸ Πνεῦμα Του στὸν μέσα ἄνθρωπο, γιὰ νὰ κατοικήσει ὁ Χριστὸς μὲ τὸ Πνεῦμα Τουμέσα στὴν καρδιὰ σας»[3]. Τί θὰ μποροῦσε νὰ γίνει σαφέστερο ἀπὸ τὴ μαρτυρίααὐτή; Σὲ ἄλλο σημεῖο λέει: «Τραγουδώντας καὶ ψάλλοντας στὸν Κύριο μέσα στὴνκαρδιὰ σας»[4]. Ἀκοῦς; Μέσα στὴν καρδιὰ λέει. Ἀλλὰ τοῦτο τὸ ἐπιβεβαιώνει καὶ ὁκορυφαῖος Πέτρος, λέγοντας: «Ὥσπου νὰ φέξει ἡ μέρα καὶ ὁ αὐγερινὸς ἀνατείλειστὶς καρδιὲς σας»[5].Ὅτι τοῦτο εἶναι ἀπαραίτητο γιὰ κάθε εὐσεβή, τὸ διδάσκει τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο καὶ σὲμύριες ὅσες ἄλλες σελίδες τῆς Νέας Διαθήκης. Αὐτὸ μποροῦν νὰ τὸ διαπιστώσουνὅσοι σκύβουν σ' αὐτὲς προσεκτικά»[6].Ὁ Κύριος μᾶς διδάσκει τόν τρόπο ζωῆς ὥστε νά γίνουμε ἀληθινά μακάριοι,μετέχοντας στή δική Του ἄπειρη μακαριότητα. Ὁ τρόπος εἶναι ἡ μίμηση τῆς δικῆςΤου ζωῆς καί ἡ ἕνωσή μας μαζί Του , ἡ ἕνωση τοῦ νοῦ μας, ἡ ἕνωση τῆς καρδιᾶς μαςμέ Αὐτόν.Γιά νά ἑνωθεῖ ὁ νοῦς μας, ἡ καρδιά μας μαζί Του θά πρέπει νά εἶναι καθαρά.Γιά νά καθαρισθοῦν θά πρέπει νά τά καθαρίσει ὁ Κύριος μέ τήν Χάρη Του.Ἡ Θεία Χάρη μᾶς ἔχει δοθεῖ δωρεάν κατά τό Βάπτισμά μας, ἀλλά στούςπερισσότερους ἀπό τούς βαπτισμένους παραμένει ἀνενεργή, θαμμένη κάτω ἀπό τάπάθη, στό βάθος τῆς καρδιᾶς.Ὁ ἄνθρωπος πού θέλει νά καθαρισθεῖ θά πρέπει νά εἰσέλθει στήν καρδιά του καί νάἐπανεύρει- ἐπανανακαλύψει αὐτήν τήν κρυμμένη Θεία Χάρη.15

Ὁ τρόπος, ὅπως μᾶς διδάσκει ὁ Ἅγιος Νικόδημος, γιά τήν ἐπανεύρεσή της, εἶναι ἡἀδιάλειπτη ἐπίκληση τοῦ ὀνόματος τοῦ Κυρίου Ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἡ ἐπίκλησηδέν πρέπει νά γίνεται ξηρά, τυπικά, προστακτικά ( «ὅπως ὁ στρατηγός διατάσσειτούς φαντάρους του»), ἀλλά ταπεινά, στό βάθος τῆς καρδιᾶς, μέ συντριβή, μέσυναίσθηση, μέ μετάνοια, μέ ἀγάπη πρός τόν Κύριο, μέ γλυκύτητα. Δέν θά πρέπει ὁνοῦς νά προσέχει τίποτε ἄλλο παρά μόνο τήν ἔννοια αὐτῶν τῶν πέντε λέξεων:«Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησόν με». Κανένα ἐρέθισμα, καμμία ἄλλη παρεμβολή εἴτεἐπό ἔξω, εἴτε ἀπό μέσα δέν θά πρέπει νά γίνεται δεκτή ἀπό τόν ἄνθρωπο. Τότε ὁνοῦς παραμένει ἀσχημάτιστος καί σιγά-σιγά καθαρίζεται καθώς καί ἡ καρδιά.Ἡ πρακτική τῆς ἀδιαλείπτου νοερᾶς προσευχῆςΓιά τόν ἅγιο Μαρτίνο[7] ἡ προσευχή δέν ἦταν ὑπόθεσις κάποιων στιγμῶν καί μόνον,ἀλλά τρόπον τινά ὑπόθεσις μιᾶς ὁλοκλήρου ζωῆς. Ὁ βιογράφος του μᾶς παρέχει τήνκαταπληκτική γιά τόν τόπο καί τόν χρόνο μαρτυρία, πῶς ὁ ἅγιος «semper orabat»(=πάντοτε προσευχόταν)! Παράλληλα συναντοῦμε κάποιες νύξεις γιά τήν μυστικήζωή του, οἱ ὁποῖες προφανῶς προέρχονται ἀπό περιστασιακές δικές τουἐκμυστηρεύσεις στούς μαθητές του, σχετικά μέ τό πῶς ἐκτελοῦσε τήν ἐντολή τοῦ«ἀδιαλείπτως προσεύχεσθε».Τό κύριο συστατικό αὐτῆς τῆς πνευματικῆς καταστάσεως εἶναι ἡ διηνεκής ἀνάτασιςτῆς ψυχῆς πρός τά οὐράνια («animus caelo semper intentus»). Πρέπει νάπαρατηρήσουμε πώς ἐδῶ ἡ σημασία τῆς λέξεως ψυχή (animus, καί ὄχι anima)ταυτίζεται ἀπόλυτα μέ ἐκείνη τῆς λέξεως νοῦς τῶν μεταγενεστέρων Πατέρων,πρόκειται δηλ. γιά νοερά προσευχή.Βασική προϋπόθεσίς της εἶναι ἡ συνεχής ἐμμονή στό ἔργον Θεοῦ (opus Dei). Ὁ ὄροςαὐτός, ἀντίθετα μέ αὐτό πού ἤθελαν νά καταλάβουν πολλοί Δυτικοί ἤ δυτικίζοντες,οὐδέποτε σημαίνει ἐξωστρεφεῖς καλές πράξεις, παρά ἀποκλειστικά καί μόνον τήνπνευματική ἐργασία, δηλ. αὐτό πού ἐννοοῦμε σήμερα στό Ἅγιον Ὄρος ὅταν λέμε ὅτικάποιος «κάνει τά πνευματικά του»: ἀτομική προσευχή, κανόνας, ἀνάγνωσιςκατανυκτικῶν βιβλίων, μνήμη θανάτου, μνήμη Θεοῦ, δάκρυα κλπ. Ἔτσι τηρεῖται μίαθαυμαστή ἰσορροπία μεταξύ «σχόλης» καί «ἀσχολίας» διά τῆς καταργήσεως καί τῶνδύο. Σχολασμός πλέον δέν εἶναι ἡ νοσηρή ραθυμία καί ἀπραγία, ἀλλά ἡ ἀπόθεσιςτῶν βιοτικῶν ἀπασχολήσεων∙ καί ἀσχολία δέν εἶναι ἡ κοσμική τύρβη τῆςἀνθρώπινης πολυπραγμονίας, ἀλλά ἡ ἐνεργός πνευματική ἐργασία.Ἀνθρωπίνως θά ἔλεγε κανείς, πώς ἦταν ἀδύνατον ὁ ἅγιος νά προσευχόταν νοερῶςκαί κατά τήν διάρκεια τῆς ἀναγνώσεως ἤ τῆς ἐνασχολήσεως μέ τίς ὑποθέσεις τῆςἐπισκοπῆς. Καί ὅμως!Γιά νά τό καταλάβουμε αὐτό ὁ βιογράφος του μᾶς δίδει γιάπαράδειγμα μιά καθημερινή εἰκόνα, πού ἔχουμε κάθε λόγο νά πιστεύουμε πώςἀποτελεῖ ἑρμηνευτική παραβολή ἀπό τό στόμα τοῦ ἴδιου τοῦ ἁγίου Μαρτίνου: Ἄς16

προσέξουμε τούς σιδηρουργούς, ὅταν κτυποῦν τό σφυρί στό ἀμόνι. Ἀφοῦ δώσουνμερικά γερά κτυπήματα, ἔπειτα δέν σταματοῦν ἀμέσως, ἀλλά ἐξακολουθοῦν νάκτυποῦν σιγά-σιγά καί χωρίς νά καταβάλλουν προσπάθεια, ἔπειτα πάλι χτυποῦνδυνατά, καί μετά πάλι σιγά καί μηχανικά κ.ο.κ. Ἔτσι λοιπόν στά διαλείμματαἀνάμεσα στά κύρια κτυπήματα δέν σταματοῦν, ἀλλά συνεχίζουν χαλαρώτερα καίδίχως ἔντασι. Ἡ συνέχισις αὐτή ὀφείλεται στήν «φόρα» πού ἔχουν ἀπόπροηγουμένως καί σέ προθέρμανσι γιά τήν ἑπόμενη προσπάθεια. Κατά τόν ἴδιοτρόπο καί ὁ νοῦς, ὅταν κοπιάσῃ καί ἀγωνισθῇ στήν προσευχή, στήν συνέχειαἐξακολουθεῖ τήν εὐχή χωρίς ἔντασι καί κόπο, ἀλλά χαλαρά, ξεκούραστα καί δίχωςἰδιαίτερη προσπάθεια, ἐνόσῳ ἀσχολεῖται κανείς καί μέ διάφορες ἀπαραίτητεςἐργασίες. Μέ αὐτή τήν εἰκόνα λοιπόν ὁ ἅγιος ἐξηγοῦσε παραβολικά στούς μαθητέςτου τό ἀδιάλειπτον τῆς προσευχῆς του. Καταλαβαίνουμε ὅτι ἡ ἐργασία αὐτή ἀπαιτεῖκόπο καί ἔντασι κατά τήν διάρκεια τῆς κυρίως προσευχῆς καί διαρκῆ καρδιακήπροσήλωσι πρός τόν Θεό σέ κάθε στιγμή τῆς ζωῆς.Δέν ἔλειψαν στόν ἅγιο Μαρτίνο καί τά θεωτικά ἀποτελέσματα τῆς εὐχῆς: Μίαβασική ἀρετή, πού διατρέχει ὁλόκληρο τό μῆκος καί τό πλάτος τῆς πολιτείας του,ὑπῆρξε ἡ ἀπάθεια, ἐκφραζόμενη ὡς παντοτεινή παραμονή στήν ἴδια κατάστασι καίδιαρκής ἀταραξία (ὑποδηλώνεται μέ τόν ὄρο constantia). Ἀκόμη ὅλοι ἀναγνώριζανμία αἴσθησι ουράνιας ἀγαλλιάσεως στό πρόσωπό του!Μέχρι τήν τελευταία στιγμήτῆς ζωῆς του ὄχι μόνον κράτησε τόν νοῦ του στά οὐράνια, ἀλλά καί ἀπό τήνἐπιθανάτια κλίνη ἀκόμη δέν ἤθελε νά γυρίσῃ πλευρό, γιά νά ἔχῃ προσηλωμένο τόβλέμμα του στόν οὐρανό. Τήν ὥρα τοῦ θανάτου του τό πρόσωπό του θά λάμψῃ σάνπρόσωπο ἀγγέλου!Μέ ἀφορμή ἕνα ἄλλο περιστατικό, ὁ ἅγιος θά μάς δώσῃ ἀκόμη μία σημαντικήδιδασκαλία περί προσευχῆς: Ὁ βιογράφος του μᾶς διηγεῖται μέ κάθε λεπτομέρειαπῶς ἐνεπλάκη σέ μία πυρκαγιά, τήν ὥρα πού κοιμόταν μετά ἀπό μία πολύκοπιαστική ἡμέρα. Ξύπνησε τρομαγμένος καί στήν κατάστασι αὐτή ὁ πειρασμόςκατάφερε νά τοῦ ὑποκλέψῃ τόν νοῦ. Ὅπως ὁμολογοῦσε ὁ ἴδιος, δέν προσέφυγεἀμέσως «στά ὄπλα τῆς προσευχῆς καί τό λάβαρο τοῦ Σταυροῦ», ἀλλά καταγινότανπανικόβλητος νά ἀνοίξῃ τήν πόρτα. Ὅμως τό μάνταλο δέν ἄνοιγε… Σέ λίγο «ἐλθώνεἰς ἑαυτόν», προσέπεσε στήν γνώριμή του στάσι προσευχῆς καί ἡ φωτιά ὑποχώρησεθαυματουργικῶς.Νά λοιπόν, γιατί οἱ ἅγιοι μισοῦν τήν τύρβη καί τήν ταραχή τοῦ κόσμου καί ἀγαποῦντίς ἑρημίες! Νά γιατί χίλια χρόνια ἀργότερα θά ὀμιλοῦν γιά ἡσυχία καί ἡσυχασμόκαί ὁ κόσμος πάλι δέν θά τούς καταλαβαίνῃ! Ὅμως ἐμεῖς πιστεύουμε ὅτι καί τώρακαί εἰς τόν αἰώνα θά εὔχωνται γιά τόν φωτισμό τοῦ ἰδικοῦ μας ταλαίπωρου καίἐσκοτισμένου νοός.Ἀμήν17

Ἡ Θεία Λειτουργία εἶναι ὁ ΧριστόςἩ Θεία Λειτουργία εἶναι ἡ ἁπτή καί ὁρατή Ὁμολογία ὅτι ὁ Ἰησοῦς Χριστός εἶναι ὁΛυτρωτής τοῦ ἀνθρώπου, πού μέ τόν Σταυρό Του, τόν Θάνατο καί τήν ἈνάστασήΤου νίκησε τό διάβολο καί τό θάνατο καί δημιούργησε τό νέο λαό τοῦ Θεοῦ.Μιλώντας γιά τή Θεία Εὐχαριστία ὁ Κύριος εἶπε: «Ἐγώ εἰμι, ὁ ἄρτος τῆς ζωῆς… ὁ ἐκτοῦ οὐρανοῦ καταβαίνων… Ἐγώ εἰμι ὁ ἄρτος ὁ ζῶν ὁ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ καταβάς· ἐάντις φάγῃ ἐκ τούτου τοῦ ἄρτου, ζήσεται εἰς τόν αἰῶνα. Καί ὁ ἄρτος δέ ὅν ἐγώ δώσω, ἡσάρξ μού ἐστιν, ἥν ἐγώ δώσω ὑπέρ τῆς τοῦ κόσμου ζωῆς» [2].Ὁ Χριστός εἶναι ὁἄρτος τῆς Ζωῆς, πού κατέβηκε ἀπό τόν οὐρανό (ὁ καταβάς), τῇ δυνάμει τοῦ ἉγίουΠνεύματος.Κατέβηκε τήν ἡμέρα τοῦ Εὐαγγελισμοῦ μέσα στήν Ὑπερευλογημένη Παρθένο· κι ἡΠαρθένος ἔγινε γῆ ἀγαθή εὐλογημένη, πού βλάστησε τόν Ἄρτο τῆς Ζωῆς.Ὁ Χριστόςεἶναι ὁ ἄρτος τῆς Ζωῆς, πού κατεβαίνει διαρκῶς ἀπό τόν οὐρανό (ὁ «καταβαίνων»),τῇ δυνάμει τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Κατεβαίνει τήν ὥρα τοῦ ΕὐχαριστιακοῦΕὐαγγελισμοῦ μέσα στήν Παρθένο Ἐκκλησία, κι ἡ ἁγία Ἐκκλησία γίνεται γῆ ἀγαθήεὐλογημένη, πού βλαστάνει τόν ἄρτο τῆς Ζωῆς.Αὐτό τό γεγονός τῆς καθόδου τοῦ Χριστοῦ καί τῆς παρουσίας Του μέσα στήνἘκκλησία τό ζοῦμε στή Θεία Λειτουργία.Ἡ Θεία Λειτουργία εἶναι ὁ Χριστόςἀνάμεσά μας: «Ἰδού ἐγώ μεθ’ ὑμῶν εἰμι πάσας τάς ἡμέρας ἕως τῆς συντελείας τοῦαἰῶνος» [3].Μέ τόν Χριστό, μέ τήν Θεία Λειτουργία, ἡ ζωή ξανάγινε, ἀλλά καί γίνεται συνεχῶςκτῆμα τοῦ ἀνθρώπου, χορηγήθηκε καί χορηγεῖται ξανά ὡς μυστήριο, ὡς κοινωνίακαί ὡς εὐχαριστία [4].[1] Ἱερομονάχου Γρηγορίου: Ἡ Θεία Λειτουργία, ἐκδόσεις Δόμος, Β΄ ἔκδοση,Ἀθήνα 1985, (στό ἑξῆς: Ἡ Θεία Λειτουργία) σελ. 9.[2] Ἰω. 6, 48-51[3] Μτ. 28, 20.[4] Αὐτή ἡ Εὐχαριστία ὡς μυστήριο εἶναι ἡ πορεία τῆς Ἐκκλησίας πρός τή Βασιλεία.Καί ἡ μεταμόρφωση τῶν ἀνθρώπων σέ Ἐκκλησία τοῦ Θεοῦ.18

Τά γνωρίσματα τοῦ καλοῦ χριστιανοῦ.Ποῖος εἶναι ὁ καλός, ὁ ἀληθινός χριστιανός;Ὁ ἀληθινός χριστιανός εἶναι ὁ Ἅγιος. Ὁ Κύριος μᾶς εἶπε Ἅγιοι γίνεσθε ὅτι ἐγὼ Ἅγιοςεἰμί»[1]. Ὁ Ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος ὅλους τούς χριστιανούς τούς ὀνομάζει Ἁγίουςδηλαδή ξεχωρισμένους ἀπό τόν κόσμο, τήν ἁμαρτία, τόν διάβολο καί ἀφιερωμένουςστόν Θεό. Παρατηρεῖ ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ἀναφερόμενος στόν ἍγιοἈπόστολο Παῦλο: «Ἁγίους δέ πιστούς καλεῖ πάντας» δηλαδή ὁ Ἅγιος Ἀπόστολος«ἀποκαλεῖ ἁγίους ὅλους τούς πιστούς». Ὀφείλουμε λοιπόν ὅλοι νά γινόμαστεσυνεχῶς Ἅγιοι.Ἑπομένως τά γνωρίσματα τῶν Ἁγίων θά πρέπει νά γίνουν καί δικά μας γνωρίσματα.Ἀποτελοῦν δέ τά γνωρίσματα τῶν Ἁγίων κριτήρια γιά τό κατά πόσο εἴμαστεἀληθινοί χριστιανοί.Γνωρίσματα τῶν Ἁγίων κατά τόν Ἅγιο Ἰωάννη τόΧρυσόστομο[2].Ἡ πίστις, ὁ ἄμεμπτος βίος, ἡ καθαρότης. «Ἅγιος εἶναι αὐτός πού μετέχει στήνπίστη (πιστεύει σωστά), ὁ ἄμωμος, αὐτός πού ἔχει ἀνεπίληπτη ζωή»[3]. Καί πάλιδιδάσκει: «Ἅγιος εἶναι ὁ καθαρός»[4]. Δέν χρειάζεται νά κάνουν θαύματα. «Ἅγιοιεἶναι ὅλοι ὅσοι ἔχουν ὀρθή πίστη μαζί μέ ζωή. Ἀκόμη καί ἄν δέν κάνουν θαύματα,ἀκόμη καί ἄν δέν βγάζουν δαίμονες, εἶναι ἅγιοι»[5].Ἀπόσπασμα ἀπό τήν μελέτη μέ τίτλο:Ποῖος εἶναι ὁ Ἅγιος κατά τόν Ἅγιο Ἰωάννη τόνΧρυσόστομο Ἡ ἐντολή τοῦ Θεοῦ καί τό αὐτεξούσιο τοῦ ἀνθρώπουἩ τήρηση τῶν ἐντολῶν ὡς ἀπόδειξη τῆς ἐλεύθερης ἀγαπητικῆς κίνησης τοῦἀνθρώπου πρός τόν Θεό.Ὁ Θεός, γράφει ὁ Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης ἀφοῦ ἔπλασε τόν Ἀδάμ καί τήνΕὔα τούς τοποθέτησε στόν Παράδεισο τῆς τρυφῆς. «Κι ἔπειτα ἀφοῦ προσέφερε σ’αὐτόν καὶ τὸ νόμο τῆς Ἐντολῆς [Του], σάν κάποια δοκιμή τοῦ Αὐτεξουσίου [του],ἔκρινε ὅτι πρέπει εἰς τό ἑξῆς νά ἀποσυρθῇ ἀπ’ αὐτόν, καί ἐκεῖνο πού λέγει ὁΣειράχ:«τόν ἄφησε στά χέρια τοῦ συλλογισμοῦ του»1, νά ἐπιλέξῃ σύμφωνα μέ τήγνώμη του, ἐκεῖνο πού θεωρεῖται καλό ἀπ’ αὐτόν-τήν ἐνυπόστατο Χάρι τῆς θεώσεως,ἀφοῦ ἔγινε Θεός καί λάμπει μέσα στούς αἰῶνες μέ τό ὑπέρλαμπρο φῶς [τοῦ Θεοῦ]»2.Ἡ ἐντολή τοῦ Θεοῦ ἦταν μία προσφορά στόν ἄνθρωπο συνοδευμένη μέ τήνὑπόσχεση τῆς θεώσεως ἐάν γινόταν σεβαστή. Στή συνέχεια ὁ Θεός ἀποσύρεταιἀφήνοντας ἀνεπηρέαστο τόν ἄνθρωπο νά διαλέξει ἐλεύθερα τί θέλει: Μία ζωή κοντάΤου ἤ σωστότερα μέσα Του, «ἐν Αὐτῷ», στήν Ἐκκλησία Του ἤ μία ζωή αὐτονομίαςμακρυά Του, ἔξω ἀπό τόν Παράδεισο πού εἶναι ἡ Ἐκκλησία Του, ἡ κοινωνία μέ τήνἉγία Τριάδα;Ἡ ὑπακοή στήν ἐντολή θά ἦταν ἀπόδειξη τῆς ἀγάπης τῶνΠρωτοπλάστων στόν Θεό.19

Ὁ Κύριος τό τόνισε ἐμφαντικά: «Ἐκεῖνος εἶναι πού μέ ἀγαπάει, αὐτός πού ἔχει τίςἐντολές μου καί τίς τηρεῖ»3.Ἡ ἀγάπη δέν ἐπιβάλλεται ἀναγκαστικά ἀπό τόν Θεό στόν ἄνθρωπο, ἀλλά εἶναικαρπός τῆς ἐλευθερίας-αὐτεξουσίου τοῦ ἀνθρώπου καί βλαστάνει μέσα σέπεριβάλλον ἐλευθερίας.Ἡ ἀγάπη τοῦ ἀνθρώπου πρός τόν Θεόν ἑνώνει τόν ἄνθρωπο μέ τόν Θεό διά τῆςΘείας Χάρης.Ὁ Κύριος ἔρχεται καί ἐνοικεῖ μαζί μέ τόν Πατέρα καί τόν Πανάγιον Πνεῦμα στόνἄνθρωπο πού τόν ἀγαπᾶ ἀποδεδειγμένα δηλ. στόν ἄνθρωπο πού τηρεῖ τίς ἐντολέςΤου. Μᾶς εἶπε: «Ἐάν κάποιος μέ ἀγαπᾶ, θά τηρήσει τόν λόγο μου καί ὁ Πατέρας μουθά τόν ἀγαπήσει καί θά ἔλθουμε πρός αὐτόν καί θά κάνομε διαμονή σ’ αὐτόν»4.Ἀπόδειξη μή ἀγάπης πρός τόν Θεό εἶναι ἡ μή τήρηση τῶν ἐντολῶν Του. «Ἐκεῖνοςπού δέν μέ ἀγαπάει» μᾶς δίδαξε ὁ Κύριος «δέν τηρεῖ τούς λόγους μου»5. Ἡ ἀπουσίαἀγάπης πρός τόν Θεό κάνει ἀδύνατη τήν ἕνωση μαζί Του καί τήν ἔνταξη καίπαραμονή στήν Ἐκκλησία Του.Ὁ ἅγιος Νικόδημος θεολογεῖ ἀλάνθαστα παρουσιάζοντας καί αἰτιολογώντας τήνἐντολή τοῦ Θεοῦ πρός τούς πρωτοπλάστους ὡς δοκιμασία τοῦ αὐτεξουσίου τους. ὉΘεός θέλει νά Τόν θέλουμε, νά κινούμαστε αὐτοπροαίρετα συνεχῶς πρός Αὐτόν, νάΤόν ἀγαπᾶμε «ἐξ ὅλης τῆς ψυχῆς, τῆς καρδίας, τῆς διάνοιας, τῆς ἰσχύος»6.Ἡ ἔνταξή μας μέσα στό σῶμα Του τήν Ἁγία μας Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία καί ἡπαραμονή μας σ’ Αὐτή γίνεται διά τῆς ὑπακοῆς στίς ἐντολές Του καί ὄχι τυχαῖα ἤμαγικά ἤ ἀναγκαστικά ἀλλά ἑκούσια, αὐτοπροαίρετα καί ἀγαπητικά. Θέλοντας νάδοκιμάσει τήν ἀγάπη μας, θέλοντας νά δεῖ πρός τά ποῦ κλίνει τό αὐτεξούσιό μας, μᾶςἔδωσε τήν πρώτη ἐντολή τῆς νηστείας. Ἄν οἱ πρωτόπλαστοι τηροῦσαν τήν ἐντολή θάἐλάμβαναν τήν ἐνυπόστατη Χάρη τῆς Θεώσεως. Ὅμως ἀπέτυχαν…Ὁ Νέος Ἀδάμ, ὁ Χριστός ἐκπλήρωσε τελειότατα τήν ὑπακοή στόν Θεό Πατέραπαραμένοντας σέ συνεχή κοινωνία καί ἕνωση μέ τόν Πατέρα καί τό Ἅγιο Πνεῦμα,τήν αἰώνια Ἐκκλησία τῆς Ἁγίας Τριάδος.Οἱ διάδοχοι καί μιμητές Του ἐπίσης φθάνουν στήν θέωση διά τῆς ὑπακοῆς στίςἐντολές, ἡ ὁποία εἶναι ἀπόδειξη τῆς ἀγάπης τους.Ἐντάσσονται ἔτσι καί αὐτοί στήν αἰώνια ἄκτιστη Ἐκκλησία καί γίνονται κατά χάρινἄκτιστοι καταστραπτόμενοι ἀπό τό ἄκτιστο θεῖο Φῶς. Ἡ ὑπακοή ἑπομένωςἐκκλησιαστικοποιεῖ τόν ἄνθρωπο. Ἡ παρακοή ἀντιθέτως ἐξωεκκλησιάζει τόνἄνθρωπο ἀπομακρύνοντάς τον ἀπό τήν κοινωνία καί ἕνωση μέ τόν Τριαδικό Θεό.Αὐτό ἀκριβῶς τό ἀγαθό προβάλλει ὁ μοναχισμός ὡς πανάκεια (σωτήριο θεραπευτικόπαν-φάρμακο) γιά τήν θεραπεία τοῦ μεταπτωτικοῦ ἀποστάτη ἀνθρώπου.20

Ἡ Ὑπακοή καί ὁ μοναχισμόςΚατ’ ἐξοχήν ἡ ἀρετή τῆς ὑπακοῆς στίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ διά τῆς ὑπακοῆς στόνΓέροντα-Πνευματικό ὁδηγό προβάλλεται στό Μοναχισμό. Ὁ μοναχισμός ὡςσυνέχεια τῆς ζωῆς τῶν πρώτων χριστιανῶν7 εἶναι ὁ συνεπής χριστιανισμός, καί ἡπλήρης μίμηση τῆς ζωῆς τοῦ Κυρίου καί τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων.Ὁ ὀρθόδοξος μοναχός λαμβάνει τίς ἐντολές τοῦ πνευματικοῦ του πατρός, ὡς ἀπόστόματος Θεοῦ καί αὐτές ἀποτελοῦν μία δοκιμασία τοῦ αὐτεξουσίου του. Ἐάνὑπακούσει θά λάβει τήν ἐνυπόστατη Χάρη τῆς Θεώσεως.Ἡ λειτουργία τῆς ὑπακοῆς τοῦ μοναχοῦ μέσα στό Μοναστῆρι εἶναι ἀνάλογη τῆςλειτουργίας τῆς ὑπακοῆς τοῦ ἀνθρώπου μέσα στόν Παράδεισο. Ὅ, τι δέν κατάφερανοἱ Πρωτόπλαστοι ἀγωνίζεται νά κατορθώσει ὁ Μοναχός.Ἡ λειτουργία τῆς ὑπακοῆς μέσα στήν πρώτη (ἀρχέγονη) ἐκκλησία τῆς Ἁγίας Τριάδοςκαί τῶν Πρωτοπλάστων δέν ὁλοκληρώθηκε. Ὅ,τι ἔμεινε ἀτελές καίἀπραγματοποίητο ἐκεῖ, ἀγωνίζεται νά τελειώσει καί νά πραγματώσει ὁ Μοναχόςστήν ἔρημο ἤ στό κοινόβιο.«Ὁρατός Θεός» κατά τόν σεβαστό Γέροντα Ἐφραίμ Κατουνακιώτη εἶναι ὁ Γέροντας.Ἡ ὑπακοή ἑπομένως, πού γίνεται σ’ αὐτόν ἀπό τόν μοναχό-ὑποτακτικό«ἀνατρέχει»(ἀναφέρεται) τελικά στόν Θεό.«Πιστέψατέ μου» παρατηρεῖ ὁ Πατερικός θεοφώτιστος Γέρων Ἐφραίμ, «μὲ πεῖρασᾶς μιλῶ, μὲ εἰλικρίνεια σᾶς λέω. Ὅποιος ὑποτακτικὸς φθάση στὴν τελειότητα τῆςὑπακοῆς, δὲν φοβᾶται Θεό. Οὔτε τὴν Κρίση, οὔτε τὴ Δευτέρα Παρουσία. Φοβᾶταιμόνο τὸ πνεῦμα τοῦ Γέροντα νὰ μὴ λυπήση. Ὁ Γέροντας εἶναι ὁ ὁρατὸς Θεός.Λύπησες τὸν Γέροντα, λύπησες τὸν Θεό. Ἀνέπαυσες τὸν Γέροντα, ἀνέπαυσες τὸνΘεό. Γι’ αὐτὸ καὶ οἱ Ἅγιοι Πατέρες ἤξεραν τί ἔλεγαν: Ὑπακοὴ -ζωή, παρακοὴ-θάνατος. Δὲν θέλει ἐδῶ οὔτε μεταλήψεις, οὔτε ἀγῶνες, οὔτε φιλοξενίες, οὔτε νοερὲςπροσευχές. Ὅλα μπροστὰ στὴν ὑπακοὴ καταργοῦνται. Δέκα φορὲς τὴν ἡμέρα νὰμεταλαμβάνεις, ἂν δὲν κάνης ὑπακοή, προορίζεσαι γιὰ τὴν κόλαση»8.Οἱ μοναχοί εἶναι τὸ ἅλας τῆς γῆς καὶ τὸ φῶς τοῦ κόσμου κατὰ τὸν ἅγιον Ἰωάννην τῆςΚλίμακος «Φῶς μὲν μοναχοῖς ἄγγελοι, φῶς δὲ πάντων ἀνθρώπων μοναδικήπολιτεία»9.Στό μέτρο πού κανείς ἀρνεῖται τό θέλημά Του καί κάνει ὑπακοή στόν ΠνευματικόΤου Πατέρα, ἀναπαύει τόν Θεό. Ἐάν δέν κάνει ὑπακοή δέν ὠφελεῖται οὔτε ἀπό τίςπροσευχές, οὔτε ἀπό τίς νηστεῖες, οὔτε ἀπό τήν Θεία Μετάληψη.Ἡ διδασκαλία τῶν Πατέρων τῆς ἐρήμου εἶναι ἀπόλυτα θεραπευτική καί γιά τούςλαϊκούς χριστιανούς, τούς ἐρημῖτες καί ἀσκητές τῶν πόλεων, τούς οὐρανοπολίτεςμιμητές τοῦ Τέλειου Ὑποτακτικοῦ, τοῦ Χριστοῦ Μας.21

Ὁ Κύριος ἔγινε «ὑπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δέ σταυροῦ»10 στόν ἐν οὐρανοῖςΠατέρα Του καί Πατέρα Μας. Μᾶς καλεῖ στήν μίμησή Του γιά νά μᾶς σώσει καίθεώσει.Ἄς μήν ὑποκύπτουμε σέ θεωρίες τοῦ τύπου: «Ἡ ὑπακοή εἶναι γιά τούς μοναχούς.Μήν ψάχνεις γιά ὑπακοές στούς λαϊκούς»…Ἡ ὑπακοή εἶναι ἀπαραίτητη καίἀναγκαία γιά τή σωτηρία μας καθώς εἶναι μίμηση Χριστοῦ καί ἀπόδειξη ὅτι Τόνἀγαπᾶμε.«Ἐκεῖνος εἶναι πού μέ ἀγαπάει» εἶπε ὁ Κύριος «αὐτός πού ἔχει τίς ἐντολές μου καίτίς τηρεῖ»11 διά τῆς ἐλεύθερης καί χαρούμενης (ὅπως δίδασκε ὁ μακαριστός ΓέρωνΠορφύριος) ὑπακοῆς. Ἡ ἀναγκαιότητα τῆς ἄσκησης καί τῆς ἐγκράτειας.α΄μέροςἈπό τόν μέγα ἁγιοπνευματικό πλοῦτο τῶν λόγων τοῦ Ὁσίου Πορφυρίου ὅσο καί ἀπότήν θεόπνευστη ποιμαντική του πράξη-ἐμπειρία ἐπιλέγουμε κάποια μαργαριτάρια-ἰαματικά φάρμακα. Αὐτά εἶναι πολυτιμότατα, τόσο γιά τούς Πνευματικούς Πατέρες-Ἐξομολόγους, ὅσο καί γιά ὅλους τούς πιστούς πού ἀγωνίζονται στό σκάμμα τοῦκόσμου καί ζητοῦν ξεκάθαρες ἀπαντήσεις γιά τά καίρια σύγχρονα ἤ καί παλαιότεραπνευματικά προβλήματα.Ἡ ἀναγκαιότητα τῆς ἄσκησης καί τῆς ἐγκράτειας.Ἡ διδασκαλία τοῦ Ὁσίου Πορφυρίου εἶναι ἴδια μέ αὐτήν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας.Σύμφωνα μέ τήν Ἁγιοπατερική Παράδοση, ἡ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου γίνεται διάτῆς συνέργειας τοῦ ἀνθρώπου μέ τήν Θεία Χάρη. Ἡ συνέργεια τοῦ ἀνθρώπουσυνίσταται στήν ἄσκηση. Μέ τόν ὅρο ἄσκηση ὑπονοοῦνται κυρίως τρίαπράγματα: ΝΗΣΤΕΙΑ-ΑΓΡΥΠΝΙΑ-ΠΡΟΣΕΥΧΗ. Αὐτά, μαζί μέ τήν Θεία Χάρη,πού ἔρχεται διά τῶν μυστηρίων, καθαρίζουν τήν ὕπαρξή μας, τήν φωτίζουν καίτήν θεώνουν.Ἡ ἄσκηση εἶναι ἀπαραίτητη γιά τόν ἁγιασμό μας, ἀλλά, ὅπως δίδασκε ὁ ὍσιοςΓέροντας, πρέπει νά γίνεται μέ χαρά. Ἡ ἄσκηση πολύ ὠφελεῖ καί τό σῶμα. Ὁ μέχριτέλους τῆς ζωῆς του ἀσκούμενος καί κακοπαθῶν Ἅγιος δίδασκε ὅτι κανείς δένἁγίασε χωρίς ἀσκήσεις. Κανείς, ὅπως διεκήρυττε, δέν μπορεῖ νά γίνει πνευματικός,νά κατακτήσει τήν ἀληθινή πνευματικότητα, χωρίς νά κάνει ἄσκηση. Βεβαίως, ἡἄσκηση δέν αὐτονομεῖται οὔτε ἀπολυτοποιεῖται. Ὁ στόχος εἶναι ὁ Θεῖος Ἔρωταςκαί ἡ ψυχική τελείωση. Παράλληλα ὅμως μέ τήν ἄσκηση, ἐπεσήμαινε, ὠφελεῖταικαί τό σῶμα[130].Ὁ Ὅσιος Γέροντας τόνιζε ὅτι ὁ ἀσκητισμός δέν εἶναι μόνο γιά τά Μοναστήρια,ἀλλά καί γιά τόν κόσμο. «Κάποτε (διηγεῖται πνευματικό του παιδί), μοῦ εἶπε ὁ π.Πορφύριος: «Ὁ ὀρθόδοξος ἀσκητισμός δέν εἶναι μόνο γιά τά Μοναστήρια, ἀλλάκαί γιά τόν κόσμο. Εἶναι μεγάλη εὐλογία ἡ προσευχή μέσα στόν Ναό, οἱ μακρές22

ἀκολουθίες καί ἡ δοξολογία τοῦ Θεοῦ ἐν πνεύματι ἀγάπης. Νά ‘ξερες πόσο οἱ ψυχέςβασανίζονται ἀπό τά πάθη καί πόσο ἀνακουφίζονται κοντά στήν ἀγάπη τοῦΧριστοῦ!»»[131]. Ἡ ἀναγκαιότητα τῆς ἄσκησης καί τῆς ἐγκράτειας.β’ μέροςἩ ἀναγκαιότητα τῆς ἄσκησης καί τῆς ἐγκράτειαςἩ ἄσκηση σύμφωνα μέ τόν Ἅγιο Πορφύριο περιλαμβάνει τίς μετάνοιες, τίςἀγρυπνίες, καί τίς διάφορες ἄλλες κακοπάθειες[132].Μία ἀπό τίς κύριες συνιστῶσες τῆς ἄσκησης, εἶναι ἡ ἐγκράτεια στό φαγητό, ἡνηστεία. Ὁ Ἅγιος Πορφύριος πολλές φορές δίδασκε γιά τίς πολύ μεγάλες ὠφέλειεςτῆς νηστείας. Τήν θεωροῦσε ἀπαραίτητη. Ἡ νηστεία συμβάλλει ἀποφασιστικά στήνπνευματική ὑγεία, διότι λεπταίνει τόν νοῦ, ἀφοῦ, ὅπως ἔλεγε, «παχεῖα γαστήρλεπτόν οὐ τίκτει νόον». Ἐπίσης, χαρίζει καί σωματική ὑγεία. Δανείζεται τήνδιδασκαλία του ἀπό τούς Ἁγίους Πατέρες, οἱ ὁποῖοι μᾶς διδάσκουν νά ἀποφεύγουμετά δυσκολοχώνευτα, παχιά καί λιπαρά φαγητά. Αὐτά, ὅπως τό κρέας, βλάπτουν τόσῶμα καί ἡ ψυχή[133]. Ὠφελοῦν τά χόρτα καί τά λαχανικά καί προπάντων ἡ ἁγίαζωή.Τόνιζε, ὁ Ἅγιος Γέροντας, ὅτι κανείς δέν ἀρρώστησε ἀπό τήν νηστεία· ἀντίθετα,πολλοί θεραπεύθηκαν ἀπό ποικίλες ἀσθένειες. Ἐπίσημαινε δέ ὅτι δέν πρέπει νάφτιάχνουμε περίπλοκα φαγητά, νά μήν διαθέτουμε πολύ χρόνο γιά τήνπαρασκευή τους καί νά μήν ἐπιδιώκουμε τήν ἡδονή πού προέρχεται ἀπόαὐτά[134]. Ἡ πίστη στόν Θεό, ὁ Θεῖος Ἔρωτας, ἡ προσευχή εἶναι αὐτά πού βοηθοῦντόν ἄνθρωπο νά νικήσει τήν λαιμαργία καί τήν γαστριμαργία[135].Ὁ ἴδιος ἠσκεῖτο συστηματικά, νήστευε, ἀγρυπνοῦσε. Προσπαθοῦσε ὅμως ὅλα αὐτάνά τά κάνει ἀφανῶς «ἐν κρυπτῷ». Πολλές φορές ἔτρωγε συνεχῶς τό ἴδιο φαγητόμέχρι πού νά μήν μπορεῖ νά φάγει πλέον ἄλλο λόγῳ φυσικῆς ἀποστροφῆς. Ἐπίσης,ἀγρυπνοῦσε ἀλλά δέν τό ἔλεγε ξεκάθαρα, γιά νά μήν προκαλεῖ, ἀλλά νά παραμένειστήν ἀφάνεια καί τήν ταπείνωση. Ἔλεγε τήν ἔκφραση: «κοιμόμουνα ξυπνητός».Αὐτός σημαίνει ὅτι ἀγρυπνοῦσε τήν ὥρα πού οἱ ἄλλοι ἄνθρωποι κοιμοῦνται[136].Πολλά γιά τήν ἄσκησή του γράψαμε στήν δεύτερη ἑνότητα τοῦ παρόντος πονήματος,πού φέρει τόν τίτλο: Ὁ Ἐξομολόγος-Πνευματικός Πατέρας. Ἡ ἀναγκαιότητα τῆς ἄσκησης καί τῆς ἐγκράτειας.γ’ μέροςἩ ἀναγκαιότητα τῆς ἄσκησης καί τῆς ἐγκράτειαςἌλλες ἀσκήσεις πού συνιστοῦσε ἔνθερμα ὁ Ὅσιος Πορφύριος εἶναι οἱ μετάνοιες καίἡ ἀγρυπνία. Ὁ κόπος τοῦ σώματος, εἶναι μία θυσία εὐάρεστη στόν Θεό, ὅτανγίνεται ἀπό ἀγάπη γιά τόν Θεό. Ὁ Θεός δέν ἔχει ἀνάγκη ἀπό αὐτόν τόν κόπο. Ἐμεῖς23

ἔχουμε ἀνάγκη διότι ἡ ἀγάπη μας πρός Αὐτόν, ὅπως δίδασκε ὁ Ὅσιος, μᾶς παρακινεῖνά κάνουμε θυσίες γιά χάρη Του. Μέ τήν ἄσκηση μας ἐκφράζουμε αὐτή μας τήνἀγάπη στόν Κύριο.Ὁ Ἅγιος τόνιζε ὅτι οἱ ἀσκητικοί κόποι δέν αὐτονομοῦνται, δέν εἶναι αὐτοσκοπόςἀλλά εἶναι τύπος ἀπαραίτητος γιά νά φτάσουμε στήν οὐσία[137].Οἱ μετάνοιες καί γενικά ἡ ἄσκηση δέν εἶναι κάποιο «καθῆκον νομικοῦ τύπου»,ἀλλά μέσον, γιά νά ἀγαπήσουμε καί νά ἐκφράσουμε τήν ἀγάπη μας μέ αἰσθητότρόπο. Οἱ μετάνοιες καί ὅλες οἱ ἀσκήσεις πρέπει νά γίνονται μέ ἀγάπη πρός τόνΧριστό καί ὄχι «τυπικά». Ὅποιος ὅμως, δίδασκε ὁ σοφισμένος ἀπό τό ἍγιοΠνεῦμα Ὅσιος, δέν ἔχει διάθεση νά κάνει κόπους καί ἄσκηση γιά τόνἨγαπημένο, ἀποκλείει ἀπό μόνος του τήν Θεία Χάρη γιά τόν ἑαυτό του[138].Ὁ ἀγωνιστής Ἅγιος Γέροντας προέτρεπε νά κάνουμε λίγες μετάνοιες καλά, χωρίς νάτίς μετρᾶμε. Εἶναι πολύ καλλίτερο ἀπό τό νά κάνουμε πολλές, ἀλλά τυπικά χωρίςΘεῖο Ἔρωτα. Ὁ λίγος κόπος, ἀπό ἀγάπη γιά τόν Χριστό, ἑλκύει τήν Θεία Χάρη. Ὁσωματικός κόπος ταπεινώνει τό σῶμα καί διά τοῦ σώματος συνταπεινώνεται ἡ ψυχήκαί ἑλκύεται ἡ Θεία Χάρη. Ἡ Θεία Χάρη ἐξουδετερώνει τόν σωματικό κόπο καίχαρίζει στόν ἄνθρωπο τήν κάθαρση ἀπό τά πάθη καί τήν ψυχοσωματική ὑγεία.Μέ τίς μετάνοιες, μάλιστα, δίδασκε ὁ ἀείποτε ἀσκούμενος Ὅσιος Γέροντας, ἔρχεταιἀπ’ εὐθείας ἡ Χάρη στήν ψυχή, ἡ εἰρήνη καί ἡ χαρά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Στήσυνέχεια, χαριτώνεται καί τό σῶμα καί εἰρηνεύει[139]. Εἰδικά γιά τίς γονυκλισίες θάἀναφερθοῦμε στήν ἑπόμενη ὑποενότητα.Ἡ ἀναγκαιότητα τῆς ἄσκησης καί τῆς ἐγκράτειας.δ’ μέρος, τελευταῖοἩ ἀγρυπνία ἐπίσης μία ἀπό τίς ἀσκήσεις πού ἔνθερμα συνιστοῦσε ὁ Ἅγιος ΓέρονταςΠορφύριος.Τόνιζε ὅτι ὅταν κανείς ἀγρυπνεῖ τήν νύκτα ἑλκύει τήν Θεία Χάρη. Τήν ἑπόμενηἡμέρα ὁ ἄνθρωπος πού ἀγρύπνησε γιά τόν Κύριο μπορεῖ νά ἐργασθεῖ πολύἀποδοτικά, διότι ἡ Θεία Χάρη ἔχει ξεκουράσει καί ἔχει ἀνανεώσει τήν ψυχή καί τόσῶμα του. Ὁ λίγος κόπος τῆς νύκτας ἀνταμοίβεται πλούσια ἀπό τόν ΠανάγαθοΚύριο. Ἡ Θεία Χάρη ξεκουράζει τήν ψυχή καί αὐτή ἀνανεωμένη ζωογονεῖ καί τόσῶμα.Οἱ ἐργασίες τόσο οἱ πνευματικές, ὅπως ἡ ἱεραποστολή, ὅσο καί αὐτές πού ἀφοροῦνστό σῶμα γίνονται πολύ πιό εὔκολα καί τελειότερα τήν ἑπόμενη ἡμέρα, διότι ἡσυσσωρευμένη Χάρη τοῦ Θεοῦ ἀπό τήν νυκτερινή ἀγρυπνία ἐμπνέει τόν πιστό καίτόν ἐνισχύει.Εὔγλωττο εἶναι τό ἀκόλουθο περιστατικό:«Συνέβη μία ἡμέρα τοῦ 1985. Ὁ πατήρ Πορφύριος εἶχε ἕνα πνευματικό του παιδί,ἱερέα στήν Ἀμερική, τόν πατέρα Σπυρίδωνα. Τοῦ τηλεφώνησε λοιπόν καί τοῦ εἶπε:«Αὔριο στίς 3 ἡ ὥρα τήν νύχτα (ὥρα Ἀμερικῆς = 10 τό πρωί, ὥρα Ἑλλάδος), θά σέ24

ἐπισκεφθῶ. Νά μήν κοιμᾶσαι ὅμως. Νά μέ περιμένεις». Κάποια στιγμή, τό ἄλλοιβράδυ ὁ π. Σπυρίδων κρύωνε καί ξύπνησε. Τότε χτύπησε τό τηλέφωνο. Ἦταν ὁΓέροντας ἀπό τόν Ὠρωπό, πού τοῦ εἶπε: «Πάτερ Σπυρίδωνα, γιατί κοιμόσουν; Δένσοῦ εἶπα ὅτι θά σέ ἐπισκεφθῶ; καί γιά νά μέ πιστέψης, κοίταξε: σοῦ ἔχω ἀφήσει τήνπόρτα ἀνοιχτή». Ὁ πατήρ Σπυρίδων κοιτάζει. Πράγματι ἡ πόρτα ἦταν ὀρθάνοιχτη,γι’ αὐτό καί κρύωνε τόσο πολύ!»[140].Γενικά ἡ ἄσκηση συμβάλλει ἀποτελεσματικά στήν κάθαρση ἀπό τά πάθη καί τήνπνευματική ὑγεία.Ἡ πνευματική ὑγεία φέρνει καί τήν σωματική ἴαση.Ἀντίθετα ἡ πνευματική ἀκαταστασία, ἡ ἀπουσία τῆς κατά Χριστόν ἄσκησης καίτῆς συμμετοχῆς στά Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας, τό ἄγχος κ.λ.π. προκαλοῦν τάλεγόμενα ψυχοσωματικά νοσήματα. Αὐτό ἐπιβεβαιώνεται καί ἀπό τήν ἰατρικήἐπιστήμη.Ἡ ἄσκηση, βέβαια, δημιουργεῖ κόπωση στό σῶμα καί ὑπάρχει ἡ πιθανότητα τῆς«γκρίνιας», ὅπως τήν ὀνόμαζε ὁ Ὅσιος Γέροντας. Ἡ προσευχή ὅμως, δίδασκε,ἐξουδετερώνει τόν σωματικό κόπο.Ὁ σωματικός κόπος γιά τόν Χριστό (ἀγρυπνία, μετάνοιες, νηστεία κ.λ.π.) φέρνει τήνχάρη στήν ψυχή, διότι ταπεινώνει τόν ἄνθρωπο. Πρέπει κανείς, παρατηροῦσε,μιλώντας ἀπό τήν ἀσκητική ἐμπειρία του ὁ Ἅγιος Γέροντας, νά προλαβαίνει καί νάἐξουδετερώνει τήν «γκρίνια» τοῦ κουρασμένου σώματος, ἀνεβάζοντας τήνἔνταση τῆς προσευχῆς.Ἀντιλαμβανόμαστε ἀπό ὅλα αὐτά τήν τεράστια σημασία καί τό ἀναγκαῖο τῆςσωματικῆς κακοπάθειας. Ἡ νηστεία, οἱ μετάνοιες, ἡ ἀγρυπνία καί γενικά ὅλη ἡἀσκητική σωματική ἀγωγή εἶναι ἀναγκαία γιά τήν ψυχοσωματική ὑγεία καίσωτηρία τοῦ ἀνθρώπου[141].Ὁ Ὅσιος Γέροντας ἐπισημαίνει ὅτι ἀκόμη καί ὁ καρκίνος μπορεῖ νά θεραπευθεῖ ὅτανὁ ἄνθρωπος δοθεῖ στήν ἄσκηση καί μάλιστα στήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, στόν ΘεῖοἜρωτα, ὁπότε εἰρηνεύει ἡ ψυχή καί τό σῶμα του[142]. Εἰδικά γιά τόν καρκίνο, καί τίδίδασκε ὁ Ὅσιος σχετικά, θά ἀναφερθοῦμε σέ ἑπόμενη ὑποενότητα.25

Περί περισπασμοῦ καί ἡσυχίαςΛέγει ὁ μέγας Ἀββᾶς Ἰσαάκ ὁ Σύρος: «Ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ εἶναι ἡ ἀρχή τῆς ἀρετῆς.Γεννιέται ἀπό τήν πίστι. Σπέρνεται στήν καρδιά, ὅταν ἡ διάνοια ἀποχωρισθῇ ἀπό τόνπερισπασμό τοῦ κόσμου καί συνάξει τίς σκέψεις της, πού μετεωρίζονται ἐδῶ καί ἐκεῖκαί ἀσχοληθεῖ μέ τήν μελλοντική ἀποκατάστασι».Ἑρμηνεία: Ὅταν κάποιος φοβηθῇ, δηλαδή σταθῇ μέ σεβασμό ἀπέναντι στόΔημιουργό Του Θεό, τότε μπαίνει στόν δρόμο τῆς ἀρετῆς.Ἡ ἀρχή τῆς ἀρετῆς εἶναι ὁ σεβασμός πρός τόν Θεό, ἡ σκέψι ὅτι ὑπάρχει ὁ αἰώνιοςγλυκύτατος Παράδεισος καί ἡ ἐπίσης αἰώνια ἀλλά φοβερώτατη κόλασι.Ἡ σκέψι ὅτι, ἄν κάποιος δέν ζήσει σύμφωνα μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ καί δένμετανοήσει γιά τά σφάλματά του, θά κολασθῇ αἰώνια.Τότε εὑρισκόμενος ὁ ἄνθρωπος μπροστά σ’ αὐτό τό φοβερό ἐνδεχόμενο ἀρχίζει νάσκέπτεται πῶς θά τό ἀποφύγῃ.Καταλαβαίνει ὅτι πρέπει νά μετανοήσῃ. Ἀρχίζειλοιπόν ὁ ἄνθρωπος νά ἐρευνᾶ τήν ζωή του καί νά τήν διορθώνῃ. Αὐτό εἶναι ἡ ἀρχήτῆς ἀρετῆς, πού σηματοδοτεῖται ἀπό τήν μετάνοια καί τήν καλή γενική ἐξομολόγησιὅλης μας τῆς ζωῆς.Ὅμως ὅλα αὐτά δέν εἶναι δυνατόν νά γίνουν, ὅσο ὁ ἄνθρωπος βρίσκεται σέπερισπασμό καί στόν κοσμικό τρόπο ζωῆς.Χαρακτηριστικό τοῦ κόσμου εἶναι ὁ μετεωρισμός τοῦ νοῦ, ὁ περισπασμός σέ πολλά,τό σκόρπισμα τοῦ νοῦ τοῦ ἀνθρώπου, ἡ σκότισή του καί ἡ περιπλάνησί του σέ ὅ,τι-δήποτε ἄλλο πλήν τοῦ Θεοῦ καί τῆς μετάνοιας.Ὁ ἄνθρωπος ζώντας κοσμικά εἶναι «ἐκτός ἑαυτοῦ». Ζεῖ σάν τόν ἄσωτο πού βόσκειτούς χοίρους, δηλαδή τά πάθη του.Ὅταν ὁ ἄνθρωπος ἀπομακρυνθῇ λίγο ἀπό τόν περισπασμό τοῦ κόσμου (τό κινητό, τόἰντερνέτ, τήν τηλεόραση-τηλεκόλασι, τίς περιττές βιοτικές φροντίδες, τήν δια-σκέδασι, τό ξέφρενο κυνήγι τῆς σωματικῆς ἀπόλαυσης) καί ἡσυχάσει, πηγαίνονταςλ.χ. σ’ ἕνα μοναστήρι ἤ στό Ἅγιον Ὄρος, τότε ἀρχίζει νά βλέπῃ τόν ἑαυτό του καί νάσκέπτεται τήν αἰώνια κόλασι.Τότε ἀρχίζει νά μετανοῇ καί νά καθαρίζεται,ἀφοῦ βλέπει ὅτι εἶναι ὅλος μίαἀκαθαρσία.«Ἡ ἡσυχία εἶναι ἀρχή τῆς καθάρσεως» μᾶς διδάσκει ὁ Μ. Βασίλειος.Στήν ἡσυχία, στή πάταξι τοῦ περισπασμοῦ, πού ἐπιτυγχάνεται ὅταν κανείςπεριορισθῇ στό δωμάτιό του καί μελετήσει, προσευχηθῇ, ἐξετάσῃ τόν ἑαυτό του καίτόν συγκρίνει μέ τούς Ἁγίους, ὅταν ἀντιπαραβάλλῃ τόν τρόπο πού ζεῖ μέ τόν τρόποπού ἐκεῖνοι ἔζησαν, τότε ἀρχίζει νά βλέπῃ πόσο μακρυά εἶναι ἀπό τή σωτηρία.Ἀρχίζει τότε νά σκέπτεται σοβαρά ὅτι λίγο χρόνο ἔχει, ὥστε νά ἐπιτύχει τόν26

γλυκύτατο Παράδεισο, τήν ἕνωσι μέ τόν Δεσπότη Χριστό, τήν θέωσι. Τότεπροβληματίζεται γιά τήν μελλοντική του ἀποκατάστασι πού δέν θά ἔχῃ τέλος. Τότεσκέπτεται σοβαρά τό αἰώνιο μέλλον του καί ἀρχίζει νά ζεῖ ἐνάρετα διότι δέν θέλει νάκολασθῇ. Τότε βάζει ἀρχή μετανοίας καί ἀρετῆς. Ἀρχίζει νά τηρῇ τίς θεῖες ἐντολές,νά μελετᾶ τό Θεῖο Λόγο, νά νηστεύῃ, νά προσεύχεται, νά ἐγκρατεύεται, νάἐξομολογεῖται καί μέ τήν ἄδεια τοῦ Πνευματικοῦ του νά κοινωνῇ.Τότε ὁ ἄνθρωπος μπαίνει στόν ἀληθινό δρόμο τῆς ἀρετῆς-σωτηρίας διά τῆςἀποδίωξης τοῦ περισπασμοῦ καί τῆς κατά Θεόν ἡσυχίας.Ἀμήν Χριστέ μας γιά ὅλουςμας, διά πρεσβειῶν τοῦ Ἀββᾶ Ἰσαάκ καί πάντων τῶν ἁγίων Πατέρων μας. Ἡ Πνευματική ζωή καί ὁ πνευματικός ἀγώνας. Περιφρόνηση καί ὄχι ὑποταγή στά πάθη.Δίδασκε ὁ Ὅσιος Γέροντας Πορφύριος πνευματικό του παιδί ὅτι: «Ὁ πνευματικὸςἀγώνας εἶναι αὐτός: Νὰ μεταμορφώνεις ὅ,τι σοῦ συμβαίνει σὲ καλό. Ἂν ἔχειςθλίψη, νὰ δίνεσαι στὴν προσευχή. Σιγά-σιγὰ θὰ μπορεῖς νὰ θεραπεύεις ὅλες σου τὶςἀδυναμίες. Ἡ θλίψη σου γίνεται χαρά. Δὲν εἶναι παραμύθια ὅσα σοῦ λέω. Γίνονται!…ὁτιδήποτε συμβαίνει, μπορεῖς νὰ τὸ μεταμορφώσεις σὲ καλό, ὅταν δοθεῖς στὸνΘεό»[169].«Ὁ Θεός», δίδασκε ὁ σεβαστός Ὅσιος Γέρων, «ἔχει βάλει μία δύναμη μέσα στήνψυχή τοῦ ἀνθρώπου. Ἀπ’ αὐτόν ἐξαρτᾶται πῶς τήν διοχετεύει, γιά τό καλό ἤ γιά τόκακό. Ἄν τό καλό τό παρομοιάσομε μέ ἀνθόκηπο γεμάτο λουλούδια, δέντρα καίφυτά, ἐνῶ τό κακό μέ ἀγκάθια, καί τήν δύναμη μέ νερό, τότε μπορεῖ νά συμβεῖ τόἑξῆς: ὅταν τό νερό τό διοχετεύσομε πρός τόν ἀνθόκηπο, τότε ὅλα τά φυτάἀναπτύσσονται, πρασινίζουν, ἀνθίζουν, ζωογονοῦνται· τήν ἴδια στιγμή τ’ ἀγκάθια,ἐπειδή δέν ποτίζονται, μαραίνονται, χάνονται. Καί τό ἀντίθετο»[170].Ὅσο ὁ ἄνθρωπος παραμένει ἐκτός τῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας, ἀμετανόητος,καλλιεργώντας τά πάθη του, κινεῖται μέ ἀμαυρωμένο τό κατ’ εἰκόνα, μέσκοτισμένο τόν νοῦ, στερημένος ἀπό τήν Θεία Χάρη καί γι’ αὐτό πλανᾶται ὑπό τοῦδιαβόλου, τοῦ κόσμου καί τοῦ παλαιοῦ ἀνθρώπου (τῶν παθῶν). «Ποτίζει καί αὐξάνειτά ἀγκάθια», κατά τό παράδειγμα τοῦ Ἁγίου Γέροντος Πορφυρίου, καί προγεύεταιτόν αἰώνιο θάνατο, πού εἶναι ὁ χωρισμός τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τόν Θεό. Ὅταν ὁἄνθρωπος, διά τῆς εἰλικρινοῦς μετανοίας καί ἐξομολογήσεως καί τῆς ὅληςμυστηριακῆς-ἀσκητικῆς ζωῆς, στρέφεται πρός τόν Θεό, τότε «ποτίζει καί αὐξάνειτά λουλούδια, δηλαδή τίς ἀρετές». Τότε, τά δέχεται ὅλα ὡς δῶρα Θεοῦ μέ χαρά καίεὐγνωμοσύνη. Ὅλα ὅσα τοῦ συμβαίνουν γίνονται, κατ’ αὐτόν τόν τρόπο, τά μέσαπού ὁδηγοῦν στή σωτηρία του.Ἡ μέ χαρά καί εὐχαριστία ἀποδοχή ὅσων μᾶς δίνει ὁ Θεός, εἶναι ἀπόδειξη πίστεως-ἐμπιστοσύνης σ’ Αὐτόν καί ταπεινοφροσύνης. « Ἡ στενοχώρια», δίδασκε, «δείχνειὅτι δέν ἐμπιστευόμαστε τήν ζωή μας στόν Χριστό…Ὅλα νά τά ἀντιμετωπίζετε μέ27

ἀγάπη, μέ καλοσύνη, μέ πραότητα, μέ ὑπομονή καί μέ ταπείνωση»[171].Τόν διάβολο καί τό κακό, τήν ἁμαρτία καί τά πάθη θά πρέπει νά τά περιφρονοῦμε. Ἡκαλλίτερη ἀντιμετώπιση τῶν παθῶν καί τοῦ διαβόλου εἶναι ἡ περιφρόνηση καίὄχι ἡ κατά μέτωπον ἐπίθεση ἐναντίον τους[172].Αὐτό βέβαια δέν σημαίνει ὅτι ἐπιτρέπει ὁ Ὅσιος νά καλλιεργοῦμε τά πάθη ἤ νάτά ὑποθάλπουμε ἤ νά μήν θέλουμε νά ἀπαλλαγοῦμε ἀπό αὐτά. Ὁ Ἅγιος Γέρονταςδίδασκε νά θέλουμε νά ἀπαλλαγοῦμε ἀπό τά πάθη ἀλλά νά μήν ἀγχωνόμαστεοὔτε νά καταπληττόμαστε οὔτε νά ταραζόμαστε ἀπό τίς ἐπιθέσεις τους.Ἁπλᾶ, ἔλεγε, καί ἁπαλά νά στρεφόμαστε πρός τόν Χριστό, ποτίζοντας μέ ὅλες τίςψυχοσωματικές μας δυνάμεις τόν ἀνθόκηπο τῶν ἀρετῶν, πράττοντας τό καλόκαί προπάντων κάνοντας προσευχή, ἔχοντας ἐμπιστοσύνη καί ἀγάπη στόνΚύριο. Ἔτσι μαραίνονται τά πάθη ἀπό μόνα τους καί ὁ διάβολος φεύγει, διότι δένἀνέχεται νά τόν περιφρονοῦμε, ἐπειδή ἔχει μεγάλο ἐγωισμό[173].Σέ καμμιά περίπτωση ὁ Ἅγιος Γέροντας δέν δικαίωνε μέ τά λόγια του τά πάθη,τήν ἁμαρτία καί τόν διάβολο. Ἡ ἐκκοπή τοῦ θελήματος καί ἡ κατάθλιψη ΤΟ ΘΕΛΗΜΑ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΧΑΛΚΙΝΟ ΤΕΙΧΟΣ ΠΟΥ ΜΑΣ ΧΩΡΙΖΕΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΕΟ (ΑΒΒΑΣ ΠΟΙΜΗΝ)Ὅποιος «ἔχει θέλημα» καί δέν τό καταπολεμᾶ διά τῆς ὑπακοῆς σέ Πνευματικόπατέρα, ζεῖ ζωή ὑπερήφανη, ἐγωιστική, ζεῖ ὑπό τήν ἐπήρρεια τοῦ πονηροῦ πνεύματοςκαί βασανίζεται. Οἱ ἄνθρωποι ταλαιπωροῦνται καί ταλαιπωροῦν διότι δέν κόβουντό θέλημά τους ὁ ἕνας στόν ἄλλο, κατά τό «Ὑπακούετε ἀλλήλοις».Αὐτό, τό θέλημα εἶναι σύμφωνα μέ τούς Ἁγίους Πατέρες τό χάλκινο τεῖχος, πούμᾶς χωρίζει ἀπό τόν Θεό διότι μᾶς ἐμποδίζει νά κάνουμε τό θέλημα τοῦ Θεοῦ.Διαβάζουμε στό Γεροντικό: «Ὁ ἀββᾶς Ποιμὴν εἶπε, ὅτι τὸ θέλημα τοῦ ἀνθρώπουεἶναι τεῖχος χάλκινο ἀνάμεσα σ᾿αὐτὸν καὶ τὸ Θεό, καὶ πέτρα ποὺ (γυρίζει) καὶχτυπάει τὸν ἴδιο (τὸν ἄνθρωπο). Ἂν λοιπὸν τὸ ἐγκαταλείψει, θὰ λέει κι αὐτὸς (ὅπως ὁπροφήτης Δαβίδ):«Ἐν τῷ Θεῷ μου ὑπερβήσομαι τεῖχος» (Ψαλμ. 17:30).Ἂν πάλι τὸδικαίωμα συνεργαστεῖ μὲ τὸ θέλημα, τότε ὁ ἄνθρωπος νικιέται»[1].«Αἱματηρός» ἀγώνας ἀπαιτεῖται γιά τήν ἀποβολη τοῦ ἰδίου θελήματος. «Ἡ Πατερικὴπείρα χαρακτήρισε …τὸν ἀγώνα (τοῦ ἀνθρώπου) γιὰ τὴν ἐκκοπὴ τοῦ ἰδίουθελήματος, σὰν μαρτύριο καὶ σταυρό. Ὁ ἀγώνας αὐτὸς ἀποτελεῖ βασικὸ στοιχεῖο τῆςὀρθόδοξης πνευματικότητας. Διότι ὅταν κανεὶς ἱκανοποιεῖ τὸ θέλημά του, ἀρχικὰἀπολαμβάνει τὴν τέρψη τῆς ἡδονῆς, ἡ ὁποία ὅμως εἶναι ἐφήμερη, παραπλανητικὴ καὶκαταλήγει γρήγορα σὲ ἀπογοήτευση καὶ πίκρα. Γι᾿ αὐτὸ καὶ ἡ ἐκκοπὴ τοῦ θελήματοςἀξιολογεῖται περισσότερο ἀπὸ τὴ νηστεία καὶ τὴν προσευχή, oἱ ὁποῖες χωρὶς τὴνὑπακοὴ αὐξάνουν τὸν ἐγωκεντρισμὸ καὶ ἐνισχύουν τὴ φιλαυτία. Αὐτὸς ποὺ ἐπιμένειστὸ θέλημά του ἔχει μεγάλη ἐμπιστοσύνη στὸν ἑαυτό του καὶ δὲν μπορεῖ νὰ γνωρίσει28

τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ»[2].Ὅσοι δέν ἀρνοῦνται τό θέλημά τους νοσοῦν ἀπό ὑπερηφάνεια καί αὐτοπεποίθηση.« Ὁ ὑπερήφανος» γράφει ὁ Ἅγιος Σιλουανός ὁ Ἀθωνίτης, «δὲν ἀναζητεῖ τὸ θέληματοῦ Θεοῦ , ἀλλὰ προτιμᾶ νὰ κατευθύνει ὁ ἴδιος τὴ ζωή του (ἐνν. κάνοντας τόθέλημά του) . Καὶ δὲν καταλαβαίνει πώς , χωρὶς τὸν Θεὸ , δὲν ἐπαρκεῖ τὸ λογικό τοῦἀνθρώπου γιὰ νὰ τὸν καθοδηγεῖ . Κι ἐγὼ , ὅταν ἐζοῦσα στὸν κόσμο προτοῦ νὰγνωρίσω τὸν Κύριο καὶ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα , ἐστηριζόμουν στὸ λογικό μου . Ὅταν ὅμωςἐγνώρισα μὲ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα τὸν Κύριό μας Ἰησοῦ Χριστὸ , τὸν Υἱὸ τοῦ Θεοῦ , τότεπαραδόθηκε ἡ ψυχή μου στὸν Θεὸ καὶ δέχομαι ὁ,τιδήποτε θλιβερό μοῦ συμβεῖ καὶλέω : «Ὁ Κύριος μὲ βλέπει … Τί νὰ φοβηθῶ ;» Προηγουμένως ὅμως δὲν μποροῦσανὰ ζῶ κὰτ ‘ αὐτὸν τὸν τρόπο .Γιὰ ὅποιον παραδόθηκε στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ ἡ ζωὴ γίνεται πολὺ εὐκολότερη , γιατίστὶς ἀρρώστιες , στὴ φτώχεια καὶ στὸ διωγμὸ σκέφτεται: «Ἔτσι εὐδόκησε ὁ Θεὸς καὶπρέπει νὰ ὑπομείνω γιὰ τὶς ἁμαρτίες μου»[3] .Ὁ πνευματικά ὑγιής ἄνθρωπος ἀφήνεται στόν Θεό. Κάνει ὑπακοή καί ὅλα τοῦγίνονται ὅπως τά θέλει, διότι δέν θέλει τίποτα δικό του, ἀλλά πάντα αὐτό πούθέλει ὁ Θεός. Ὅποιος ἔχει θέλημα καί ἐπιθυμίες αὐτός βασανίζεται καίβασανίζει.Ὁ Γέροντας Πορφύριος ἦταν πολύ αὐστηρός ἀπέναντι στόν ἄνθρωπο, πού δέν ἤθελενά κάνει ὑπακοή.Χαρακτηριστικά ἔλεγε γιά κάποιον «ἀνυπότακτο ὑποτακτικό»: «Εἶχε ἔρθει ὁ … Τόνἐκάλεσα, γιατί εἶπε ὅτι δέν πηγαίνει στήν ἐκκλησία, διότι στήν ἐκκλησία παθαίνεικακό, ὅταν αισθάνεται κλεισμένο χῶρο καί δέν μπορεῖ.-Τοῦ λέω, τώρα τί εἶναι αὐτό, βρέ,! Ἐγώ θέλω νά πᾶς στήν ἐκκλησία, νά σηκωθεῖςπρωί γιά νά ἔρθεις νά φυτέψουμε τά δέντρα. Κι’ ἐσύ μοῦ λές αὐτό;-Ἄ μπά, λέει, δέν μπορῶ.Τοῦ λέω, ἄκου νά σοῦ πῶ, νά ξέρεις ὅτι σ’ἔχω ἀφήσει ἐλεύθερο, δέν σοῦ μιλάω,ἀλλά αἰσθάνομαι καί τύψεις, διότι ἐσύ, ἀντί νά συμμορφωθεῖς πιό πολύ ἐγωιστήςγίνεσαι, γιατί ὅπου θέλεις πηγαίνεις, ὅπου σοῦ καπνίσει, καί κάνεις καί ὅ,τι θέλειςκαί ἔτσι ἰσχυροποίηθηκε τό θέλημά σου καί ζεῖς μέσα στό κακό πνεῦμα καίβασανίζεσαι. Ἐγώ, λέω, θ’ ἀρχίσω νά ἐφαρμόζω κανόνες. Δέν ἔχεις διαβάσει περίὑπακοῆς;Λέει, ἔχω διαβάσει.-Πού διάβασες ;- Στήν Κλίμακα.- Ἔ, δέν θυμᾶσαι τί λέει;- Ἔ, λέει, θυμᾶμαι. Ἀλλά τώρα, ἔτσι πού μοῦ τά λές μ’ἐκβιάζεις καί δέν μπορῶ ἐγώ.29

-Ἐγώ, λέω σ’ἐκβιάζω;- Γιατί μοῦ εἶπες ὅτι θά μοῦ δίνεις τρία παξιμάδια τήν ἡμέρα νά τρώγω καί θά μέδιώξεις ἀπ’ἐδῶ. Δέν εἶναι ἐκβιασμός;- Ὄχι, εἶναι κανόνας αὐτός, γέροντας εἶμαι, μπορῶ νά σοῦ πῶ αὐτό. Τί θέλεις ἐσύ, νάσέ πηγαίνουμε ὄπα! ὄπα ὄπα; μή μοῦ ἄπτου, καί νά λέμε, πρόσεχε μήν τόστενοχωρέσουμε τό παιδί; Νά μήν τό τραυματίσουμε, νά μήν τοῦ ποῦμε τίποτα καίτό πιάσουν τά νεῦρα του, ἡ μελαγχολία του; Τ’ ἀντιδραστικά του;Δηλαδή, νάκοιτάζουμε ἐσένανε καί νά σέ φοβούμαστε μήπως σοῦ πούμε καμιά λέξη καίστενοχωρηθεῖς. Αὐτό εἶναι μεγάλος ἐγωισμός, τοῦ λέω. Τί μοῦ κουβεντιάζεις;-Μ’ἐκβιάζεις μοῦ λέει.-Πῶς σ’ἐκβιάζω;-Νά πού μοῦ λές αὐτά.-Δέν εἶμαι πνευματικός σου; Δέν ἔρχεσαι ἐδῶ, δέν ἐξομολογεῖσαι, δέν σοῦ διαβάζωεὐχή καί πηγαίνεις καί μεταλαβαίνεις; Δέν ἔχω ὑποχρέωση νά σοῦ πῶ ἔτσι; Τί θά πεῖσ’ἐκβιάζω; Πρέπει νά μάθεις νά ὑπακούεις, νά ταπεινώνεσαι»[4].Ὁ Γέροντας-Πνευματικός Πατέρας ἔχει ὑποχρέωση νά κόβει τό θέλημα τοῦὑποτακτικοῦ-πνευματικοῦ του παιδιοῦ προκειμένου νά τόν βοηθήσει πνευματικά.Ἔτσι θεραπεύεται ὁ ἄνθρωπος διότι φεύγει ὁ ἐγωισμός, ἡ φιλαυτία πού εἶναι ἡ ρίζαὅλων τῶν παθῶν.Ἔτσι φεύγει καί ἡ κατάθλιψη.Ἱερομόναχος Σάββας Ἁγιορείτης Ἐμπιστοσύνη στή Θεία Πρόνοια Ἀπόσπασμα ἀπό τήν ἀπομαγνηματοφωνημένη ὁμιλία ‘Τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, ἡστενοχώρια καί ἡ ἀληθινή ἐλευθερία’, μέ τίτλο “Γράμμα ἀπό τόν Ἅγιο Σεραφείμτῆς Βίριτσα σ’ ἕνα πνευματικοπαίδι του”. Σχολιάζει ὁ Ἀρχ. Σάββας ἉγιορείτηςΣχόλιο:Ὁ Ἅγιος Σεραφείμ τῆς Βίριτσα ἀπευθύνεται σάν νά εἶναι ὁ Χριστός καί νάμιλάει σ’ ἐμᾶς. Μᾶς λέει ὁ Χριστός, λοιπόν:Ἔχεις ποτέ σκεφτεῖ ὅτι ὅλα ὅσα ἀφοροῦν ἐσένα, ἀφοροῦν καί Ἐμένα;Διότι αὐτά πού ἀφοροῦν ἐσένα ἀφοροῦν τήν κόρη τοῦ ὀφθαλμοῦ Μου, πού εἶσαιἐσύ.Σχ.:»-Ἔχω τόση ἀγάπη γιά σένα», λέει ὁ Χριστός στόν καθένα μας, «πού εἶσαι σάντήν κόρη τοῦ ὀφθαλμοῦ Μου.»Ἔτσι μᾶς ἀγαπάει ὁ Θεός.Ἔτσι καί πολύ περισσότερο ἀγαπάει ὁ Θεός τόν καθένα μας προσωπικά καί μᾶς τόἔχει πεῖ μέ τίς ἴδιες Του τίς λέξεις, ὅτι:30

«-Ἔχω φροντίσει καί ἔχω μετρήσει ἀκόμα καί τίς τρίχες τῆς κεφαλῆς σας.»Εἶσαιπολύτιμη στά μάτια Μου καί σέ ἔχω ἀγαπήσει. (Σχ.:Μιλᾶ γιά τήν ψυχή).Γι’ αὐτό εἶναι ἰδιαίτερη χαρά γιά Μένα νά σέ ἐκπαιδεύω.Ὅταν οἱ πειρασμοί ἔρχονται ἐπάνω σου καί ὁ πολέμιος σάν τό ποτάμι,θέλω νά ξέρεις ὅτι ἀπό Ἐμένα ἦταν αὐτό.Σχ.:Εἶναι αὐτό πού λέγαμε: ὅτι δέν ὑπάρχουν δύο ἀρχές.Κακῶς μερικοί λένε ὅτι ὁ διάβολος τά κάνει.Ὁ Θεός εἶναι πού τά ἀφήνει νά γίνονται ὅλα.Μπορεῖ νά χρησιμοποιεῖ τόν διάβολο σάν ἕνα, ἄς τό ποῦμε ἔτσι, ὄργανο ὑπηρετικότης βουλῆς Του, ἀλλά τόν ἀφήνει ὅσο Αὐτός θέλει,τοῦ βάζει πάντοτε ὅρια, καί ἡ δράση τοῦ διαβόλου ἔχει πάντοτε ἡμερομηνία λήξης.Ὅλα αὐτά πού γίνονται καί ὅλα αὐτά πού ἀπειλοῦνται στήν προσωπική μας, στήνοἰκογενειακή καί στήν ἐθνική μας ζωή, καί στό γένος μας ὁλόκληρο, ἔχουνε σίγουραἡμερομηνία λήξηςκαί ἔχουνε καί ἕνα σημεῖο ὅπου θά σταματήσουν, γιατί εἶναι ὅλα κάτω ἀπό τόνἔλεγχο τοῦ Θεοῦ.Τίποτα δέν γίνεται ἀνεξέλεγκτα καί ὅλα θά πᾶνε μέχρι ἐκεῖ πού θά εἶναι πρόςὠφέλειά μας.Ὁπότε, ὅλα εἶναι ἀπό Ἐμένα καί γι’ αὐτό νά εἶσαι ἥσυχος.Θέλω νά ξέρεις ὅτι ἡ ἀδυναμία σου ἔχει ἀνάγκη ἀπό τήν δύναμή Μου,καί ἡ ἀσφάλειά σου βρίσκεται στό νά Μέ ἀφήνεις νά σέ προστατεύω.Σχ.:Γιατί δυστυχῶς δέν ἀφήνουμε τόν Θεό νά μᾶς προστατέψει, καί αὐτό συμβαίνειἀκριβῶς διότι δέν προσευχόμαστε.Ὁπότε, δέν δίνουμε δικαίωμα στόν Θεό νάπαρέμβει στήν ζωή μας προστατευτικά.Καί ὁ λόγος πού δέν Τόν ἀφήνουμε εἶναιγιατί εἴμαστε ὑπερήφανοι καί λέμε:«-Ἐγώ θά τό κάνω, μόνος μου. Θά δουλέψω γιά νά ζήσω, γιά νά προστατέψω τήνζωή μου, θά ἀσφαλιστῶ, θά μαζέψω πτυχία γιά μένα καί γιά τό παιδί μου, γιά νά ἔχωἐξασφαλισμένη τήν ζωή μου».Καί ὅμως βλέπουμε ὅτι καθόλου ἐξασφαλισμένη δέν εἶναι ἡ ζωή μας,ἀκόμα κι ἄν ἔχουμε τόσα καί τόσα ἀνθρώπινα ἐφόδια καί στηρίγματα.Ὁ Θεός λοιπόν μᾶς παρακαλεῖ νά Τόν ἀφήσουμε νά μᾶς προστατέψει.Καί ἴσως πεῖτε:» -Μά γιατί δέν τό κάνει μόνος Του καί περιμένει νά Τοῦ τό ζητήσουμε;»«-Γιατί ἀκριβῶς μᾶς ἔχει φτιάξει ἐλεύθερους, μᾶς ἔχει φτιάξει εἰκόνες Του, καίσέβεται αὐτήν τήν ἐλευθερία μας καί δέν θέλει νά τήν καταπατήσει».Γιατί, ἄν τό κάνει ἀπό μόνος Του καί παρέμβει στήν ζωή μας, κάλλιστα θά Τοῦποῦμε κάποιοι:«-Γιατί μᾶς ἐμποδίζεις νά κάνουμε αὐτό πού θέλουμε; Γιατί μᾶς στερεῖς αὐτό πούμᾶς ἔχεις χαρίσει;»Καί θά ἔχουμε δίκιο. Γι’ αὐτό ὁ Θεός δέν παρεμβαίνει, ἄν ἐμεῖς δέν Τοῦ τόζητήσουμε.Θέλω νά ξέρεις ὅτι, ὅταν βρίσκεσαι σέ δύσκολες συνθῆκες μεταξύ τῶν ἀνθρώπωνπού δέν σέ καταλαβαίνουν, πού δέν λογαριάζουν αὐτά πού σου εἶνα εὐάρεστα, καί σέ31

ἀπομακρύνουν ἀπό κοντά τους, ἀπό Ἐμένα ἦταν αὐτό.Δέν εἶναι ἀπό τούς κακούς ἀνθρώπους οὔτε ἀπό τόν διάβολο.Ἐγώ τό ἐπιτρέπω, γιά τό καλό σου.Εἶμαι ὁ Θεός σου.Οἱ περιστάσεις τῆς ζωῆς σου εἶναι στά χέρια Μου.Δέν βρέθηκες τυχαία στήν θέση που βρίσκεσαι.Εἶναι ἀκριβῶς ἡ θέση πού σοῦ ἔχω ὁρίσει.Σχ.:Καί ὁ σταυρός πού σηκώνουμε, εἶναι αὐτός ἀκριβῶς ὁ σταυρός πού μᾶςταιριάζει.Ξέρετε αὐτήν τήν ἱστορία μέ κάποιον πού δέν ἦταν εὐχαριστημένος;Καί ἔλεγε :«-Θεέ μου, ἕναν πιό ἐλαφρύ σταυρό δέν μποροῦσες νά μοῦ δώσεις;»Καί τόν πῆρε ὁ Ἄγγελος ἐκεῖ στήν αἴθουσα πού εἶχε ὅλους τούς σταυρούς καί τοῦλέει:«- Ἰδού, αὐτοί εἶναι ὅλοι οἱ σταυροί. Διάλεξε ποιόν θέλεις γιά δικό σου».Ἔψαχνε, ἔψαχνε, καί ὅλοι ἤτανε βαριοί. Τελικά βρῆκε κάποιον ἐλαφρύ καί λέει :«-Ἄ, αὐτός μοῦ κάνει.»Καί τοῦ λέει ὁ Ἄγγελος :«-Αὐτός εἶναι ὁ σταυρός σου, αὐτόν πού ἤδη ἔχεις».Ἤτανε, δηλαδή, ὁ ἴδιος σταυρός πού τοῦ εἶχε δώσει καί ὁ Χριστός.Καί ἴσως πεῖτε :«-Χωρίς σταυρό δέν γίνεται;»«-Χωρίς σταυρό; Ὄχι, δέν γίνεται.Ζωή χωρίς σταυρό, εἶναι ζωή χωρίς Ἀνάσταση.Λοιπόν, ἐπειδή θέλουμε τήν Ἀνάσταση, θά περάσουμε ἀπό τόν σταυρό.Ὅπως καί ὁ Χριστός μας, ἄν καί ἦταν ἀναμάρτητος, πέρασε ἀπό τόν σταυρό.Ἐμεῖς πού εἴμαστε καί ἁμαρτωλοί, πῶς ζητᾶμε νά μήν ἔχουμε σταυρό;Πῶς μπορεῖς νά ἐλευθερωθεῖς ἀπό ὅλη αὐτήν τήν ἡδονή, ἀπό ὅλο αὐτό τό δηλητήριοτῆς ἡδονῆς, χωρίς ὀδύνη, χωρίς πόνο, χωρίς κόπο;Πῶς μπορεῖς νά θεραπευτεῖς χωρίς νά πάρεις αὐτό τό πικρό φάρμακο πού δίνει ὁγιατρός;Ἐσύ δέν ἤσουν πού Μέ παρακαλοῦσες νά σοῦ μάθω τήν ταπείνωση;Καί νά, σέ αὐτό ἀκριβῶς τό περιβάλλον σέ ἔβαλα, στό σχολεῖο ὅπου διδάσκουνἀκριβῶς αὐτό τό μάθημα.Σχ.:»-Πῶς μαθαίνουμε τήν ταπείνωση;»«-Μέσα ἀπό τήν ταλαιπωρία, μέσα ἀπό τόν σταυρό, μέσα ἀπό τόν κόπο».Τό περιβάλλον σου καί αὐτοί πού ζοῦν γύρω σου δέν ἐκτελοῦν παρά μόνον τόθέλημά Μου.Ἔχεις οἰκονομικές δυσκολίες καί μόλις πού τά βγάζεις πέρα;Νά ξέρεις ὅτι ἀπό Ἐμένα ἦταν αὐτό.Θέλω νά ξέρεις ὅτι Ἐγώ διαθέτω τά χρήματά σου, καί νά καταφεύγεις σέ Ἐμένα καίνά γνωρίζεις ὅτι ἐξαρτᾶσαι ἀπό Ἐμένα.Θέλω νά ξέρεις ὅτι τά ἀποθέματά Μου εἶναι ἀνεξάντλητα καί νά εἶσαι βέβαιος ὅτι32

εἶμαι πιστός στίς ὑποσχέσεις Μου.Σχ.Ὅλα τά χρήματα καί τά ἀγαθά εἶναι τοῦ Θεοῦ. Καί ἴσως πεῖτε :«-Γιατί δέν μᾶς τά δίνει;»«-Εἴτε γιατί δέν μᾶς συμφέρει εἴτε γιατί δέν Τοῦ τό ζητᾶμε ἤ γιατί δέν κάνουμε αὐτόπού λέει».Ὁ Θεός εἶπε ὅτι θά μᾶς τά δώσει ὅλα, ἀρκεῖ ἐμεῖς νά κάνουμε αὐτό τό ἕνα:«Νά ζητᾶμε νά βασιλέψει ὁ Ἴδιος στήν ζωή μας, νά εἶναι Αὐτός Κύριος στήν ζωήμας.Νά μήν συμβεῖ ποτέ νά σοῦ ποῦν στήν ἀνάγκη σου:«ΜΗΝ ΠΙΣΤΕΥΕΙΣ ΣΤΟΝ ΚΥΡΙΟ ΚΑΙ ΘΕΟ ΣΟΥ».Ἔχεις περάσει ποτέ νύχτα μέσα στήν θλίψη ???Εἶσαι χωρισμένος ἀπό τούς συγγενεῖς σου, τούς ἀνθρώπους πού ἀγαπᾶς;Σοῦ τό ἐπέτρεψα γιά νά στραφεῖς σ’ Ἐμένα καί σ’ Ἐμένα νά βρεῖς τήν αἰώνιαπαρηγοριά καί ἀνακούφιση.Σέ ξεγέλασε ὁ φίλος σου ἤ κάποιος πού τοῦ εἶχες ἀνοίξει τήν καρδιά σου;Ἀπό Ἐμένα ἦταν αὐτό.Ἐγώ ἐπέτρεψα νά σέ ἀγγίξει αὐτή ἡ ἀπογοήτευση, γιά νά μάθεις ὅτι ὁ καλύτερός σουφίλος εἶναι ὁ Κύριος.Σχ.:Καί παραγματικά, ὅπως εἶπε καί ἕνας σύγχρονος Γέροντας:«-Τελικά, ὅλοι θά μᾶς προδώσουν, γιατί ἔτσι εἴμαστε ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι, ἀδύναμοι.Καί τήν μία εἴμαστε στίς καλές μας καί τήν ἄλλη γινόμαστε ζηλιάρηδες, φθονεροί,καί ἐχθρευόμαστε τούς καλύτερους φίλους μας.Ἐκεῖνος πού ποτέ δέν μᾶς προδίδει εἶναι ὁ Χριστός.Θέλω νά τά φέρνεις ὅλα σ’ Ἐμένα καί ὅλα νά Μοῦ τά λές. (Σχόλιο…λέει ὁ Χριστόςστήν ψυχή μας.)Σέ συκοφάντησε κάποιος;Νά τό ἀφήσεις σ’ Ἐμένα. Μήν πᾶς νά πάρεις ἐκδίκηση μόνος σου.Σ’ Ἐμένα νά προσκολληθεῖς, σ’ Ἐμένα νά βρίσκεις προστασία καί καταφύγιο ἀπότήν ἀντιλογία τῶν ἐθνῶν.Θά κάνω τήν δικαιοσύνη σου νά λάμψει σάν φῶς καί τήν ζωή σου σάν μέραμεσημέρι.Καταστράφηκαν τά σχέδιά σου;Λύγισε ἡ ψυχή σου καί εἶναι ἐξαντλημένη;Ἀπό Ἐμένα ἦταν αὐτό.Σχ.:Καί δέν πρέπει νά στενοχωριόμαστε ποτέ.Κάνουμε πολλά σχέδια οἱ ἄνθρωποι. Κακῶς κάνουμε.Ἕνα μόνο σχέδιο πρέπει νά ἔχουμε, τό πώς νά πᾶμε στήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, καίὅλα τά ἄλλα νά τά ἀφήνουμε στόν Θεό.«Ἀρκετόν τῇ ἡμέρᾳ ἡ κακία αὐτῆς», λέει ὁ Κύριος [Ματθ. 6:34]Ἄσε τό τί θά κάνεις τήν ἑπόμενη μέρα. Κοίτα τό σήμερα.Δηλαδή, ἡ σημερινή ἡμέρα ἔχει ἤδη ἀρκετές σκοτοῦρες. Μήν ἀγχώνεστε γιά τόαὔριο.Ἔκανες σχέδια, ἔβαλες σκοπό νά πετύχεις τούς δικούς σου στόχους, καί Μοῦ τά33

ἔφερες νά τά εὐλογήσω.Ὅμως ἐγώ θέλω νά τά ἀφήνεις σ’ Ἐμένα, νά κατευθύνω Ἐγώ καί νά χειραγωγῶ Ἐγώτίς περιστάσεις τῆς ζωῆς σου.Σχ.:Συνήθως ἔτσι κάνουμε. Γράφουμε σέ μιά κόλλα χαρτί:«-Θέλω, θέλω, θέλω».Τό πετᾶμε στόν Θεό καί τοῦ λέμε:«-Κοίτα το, Θεέ μου, καί ὑπόγραψε ἀπό κάτω, γιατί ἀλλιῶς θά τά χαλάσουμε».Ἐνῶ κανονικά θά ἔπρεπε τήν κόλλα τοῦ χαρτιοῦ νά Τοῦ τήν δίνουμε λευκή, νάὑπογράφουμε ἐμεῖς ἐν λευκῶ καί νά λέμε :«-Χριστέ μου, γράψε πάνω σέ αὐτό τό χαρτί Ἐσύ ὅτι θέλεις. Ὁδηγός στήν ζωή μουἄς εἶναι τό δικό Σου θέλημα.»Γιατί ἐσύ εἶσαι ἕνα ὀρφανό καί ὄχι ὁ πρωταγωνιστής.Σχ.:Ἐμεῖς ὀρφανά σέ βρεφική ἡλικία εἴμαστε, ἀλλά θέλουμε νά παριστάνουμε τόνκύριο στόν ΚΥΡΙΟ, καί εἶναι ἀνοησία αὐτό τό πράγμα.Σάν νά ἔχεις τό μωρό σου, ἄς ποῦμε, καί νά σοῦ λέει τό μωρό:«-Κοίταξε, μπαμπά, αὐτό θά κάνεις γιά μένα».Σέ βρῆκαν ἀπροσδόκητες ἀποτυχίες καί κατέλαβε τήν καρδιά σου ἡ ἀπελπισία;Θέλω νά ξέρεις ὅτι ἀπό Ἐμένα ἦταν αὐτό καί δέν θά ἔπρεπε νά σέ καταλάβει ἡἀπελπισία.Διότι, μέ αὐτήν τήν κούραση καί τήν δυσκολία πού σοῦ βάζω, δοκιμάζω πόσοἰσχυρή εἶναι ἡ πίστη σου στίς ὑποσχέσεις Μου.Καί, ἄν ἔχεις ἄγχος, φανερώνεις τήν ὀλιγοπιστία σου.Δοκιμάζω καί τήν πάρρησία σου στήν προσευχή πού κάνεις γιά τούς συγγενεῖς σου.Σχ.:Ὅταν π.χ. βλέπεις νά ταλαιπωροῦνται οἱ συγγενεῖς σου καί τούς ἐμπιστεύεσαιστόν Θεό.Ἄν δέν τούς ἀφήνεις στόν Θεό, σημαίνει ὅτι δέν ἔχεις καλή σχέση μέ τόν Θεό. Δένἔχεις σωστή ἀντίληψη γιά τόν Θεό.“Ἑαυτούς καί ἀλλήλους καί πάσαν τήν ζωήν ἠμῶν Χριστῷ τῷ Θεῷ παραθώμεθα”[ἀπότήν Θ. Λειτουργία].Καί τούς ἄλλους, δηλαδή, πρέπει νά τούς ἀφήσουμε στόν Θεό.Οἱ γονεῖς πολλές φορές πάσχουν γιά τά παιδιά, ἀγωνίζονται, ἀγωνιοῦν καίἀγχώνονται, ἐνῶ θά ἔπρεπε καί τά παιδιά νά τά ἐμπιστευτοῦν στόν Θεό. Οἱ γονεῖςδέν εἶναι ἰδιοκτῆτες τῶν παιδιῶν.Εἶναι ἁπλῶς «κηδεμόνες», δηλαδή «φροντιστές» καί ὁ Θεός τούς κάνει τιμή πούτούς δίνει τά παιδιά γιά ὁρισμένο χρόνο, πρωτίστως γιά νά τά βοηθήσουν νά πᾶνεστόν Παράδεισο καί δευτερευόντως γιά νά τά θρέψουνε βιολογικά.Ἐσύ δέν ἤσουν πού ἐμπιστεύτηκες τήν φροντίδα τους στήν προνοητική Μου ἀγάπη;Ἐσύ δέν εἶσαι πού ἀκόμη καί τώρα τούς ἀφήνεις στήν προστασία τῆς ΠάναγνουΜητέρας Μου;Σχ.:Πόσες φορές τό λέμε:«-Παναγία μου, τακτοποίησέ το ἐσύ. Χριστέ μου, τακτοποίησέ το Ἐσύ».Τό λέμε, ἀλλά πῶς τό ξεχνᾶμε μετά καί ἀγχωνόμαστε πάλι;Σέ βρῆκε σοβαρή ἀσθένεια πού μπορεῖ νά γιατρευτεῖ ἤ πού εἶναι ἀθεράπευτη καί σέ34

κάρφωσε στό κρεβάτι σου;Ἀπό Ἐμένα ἦταν αὐτό.Σχ. :Δέν εἶναι ἀπό τά δηλητήρια πού μᾶς ποτίζουνε.Ὄχι. Ὅλα αὐτά εἶναι ἀνθρώπινα αἴτια, ἀλλά τίποτε ἀπό αὐτά δέν ἐνεργεῖ, ἐάν δένθέλει ὁ Θεός.Ἐπειδή θέλω νά Μέ γνωρίσεις πιό βαθιά, μέσω τῆς σωματικῆς ἀσθένειας, καί νά μήνγογγύζεις γι’ αὐτήν τήν δοκιμασία πού σοῦ στέλνεται καί νά μήν προσπαθεῖς νάκαταλάβεις τά σχέδιά Μου γιά τήν σωτηρία τῆς ψυχῆς τῶν ἀνθρώπων μέ διάφορουςτρόπους,ἀλλά ἀγόγγυστα καί ταπεινά νά σκύψεις τό κεφάλι σου μπροστά στήν ἀγαθότητάΜου.Γι’ αὐτό σου δίνονται οἱ ἀσθένειες.Γιά νά βρεῖς τόν ἑαυτό σου, τόν ἀληθινό ἑαυτό σου, καί τήν σωστή σχέση μαζί Μου.Νά μάθεις νά ἀφήνεσαι ὁλοκληρωτικά σ’ Ἐμένα καί νά μήν στηρίζεσαι καθόλουστόν ἑαυτό σου.Ὀνειρευόσουν νά κάνεις κάτι ξεχωριστό καί ἰδιαίτερο γιά Ἐμένα καί ἀντί νά τόκάνεις ἔπεσες στό κρεβάτι τοῦ πόνου;Ἀπό Ἐμένα ἦταν αὐτό.Σχ.:Πολλές φορές σχεδιάζουμε νά κάνουμε πράγματα γιά τόν Θεό καί ἔρχεται μίαἀσθένεια καί σέ σταματάει. Καί λές:«-Μά Θεέ μου, ἐγώ γιά Ἐσένα θά τό ἔκανα».Κι ὅμως, ὑπάρχει καί κάτι ἄλλο ἀνώτερο:«-Τό νά ἀφεθεῖς πλήρως στό θέλημα τοῦ Θεοῦ, νά ἀναθεωρήσεις τά δικά σου σχέδια,νά ἀφεθεῖς στό σχέδιο καί στό πρόγραμμα τοῦ Θεοῦ, καί αὐτό εἶναι πολύ πιόεὐάρεστο.Διότι τότε, ἄν σέ ἄφηνα νά κάνεις τά δικά σου σχέδια, θά ἤσουν βυθισμένος στά δικάσου ἔργα.Σχ.:Καί βεβαίως θά γέμιζες καί μέ μιά ἱκανοποίηση, πιθανῶς καί μέ μιάὑπερηφάνεια, μέ ἕναν ἐγωισμό καί μέ μιά αὐτάρκεια.Καί Ἐγώ δέν θά μποροῦσα νά προσελκύσω τήν σκέψη σου σ’ Ἐμένα.Σέ θέλω νά Μέ ἀγαπᾶς ἐξ’ ὅλης τῆς ψυχῆς καί τῆς καρδίας καί τῆς διανοίας σου, ὄχιγιά Ἐμένα, ἀλλά γιά ἐσένα.Σχ.:Γιατί αὐτό εἶναι τό ἀληθινό συμφέρον τοῦ ἀνθρώπου.Νά εἶναι κολλημένος μέ ὅλη του τήν ψυχή, μέ ὅλη του τήν σκέψη καί μέ ὅλη του τήνκαρδιά στόν Θεό.Ἐγώ θέλω νά σοῦ διδάσκω τίς βαθύτερες σκέψεις καί τά μαθήματά Μου, γιά νά Μέὑπηρετεῖς.Θέλω νά σοῦ μάθω νά ἔχεις τήν ἐπίγνωση πώς εἶσαι ἕνα τίποτα χωρίς Ἐμένα.Σχ.:Μάθετε ὅτι: «χωρίς Ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν»[Ἰωάν. 15:5].Χωρίς τόν Χριστό, εἴμαστε ἕνα τίποτα καί δέν μποροῦμε νά κάνουμε τίποτα.Αὐτό θέλει νά μᾶς μάθει ὁ Χριστός μέ ὅλες αὐτές τίς δοκιμασίες.Γιατί ἔτσι ταπεινωνόμαστε καί ἔτσι προοδεύουμε.Μερικοί ἀπό τούς καλύτερους υἱούς Μου, εἶναι αὐτοί πού εἶναι ἀποκομμένοι ἀπό τήν35

δραστήρια ζωή.Σχ.:Τήν ζωή τῆς δράσης δηλαδή. Βλέπεις ἕναν ἀνάπηρο, βλέπεις ἕνα παιδάκι πούεἶναι λίγο διανοητικά καθυστερημένο, βλέπεις ἕναν ἄνθρωπο πού τόν θεωρεῖς ὅτιβρίσκεται στό περιθώριο τῆς ζωῆς, καί λές:«-Ἐ τώρα, αὐτός τί εἶναι; Ἕνας ἄχρηστος ἄνθρωπος…».Κι ὅμως, πολλές φορές αὐτοί οἱ ἄνθρωποι εἶναι πού ψέλνουν μαζί μέ τούς Ἀγγέλους.Αὐτοί εἶναι γιά τόν Θεό οἱ πιό δραστήριοι ἄνθρωποι, γιατί προσεύχονται καί ὁ νοῦςτους εἶναι κολλημένος συνέχεια στόν Χριστό.Καί τούς ἔδωσε ὁ Θεός αὐτήν τήν δωρεά, νά εἶναι ἀκίνητοι σωματικά καί νά εἶναι σέμεγάλο βαθμό εὐκίνητοι πνευματικά καί νά μοιάζουν καί νά ζοῦν μέ τούς Ἀγγέλουςἀπό αὐτήν τήν ζωή.Μερικά ἀπό τά καλύτερα παιδιά Μου εἶναι ἀποκομένα ἀπό τήν ζωή τῆς δράσης, γιάνά μάθουν νά χειρίζονται τό ὅπλο τῆς ἀδιάλειπτης προσευχῆς.Σχ.:Πού εἶναι καί τό μεγαλύτερο καί δυνατότερο ὅπλο πού διαθέτει ὁ Χριστιανός.Κλήθηκες ἀπροσδόκητα νά ἀναλάβεις μία δύσκολη καί ὑπεύθυνη θέση, στηριγμένησ’ Ἐμένα.Σοῦ ἐμπιστεύομαι τίς δυσκολίες αὐτές, καί γι’ αὐτό θά σέ εὐλογήσει ὁ Κύριος ὁ Θεόςσου σέ ὅλα τά ἔργα σου, σέ ὅλους τους δρόμους σου.Καθοδηγητής καί δάσκαλός σου σέ ὅλα θά εἶναι ὁ Κύριος.Τήν ἡμέρα αὐτήν, στά χέρια σου, τέκνον μου, ἔδωσα αὐτό τό δοχεῖο μέ τό ΘεῖοΜύρο γιά νά τό χρησιμοποιεῖς ἐλεύθερα.Νά θυμᾶσαι πάντοτε ὅτι κάθε δυσκολία πού θά συναντήσεις, κάθε προκλητική λέξη,κάθε διαβολή καί κατάκριση, κάθε ἐμπόδιο στά ἔργα σου, πού θά μποροῦσε νάπροκαλέσει ἀγανάκτηση καί ἀπογοήτευση, κάθε φανέρωση τῆς ἀδυναμίας καί τῆςἀνικανότητάς σου, θά χρείεται μέ αὐτό τό ἔλαιο, ὅτι καί αὐτό ἀπό Ἐμένα ἦταν.Σχ.:Ὅλα αὐτά λοιπόν πού μᾶς συμβαίνουν, τά καθημερινά,τά ὁποία μᾶς στεναχωροῦν πολλές φορές, μᾶς δυσαρεστοῦν καί μᾶς χαλοῦν τήνδιάθεση, δέν εἶναι τυχαία (ἀπό ἁπλή σύμπτωση).Τίποτα δέν εἶναι τυχαῖο, γιατί τύχη δέν ὑπάρχει.Ὑπάρχει μόνον ὁ Θεός καί ἡ στοργική Του Πρόνοια.Καί θά πρέπει ὁἄνθρωπος νά φιλοσοφεῖ σέ κάθε στιγμή καί σέ κάθε γεγονός τῆςζωῆς του καί νά προσπαθεῖ ἐπίσης νά μαθαίνει, ἄν θέλει,γιατί ὁ Θεός παραχώρησε καί ἐπέτρεψε αὐτό τό συγκεκριμένο γεγονός, αὐτήν τήνσυνάντηση, αὐτήν τήν συνομιλία, αὐτήν τήν κατάκριση καί τήν παρατήρηση πούδέχθηκε, αὐτήν τήν ζήλια καί τόν φθόνο πού ἀντιμετώπισε.Γιά ποιόν λόγο;Εἶναι σίγουρα πάντοτε γιά τό καλό του.Ἀλλά, μπορεῖ, ἄν θέλει, νά ἐρευνήσει περισσότερο καί νά μάθει τί παραπάνω μπορεῖνά κάνει αὐτός, γιά νά ἐπωφεληθεῖ ἀπό αὐτήν τήν εὐκαιρία.Γιατί κάθε στιγμή εἶναιμία εὐκαιρία τοῦ Θεοῦ στήν ζωή μας.Κάθε περίσταση, κάθε γεγονός, εἶναι μία πρόκληση καί μία πρόσκληση τῆς ἀγάπηςτοῦ Θεοῦ στήν καρδιά μας, ὥστε νά Τόν πλησιάσουμε, νά Τόν ἀγαπήσουμε καί νάμποῦμε στήν Βασιλεία Του.36

Νά θυμᾶσαι πώς κάθε ἐμπόδιο εἶναι νουθεσία ἀπό τόν Θεό, καί γι’ αὐτό νά βάλειςκαλά μές στήν καρδιά σου τόν λόγο πού σου ἀπεκάλυψα σήμερα.Ὅτι: Ἀπό Ἐμένα ἦταν αὐτό.Σχ.:»-Ποιό δηλαδή;»«-Τό ἐμπόδιο».Βλέπετε, καί ὁ λαός τό λέει πολύ σοφά :«-Κάθε ἐμπόδιο γιά καλό».Ἑπομένως, δέν πρέπει νά δυσανασχετοῦμε ὅταν μᾶς ἔρχεται ἕνα ἐμπόδιο.Ἄν δυσανασχετεῖς, ἄν στεναχωρεῖσαι ὅταν σου χαλᾶνε τά σχέδια, νά ξέρεις ὅτι ἔχειςὑπερηφάνεια, ὅτι ἔχεις θέλημα, ὅτι ἔχεις ἐγωισμό καί ὅτι ἔχεις προσκόλληση σ’ αὐτότό θέλημα τό δικό σου.Ἐνῶ βλέπετε πόσο σοφά τό λέει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ μέ τό στόμα τοῦ Ἁγίου Ἰακώβου,τοῦ ἀδελφοθέου;Ἀκοῦστε τώρα αὐτοί πού λέτε:«-Σήμερα ἤ αὔριο θά πᾶμε σέ αὐτήν ἤ τήν ἄλλη πόλη, …θά μείνω γιά ἔναν χρόνο ἐκεῖ,θά δραστηριοποιηθῶ ἐπιχειρηματικά καί θά βγάλω χρήματα.».Γιατί; Ἀφοῦ δέν ξέρουμε τί μᾶς ξημερώνει αὔριο. Ἀντ’ αὐτοῦ θά ἔπρεπε νά ποῦμε:«-Ἄν θέλει ὁ Θεός, θά ζήσουμε καί θά κάνουμε αὐτό ἤ ἐκεῖνο».[Ἰακ. 4:13-15])Θέλω νά ξέρεις καί νά θυμᾶσαι πάντα, ὅπου καί ἄν εἶσαι, ὅτι: ὁποιοδήποτε κεντρί κιἄν σέ τρυπήσει, θά ἀμβλυνθεῖ, μόλις θά μάθεις σέ ὅλα νά βλέπεις Ἐμένα.Σχ.:Ἕνα κεντρί πού μᾶς πληγώνει καί μᾶς πονάει, ἕνα γεγονός, ὁποιοδήποτε καί νάεἶναι αὐτό, θά γίνει πολύ ἁπαλό, πολύ ἀμβλύ, ὅταν πιστέψεις καί μάθεις ὅτι ὅλα εἶναιἀπό τόν Θεό.Τότε δεχόμαστε ὅλα τά κεντριά καί τά κεντρίσματα μέ ἄλλη διάθεση, τά βλέπουμεδιαφορετικά,μέ ἄλλη προοπτική, μέ ἄλλη καρδιά, καί τά δεχόμαστε μέ χαρά.Ὅλα σοῦ στάλθηκαν ἀπό Ἐμένα γιά τήν τελείωση τῆς ψυχῆς σου.Ὅλα αὐτά ἦταν ἀπό Ἐμένα.Σχ.:Καί μακάριος αὐτός πού θά πιστέψει αὐτά τά λόγια του Ἁγίου, ὅτι:Ὅλα εἶναι ἀπό τόν Θεό καί ὅλα ἑπομένως εἶναι γιά τό καλό του. Ὅλα λειτουργοῦνγιά τό καλό μας.Ὅλα λειτουργοῦνε στό νά μᾶς βοηθήσουνε νά βαθύνει καί νάαὐξηθεῖ ἡ μετάνοιά μας καί ἡ συντριβή μας, καί νά σταθεροποιηθοῦμε στήνπνευματική μας ζωή, στήν κατά Χριστόν ζωή μας.Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης Ἡ ταλαιπωρία.Ἡ ἀφοβία, τό ἀνεπηρέαστον ἀπό τίς δυσκολίες.Ἡ ταλαιπωρία. Πάντοτε οἱ Ἅγιοι βρισκόντουσαν σέ ταλαιπωρίες. Τό βλέπουμε στήζωή τῶν μεγάλων Πατριαρχῶν καί μάλιστα τοῦ Ἀβραάμ καί τοῦ Ἰακώβ, τόν ὀποῖονμισοῦσε καί καταδίωκε ὁ δίδυμος ἀδελφός του[28], ἀλλά καί στή ζωή ὅλων τῶνἉγίων. Ἡ ἀφοβία, τό ἀνεπηρέαστον ἀπό τίς δυσκολίες. Οἱ ἅγιοι δέν ἐπάθαιναντίποτε ὅσο φοβερές καί ἄν ἦταν οἱ ἐξωτερικές συνθῆκες. «Οἱ δίκαιοι ἀκόμη καί ἄνβρίσκονται μέσα στήν κακοκαιρία, ἀκόμη καί ἄν μέσα στή θάλασσα, ἀκόμη καί ἄν37

μέσα στό πέλαγος, τίποτε δέν παθαίνουν φοβερό, ἀλλά καί ἄλλους σώζουν μαζίτους»[29]. Ἡ ξενιτεία, τό ταπεινό, τό ἀπέριττοἩ πολιτεία τους, ὁ τρόπος ζωῆς τους, ἡ ὅλη τους βιοτή ἦταν συνεσταλμένη καίἀπέριττος. Ζοῦσαν ὡς ξένοι καί πάροικοι καί παρεπίδημοι, ὡς προσωρινοί καίσυνεχεῖς μετανάστες. Λέγει ὁ ἱερός Χρυσόστομος διηγούμενος τήν ζωή τοῦ ἉγίουΠατριάρχου Ἀβραάμ, τοῦ σκηνίτου, πού συνεχῶς μετεκινεῖτο: «Δές τήν διαγωγή, τόντρόπο ζωῆς, τῶν δικαίων ὅτι ἦταν συνεσταλμένος καί ἀπέριττος, καί ὅτι μέ εὐκολίαμετανάστευαν καί ὅπως ἀκριβῶς οἱ πάροικοι καί παρεπίδημοι, ἔτσι οἰκονομοῦσαν τήζωή τους καί ἄλλοτε μέν ἐδῶ, ἄλλοτε δέ ἔστηναν τίς σκηνές, ὡσάν νά ζοῦσαν στήνξενιτειά.Ὄχι ὅπως κάνουμε ἐμεῖς, πού κατοικοῦμε τήν ξενιτειά ὡς πατρίδα καίκατασκευάζουμε λαμπρές κατοικίες καί στοές καί περιπάτους καί ἔχουμε ἀγρούς καίκατασκευάζουμε λουτρά καί ἄλλα μύρια πράγματα»[26]. Καί πάλι διδάσκει ὁ Ἅγιος:«Καθένας ἀπό τούς δίκαιους, ζοῦσε στή ζωή αὐτή, ὡσαν νά εὑρίσκετο στήνξενιτειά»[27]. Ἡ χρησιμοθηρική σχέση μέ τόν Θεό. ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΜΙΛΙΑ: Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ (Ἀρχ.Σάββα Ἁγιορείτου) ΠΡΕΠΕΙ Ν’ ΑΛΛΑΞΟΥΜΕ, ΝΑ ΓΙΝΟΥΜΕ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΤΟΥ ΘΕΟΥΣτὴν Ὀρθοδοξία πρέπει νὰ ἀλλάξουμε, νὰ ἀλλάξει ὁ ἄνθρωπος, νά μετανοήσειδηλαδὴ, νὰ θεραπευθεῖ ἐν Χριστῷ. Πρέπει νὰ ἀλλάξει ὁ νοῦς μας, νὰ «καθαριστεῖ» ἡκαρδιά μας, νὰ ἀδειάσει ἀπὸ ὅλα καὶ νὰ γεμίσει μὲ τὸν Χριστό Μας. Πρέπει νὰἀλλάξουμε.Γι’ αὐτὸ μὴ σᾶς πειράζει, ἅμα σᾶς λένε:«Ἄλλαξες…».«Ναί, ἄλλαξα. Τὸ θέμα εἶναι: Πρὸς τὰ ποῦ ἄλλαξα;»…«(Ἄλλαξες) Διότι μπῆκες στὴν Ἐκκλησία καὶ σὲ παρέσυραν οἱ παππάδες…κ.λπ.κ.λπ.»Ναί…Τὸ θέμα εἶναι ὅτι πράγματι χρειάζεται νὰ ἀλλάξουμε.Ἄν μᾶς ποῦνε «ἄλλαξες», μὴν τά χάνουμε, ἄς μήν φοβόμαστε νά τό ποῦμε…«Ναὶἄλλαξα».Προσπαθοῦν νά μᾶς χτυπήσουν στόν ἐγωισμό, στήν κενοδοξία, ὅταν μᾶς λένε ὅτι«ἀλλάξαμε». Μὰ ἀκριβῶς αὐτὸ εἶναι πού ὀφείλουμε νά κάνουμε: πρέπει νὰἀλλάξουμε καὶ ἀπό ἄρρωστοι νά γίνουμε καλά. Ἄς μην παραμένουμε ἄρρωστοι, γιάνά φαινόμαστε «σταθεροί» χαρακτῆρες, οὔτε εἶναι μειωτικό νά παραδεχθοῦμε ὅτιμέχρι τώρα «εἴχαμε πάρει τήν ζωή μας λάθος»…38

ΣΤΟΥΣ ΑΙΡΕΤΙΚΟΥΣ (ΠΑΠΙΚΟΥΣ, ΠΡΟΤΕΣΤΑΝΤΕΣ Κ.ΛΠ.) ΕΚΕΙΝΟΣ ΠΟΥ ΑΛΛΑΖΕΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΘΕΟΣἈντίθετα μὲ τὴν ὀρθόδοξη θεολογία, οἱ αἱρετικοί (οἱ ὁποῖοι εἶναι καθ’ ὑπερβολήνὑπερήφανοι καί ἐγωιστὲς) πρεσβεύουν ὅτι δὲν εἶναι ὁ ἄνθρωπος αὐτός πού πρέπει νάἀλλάξει. Γνωρίζετε, πιστεύω, ὅτι ἡ αἵρεση πηγάζει ἀπό τήν ὑπερηφάνεια καί τόνἐγωισμό. Ὅλοι οἱ αἱρεσιάρχες ἦταν πάρα πολὺ ὑπερήφανοι ἄνθρωποι. Κατ’ αὐτούς,ὁ Θεὸς εἶναι Ἐκεῖνος πού ἀλλάζει καί ὄχι ὁ ἄνθρωπος! Τὸ ἔχουν κάνει καὶ θεολογίααὐτὸ τὸ πρᾶγμα. Ἐνῶ ἡ ἀλήθεια εἶναι τὸ ἀντίθετο: Ὁ Θεὸς εἶναι ἀναλλοίωτος· δὲνἀλλάζει ποτέ. Ἐπίσης, ὁ Θεὸς εἶναι ἀΐδιος -ὅπως λέμε στὴν ὀρθόδοξη θεολογία-δηλαδὴ εἶναι πάντοτε ὁ ἴδιος (πρό πάντων τῶν αἰώνων πάντοτε ὁ Ἴδιος). Ὁ Θεόςεἶναι τέλειος, παντέλειος, ὑπέρ πᾶσαν τελειότητα. Γι’ αυτό καὶ δέν χρειάζεται καμμίαἐξέλιξη, βελτίωση ἤ ἀλλαγή.Ἀλλοίμονο, ἐὰν ἄλλαζε ὁ Θεός. Αὐτὸ θὰ σήμαινε ὅτι καὶ ὁ Θεὸς ἔχει πάθη! Ὄχιβέβαια… Ὁ Θεὸς εἶναι ἀπαθής. Εἶναι ἀναλλοίωτος. Κι ὅμως, στὴν θεολογία αὐτῶν(τῶν αἱρετικῶν, Παπικῶν, Προτεσταντῶν κλπ.), ὁ Θεὸς ἀλλάζει.Προσέξτε, τώρα, πῶς αὐτὴ ἡ θεολογία ἔχει ποτίσει δυστυχῶς κι ἐμᾶς τούςὀρθοδόξους. Λέγει ὁ π. Ἰωάννης Ρωμανίδης: «Στοὺς ἀνθρώπους αὐτούς, στὴν Δύση,τοὺς παπικοὺς καὶ τοὺς προτεστάντες, ὁ ἄνθρωπος δὲν ἀλλάζει. Τὸ μόνο πρᾶγμα ποὺκάνει ὁ ἄνθρωπος γι’ αὐτοὺς εἶναι ὅτι γίνεται καλὸ παιδί». Δηλαδή, ἀλλάζει κάποιαἐξωτερικὴ συμπεριφορά. Τὸ εἶναι του, ἡ οὐσία του, ἡ ψυχὴ του (δηλαδὴ ὁ κατ’οὐσίαν ἄνθρωπος) δὲν ἀλλάζει. Ἁπλῶς γίνεται ἐξωτερικά «καλὸ παιδί». Κι ὅταν ὁἄνθρωπος ἀπὸ «κακὸ παιδί», ποὺ ἦταν, γίνει «καλὸ παιδί», τότε ὁ Θεὸς τὸν ἀγαπάει.Διαφορετικά, τὸν ἀποστρέφεται.Προσέξτε θεολογία… Τελείως λάθος! Ὁ Θεὸς δηλαδή, κατ’ αὐτοὺς, μπορεῖ νὰ μισεῖ,νὰ ἀποστρέφεται. Ἂν παραμένει ἢ γίνεται κάποιος «κακὸ παιδί», τότε ὁ Θεὸς δὲν τὸνἀγαπάει. Δὲν ἔχει περάσει καί σ’ ἐμᾶς αὐτὴ ἡ ἀντίληψη; Πέστε μου…Γιατί; Διότι, δυστυχῶς, ἡ κατήχησή μας εἶχε ἐπηρεαστεῖ ἀπὸ τὰ Δυτικὰ πρότυπα.Ἀκόμη καὶ στὰ Κατηχητικὰ, μερικὲς φορές, λέγανε τὰ ἴδια πράγματα. Δηλαδή, ἐὰν ὁἄνθρωπος γίνει καλὸ παιδί, τότε ἀλλάζει κι ὁ Θεὸς καὶ γίνεται καλός! Βλέπετε ποῦκαταλήγουμε;…Καὶ ἀπὸ ἐκεῖ ποὺ τάχα δὲν ἀγαποῦσε τὸν ἄνθρωπο, τώρα τὸν ἀγαπάει. «Ὅταν ὁἄνθρωπος γίνεται «κακὸ» παιδί, ὁ Θεὸς θυμώνει, κι ὅταν ὁ ἄνθρωπος γίνεται «καλὸ»παιδί, ὁ Θεὸς χαίρεται»(!)Τέτοιες, δυστυχῶς, ἀντιλήψεις ἐπικρατοῦν στὴν Εὐρώπη. Αὐτὴ εἶναι ἡ θεολογία τῆςΔύσης. Οὐσιαστικά, ὅλη αὐτὴ ἡ διδασκαλία εἶναι μία ἀναίρεση τοῦ Θεοῦ, γιατί ὁΘεὸς δὲν εἶναι ἔτσι. Γι’ αυτὸ ἡ Δύση ἔφθασε στὴν ἄρνηση τοῦ Θεοῦ καὶ στὴνἀθεΐα(Ἡ θεολογία τοῦ θανάτου τοῦ Θεοῦ, μπορεῖτε νὰ δείτε σχετικό ἄρθρο στὴνδιεύθυνση:http://www.alopsis.gr/alopsis/Nellas.htm).39

Ο ΕΠΗΡΕΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΔΥΤΙΚΗὉ Θεὸς δὲν ἀλλάζει· δὲν εἶναι ἄλλοτε καλὸς καὶ ἄλλοτε κακός· δὲν ἀλλάζειδιαθέσεις ἀνάλογα μὲ τὸ τί εἴμαστε ἐμεῖς. Ἀλλὰ τὸ κακὸ αὐτό…ὅπως εἴπαμε, ἡπλανεμένη αὐτή διδασκαλία δὲν κηρύσσεται μόνο στὴν Εὐρώπη… Ἡ θεολογία αὐτὴὑπάρχει καὶ στὴν Ἑλλάδα. Σὲ πολλοὺς ἀπὸ αὐτοὺς ποὺ «εἶναι μέσα στὴν Ἐκκλησία»αὐτὸ εἶναι τὸ πνεῦμα ποὺ ἐπικρατεῖ.Ἔχει καταντήσει γιὰ ὁρισμένους νὰ εἶναι καὶ ἡ Ὀρθοδοξία ἕνα ἐργαλεῖο«χρησιμοποίησης» τοῦ Θεοῦ, γιά νά «περνᾶμε ἐμεῖς καλά», μιὰ θρησκεία, ὅπως ὅλεςοἱ ἄλλες, κατά τήν ὁποία ὁ Θεὸς ἀλλάζει διαθέσεις. Καὶ πρέπει, λοιπόν, νὰ πᾶμε στὴνἘκκλησία γιὰ νὰ «κατευνάσουμε» τὸν Θεό, νὰ Τὸν «μαλακώσουμε», ὥστε νὰ πάψειἡ ὀργὴ τοῦ Θεοῦ!!!Κι ἔχουμε, λοιπόν, καὶ τὸν παππὰ (συγγνώμη ποὺ θὰ τὸ πῶ ἔτσι), σὰν τὸν μάγο τῆςφυλῆς, ὅπου θὰ πᾶμε καὶ θὰ τοῦ ποῦμε: «Ξέρεις, κάνε μου αὐτὸ τὸ πρᾶγμα (εὐχή,Ἁγιασμό, Εὐχέλαιο, ἄκόμη καὶ ἑφτά Εὐχέλαια!, διάβασέ μου τήν φανουρόπιττακ.λπ.), γιὰ νὰ τὰ βρῶ μὲ τὸν Θεό, γιὰ νὰ ἀποκαταστήσω τὴν σχέση μου μαζί Του,γιατί ὁ Θεὸς ἔχει θυμώσει μαζί μου». Ἔτσι νομίζουνε. Αὐτὰ εἶναι, βέβαια, τελείωςεἰδωλολατρικὰ καὶ παγανιστικά πράγματα, σκέτη δεισιδαιμονία. Ἔχουμε ἀλλοιώσειφοβερὰ τὴν ἀλήθεια γιὰ τὸ «Ποιὸς εἶναι ὁ Θεός», ἔχουμε ψεύτικη ἀντίληψη γι’Αὐτὸν καὶ, κατὰ συνέπεια, δὲν ζοῦμε σωστὰ, δὲν θεραπευόμαστε. Η ΧΡΗΣΙΜΟΘΗΡΙΚΗ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟΝ ΘΕΟἩ σχέση μας, ἡμῶν τῶν Ὀρθοδόξων, μέ τόν Θεό δέν εἶναι ἀγαπητική, ἀλλάἐμπορική, χρησιμοθηρική, εἶναι μιὰ σχέση στὴν ὁποία χρησιμοποιοῦμε τὸν Θεό, γιάνά περνᾶμε καλά ἐμεῖς. Ἔχει γίνει ἡ σχέση μας μὲ τὸν Θεὸ παρόμοια μὲ τὴν σχέσηπού ἔχουν οἱ πιστοί ἄλλων θρησκειῶν μὲ τοὺς δῆθεν θεούς τους (δηλ. τούςδαίμονες). Ἐκεῖνοι λένε: «θὰ πάω στὸν μάγο, θὰ πάω στὸν ἱερέα, τὸν ἰνδουιστή,γιόγκι κ.λπ….θὰ τοῦ δώσω καὶ χρήματα, φροῦτα κλπ….θὰ κάνω τὴν θυσία μου, καὶἐκεῖνος θὰ διαβάσει μία εἰδικὴ προσευχή, γιὰ νὰ μοῦ πᾶνε καλὰ τὰ πράγματα, γιὰ νὰμὴν ἔχω ἀρρώστιες, νὰ πάει καλὰ ἡ σοδειά μου, νὰ πάει καλὰ τὸ αὐτοκίνητό μου, τὸχρηματιστήριο, νὰ βρῶ ἕνα καλὸ παιδὶ νὰ παντρέψω τὴν κόρη μου κ.λπ.»…Δυστυχῶς ἔτσι συμπεριφερόμαστε πολλὲς φορὲς κι ἐμεῖς οἱ ὀρθόδοξοι. Ἕναπαράδειγμα πού δείχνει τόν βαθμό τῆς ἄγνοιας καί ἀλλοτρίωσής μας εἶναι τὸ ἑξῆς:Πᾶμε καὶ λέμε: «Παππᾶ νὰ ’ρθεῖς, νὰ μοῦ κάνεις Εὐχέλαιο», ἔτσι…, ἢ «νὰ μοῦκάνεις Ἁγιασμό». «Γιατί νὰ σοῦ κάμω Ἁγιασμὸ καὶ Εὐχέλαιο;» ρωτάει ὁ παππάς.«Ε..νά, γιὰ τὸ καλό», ἀπαντάμε ἐμεῖς. Ποιὸ «καλό»; Δὲν ξέρουμε, τί θὰ πεῖ καλό.-Γιατί, ὅμως, κάνουμε Εὐχέλαιο;-Τὸ Εὐχέλαιο εἶναι εἰδικὸ Μυστήριο τῆς Ἐκκλησίας ποὺ γίνεται ὅταν κὰποιος εἶναιἄρρωστος· συνδέεται ἄμεσα μὲ τὴν Ἐξομολόγηση, μὲ τὴν μετάνοια. Πῶς θὰ ‘ρθεῖ ὁ40

Θεὸς νὰ σὲ κάνει καλά, ὅταν ἐσὺ δὲν θέλεις νὰ ἔχεις σχέσεις μαζί Του, δὲν Τὸνἀγαπᾶς, δὲν μετανοεῖς, δὲν ἀλλάζεις ζωή; Τί τὸ θὲς τὸ Εὐχέλαιο; «Ἔτσι, ἁπλῶς γιάτό καλό, γιά εὐλογία…γιὰ νὰ “τὰ φτιάξω” μὲ τὸν Θεὸ», λένε κάποιοι, ὑποβιβάζονταςκαί μετατρέποντας τὸ Εὐχέλαιο σέ μαγικὴ πράξη!Πῶς θὰ τὰ φτιάξεις; Ἔτσι μαγικὰ τὰ φτιάχνεις μὲ τὸν Θεό; Ἂν δὲν μετανοήσεις, ἄνδὲν ζητήσεις συγγνώμη γι’ αὐτὰ πού ἔχεις κάνει, πῶς θὰ ἀποκαταστήσεις τὴνκοινωνία μὲ τὸν Θεό; Μὴπως σκέφτεσαι πῶς θὰ «ἐξευμενίσεις» τὸν Θεό; Αὐτή εἶναιμιὰ τελείως λανθασμένη ἀντίληψη. Διότι, προσέξτε, ὁ Θεὸς πάντα μᾶς ἀγαπάει. Κιὅταν εἴμαστε ἁμαρτωλοί μᾶς ἀγαπάει, κι ὅταν εἴμαστε δίκαιοι, κι ὅταν εἴμαστε στὴνκόλαση…ἀκόμα καί ἐκεῖ, μᾶς ἀγαπάει. Ἀκόμη καί ὅταν, ἐξ αἰτίας τῶν βαριῶν μαςἁμαρτιῶν, γίνουμε δαιμονισμένοι, ἀκόμη καί τότε, μᾶς ἀγαπάει. Μάλιστα ἀγαπάειὄχι μόνον ἐμᾶς ἀλλά καὶ τοὺς δαίμονες…Ὅλους τους ἀγαπάει. Ὁ Θεός, βέβαια, δένἀλλάζει. Ἐμεῖς εἴμαστε αὐτοὶ ποὺ πρέπει νά ἀλλάξουμε, νά μετανοήσουμε καί νάἐπιτρέψουμε στόν Θεό ὥστε νά ἔλθει νά ἐργασθεῖ μέσα μας…Μὲ τίς ἁμαρτίες ποὺ κάνουμε, χτίζουμε τείχη γύρω μας καὶ δὲν μπορεῖ νὰ περάσει ἡἀγάπη, ἡ Ἐνέργεια, ἡ Χάρη τοῦ Θεοῦ στὴν ψυχή μας καὶ νὰ μᾶς κάνει καλά, νὰ μᾶςθεραπεύσει. Τότε γινόμαστε δυστυχισμένοι. Ἂν δὲν γκρεμίσεις αὐτὸ τὸ τεῖχος μὲ τὴνμετάνοια, ὅσα «μαγικὰ» καὶ νὰ κάνεις, δὲν μπορεῖς νὰ κοινωνήσεις μὲ τὸν Θεό. Δὲνγίνεται τίποτα.Ἔτσι, λοιπόν, σύμφωνα μὲ τὴν θεολογία τῆς Δύσης, ἀλλὰ δυστυχῶς καὶ μὲ τὴνδιεστραμμένη δική μας, ὅταν ὁ ἄνθρωπος εἶναι καλός, τότε ὁ Θεὸς τὸν ἀγαπάει!… Ἡ ἀρχή τῆς ὁδοῦ τῆς ζωῆς: Ἡ μελέτη καί ἡ πτωχεία «Ἡ ἀρχή τῆς ὁδοῦ τῆς ζωῆς, εἶναι τό νά μελετᾶ ὁ νοῦς πάντοτε τά λόγια τοῦ Θεοῦκαί τό νά ζεῖ μέ πτωχεία». Αὐτό διδάσκει ὁ Ἀββᾶς Ἰσαάκ ὁ Σῦρος1.Στήν ἐποχή μας βραβεύεονται τά ἀντίθετα: ἡ ἐξωστρέφεια καί ὁ πλοῦτος· τόσκόρπισμα τῆς διανοίας καί ὄχι ἡ αὐτοσυγκέντρωσι, πού ἀπαιτεῖ ἡ μελέτη καί ἡπροσευχή.Τό νά εἶναι «ὁ νοῦς σέ ὅλα» καί ὁ ἄνθρωπος «μέσα σ΄ ὅλα» θεωρεῖται ἐξυπνάδα.Ἐπίσης ὁ πλοῦτος κάνει τούς ἀνθρώπους νά ὑποκλίνωνται καί νά ἀκοῦν προσεκτικάτόν πλούσιο ἀκόμη καί ὅταν ὁ αὐτός λέγει ἀνοησίες. Ἀντίθετα τόν πτωχό, ἀκόμη καίὅταν ὁμιλῇ σοφά τόν καταφρονοῦν. «Σοφία τοῦ πένητος ἐξουδενωμένη, καί οἱ λόγοιαὐτοῦ οὐκ εἰσίν ἀκουόμενοι» λέγει ὁ Ἐκκλησιαστής2, δηλαδή «ἡ σοφία τοῦ πτωχοῦεἶναι καταφρονημένη ἀπό τούς πολλούς καί τά λόγια του δέν ἀκούγονται ἀπό τούςἄλλους, δέν τόν προσέχουν».Ἡ «ὁδός τῆς ζωῆς» εἶναι ἡ ὁδός πρός τήν ὄντως Ζωή, δηλαδή ἡ ὁδός πρός τόνΧριστό. Αὐτός μᾶς δίδαξε ὅτι «Ἐγώ εἰμί ἡ Ὁδός καί ἡ Ἀλήθεια καί ἡ Ζωή»3. Ὅτανλοιπόν ὁ Ἀββᾶς Ἰσαάκ ὁμιλεῖ γιά τήν «ἀρχή τῆς ὁδοῦ τῆς ζωῆς» ἀναφέρεται στόν41

τρόπο μέ τόν ὁποῖο ὁ ἄνθρωπος θά φθάσῃ στόν Χριστό, στήν ἕνωσι μαζί Του, στήνΘέωσι.Μᾶς διδάσκει ὁ Ὅσιος ὅτι ἡ ἀρχή τῆς πνευματικῆς ζωῆς εἶναι ἡ στροφή τοῦ νοῦ πρόςτόν Θεό, ἡ νοερά μελέτη τῶν λόγων Του καί ἡ πτωχεία. Στό Συριακό κείμενο ἔχουμετήν λέξι «ὑπομονή/ἐγκράτεια» ἀντί «πτωχεία».Ἡ λέξι πτωχεία μέ τήν γενικότερη ἔννοια ἀναφέρεται καί στήν πτωχεία τοῦφρονήματος στήν ταπεινοφροσύνη, στήν μικρή ἕως μηδενική ἰδέα γιά τόν ἑαυτό μας.Ἡ ὑπομονή στίς θλίψεις καί ἡ ἐγκράτεια στίς ὑλικές/σωματικές ἀπολαύσεις εἶναιἐπίσης ἀρετές πού συμπληρώνουν τήν κατά Θεόν πτωχεία καί ἀποτελοῦν ἐκδηλώσειςκαί χαρακτηριστικά της.Θά τολμούσαμε νά ποῦμε ὅτι ἡ ἀρχή τῆς ὁδοῦ τῆς ζωῆς εἶναι πράγματι ὅλα αὐτά: ἡσυνεχής στροφή καί παραμονή τοῦ νοῦ στόν Θεό, ἡ πτωχεία ὡς πρός τά ὑλικάπράγματα καί χρήματα, ἀλλά καί ἡ ταπεινοφροσύνη, ἡ ἐγκράτεια καί ἡ ὑπομονήστίς θλίψεις.Ἡ ἀδιάλειπτη μελέτη τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ, ἡ μνήμη τῶν «δικαιωμάτων» Του, ἡἀδιάλειπτη προσευχή, ἡ μελέτη τοῦ λόγου τῶν Ἁγίων Πατέρων, πού εἶναι πάλι λόγοςΘεοῦ θεόπνευστος εἶναι ὁ πρῶτος πυλώνας-βάσις τῆς πνευματικῆς πορείας, τοῦπνευματικοῦ ἀγῶνα.Ἡ ὑλική πτωχεία, ἡ ἀπουσία πολυτέλειας, ἡ ἐλαχιστοποίησι τῶν ὑλικῶν κτήσεων, ἡἐγκράτεια ὡς πρός τίς τροφές, τόν ὕπνο, τίς αἰσθήσεις, τούς λογισμούς, τήνφαντασία, τίς μετακινήσεις, τίς βιοτικές ἐνασχολήσεις καί δραστηριότητες, ἡἐγκράτεια ὡς πρός τήν σωματική ἀνάπαυσι, τίς σαρκικές/σωματικές ἡδονές, καίτέλος ἡ ὑπομονή στίς θλίψεις/δοκιμασίες/ἐξουδενώσεις, εἶναι ὁ δεύτερος πυλώνας.Ἔχοντας αὐτούς τούς δύο πυλῶνες ὡς θεμέλιο ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νά ἀρχίσῃ νάβαδίζῃ τήν ὁδό πρός τήν Ζωή/Χριστό.Ὁ νοῦς στό Θεό, τό σῶμα στήν ἐγκράτεια, ἡ ψυχή στήν ὑπομονή καί ὁ ὅλοςἄνθρωπος μέσα στήν πτωχεία τήν ὑλική, ἀλλά καί τήν τοῦ θελήματος καί τοῦφρονήματος. Ὁ ἄνθρωπος αὐτός προσπαθεῖ νά μελετᾶ συνεχῶς τό λόγο τοῦ Θεοῦ καίνά εἶναι ἐγκρατής σέ ὅλα, χωρίς θέλημα δικό του καί μέ ταπεινό φρόνημα. Ἀσκεῖἔτσι καί τήν μεγάλη ἀρετή τῆς ὑπακοῆς. Ὑπακοή στίς ἐντολές τοῦ Χριστοῦ διά τῆςὑπακοῆς σέ διακριτικό Πνευματικό Πατέρα.Ὁ ἕνας πυλώνας στηρίζει τόν ἄλλο.« Ὅταν ἀρδεύεσαι μέ τήν μελέτη τῶν λόγων [τοῦΘεοῦ]», διδάσκει ὁ Ἀββᾶς Ἰσαάκ, «[αὐτό] σέ βοηθεῖ στό νά κατορθώσῃς τήνπτωχεία· ἡ δέ κατόρθωσις τῆς ἀκτημοσύνης σοῦ παρέχει τήν σχόλη γιά νάκατορθώσῃς τήν μελέτη τῶν λόγων τοῦ Θεοῦ· ἡ βοήθεια αὐτῶν τῶν δύο σύντομαὁδηγεῖ στήν ἀνύψωσι ὅλης τῆς οἰκοδομῆς τῶν ἀρετῶν4.Ἄς ἐπιδιώξουμε τήν ἀδιάλειπτη μνήμη τοῦ Θεοῦ, τήν κατά Θεόν πτωχεία, τήνἐγκράτεια, τήν ὑπομονή καί τήν ὑπακοή γιά νά οἰκοδομήσουμε τόν οἶκο τῶν ἀρετῶν,νά λάβουμα τήν Θεία Χάρι καί νά ὁδηγηθοῦμε στήν αἰώνιο ζωή καί σωτηρία διά42

πρεσβειῶν τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, τοῦ Ὁσίου Ἰσαάκ καί πάντων τῶν Ἁγίων. Ἡ δοξολογία τοῦ Θεοῦ. Ἡ εὐχαριστία πρός τόν Θεό γιά ὅλα. Ἡ χαρά γιά τά ὑπέρ Χριστοῦ παθήματα.Τά γνωρίσματα τοῦ καλοῦ χριστιανοῦ.Ποῖος εἶναι ὁ καλός, ὁ ἀληθινόςχριστιανός;Ἡ δοξολογία τοῦ Θεοῦ. Οἱ Ἅγιοι δέν παύουν, δέν σταματοῦν τό λόγο τους ἄν δένπετύχουν «νά δοξάσουν τόν Θεό καί νά Τόν εὐφημήσουν καί νά ἐκπληρώσουν τήνἐπιθυμία τους»[31]. Ἡ εὐχαριστία πρός τόν Θεό γιά ὅλα. «Αὐτό μάλιστα εἶναι τόχαρακτηριστικό τῶν δικαίων τό νά εὐχαριστοῦν (τόν Θεό) πάντοτε καί γιά ὅλα»[32].Δέν γκρινιάζουν, δέν μεμψιμοιροῦν, δέν γογγύζουν κατά τοῦ Θεοῦ.Ἡ χαρά γιά τά ὑπέρ Χριστοῦ παθήματα. «Ἐπειδή οἱ Ἅγιοι ἀγαποῦσαν τόνΔεσπότη Χριστό, τά παθήματα γιά τό Χριστό τά ἐδέχονταν μέ πολλή προθυμία καίγινόντουσαν μέ αὐτά πιό χαρούμενοι»[33] Ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ γεννιέται ἀπό τήν πίστι «Ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ, εἶναι ἡ ἀρχή τῆς ἀρετῆς· λέγεται δέ ὅτι εἶναι γέννημα τῆςπίστεως». Αὐτό διδάσκει ὁ Ἀββᾶς Ἰσαάκ ὁ Σύρος στά Ἀσκητικά του.Ἡ ἀληθινή, ζωντανή πίστι γεννᾶ τόν Θεῖο φόβο, δηλαδή τόν σεβασμό στό Θεό καίστίς ἐντολές Του.Ἡ πίστη ὅτι ὑπάρχει αἰώνια ζωή καί αἰώνια κόλασι δημιουργεῖ στόν ἄνθρωπο α)πόθογιά τό πρῶτο, δηλαδή γιά τήν αἰώνια χαρά μέ τόν Χριστό καί β)φόβο γιά τό δεύτερο,δηλαδή γιά τόν αἰώνιο χωρισμό ἀπό τόν Χριστό, τήν αἰώνια δυστυχία.Ὅποιος πιστεύει ἀληθινά, αὐτός ἐμπιστεύεται τόν Χριστό. Αὐτός δέχεται τούςλόγους Του ὡς ἀληθινούς.Ὁ Χριστός πράγματι ὁμίλησε γιά αἰώνια ζωή καί αἰώνιακόλασι. Εἶπε ὅτι οἱ δίκαιοι «ἀπελεύσονται εἰς αἰώνιον ζωήν» καί οἱ ἄδικοι, ὅσοι δέντήρησαν τίς ἐντολές Του καί δέν μετανόησαν «ἀπελεύσονται εἰς κόλασιν αἰώνιον».Αὐτά γιά τόν πιστό εἶναι πέρα γιά πέρα ἀληθινά καί θά πραγματοποιηθοῦν μέ πᾶσανἀκρίβεια κατά τήν Δευτέρα Παρουσία τοῦ Κυρίου.Ἐμπρός στό ἐνδεχόμενο τῆς αἰώνιας καταδίκης τους οἱ πιστοί αὐτοκατακρίνονται,αὐτοκαταδικάζονται, αὐτοκατηγοροῦνται καί μετανοοῦν ἀληθινά. Διορθώνουν τήζωή τους ἐδῶ καί τώρα, καί ἑλκύουν τό Θεῖο Ἔλεος. Ἔτσι σώζονται δηλαδήδιασώζουν τήν ὕπαρξί τους στήν αἰωνιότητα.Ἄς πιστεύσουμε ἀληθινά, ὥστε νά ὁδηγηθοῦμε στή μετάνοια, στήν τήρησι τῶνΘείων Ἐντολῶν καί στήν αἰώνιον ζωήν καί Βασιλεία διά πρεσβειῶν τῆς ὙπεραγίαςΘεοτόκου καί πάντων τῶν Ἁγίων. Ἀμήν!43

Ὁ ἐγωισμός καί ἡ θεραπεία τῶν ψυχολογικῶν προβλημάτων.Ὁ ἐγωισμός καί ἡ θεραπεία τῶν ψυχολογικῶν προβλημάτων.Ὁ ἐγωισμός, τό ἀντίθετο τῆς ταπείνωσης, φαίνεται ἀπό τό ὅτι ὁ ἄνθρωπος, πού εἶναικυριευμένος ἀπό αὐτόν δέν θέλει νά βγεῖ ἀπό τό θέλημα του, δέν δέχεται ἐντολές,ὑποδείξεις, δέν κάνει ὑπακοή. Ἔχει βαθειά, μεγάλη ἰδέα γιά τόν ἑαυτό του καί γι’αὐτό δέν ἀποβάλλει εὔκολα τίς ἰδέες του καί τίς ἐπιθυμίες του.«Αὐτοί οἱ καταθλιπτικοί», δίδασκε ὁ Ἅγιος Γέροντας Πορφύριος, «καί ὅλοι αὐτοί,πού ἔχουνε ἀντιδραστικά μέσα τους καί βασανίζονται· τό βλέπουνε ὅτι, ὅταν τοῦπεῖς κάτι γιά νά κόψει τό θέλημά του, ἐκεῖ πέρα, σέ βουτάει, ἀντιδρᾶ·κατάλαβες;»[154].Αὐτοί πού ἔχουν κατάθλιψη καί ἀντίδραση, ἔχουν ἐγωισμό καί ἐπιτίθενται ἐναντίονἐκείνου πού τούς «κόβει» τό θέλημα.Ὅποιος δέν κόβει διά τῆς ὑπακοῆς τό θέλημά του, ἀλλά κάνει ὅ,τι θέλει, αὐτός ζεῖμέσα στό κακό πνεῦμα καί βασανίζεται.Ἔλεγε ὁ Ὅσιος Γέροντας σ’ ἕναν τέτοιον «θεληματάρη» ὑποτακτικό – ἀνυπότακτο,πού ἔπασχε καί ἀπό κατάθλιψη:«Κάνεις… ὅ,τι θέλεις καί ἔτσι ἰσχυροποιήθηκε τό θέλημά σου καί ζεῖς μέσα στόκακό πνεύμα καί βασανίζεσαι»[155]. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος κάνει τό θέλημά τουμπαίνει στήν κυριαρχία τοῦ πονηροῦ καί βασανίζεται. Ἡ ὑπακοή λυτρώνει τόνἄνθρωπο ἀπό τήν κυριαρχία τοῦ πονηροῦ πνεύματος ἐπάνω του.« Τί θά πεῖ ἄγχος, νεῦρα, ψυχασθένειες;» ἐρωτοῦσε ὁ π. Πορφύριος. Καί ἀπαντοῦσε:«Ἐγώ πιστεύω ὅτι ὑπάρχει διάβολος σ’ ὅλα αὐτά. Δέν ὑποτασσόμεθα στόν Χριστόμέ ἀγάπη. Μπαίνει ὁ διάβολος καί μᾶς ἀνακατεύει»[156].Αὐτά βέβαια (τά πάθη καί οἱ δαίμονες) δέν ἀπομακρύνονται μέ χάπια οὔτε μέἡλεκτροσόκ, ἀλλά μέ τό μυστήριο τῆς Γενικῆς Ἐξομολόγησης. Ὁ ἄνθρώπος θάπρέπει νά ἐξομολογηθεῖ μέ εἰλικρίνεια τά ἁμαρτήματα ὅλης του τῆς ζωῆς, τά κύριαγεγονότα πού τήν σημάδεψαν, καθώς καί τό πῶς ἐκεῖνος τά ἀντιμετώπισε, ὅπωςδίδασκε ὁ θεοφώτιστος Ὅσιος Γέροντας Πορφύριος[157]. Θά πρέπει ἐπίσης νά κάνειἀσκητική καί μυστηριακή ζωή συνεχῶς, ἔτσι ὥστε νά ἀποκτήσει τόν Θεῖο Ἔρωτακαί τήν ἀνιδιοτελή ἀγάπη. Τότε ἡ θεραπεία ἀπό ὅλα τά λεγόμενα ψυχολογικά εἶναιμόνιμη.44

Τό θέλημα τοῦ Θεοῦ καί τό ἄγχος. Πῶς δημιουργεῖται καί πῶς θεραπεύεταιἈπόσπασμα ἀπό τήν ἀπομαγνηματοφωνημένη ὁμιλία ‘Τό θέλημα τοῦ Θεοῦ καί τόἄγχος, πῶς δημιουργεῖται καί πῶς θεραπεύεται».Τίτλος ἀποσπάσματος: “Ὁ μοναχός μέ τό ἰαματικό χάρισμα”. Σχολιάζει ὁ Ἀρχ. Σάββας ἉγιορείτηςΘεωροῦμε κατάλληλη τήν στιγμή, χάριν νουθεσίας, νά παραθέσουμε τήν διήγησηγιά κάποιον μοναχό, ὁ ὅποιος ὑπέταξε τό δικό του θέλημα στό θέλημα τοῦ Θεοῦ καίἀπόλαυσε μεγάλη εἰρήνη στήν ψυχή του, λαμβάνοντας ἀπό τόν Θεό τό ἰαματικόχάρισμα (Σχ.:τό χάρισμα δηλαδή νά θεραπεύει).Πολλοί ἀσθενεῖς γίνονταν καλά μόνο μέ τό ἄγγιγμα τοῦ ἐνδύματός του. Παντοῦσυναντοῦσε μεγάλο σεβασμό στό πρόσωπό του.Μεταξύ αὐτῶν, οἱ ἀδελφοί της μονῆς ἐκπλήττονταν πολύ μέ ὅσα γίνονταν ἀπό τόνσυμμοναστή τους, ἐπειδή δέν παρατηροῦσαν σ’ αὐτόν κανένα ἰδιαίτερα ἐξέχονἀσκητικό ἀγώνισμα οὔτε αὐστηρή νηστεία οὔτε ὑπερβολικούς κόπους οὔτε κάτιἄλλο. Ζοῦσε ὅπως ὅλοι οἱ ἄλλοι.Ἕνα μόνο πράγμα κρατοῦσε μέ αὐστηρότητα:Ὅλα ὅσα τοῦ συνέβαιναν τά δεχόταν πρόθυμα καί εὐχαριστοῦσε γι’ αὐτά τόν Θεό.Ἕνα τόν διέκρινε: Εἶχε παραδοθεῖ ὁλοκληρωτικά στό θέλημα τοῦ Θεοῦ.Σχ.:Ὅτι καί ἄν τοῦ συνέβαινε, δηλαδή, τό δεχόταν σάν νά τό ἔπαιρνε κατευθείαν ἀπότά χέρια τοῦ Θεοῦ.Κάποτε πού ὁ μοναχός αὐτός θεράπευσε κάποιους ἄρρωστους χωρίς κανένα ἰατρικόμέσο, διά τῆς ἐν αὐτῷ ζώσης χάριτος καί δυνάμεως, ὁ προεστῶς τοῦ κοινοβίου, τόνρώτησε ποιά ἦταν ἡ αἰτία τῆς θεραπείαςκαί γιατί οἱ προσερχόμενοι σ’ αὐτόν λαμβάνουν τήν ἴαση.- Καί ἐγώ ὅ ἴδιος ἐκπλήττομαι πού μπορῶ νά τούς δίνω τήν ὑγεία τους, ἀπάντησε ὁμοναχός.Ντρέπομαι πού τά ἐνδύματά μου ἔχουν ἰαματική δύναμη, γιατί ἐγώ οὔτε μέ τήννηστεία οὔτε μέ ἄλλα ἀσκητικά καί μοναστικά ἀγωνίσματα, ἀξιώθηκα νά λάβωτέτοιο δῶρο ἀπό τόν Θεό.Σχ.:Βλέπετε, εἶχε μία τέλεια αἴσθηση τῆς ἀναξιότητάς του καί ἔλεγε ὅτι:“δεν τό ἀξίζω, δέν εἶναι δικό μου, πώς γίνεται δέν μπορῶ κι ἐγώ νά τό καταλάβω”.- Αὐτό εἶναι ἀλήθεια, εἶπε ὁ προεστῶς. Ἐμεῖς βλέπουμε ὅτι εἶσαι ἕνας συνηθισμένος45

ἄνθρωπος καί σέ σένα δέν ὑπάρχει τίποτα πού νά σέ ξεχωρίζει ἀπό τήν τάξη τῶνὑπολοίπων πατέρων.Ὁ προεστῶς τῆς μονῆς ἀποφάσισε πάση θυσία νά ἀποκαλύψει τήν πραγματική αἰτίατοῦ ζωντανοῦ ἰαματικοῦ χαρίσματος πού εἶχε ὁ μοναχός.Σχ.:Τόν ἔπιασε μία καλή καί ἅγια περιέργεια. Δέν εἶναι μικρό πράγμα νά εἶσαι ἍγιοςΠαντελεήμονας ἀπό ζωντανός καί νά τούς κάνεις ὅλους καλά.Ἔκανε μακρές συζητήσεις μαζί του, προσπαθώντας νά μάθει ὅλα τά καλά στοιχεῖατου καί νά ξεσκεπάσει τό μυστικό της καρδιᾶς του.Στά ἐρωτήματα τοῦ ἡγουμένου ὁ μακάριος μοναχός εἶπε:- Θυμήθηκα κάτι σχετικό μέ τό ἔλεος πού μου δόθηκε ἀπό τόν Θεό:Ἐγώ συντονίζω -σταθερά καί σέ ὅλα- τό θέλημά μου μέ τό Θεῖο θέλημα.Ποτέ καί τίποτα δέν φέρνω στήν σκέψη μου πού θά ἐναντιωνόταν στό θέλημα τοῦΘεοῦ.Σχ.:Ποῦ εἶναι αὐτοί πού λένε: “Γιατί Θεέ μου σ’ ἐμένα καί τί σοῦ ‘κάνα καί γιατί ὄχιστόν ἄλλον καί γιατί ἐκείνου τοῦ πάνε ὅλα καλά κι ἐμένα ὄχι;”Αὐτά τά λόγια ὄχι μόνον νά τά πεῖ δέν τολμοῦσε, ἀλλά οὔτε στή σκέψη του δένἐπέτρεπε νά σχηματιστοῦν.Σέ ὅλα συντονίζω τό θέλημά μου μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Ποτέ δέν τρομάζωμπροστά σέ ἀπρόβλεπτα γεγονότα, τά ὁποῖα θά μποροῦσαν νά κλονίσουν τόν νοῦμου καί νά ἑξασθενίσουν τήν καρδιά μου.Ποτέ καί γιά τίποτε δέν παραπονέθηκα στούς ἄλλους οὔτε τούς φανέρωσα τήν θλίψημου. Τό ἴδιο, καί ὅσα εὐτυχῆ συμβάντα λάχουν στήν ζωή μου, δέν μέ εὐχαριστοῦν σέτέτοιο βαθμό, πού νά εὐθυμῶ περισσότερο ἀπό ὅτι τόν ὑπόλοιπο καιρό.Σχ.:Οὔτε λοιπόν ὅταν συμβαίνει κάτι “λυπηρό” καταπίπτω, οὔτε ὅταν συμβαίνει κάτι“εὐχάριστο” ξεσαλώνω, θά λέγαμε, καί ὑπερηφανεύομαι.Ὅλα τά δέχομαι ἐξίσου, σάν νά εἶναι σταλμένα ἀπό τό χέρι τοῦ Θεοῦ, τόσο αὐτά πούθεωρῶ εὐχάριστα ὅσο καί αὐτά πού θεωρῶ δυσάρεστα.Δέν προσεύχομαι στόν Θεό γιά νά πραγματοποιηθοῦν ὅλα σύμφωνα μέ τήν ἐπιθυμίαμου, ἄλλα θέλω σέ ὅλα νά γίνεται τό ἅγιο θέλημά Του.Σχ.:Ἐμεῖς κάνουμε προσευχή, γιά νά περάσουν ὅλα τά παιδιά στό Πανεπιστήμιο.-Εἶναι σωστό?-Ὄχι, δέν εἶναι σωστό. Μπορεῖ νά μήν εἶναι θέλημα Θεοῦ. Μπορεῖ νά μήν εἶναι γιάτό καλό τους νά περάσουν στό Πανεπιστήμιο.Τό σωστό εἶναι νά προσευχηθοῦμε νά γίνει τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, ὄχι νά γίνει τό δικόμας θέλημα καί νά ἔχουμε τόν Θεό σάν ἕναν ἐργάτη πού θά τόν πληρώσουμε κιόλας,θά κάνουμε καί τό τάμα μας, θά ἀνάψουμε καί τήν λαμπάδα μας, γιά νά μᾶς κάνειτήν δουλειά μας. Καί μετά … ποῦ σέ εἶδα, ποῦ σέ ξέρω.46

Δέν προσεύχομαι λοιπόν στόν Θεό γιά νά κάνει τήν ἐπιθυμία μου, ἀλλά θέλω σέ ὅλανά γίνεται τό ἅγιο θέλημά Του. Μ’ αὐτόν τόν τρόπο τίποτε δέν μέ εὐχαριστεῖἰδιαίτερα, τίποτε δέν μέ συντρίβει ἀλλά καί τίποτε δέν μέ συγχύζει.Σχ.:Ἀφοῦ ξέρω ὅτι ὅλα εἶναι ἀπό τόν Θεό καί ξέρω ὅτι ὁ Θεός εἶναι ἀγάπη, ἄρα ὅλαεἶναι γιά τό καλό μου. Ἑπομένως, γιατί νά συντριβῶ καί νά συγχυστῶ;Καί τίποτε δέν μέ κάνει τόσο εὐτυχισμένο, ὅπως μόνο αὐτό τό ἴδιο τό θέλημα τοῦΘεοῦ, καί γιά τίποτε δεν χαίρομαι περισσότερο, ὅσο γι’ αὐτό πού κάθε φοράἐπιτρέπει ὁ Θεός νά συμβαίνει.Σχ.:Ἐνῶ, βλέπετε, ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι, ἔχουμε κάποια πράγματα πού συνήθως δένγίνονται καί νομίζουμε ὅτι ἄν γινόντουσαν θά ἤμασταν εὐτυχισμένοι καί συνεχῶςεἴμαστε ἀνεκπλήρωτοι, ἄδειοι, κι ὅλο ἔχουμε ἕνα κενό μέσα μας. Ἀντιθέτως, ὁμαναχός αὐτός ἦταν πάντα εὐχαριστημένος μέ αὐτό πού γινόταν καί αὐτή ἦταν ἡμεγαλύτερη χαρά του, δηλ. τό ὅτι σέ κάθε στιγμή γίνεται τό θέλημα τοῦ Θεοῦ.Γι’ αὐτό καί σέ ὅλες μου τίς προσευχές γιά ἕνα καί μοναδικό πράγμα παρακαλῶ τόνΘεό: Νά γίνεται πάντοτε καί ὁλοκληρωτικά σέ μένα καί σέ ὅλα τά πλάσματά Του τόΘεῖο Του θέλημα.Σχ.:Ὄχι μόνο σ’ ἐμένα, ἀλλά καί σέ ὅλα τά πλάσματά Του. Μά ἔρχεται ὁ ἄλλος καίσοῦ λέει νά προσευχηθεῖς νά γίνει καλά. Ὅμως ἐγώ θά τοῦ πῶ ὅτι θά προσευχηθῶ νάγίνει τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Μπορεῖ τό νά γίνεις καλά νά μήν εἶναι γιά τό καλό σου,ἀλλά τό νά γίνεις καλός εἶναι σίγουρα. Αὐτό εἶναι τό θέλημα τοῦ Θεοῦ.Ὁ Θεός θέλει: “πάντας ἀνθρώπους σωθῆναι καὶ εἰς ἐπίγνωσιν ἀληθείας ἐλθεῖν“ (Τιμ.2:4).Αὐτό εἶναι τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, τό ὁποῖο εἶναι ἁπλό καί εἶναι ἕνα. Δέν ἔχει πολλάθελήματα ὁ Θεός. Ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι ἔχουμε πολλά θελήματα, γιατί εἴμαστεἁμαρτωλοί. Αὐτό τό ἕνα θέλημα τοῦ Θεοῦ, εἶναι ἡ σωτηρία μας. Αὐτό πρέπει νάζητᾶμε καί τίποτε ἄλλο.Ὁ ἡγούμενος τοῦ κοινοβίου παρά πολύ θαύμασε τά λόγια του μοναχοῦ καίἀπευθυνόμενος σ’ αὐτόν τόν ρώτησε:- Ἀγαπημένε μου ἀδελφέ, πές μου, χθές, τήν ὥρα πού συνέβη πυρκαγιά στόμοναστήρι μας, τί αἰσθάνθηκες; Σχ,:Εἶχε πιάσει φωτιά.Στ’ ἀλήθεια δέν λυπήθηκες μαζί μέ ὅλους τους ἄλλους, ὅταν ὁ κακός ἄνθρωπος (ὁἐμπρηστής), ἔβαλε φωτιά στά μοναστηριακά οἰκοδομήματα καί κάηκε μεγάληποσότητα ἀπό τό σιτάρι μας;- Δέν θά κρύψω, ἀπάντησε ὁ μοναχός, ὅτι ὅλη αὐτή ἡ ζημιά τοῦ μοναστηριοῦ δένμοῦ προκάλεσε τήν παραμικρή θλίψη.Σχ,:Προσέξτε, τό λέει, δέν ντρέπεται καί δέν τό παίζει “κοσμικά” καλός γιά νά κάνειτήν καρδιά στόν ἡγούμενο, ἀλλά λέει τήν ἀλήθεια. Γιατί ὅμως δέν ἐθλίβη; Προσέξτε.Ὄχι ἐπειδή εἶναι ἀναίσθητος -μέ τήν κοσμική ἔννοια-, ἀλλά δεῖτε τό γιατί, ὅπως τόἐξηγεῖ παρακάτω:47

Ἐπειδή ἔχω τήν συνήθεια γιά ὅλα, καί γιά τά θλιβερά καί γιά τά εὐχάριστα, νάεὐχαριστῶ τόν Θεό καί ἥσυχα νά δέχομαι καί τοῦτο καί τό ἄλλο.Σχ.:Γιατί ἀκόμα καί αὐτά πού ἐμεῖς λέμε “θλιβερά”, εἶναι γιά τό καλό μας, γιά τήναἰώνια σωτηρία μας.Εἶμαι πεπεισμένος ὅτι αὐτό πού συνέβη σέ ἐμᾶς, συνέβη σύμφωνα μέ τό θέλημα τοῦΘεοῦ, ὁ ὅποιος κατευθύνει τά πάντα πρός ψυχική ὠφέλεια.Σχ.:…καί ὄχι πρός σωματική καί σαρκική ὠφέλεια, ἡ ὁποία ἀντίκειται στόπνεῦμα/ἔρχεται σέ ἀντίθεση μέ τό πνεῦμα:“ἡ γὰρ σάρξ ἐπιθυμεῖ κατὰ τοῦ πνεύματος, τὸ δὲ πνεῦμα κατὰ τῆς σαρκός” (Γάλ.5:17),καί ἔρχεται σέ ἀντίθεση καί μέ τήν σωτηρία μας, δηλ. ἀντίκειται σέ αὐτήν. Ὁ Θεόςκάνει τά πάντα πρός ψυχική μας ὠφέλεια.Γι’ αὐτό ἀκριβῶς δέν μεριμνῶ καί δέν σκέπτομαι τίποτε σχετικά μ’ αὐτό.Σχ.:Δέν τόν ἔπιασε ἀγωνία νά πεῖ «Τώρα πάει τό σιτάρι μας. Τί θά κάνουμε καί τί θάτρῶμε τό χειμώνα» κ.τ.λ., τίποτα ἀπό αὐτά. Ἀφοῦ ὁ Θεός τό παραχώρησε, ὁ Θεός θάμᾶς θρέψει, ξέρει ὁ Θεός τί θά φᾶμε τό χειμώνα.Λίγο ἤ πολύ ἐμεῖς ἔχουμε τό ψωμί μας καί τά ὑπόλοιπα γιά τήν διατροφή μας, γιατίπιστεύω ἀκλόνητα ὅτι ὁ Θεός μπορεῖ νά χορτάσει τόν καθέναν ἀπό ἐμᾶς τόσο μέ ἕναψίχουλο ὅσο καί μέ ἕνα ὁλόκληρο ψωμί.Σχ.:Λέγαμε τήν ἄλλη φορά γιά τά λόγια ἑνός γέροντα στά χρόνια του ἀντιχρίστου,ποῦ δέν θά ἔχουμε πρόσβαση στά σοῦπερ μάρκετ κ.τ.λ. Καί εἶπε : “Καί τί εἶναι γιάτόν Θεό νά μᾶς χορταίνει μέ ἕνα φυλλαράκι;Νά κόβεις ἕνα φυλλαράκι ἀπό τό δέντρο καί νά χορταίνεις γιά ἕνα μήνα εἶναιδύσκολο;”Ἔτσι λοιπόν κι ἐγώ ἤρεμα, χωρίς καμιά σύγχυση, περνῶ τήν ζωή μου.Κατάπληκτος ἀπό τά λόγια του μοναχοῦ ὁ ἡγούμενος γιά πολύ ἀκόμη καιρόσυζητοῦσε μαζί του, προσπαθώντας νά ἀναγκάσει τόν ἀδελφό νά παρουσιάσει τόντρόπο σκέψεώς του, τίς ἀπόψεις του, ἀκόμη πιό καθαρά καί νά τοῦ ἀποκαλύψει τήνπνευματική του κατάσταση.Σχ.:Ἤθελε νά ἐμβαθύνει κι ἄλλο, νά δεῖ πώς σκέφτεται, τί λογισμούς, τί ἰδέεςκυκλοφοροῦν μέσα στόν νοῦ αὐτοῦ τοῦ ἁγίου μοναχοῦ.Μεταξύ πολλῶν ἀπαντήσεων πού ἔδωσε ὁ ταπεινός μοναχός στόν προεστώτα, εἶπεκαί τά ἕξης:Σχ.:Καί ἐδῶ προσέξτε, εἶναι τό ἀποκορύφωμα.- Κατά τήν καθημερινή προσφορά τοῦ ἑαυτοῦ μου στό θέλημα τοῦ Θεοῦ, τόσοπροόδευσα στήν ὑπακοή μου σ’ Αὐτόν, ὥστε ἄν ἀπό πρίν γνώριζα ὅτι ὁ Θεόςἐξάπαντος προόριζε νά μέ στείλει στήν κόλαση …48

Σχ.:Κάνει μία ὑπόθεση ὅτι, ἄν εἶχε ἀποφασίσει ὁ Θεός κάτι τέτοιο καί ἦταν τόθέλημά Του. Βέβαια, τό θέλημα τοῦ Θεοῦ εἶναι νά μήν πάει κανείς στήν κόλαση,ἀλλά τώρα ὁ μοναχός αὐτός κάνει μιά ὑπόθεση,δηλαδή ὅτι ἀκόμη κι ἄν ὁ Θεός εἶχε ἀποφασίσει γι’ αὐτόν νά τόν στείλει στήνκόλαση,…τότε ἐγώ δέν θά ἐπιχειροῦσα νά κάνω τίποτε ἐναντίον Του.Σχ.:-Γιατί; -Γιατί πολύ ἁπλά ξέρω ὅτι ὁ Θεός μ’ ἀγαπάει καί ἄν κατ’ ἐξαίρεση ἔχειὁρίσει γιά μένα νά πάω στήν κόλαση, καί ἐκεῖ καλά θά εἶναι. Γιατί ὁ Θεός καί στήνκόλαση εἶναι παρών, παντοῦ εἶναι ὁ Θεός.Οἱ κολασμένοι δέν εἶναι μέ τόν Θεό καί αὐτό εἶναι τό πρόβλημά τους. Ὁ Θεός εἶναιπανταχοῦ παρών.Λέει ὁ Ἀββάς Ἰσαάκ ὁ Σύρος ὅτι: ”Καί αὐτοί πού εἶναι στήν κόλαση δέν στεροῦνταιτῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ, ἀλλά δέν τήν δέχονται. Τούς τήν δίνει ὁ Θεός, ἀλλά αὐτοί δέντήν δέχονται. Τό ἴδιο συμβαίνει καί μέ τούς δαίμονες. Ἐκχέει τήν ἀγάπη Τοῦ ὁ Θεόςσέ ὅλους, ἀλλά κάποιοι δέν τήν δέχονται, δέν τήν θέλουν. Γιατί δέν τήν θέλουν; Γιατίπολύ ἁπλά δέν Τόν ἀγαπᾶνε καί Τοῦ λένε «Δέν σέ θέλω». Ἑπομένως, λέει αὐτός ὁμοναχός «ἄν ὁ Θεός ἀποφασίσει νά μέ πάει ἐμένα ἐκεῖ, θά εἶναι γιά τό καλό μου».Καί γιά νά δεῖτε πῶς ταυτίζεται καί πῶς φανερώνεται τό Ἅγιο Πνεῦμα στούς ἄγιουςἀνθρώπους (τό ὁποῖο εἶναι πάντοτε τό ἴδιο, καί δέν λέει στήν μία περίπτωση τό ἕνακαί στήν ἄλλη τό ἀντίθετο) τό ἴδιο ακριβῶς πράγμα ἔλεγε καί ὁ πατήρ Πορφύριος, ὁσύγχρονος αὐτός ἅγιος γέροντας.Καί ἔλεγε αὐτό τό πράγμα σέ ἕναν ἄλλο γέροντα, ὅτι:“Αν σοῦ πεῖ ὁ Θεός νά πᾶς στήν κόλαση, θά πᾶς, γιατί αὐτό θά εἶναι τό θέλημα τοῦΘεοῦ καί θά εἶναι γιά τό καλό σου. Θά κάνεις ὑπακοή. Τί;… Θά πεῖς στόν Θεό «Δένπάω»;”Αὐτό λέει κι αὐτός ὁ μοναχός ἐδῶ, ὅτι δέν θά ἐπιχειροῦσε νά κάνει τίποτε ἐναντίοντοῦ Θεοῦ, ὄχι ἐπειδή δέν θά μποροῦσε καί δέν τόν συνέφερε, ἀλλά ἐπειδή δέν θέλεινά ἀντιστρατευτεῖ στό θέλημα τοῦ Θεοῦ, τό ὁποῖο εἶναι πάντοτε βγαλμένο μέσα ἀπότήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καί εἶναι πάντα γιά τό καλό μας.Σοῦ λέω ἐπίσης ὅτι κι ἄν ἀκόμη ἦταν δυνατόν σέ μένα νά ἀλλάξω αὐτή τήν θείαἀπόφαση λέγοντας ἕνα «Πάτερ ἠμῶν», σοῦ λέω ἀλήθεια, δέν θά τολμοῦσα νά τόκάνω, ἄλλα θά προσευχόμουν στόν Θεό ἀκόμη πιό ἔντονα, νά ἐνεργήσει σέ μένασύμφωνα μέ τό Πανάγιο θέλημά Του καί νά μοῦ δωρίσει τήν Χάρη Του, πού θά μέἐνισχύει ὡς τούς ἀπέραντους αἰῶνες, γιά νά μή σκέπτομαι ὁτιδήποτε ἀντίθετο στόἅγιό Του θέλημα.Μετά ἀπό παρατεταμένη σιωπή λέει, τέλος, ὁ ἡγούμενος στόν μοναχό:Σχ.:Ἔμεινε ἐμβρόντητος / κατάπληκτος δηλαδή καί ὁ ἡγούμενος ἀπό αὐτά πούἄκουσε.49

- Πορεύου, περιπόθητε πάτερ, πορεύου καί ἐκπλήρωσε φιλότιμα τήν ὑπόσχεσή σουστόν Θεό, ὅπως μου τήν ἐξέθεσες.Ἐσύ βρῆκες τόν οὐρανό ἔξω ἀπό τόν οὐρανό.Σχ.:Δηλαδή πρίν πᾶς στόν οὐρανό εἶσαι ἤδη στόν οὐρανό.Νά θυμᾶσαι ὅτι τέτοια Χάρις δέν δωρίζεται ἀπό τόν Θεό σέ πολλούς.Δέν ὑπάρχουν πολλοί πού νά μήν μπαίνουν ποτέ σέ ἀνησυχία καί δέν προσβάλλονταιἀπό ὁποιονδήποτε. Ἐκεῖνος μόνο εἶναι προστατευμένος στήν ζωή του μέ ἰσχυρά καίἀπόρθητα τείχη, ἐκεῖνος πού πάντοτε καί σέ ὅλα, ὅτι κι ἄν συναντήσει στήν ζωή του,συμφωνεῖ μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, δηλαδή δέχεται τά πάντα σάν νά εἶναι σταλμέναἀπό τόν Θεό.Σχ.:Βλέπετε, αὐτός εἶναι προστατευμένος, αὐτός εἶναι ἀληθινά εὐτυχισμένος, αὐτόςεἶναι ἀληθινά μακάριος. Αὐτός πού τά δέχεται ὅλα σάν νά εἶναι σταλμένα ἀπό τόνΘεό. Καί εἶναι πράγματι σταλμένα ἀπό τόν Θεό, γιατί τίποτα δέν γίνεται χωρίς τόνΘεό. Ὅλα γίνονται σύμφωνα με τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, εἴτε τό “κατ’ εὐδοκίαν” εἴτε τό“κατά παραχώρησιν”).(Καί καταλήγει ὁ Στάρετς Σάββας) :Ἄς γίνεται σέ ὅλα τό θέλημα τοῦ Θεοῦ.Ἀφοῦ λοιπόν ὅλα γίνονται εἴτε κατά εὐδοκία εἴτε κατά παραχώρηση τοῦ Θεοῦ καίκανενός ἄλλου, ἄρα ὅλα εἶναι γιά τό καλό μας,γιατί ὁ Θεός εἶναι ἀγαθός, εἶναι ”ἡ αὐτοαγαθότης”.Ἀποκλείεται ὁ Θεός νά κάνει κακό καίκανένα κακό δέν δημιούργησε ὁ Θεός.Ἄν λοιπόν ἀντιδροῦμε, γογγίζουμε, μεμψιμοιροῦμε, ἀγχωνόμαστε καίστενοχωριόμαστε μέ τά διάφορα γεγονότα, εἶναι σάν νά λέμε στόν Θεό: “Δέν εἶσαικαλός. Δέν μοῦ στέλνεις καλά πράγματα· ἄρα δέν μ’ ἀγαπάς”.-Καί τί κάνουμε οὐσιαστικά; -Βλασφημοῦμε.Βλέπετε πόσο μακριά πάει αὐτή ἡ ἁμαρτία τοῦ ἄγχους καί τῆς στεναχώριας; Γιατίπερί ἁμαρτίας πρόκειται. Εἶναι μία βλασφημία στήν ἀγαθότητα τοῦ Θεοῦ καί φυσικάἔχει ρίζα τήν ἀπιστία. Γιατί ὁ Θεός μᾶς ἔχει διδάξει ὅτι Αὐτός νοιάζεται γιά μᾶς,φροντίζει γιά μᾶς, ἔχει τήν φροντίδα μας καί ζητάει ἀπό ἐμᾶς μόνο νά Τόνἐμπιστευτοῦμε, νά Τόν πιστέψουμε.Εἴδατε, τί ρωτοῦσε; Πιστεύεις ὅτι μπορῶ νά σέ κάνω καλά; Πιστεύεις;Αὐτό ζητάει ὁ Θεός, ἁπλῶς νά τόν ἀποδεχτεῖς ὡς Σωτήρα.Τό μόνο εὔκολο δηλαδή, κι ὅμως δέν τό κάνουμε καί μετά γεμίζουμε βέβαια μέἄγχος. Ἐνῶ ὁ Θεός μᾶς εἶπε ὅτι εἶναι Πατέρας μας καί μᾶς δίδαξε νά Τοῦ μιλᾶμε καίνά ἀπευθυνόμαστε σ’ Αὐτόν μ’ αὐτήν τήν λέξη: “Πατέρα”. Μᾶς εἶπε ὅτι ὅλα ὅσαχρειάζονται γιά τήν βιολογική μας ζωή θά μᾶς προστεθοῦν, δηλαδή δέν θά κάνουμε50