doc 1

หนว่ ยท่ี 1 ความหมายและความสาคญั ของไม้ดอกไม้ประดบั

หน่วยท่ี 1 ความหมายและความสาคญั ของไมด้ อกไม้ประดบั สาระสาคญั ไม้ดอกไม้ประดบั ( flower and ornamental plants) หมายถึง พนั ธุ์ไม้ที่มลี ักษณะรูปร่าง สีสันของลาต้น ก่ิง ก้านใบ ดอก ตลอดจนผลสวยงาม นาไปใช้ประดับตกแตง่ ภูมทิ ัศนภ์ ายนอกและภายในให้ ร่มรื่นสวยงามนา่ อยู่ข้ึนตามความตอ้ งการ หรือใช้ประโยชน์ในชีวติ ประจาวนั และดา้ นเศรษฐกิจของมนษุ ย์ ซึ่ง ไมด้ อกไมป้ ระดับยงั มคี วามสาคัญทางด้านเศรษฐกิจและสังคม และมีแหล่งผลิตอยทู่ ่ัวไปในประเทศ จดุ ประสงค์การเรียนรู้ จดุ ประสงคท์ ่ัวไป 1. บอกความหมายของคาว่าไม้ดอกไม้ประดบั ได้ 2. บอกถึงความสาคัญของไม้ดอกไม้ประดับทางสงั คมได้ 3. บอกถงึ ความสาคญั ของไมด้ อกไมป้ ระดบั ทางเศรษฐกจิ ได้ 4. บอกแหลง่ ผลติ หรือสถานที่ผลติ ไม้ดอกไม้ประดับท่ีทาเป็นการค้าแตล่ ะภาคได้ 5. เพอ่ื ใหน้ กั เรียนมคี ณุ ธรรม จริยธรรม คา่ นิยมและคณุ ลักษณะอนั พึงประสงค์ เร่ืองความสนใจใฝร่ ู้ จดุ ประสงคเ์ ชิงพฤติกรรม 1. อธบิ ายความหมายและความสาคญั ของไมด้ อกไม้ประดบั ไดถ้ กู ต้อง 2. สามารถอธบิ ายถงึ ประโยชนข์ องไมด้ อกไมป้ ระดับที่มตี ่อชีวติ ประจาวันของมนุษย์ และประโยชน์ทาง เศรษฐกิจและสงั คมได้ 3. บอกแหล่งหรือสถานที่ผลิตไมด้ อกไม้ประดับเปน็ การค้าในแต่ละภาคของประเทศไทยได้อยา่ งถูกตอ้ ง และ อธิบายสภาพการผลติ ได้ เนื้อหาสาระ 1. ความหมายของไมด้ อกไมป้ ระดับ พรรณไมด้ อกไม้ประดบั เปน็ สิ่งที่สาคัญในการจรรโลงใจให้แก่ผู้ปลูก ไดร้ บั ความสขุ ความเพลิดเพลนิ ทั้งทางตรงและทางอ้อม เชน่ ทาให้สุขภาพทางจิตใจมคี วามสขุ สดชื่น ผอ่ น คลาย ความเครยี ด จากการทางานอื่นๆ ในแต่ละวนั กบั สภาพสิงแวดล้อมและเศรษฐกจิ นอกจากจะทาให้ ตนเองหรอื ผู้ปลูกมคี วามสขุ ดังที่กล่าวแลว้ ไม้ดอกไมป้ ระดับยังช่วยใหผ้ พู้ บเห็นมคี วามสุขกายสุขใจ ซ่ึงใน ปัจจบุ นั มีผู้ท่ีปลูกไม้ดอกไมป้ ระดบั เปน็ อาชีพกันมาก ทง้ั มีการเพาะพนั ธุ์และผสมพันธ์ใุ หม่ๆ ขึ้นมา ให้เป็นท่ี ต้องตา ตอ้ งใจ ของลกู ค้า และยงั ใชช้ ื่อเรียกพรรณไม้ใหม่ๆ ใหเ้ ปน็ มงคลเพ่ือดึงดูดลกู ค้าทีนยิ มชมชอบไมม้ งคล ตา่ งๆ มาประดับอาคารบ้านเรือน สาหรับความหมายของไม้ดอกไมป้ ระดับมีนักวชิ าการและนกั การศึกษาไดใ้ หค้ าจากัด ความ โดยแยก เป็นไม้ดอกและไมป้ ระดับ ตามพจนานุกรมราชบัณฑิตยสถาน (2542) ใหค้ วามหมาย คาว่า “ไม้ดอก” คอื ไม้ ท่ีปลูกไวด้ ูดอกและ “ไม้ประดบั ” คอื ไม้ทป่ี ลกู ไวป้ ระดับบ้านหรอื สถานท่ี มานิต มานติ เจรญิ (2535) ให้ ความหมายของ ไมด้ อก หมายถึง ต้นไมท้ ี่ให้ดอกเปน็ ประโยชนส์ าคัญ เศรษฐมันตร์ กาญจนกุล (2552) ให้ ความหมายของไม้ดอก หมายถงึ พืชท่ีปลกู ขนึ้ เพ่ือใช้ประโยชน์จากดอก มีลักษณะดอกท่ีสวยงาม ดงั นั้น ไมด้ อก (flower plants) หมายถึง พรรณไมท้ ี่ปลูกไว้เพื่อชมความสวยงามของดอก หรอื มุ่งหวังเพื่อใช้ ประโยชน์ของดอกเปน็ หลกั กล่าวคือไมด้ อกจะตอ้ งมีรูปร่างทรวดทรง สสี ัน ของดอกสวยงาม สามารถนาไปใช้ ประดบั ตกแต่งภมู ิทศั น์ได้ เชน่ กุหลาบ หน้าวัว เบญจมาศ รักเร่ กล้วยไม้ เยอบีร่า สร้อยไก่ ดาวเรือง มะลิ เปน็ ต้น

ภาพที่ 1.1 ดอกกลว้ ยไม้ มานติ มานติ เจรญิ (2535) ใหค้ วามหมายของ ไมป้ ระดับ หมายถงึ ตน้ ไม้ท่ีปลูกดเู ลน่ สวยงาม เศรษฐมันตร์ กาญจนกุล (2552) ให้ความหมายของไม้ประดับ โดยแยกประเภทดงั น้ี ไมต้ ้นประดบั หมายถึง ไม้ตน้ ขนาดใหญ่ มีเนื้อไม้แข็งหรือไม่มเี น้ือไมแ้ ขง็ อายุยืนหลายปี ไมพ้ ุ่มประดบั หมายถึง ไมต้ น้ ที่มลี ักษณะ ลาตน้ ตงั ตรงแตกก่ิงกา้ นแตกเปน็ พมุ่ กวา้ ง ไมเ้ ลื้อยหรอื ไม้เถาประดบั หมายถึง ไมท้ ี่มีลาต้นเรียวเล็ก เล้ือยเกี่ยวพนั ไม้ หรือวัสดุอื่น ไมใ้ บประดบั หมายถงึ ไมท้ ่ีมรี ูปทรงและสีสนั ของใบสวยงาม ดงั น้ัน ไมป้ ระดบั ( onamental plants ) หมายถึง พรรณไม้ทมี รี ปู ร่างของ ลาตน้ ก่ิง ก้าน ใบ และผลสวยงาม ปลกู ไวเ้ พื่อชมความสวยงาม หรือใช้ประโยชน์จากส่วนตา่ ง ๆ นาไปใช้ตกแต่งอาคารสถานท่ีท้ังภายในและภายนอกได้ เช่น เฟิน ปาลม์ สาว น้อยประแป้ง โกสน หมากผู้หมากเมีย ตะโกดัด วาสนา จนั ผา และ สนต่างๆ ภาพท่ี 1.2 ต้นปาล์ม สมเพยี ร เกษมทรัพย์ (2535) ได้กลา่ วไว้ว่า “ไมด้ อกไมป้ ระดับ” หมายถึง ไม้ดอกท่ี นามาใช้ในการประดับ ตกแตง่ สวน หรือท่ีตา่ งๆ โดยไม้ดอก (flowering plants) หมายถงึ พรรณไม้ที่ออกดอกท่มี ีสสี นั สวยงามหรือมี กลน่ิ หอม อาจจาแนกไมด้ อกเปน็ 2 วธิ ี คือ วิธแี รกเปน็ การจาแนกลักษณะของพรรณไม้ และวธิ ที ่ี 2 เปน็ การ จาแนกตามประโยชนใ์ ช้สอย ดังนั้นไมด้ อกไม้ประดับ ( flower and ornamental plants) หมายถงึ พชื สวน ประดับ หรือพรรณไมท้ ่ีมลี กั ษณะรูปรา่ ง สสี นั ของลาต้น ก่ิง กา้ นใบ ดอก และผลสวยงาม นาไปใช้ประดบั ตกแต่งอาคารสถานท่ี ทง้ั ภายนอกและภายใน จดั สวนขนาดใหญ่และสวนหยอ่ ม ให้รม่ ร่ืนสวยงาม ตามความ ตอ้ งการหรอื ใช้ประโยชนใ์ นชวี ติ ประจาวนั 2. ความสาคัญของไม้ดอกไม้ประดบั ไม้ดอกไมป้ ระดับมีความสาคญั ต่อการดารงชีวติ ของมนุษยห์ ลาย ประการ โดยเหน็ ไดจ้ ากในอดตี มนุษยใ์ ช้ไมด้ อกไม้ประดบั ตง้ั แต่มนษุ ยก์ าเนดิ จากท้องมารดาในการใช้ไม้ไผ่ตดั สายสะดือ การทาบายศรีสูข่ วญั เดก็ เกิดใหม่ จนกระท่ังถงึ วันสุดทา้ ยของชวี ติ ไมด้ อกไม้ประดบั ยงั มบี ทบาทท่ี สาคญั ซึ่งในปัจจบุ ันไมด้ อกไมป้ ระดบั ย่ิงมคี วามสาคัญในด้านจติ ใจกับมนษุ ยม์ าก เพราะธรรมชาตเิ กี่ยวกับ พรรณไม้ถกู ทาลายจากฝีมือของมนษุ ย์ จงึ ทาใหม้ ีผู้ปลกู ไมด้ อกไม้ประดับเปน็ การค้า เพ่ือทาให้จติ ใจมคี วามสขุ สดชนื่ ผ่อนคลายความเครยี ด และหาสิ่งยึดเหน่ียวจติ ใจ โดยการหาพนั ธ์ุไมม้ งคลมาปลูก ซ่ึงความสาคัญของไม้ ดอกไมป้ ระดบั จุฑามาศ ออ่ นวมิ ล (2547) ได้กล่าวถึง ความสาคัญของไมด้ อกไมป้ ระดับ มีความสาคญั อยู่ 2 ประการใหญ่ๆดงั นี้ 2.1 ความสาคัญทางสงั คม ไมด้ อกไมป้ ระดับมีความสาคญั ทางดา้ นปัจจัย 4 ของมนุษย์ และ ชวี ิตประจาวนั ทางดา้ นพิธีกรรมตั้งเกดิ จนกระท่ังตาย ตลอดจนใหค้ วามสวยงามของท่ีอยอู่ าศัยอาคารสถานท่ี ต่างๆ ซึ่ง เปน็ สิ่งสาคญั ต่อมนุษย์หลายประการ ดังน้ี 2.1.1 ความสาคัญของไม้ดอกไม้ประดับตอ่ การดารงชีพ ได้แก่ 1) ด้านอาหาร ไม้ดอกไม้ประดับบางชนดิ นาไปใชป้ ระกอบเปน็ อาหารรบั ประทาน ในรปู ของแกง ต้ม ทอด หรือเป็นสว่ นประกอบของอาหาร เช่น ยอดและใบเลบ็ ครุฑ ดอกลลี าวดี ยอดและผลมะพร้าว ภาพที่ 1.3 ยอดและผลมะพร้าว

2) ด้านที่อยอู่ าศยั ไมด้ อกไมป้ ระดบั ยนื ต้นบางชนดิ สามารถนาไปสรา้ งเปน็ ที่อยู่ อาศัยได้ เช่น ตาลโตนด นนทรี คูน ตะแบก นาไปแปรรปู เปน็ ไม้ปลูกบ้าน ผลิตเฟอร์นิเจอร์ได้ ภาพที่ 1. 4 ต้นตาลโตนด 3) ดา้ นเครื่องนุง่ หม่ ไม้ดอกไม้ประดับบางชนดิ สามารถนาไปผลติ เป็นเคร่ืองนงุ่ ห่มได้ เช่น ป่าน ศรนารายณ์หรอื อะกาเว่ นาไปใช้ทอผ้า นอกจากนั้นยังใช้ สกัดทาน้าหอม เชน่ ลีลาวดี มะลิ กล้วยไม้ กุหลาบ เปน็ ต้น ภาพที่ 1. 5 ตน้ ป่านศรนารายณ์ 4) ดา้ นยารกั ษาโรค ไม้ดอกไมป้ ระดบั บางชนิดจดั เปน็ พชื สมนุ ไพร สามารถนามาใช้เปน็ ยารักษา โรคได้ท้ังแผนโบราณและแผนปจั จุบนั มีการคน้ คว้าตวั ยาใหม่ๆจากพืชเสมอ เชน่ มะลิ เสลดพงั พอน อญั ชนั เป็นต้น ภาพที่ 1. 6 ต้นเสลดพังพอน 5) ใช้ในชีวติ ประจาวนั อื่นๆ มีการใช้สว่ นตา่ งๆ ของไมด้ อกไมป้ ระดับไปใช้ประกอบพธิ กี รรมหลาย อย่างตั้งแต่เกิดจนกระทั่งตาย เช่น นา กิ่ง ก้าน ใบ ดอก ไปทา พวงมาลยั จัดกระเช้า พานพมุ่ พวงหรีด รวมทั้ง เวทีในงานต่างๆ พรรณไมป้ ระดบั ท่ีใช้ ไดแ้ ก่ เฟิน จ๋ัง โปร่งฟา้ ปรง ดอกบวั สร้อยไก่ หมากเหลอื ง ยางอินเดยี หมากผู้หมากเมยี กหุ ลาบ หน้าววั ดาวเรือง และกลว้ ยไม้ เปน็ ต้น ภาพที่ 1.7 จัดกระเชา้ ดอกไม้ 2.1.2. ความสาคัญของไม้ดอกไมป้ ระดบั ต่อการตกแต่งสถานที่ 1) การใชไ้ ม้ดอกไม้ประดับตกแต่งภายในอาคารใหเ้ กิดความสวยงาม ไดแ้ ก่ ไมด้ อกไมป้ ระดับใน ร่มต่างๆ เชน่ เฟิน กา้ มกุ้งก้ามกัง คลา้ เดหลี หนา้ วัว สับปะรดสี จั๋ง กลว้ ยไม้ ฟโิ ลเดนดรอน นาไปใช้ในรปู แบบ ต่างๆ ข้ึนอยู่กับความต้องการของแต่ละสถานที่ ภาพที่ 1.8 ตกแต่งภายในอาคาร 2) การใชไ้ ม้ดอกไมป้ ระดับตกแตง่ ภายนอกอาคารบ้านพักอาศัย ร้านอาหาร โรงแรม รีสอรท์ สถานท่ีพกั ผอ่ น สวนสาธารณะ สถานที่ราชการ ตลอดจนสถานท่ีสาคัญตา่ งๆ ที่ต้องการความสวยงาม ไม้ ประดับท่ีนยิ มใช้ตกแตง่ ได้แก่ ตะโกดัด ข่อยดัด ชาดัด ลีลาวดี โกสน เลบ็ ครฑุ ซลั เวีย ไทรยอดทอง ประดู่ นนทรี คนู หางนกยงู ฝรงั อโศกอินเดยี จนั ผา สนตา่ งๆ และพชื วงศ์ปาลม์ ภาพท่ี 1.9 ตกแตง่ ภายนอกอาคาร 2.2 ความสาคัญทางเศรษฐกิจ ปัจจบุ นั น้ีไมด้ อกไม้ประดับมีความสาคญั ตอ่ มนุษย์ในแงเ่ ศรษฐกิจ คือ สามารถประกอบ เปน็ อาชพี ไดไ้ ม่วา่ จะเป็นอาชีพหลักหรืออาชพี รอง ทาใหค้ รอบครวั เกดิ รายไดม้ ากข้ึน โดยมี การผลติ ไม้ดอกไม้ประดบั จาหน่ายทั้งภายในประเทศและต่างประเทศ นาเงนิ ตราเขา้ ประเทศปีละหลาย พนั ลา้ นบาท เป็นผลทาให้เศรษฐกิจของประเทศดีขึ้น ดังน้ี 2.2.1 ไมด้ อกที่ส่งออก 1) ในรูปของไมต้ ดั ดอกไดแ้ ก่ กลว้ ยไม้ กหุ ลาบ ดาวเรือง มะลิ หนา้ ววั เบญจมาศ 2) ในรปู ของหัวพันธไ์ุ ด้แก่ ปทมุ มาและบอนสี 2.2.2 ไมป้ ระดบั ท่ีสง่ ออก 1) ในรูปของไม้ขดุ ล้อมไดแ้ ก่ ปาล์มประดับ ไทร คนู โมก สน และไม้ปา่ อ่ืน ๆ

2) ในรปู ของไม้กระถางไดแ้ ก่ โกสน กวนอมิ คลา้ ไม้สกุลอโกนมี า่ 3) ในรูปของไม้คลมุ ดินได้แก่ ผกากรอง เขม็ แคระ กาบหอยแครง 4) ในรูปของไม้ตดั ใบ ได้แก่ หมากผ้หู มากเมยี ฟิโลเดนดรอน และเฟิร์น สาหรับไม้ดอกไมป้ ระดบั น้ันมปี ระเทศทีสง่ ออก 10 อนั ดับ ได้แก่ ประเทศญี่ปุ่น เนเธอร์แลนด์ สหรฐั อเมรกิ า เกาหลีใต้ ออสเตรเลยี ลาว อาฟรกิ าใต้ แคนาดา สงิ คโปร์ อาหรบั เอมเิ รตส์ และแหล่งผลิตไม้ ดอกไม้ประดับที่สาคญั ของประเทศในการจาหน่าย ท้ังภายในประเทศและส่งออกตา่ งประเทศ ซ่ึงแหลง่ ผลติ ไม้ ดอกไมป้ ระดบั เมอื งหนาวไดแ้ ก่ จงั หวัดเชียงใหม่ เชียงราย ตาก เลย นครราชสมี า สว่ นแหลง่ ผลิตไม้ดอกไม้ ประดับเมืองรอ้ น ได้แก่ กรุงเทพมหานคร นครปฐม สมทุ รสาคร ราชบุรี กาญจนบรุ ี สุพรรณบุรี นครนายก นนทบรุ ี นอกจากนี้อาชีพการปลูกไม้ดอกไม้ประดบั ยงั สามารถสรา้ งอาชพี อื่นๆ ได้อกี เช่น อาชพี รบั จา้ ง ตกแตง่ ภูมิทศั น์ อาชีพรบั จ้างดูแลสวน จาหนา่ ยวัสดตุ กแตง่ สวนตลอดจนการผลติ และจาหน่าย อุปกรณ์ที่ใช้ ผลติ พรรณไมด้ อกไม้ประดับ เชน่ กระถางปลกู และ วัสดุปลูก สรุป ดงั น้ันไม้ดอกไม้ประดบั เป็นพรรณไม้ที่มลี ักษณะรปู รา่ ง สสี ัน ของลาตน้ ก่ิง ก้าน ใบ ดอก และ ผล สวยงาม นาไปใช้ตกแต่งอาคาร บ้านเรอื น สถานท่ีตา่ งๆ ทั้งภายในและภายนอกเพ่ือให้เกิด ความรม่ ร่ืน สวยงาม ตามความต้องการ โดยไมด้ อกไม้ประดบั ยงั มีความสาคญั ทางสงั คมเก่ียวกับ ชวี ติ ประจาวนั ของมนษุ ย์ ในการดารงชีพทางดา้ นอาหาร ที่อยูอ่ าศยั เครื่องนงุ่ ห่ม ยารักษาโรค และใช้ทางด้านศาสนา พธิ ีกรรมต่างๆ ประดับตกแต่งอาคารสถานท่ีทั้งภายในและภายนอกอาคาร เป็นที่พกั ผอ่ นหย่อนใจให้มคี วามสวยงามนา่ อยู่ นา่ อาศัย นอกจากนั้นแล้วไมด้ อกไมป้ ระดบั ยงั มีความสาคัญทางด้านเศรษฐกิจ เป็นการสร้างอาชพี ผลติ ไม้ ดอกไมป้ ระดับจาหนา่ ย ท้ังภายใน และภายนอกประเทศ และยังทาใหเ้ กิดอาชีพอื่นๆไดอ้ ีก เช่น อาชีพตกแตง่ ภูมิทศั น์ อาชีพจาหน่าย วัสดุอุปกรณ์ในการผลิตไม้ดอกไมป้ ระดับ