การพยาบาลผู้คลอดในระยะที่2

ก า ร พ ย า บ า ล ผู้ ค ล อ ด ใ น ร ะ ย ะ ที 2

ก คํานํ า หนั งสือเลม่ นี เปนส่วนหนึ งของรายวชิ าพบ.324 การผดงุ ครรภ2์ ภาคเรยี นที 2 ปการศึกษา 2564 โดยมวี ตั ถปุ ระสงค์เพือสามารถนํ าเสนอบทบาทพยาบาลในการพยาบาลผคู้ ลอดในระยะท2ี ซงึ สมดุ เลม่ นี มี เนื อหาเกยี วกบั การเปลยี นแปลงางสรรี ภาพการเปลยี นแปลงทางดา้ นจติ ใจ อาการและอาการแสดงทเี กดิ ขนึ ตอ่ ผคู้ ลอดและทารกในครรภใ์ นระยะที 2 ของการคลอด หลกั การปฎบิ ตั ิ หลกั การชว่ ยคลอด กระบวนการพยาบาลและขอ้ วนิ ิ จฉัยทางการพยาบาล หากมขี อ้ เสนอแนะและขอ้ ผดิ พลาดประการใด ผจู้ ดั ทาํ ขอน้ อมรบั ไวด้ ว้ ยความขอบพระคุณยงิ คณะผจู้ ดั ทาํ

ข สารบญั เรอื ง หน้ า คํานํ า ก สารบัญ ข การเปลียนแปลงทางสรรี วิทยา ในระยะที 2 ของการคลอด 1 การเปลียนแปลงด้านจิตใจในระยะที 2 ของการคลอด 2 การเปลียนแปลงทางสังคมในระยะที 2 ของการคลอด 2 การพยาบาลผคู้ ลอดในระยะท2ี ของการคลอด 2 อาการและอาการแสดงทเี กิดขึนต่อผคู้ ลอด และทารกในครรภ์ในระยะที 2 ของการคลอด 3 หลักปฏิบัติต่อผคู้ ลอดในระยะที 2 ของการคลอด 7 หลักการชว่ ยคลอดปกติ 10 กระบวนการพยาบาลผคู้ ลอดและทารกในครรภใ์ นระยะที 2 ของการคลอด 17 ตัวอย่างแผนการพยาบาลผคู้ ลอดในระยะที 2 ของการคลอด 23 เอกสารอ้างอิง 25

เรนนิ นและแองจโิ อเทนซนิ เพิม ---> เลอื ดไปเลยี งรก+มดลกู มากขนึ อาจมที างเสีย 1 ปสสาวะมาก ---> จากเลอื ดออกจากหัวใจและไปเลยี งไตมาก การเคลอื นไหวของลาไส้และการดดู ซมึ อาหารลดลง อาหารค้างในกระเพาะนาน ส่วนนํ าทารกกดกระเพาะปสสาวะ---> เลอื ดและนาเลอื ดไมด่ ี เนื อเยอื กระเพาะปสสาวะ ระบบ กรดในกระเพาะอาหาร บวม อาจมเี ลอื ดออกทางปสสาวะ ทางเดนิ อาหาร คลนื ไส้ ระบบทางปสสาวะ สําลกั อาหารงา่ ย ภาวะหายใจเรว็ (Hyperventilation) ระบบหายใจ การเปลยี นแปลง มดลกู ปากมดลกู การหดรดั ตวั ของกลา้ มเนื อมดลดู แรงและถขี นึ กลา้ มเนื อรา่ งกายมี Paco2 เพิมขนึ ระบบภมู ติ า้ นทาน ทางสรรี วทิ ยา และถุงนาครา ความถี (Interval) = ทกุ 2-3 นาที ---> Metabolic acidosis การหดรดั ตวั (Duration) = 60-90 วนิ าที ในระยะที 2 ของ ความแรงของการหดรดั ตวั ของมดลกู WBC สงู 25,000-30,000 เซลล/์ ลบ.ซม. การคลอด (Intensity) = ระดบั มาก (strong +3) โดยเฉพาะ Neutrophil ปากมดลกู เปดหมด Dilated= 10 ซม. Effacement = 100% ระดบั ส่วนนํ า = +3 - +5 ถงุ นาทนู หัวแตก ถา้ ยงั ไมแ่ ตกจะเจาะถงุ นา เครยี ดมากเนื องจากเหนื อย ออ่ นเพลยี ระบบประสาท มกู ปนเลอื ดหรอื เลอื ดออกทางชอ่ งคลอด รบั รูค้ วามเจบ็ ปวดเพิมขนึ มากขนึ ระบบหัวใจ ความดนั โลหิต แยกตวั ไมส่ นใจสิงแวดลอ้ ม ตดั สินใจลดลง สารนาและเกลอื แร่ BP สงู ขนึ มาก อาจแสดงพฤตกิ รรมกา้ วรา้ ว Ex.รอ้ งโวยวาย เบง่ คลอด แบบ Valsalva maneuver หายใจเรว็ ความกลวั ยงิ เพิมความเครยี ด ความดนั ชอ่ งอกสงู เสียสมดลุ เกลอื แร่ และนา เลอื ดไหลเวยี นยอ้ นกลบั หัวใจน้ อย เสียโปรตนี ทางปสสาวะ การคลอดไมก่ า้ วหน้ า---> ทอ้ แท้ หมดกําลงั ใจ เลอื ดออกจากหัวใจเพิมขนึ เหงอื ออกมาก BP เพิมตาม หัวใจเตน้ ช้า เลอื ดไหลกลบั น้ อย BPลดลง---> หน้ ามดื (เยาวเรศ สมทรพั ย,์ 2564)

2 การเปลยี นแปลงดา้ นจติ ใจ เกดิ ภาวะเครยี ด เลอื ดไปเลยี งมดลกู ลดลง และ ในระยะที ของการคลอด ทาํ ให้ความกา้ วหน้ าของการคลอดลา่ ชา้ กลา้ มเนื อตงึ ตวั การเปลยี นแปลงทาง การสญู เสียรายได้ การขาดงาน การตอ้ งมอบหมายภาระ สังคมในระยะที ของ รบั ผดิ ชอบให้สามี หรอื ญาตชิ ว่ ยดแู ลครอบครวั บา้ น และ ลกู สามหี รอื ญาตอิ าจตอ้ งขาดงานเพือมาดแู ลผคู้ ลอด มี การคลอด ค่าใชจ้ า่ ยทเี พิมขนึ เปนตน้ การพยาบาลผคู้ ลอดในระยะท2ี ความหมาย ของการคลอด ระยะที 2 ของการคลอด หมายถงึ ระยะตงั แตป่ ากมดลกู เปดหมด (เยาวเรศ สมทรพั ย,์ 2564) (10 เซนตเิ มตร) จนกระทงั ทารกคลอด การพยาบาลผคู้ ลอดในระยะที 2 ของการคลอด คือ การพยาบาลผคู้ ลอด ตงั แตป่ ากมดลกู เปดหมด (10 เซนตเิ มตร) จนกระทงั ทารกคลอด

อาการและอาการแสดงทเี กดิ ขึนตอ่ ผคู้ ลอด และทารกในครรภ์ 3 ในระยะที 2 ของการคลอด 1. อาการและอาการแสดงทเี กดิ ขึนตอ่ ผคู้ ลอด อาการดงั กลา่ วเปนสัญญาณแสดงวา่ ผู้ คลอดใกลเ้ ขา้ ส่รู ะยะที 2 ของคลอด ซงึ ผชู้ ว่ ย 1.1 การเบง่ คลอด คลอดตอ้ งตรวจทางชอ่ งคลอด เพือประเมนิ 1.2 ถงุ นาทนู หัวแตก เกดิ ขนึ ในรายทไี มไ่ ดร้ บั การเจาะถงุ นา ปากมดลกู วา่ เปดหมดหรอื ยงั กอ่ นจะยา้ ยผู้ 1.3 ปากชอ่ งคลอดอา้ เลก็ น้ อย (gapping) ฝเยบ็ โปงตงึ เปนมนั ใสหรอื รูทวารหนั กเปด คลอดไปยงั ห้องคลอดเพือชว่ ยคลอดตอ่ ไป 1.4 มสี ารคัดหลงั ออกทางชอ่ งคลอด โดยมมี กู ปนเลอื ด (mucous bloody show) ปรมิ าณมากขนึ หรอื บางครงั มเี ลอื ดสด ๆ (bloody show) ออกมา หลกั การยา้ ยผคู้ ลอด ผคู้ ลอดครรภแ์ รก ให้ยา้ ยเขา้ ห้องคลอดเมอื ปากมดลกู เปดหมดหรอื ปากชอ่ งคลอดเรมิ เปดขยายจนเห็นส่วนนํ าของทารก ผคู้ ลอดครรภห์ ลงั ยา้ ยเขา้ ห้องคลอดเมอื ปากมดลกู เปด 8 เซนตเิ มตรผคู้ ลอดทมี ปี ระวตั คิ ลอดเรว็ (precipitate labour) ยา้ ยเขา้ ห้องคลอดเมอื ปากมดลกู เปด 5-6 เซนตเิ มตร หรอื มดลกู หดรดั ตวั รุนแรงและถมี าก 2. อาการและอาการแสดงทเี กดิ ขึนกบั ทารก เปนการเปลยี นแปลงทเี กดิ กบั ตวั ทารกขณะทเี คลอื นผา่ นชอ่ งเชงิ กรานจนกระทงั คลอดออกมา การเปลยี นแปลงทเี กดิ ขนึ ใน ระยะที 2 ของการคลอดทงั กบั ผคู้ ลอดและทารกจะชว่ ยให้ประเมนิ ไดว้ า่ กระบวนการคลอดดําเนิ นไปตามปกตหิ รอื ไม่ หากพบวา่ กระบวนการคลอดผดิ ปกตจิ ะไดเ้ ตรยี มการคลอดโดยใชส้ ตู ศิ าสตรห์ ัตถการตอ่ ไป (เยาวเรศ สมทรพั ย,์ 2564)

4 หลกั ปฏบิ ตั ติ อ่ ผคู้ ลอดในระยะที 2 ของการคลอด 1. ตดิ ตามตรวจการหดรดั ตวั ของมดลกู อยา่ งตอ่ เนื องทกุ 5 นาทใี ห้ดคู วามถี ห่าง ของแรงเบง่ โดยใน ระยะใกลค้ ลอดมดลกู จะหดรดั ตวั ทกุ 2-3 นาที การหดรดั ตวั แตล่ ะครงั นาน 45-60 วนิ าที และความแรง ระดบั +2 ถงึ +3 2. จดั ทา่ ผคู้ ลอดในทา่ ศีรษะสงู การคลอดทา่ นอนหงายชนั เขา่ หรอื ทา่ นอนหงายยกตน้ ขางอเขา่ วางไว้ บนทวี างขา (dorsal lithotomy) เปนทา่ ทผี ชู้ ว่ ยคลอดหรอื ผทู้ าํ คลอดมคี วามสะดวกในการชว่ ยคลอด 3.ให้ผคู้ ลอดเบง่ เมอื อยากเบง่ เพราะหากเบง่ ขณะมดลกู คลายตวั จะทาํ ให้ผคู้ ลอดออ่ นเพลยี หมดแรง การเบง่ คลอดโดยให้ผคู้ ลอดเบง่ เองเมอื อยากเบง่ หากเบง่ หลายครงั เมอื มดลกู หดรดั ตวั แตล่ ะครงั หรอื มกี ารกลนั หายใจนาน ๆ ขณะเบง่ คลอด จะชว่ ยให้ชว่ งเวลาในระยะที 2 ของการคลอดลดลง การสอนผคู้ ลอดเบง่ เมอื อยากเบง่ ให้ผคู้ ลอดสดู ลมหายใจเขา้ ให้เตม็ ที จากนั นกลนั ลมหายใจไวย้ ก ศีรษะขนึ กม้ ให้คางลงมาชดิ อก เบง่ ลงกน้ ขณะเบง่ ไมข่ ยบั กน้ หรอื บดิ ตวั ไปมาไมข่ มบิ กน้ เพราะทาํ ให้ กลา้ มเนื อพืนเชงิ กรานหดตวั (เยาวเรศ สมทรพั ย,์ 2564)

5 หลกั ปฏบิ ตั ติ อ่ ผคู้ ลอดในระยะที 2 ของการคลอด แนะนํ าผคู้ ลอดพยายามออกแรงเบง่ ให้แรงทสี ดุ และนานเทา่ ทจี ะทาํ ไดแ้ ละสดู หายใจเขา้ และออกลกึ ๆ ยาวๆซากนั หลายครงั กอ่ นทจี ะกลนั ลมหายใจเบง่ จะชว่ ยให้มปี รมิ าณออกซเิ จนมากเพียงพอสําหรบั กลนั ลมหายใจ เพือเบง่ คลอดแตล่ ะครงั ผคู้ ลอดไมเ่ หนื อยเกนิ ไป พยาบาลผดงุ ครรภค์ วรแนะนํ าผู้ คลอดเบง่ อยา่ งตอ่ เนื องขณะมดลกู หดรดั ตวั และอยเู่ ปนเพือนให้กําลงั ใจผคู้ ลอดตลอดเวลา 4.ประเมนิ สภาพทารกในครรภด์ ว้ ยการฟงเสียงหัวใจทารกทกุ ครงั ทมี ดลกู คลายตวั ทาํ ทกุ ๆ 5 นาที และ บนั ทกึ ในรายงานเฝาคลอด 5. สังเกตการเคลอื นตาของส่วนนํ าดว้ ยการสังเกต และตรวจดงั นี 5.1 ฟงเสียงหัวใจทารก ไดต้ ําแหน่ งทตี าลงมาเรอื ย ๆ ระยะที 2 ของการคลอดตําแหน่ งเสียงหัวใจทารก จะอยทู่ เี หนื อรอยตอ่ กระดกู หัวหน่ าว (เยาวเรศ สมทรพั ย,์ 2564)

6 หลกั ปฏบิ ตั ติ อ่ ผคู้ ลอดในระยะที 2 ของการคลอด 5.2 สังเกตพบบรเิ วณฝเยบ็ โปงตงึ เปนมนั ใส ตอ่ มาปากชอ่ งคลอดจะอา้ ออก ขณะผคู้ ลอดเบง่ จะ มอง เห็นผมทารก และรูทวารหนั กขยาย แตศ่ ีรษะจะผลบุ กลบั เมอื หยดุ เบง่ กอ่ นศีรษะคลอดนี เปนชว่ งที ส่วนกวา้ งทสี ดุ ของศีรษะทารก (biparietal plane) ผา่ นพ้นปากชอ่ ง คลอดมาแลว้ ระยะนี ศีรษะทารกจะไมผ่ ลบุ กลบั ไปอกี แมว้ า่ มดลกู คลายตวั แลว้ และผคู้ ลอดหยดุ เบง่ แลว้ กต็ าม เรยี กวา่ มคี ราวนิ ง (crowning)หากไมไ่ ดร้ บั การชว่ ยคลอดอยา่ งเหมาะสม ศีรษะทารกจะดนั ผา่ น ฝเยบ็ ออกมา อาจทาํ ให้ฝเยบ็ และชอ่ งทางคลอดฉีกขาดได้ (เยาวเรศ สมทรพั ย,์ 2564)

หลกั การช่วยคลอดปกติ 7 การคลอดปกติ คือ การคลอดทมี ยี อดศีรษะเปนส่วนนํ า ในทา่ LOT, ROT, LOA, ROA ระยะที 2 ของการคลอด อาจเกดิ อนั ตรายหลายอยา่ งทงั ตอ่ ผคู้ ลอดและทารก จงึ มหี ลกั การ และการ ปฏบิ ตั ติ อ่ ผคู้ ลอดและทารก ดงั นี 1. ให้ผคู้ ลอดเจบ็ ปวดจากการคลอดน้ อยทสี ดุ 2. ปองกนั การตดิ เชอื และการทาํ ลายเชอื 3. การชว่ ยชวี ติ ทารก 4. การปองกนั หนทางคลอดฉีกขาด 5. การปองกนั ภาวะแทรกซอ้ น หลกั การช่วยคลอดปกตแิ บง่ เปน 2 ขันตอน 1) การเตรยี มคลอด 2) การชว่ ยคลอด (เยาวเรศ สมทรพั ย,์ 2564)

การเตรยี มคลอด 8 การเตรยี มคลอด มสี ิงสําคัญทสี ดุ คือ ปองกนั การตดิ เชอื เพราะระยะนี ปากมดลกู เปดหมด แลว้ อาจ ทาํ ให้ เกดิ การตดิ เชอื จากชอ่ งคลอดส่วนล่างได้ 1. การเตรยี มสถานที และชดุ เตรยี มคลอด คือ สถานที ตอ้ งได้รบั การดแู ลทําความสะอาด เสมอและชดุ เตรยี มคลอด ประกอบดว้ ยชดุ ผา้ อุปกรณ์ทาํ ความสะอาดอวยั วะสืบพันธุภ์ ายนอก อุปกรณ์ใน การชว่ ยเหลอื การคลอด และอุปกรณ์สําหรบั เย็บแผลฝเย็บ 2. การเตรยี มผคู้ ลอด และผชู้ ว่ ยคลอด เมอื ผคู้ ลอดเข้าส่รู ะยะที 2 ของการคลอด ให้ย้ายเขา้ ห้องคลอด และเมอื พยาบาลผดงุ ครรภต์ รวจพบว่ามคี วามก้าวหน้ าพรอ้ มจะคลอด ให้เตรยี ม ชว่ ยคลอด ดงั นี 1.การเตรยี มผคู้ ลอดและสิงแวดลอ้ ม ตามขันตอนดงั นี 1.จดั ไฟ และจดั สิงแวดลอ้ มให้พรอ้ ม เชน่ เปดแอร์ ปดมา่ น ปดประตู เปนต้น 2. ทาํ ความสะอาดบรเิ วณอวยั วะสืบพันธุผ์ คู้ ลอด (เยาวเรศ สมทรพั ย,์ 2564)

9 2. เตรยี มผทู้ าํ คลอด หรอื ผชู้ ่วยคลอดเนืองจากอาจเปนผู้ทนี ําเชือโรคไปส่ผู ้คู ลอด เชน่ สวม ผา้ ปดจมกู (mask) ใส่รองเทา้ บูท ผกู ผา้ ยางกันเปอน (กรณีเสือกาวน์ ไมก่ ันนา) ทําความ สะอาด มอื ถงึ ขอ้ ศอกดว้ ยนายาฆา่ เชอื และเชด็ มือดว้ ยผา้ ทผี า่ นการทําให้ปราศจากเชอื จน แห้ง ใส่เสือกาวน์ การช่วยคลอดปกติ เมอื ผทู้ าํ คลอดหรอื ผชู้ ว่ ยคลอดเตรยี มตวั แลว้ ให้ผชู้ ว่ ยถอดเตียงส่วนล่างออก ผชู้ ว่ ยคลอดจดั อุปกรณ์และ เครอื งมอื บนโต๊ะวางเครอื งมือให้พรอ้ ม เรยี งตามลําดับการใชง้ าน ส่วนอุปกรณ์ สําหรบั เยบ็ แผลให้แยกไวอ้ กี มมุ หนึ งของโตะ๊ วางเครอื งมือ และให้ ชว่ ยเหลอื การคลอด ดังนี 1. ผชู้ ว่ ยคลอดทาํ ความสะอาดอวยั วะสืบพันธุผ์ คู้ ลอดอกี ครงั 2. ปผู า้ สะอาดทผี า่ นการฆา่ เชอื แล้วให้ผคู้ ลอด กรณีไมเ่ รง่ ด่วนให้ปผู า้ เรยี งตามลําดับ 1) สวมปลอกขา ดา้ นใกล้ตวั ผทู้ าํ คลอด 2) ปผู า้ สีเหลยี มบรเิ วณหน้ าทอ้ งถึงหัวหน่ าวโดยพับสองทบ วางสันไวย้ อดมดลกู 3) ปผู า้ สีเหลยี ม รองกน้ โดยพับผา้ เข้ามา 1 ใน 4 ส่วน หงายมอื ทงั สองข้างสอดใตผ้ า้ ทพี ับลง แลว้ สอดผา้ ใตก้ น้ ของผคู้ ลอด ขณะถอย มอื ออกตอ้ งระวงั ไมใ่ ห้มือโดนกน้ ผคู้ ลอด (เยาวเรศ สมทรพั ย,์ 2564)

10 3.การช่วยคลอดปกติ 1. ช่วยคลอดศี รษะ เมอื ตดั ฝเยบ็ แลว้ ส่วนนํ าจะเคลอื นตาลงมาจนศีรษะใกลค้ ลอด ให้ควบคุมการคลอดศีรษะโดยเอานิ วชี และนิ วกลางของมอื ซา้ ย หรอื มอื ขา้ งทไี ม่ ถนั ดกดใตท้ า้ ยทอยของศีรษะทารกไว้ เพือควบคุมไมใ่ ห้ศีรษะทารกเงยเรว็ เกนิ ไป ส่วนมอื ขา้ งทถี นั ดให้ถอื ผา้ ควบคุมฝเยบ็ ไว้ โดยรวบเนื อและผวิ หนั งบรเิ วณฝเยบ็ และยนั ไวเ้ พือให้ศีรษะทารกเงยขนึ โดยทฝี เยบ็ ไมฉ่ ีกขาดเพิม เมอื biparietal eminence ผา่ นพ้นชอ่ งคลอดมาแลว้ ให้ใชม้ อื ขา้ งทไี มถ่ นั ดเปลยี นจากทกี ดใต้ ทา้ ยทอยมาโกยศีรษะทารกให้เงยขนึ ชา้ ๆ แทน จนคางผา่ นพ้นฝเยบ็ ในขนั ตอนที biparietal eminence ผา่ นพ้นชอ่ งคลอดอาจชว่ ยคลอดศีรษะทารก โดยใชว้ ธิ ี Ritgen maneuverโดยมอื ขา้ งทไี มถ่ นั ดกดทศี ีรษะขา้ งบน และมอื ขา้ งที ถนั ดกดฝเยบ็ เขา้ หาหน้ าของทารก หลงั ศีรษะคลอด ให้ผชู้ ว่ ยคลอดชว่ ยหมนุ ภายนอก (external rotation) ตามกลไกการคลอดของศีรษะทารก

11 2 หลงั ศี รษะทารกคลอด ผชู้ ว่ ยคลอดบอกผคู้ ลอดไมใ่ ห้เบง่ และให้อา้ ปากหายใจยาว ๆ ลกึ ๆ เพือให้การดดู สารคัดหลงั จากปากและจมกู ทารกสินสดุ กอ่ นทสี ่วนอนื ๆ ของทารกจะคลอด ออกมา 3 เช็ดตาทารก ดว้ ยสําลแี ห้ง หรอื สําลชี บุ NSS ทบี ดิ หมาด ๆ เชด็ ตาพรอ้ มกนั ทงั สองขา้ งจาก หัวตาไปหางตา 4 บบี ลมออกจากลกู สบู ยางแดง แลว้ ดดู สารคัดหลงั จากปาก ลําคอ และจมกู ทารกออกให้ มากทสี ดุ กอ่ นทที ารกหายใจครงั แรก

12 5 สอดนิวคลาํ รอบคอทารก เพือดวู า่ มสี ายสะดอื พันคอหรอื ไม่ หากคลําพบสายสะดอื พัน คออยู่ ให้ชว่ ยเหลอื ดงั นี หากสายสะดอื พันคอหลวม ๆ ให้คลายออกโดยดงึ แลว้ รูดผา่ น ทา้ ยทอย และผา่ นออกทางหน้ าทารก หากสายสะดอื พันคอแน่ น ให้หนี บดว้ ย cord clamp 2 อนั แลว้ ตดั สายสะดอื บรเิ วณระหวา่ งทหี นี บ cord clamp ไว้ จากนั นคลายสะดอื ให้หลดุ จากคอแลว้ ทาํ คลอดไหล 6 ช่วยคลอดไหล่ ตามขนั ตอน ดงั นี 6.1ชว่ ยคลอดไหลห่ น้ า (หรอื ไหลบ่ น) โดยใชม้ อื จบั ศีรษะให้อยรู่ ะหวา่ งอุง้ มอื สองขา้ ง แลว้ ค่อย ๆ โน้ มศีรษะทารกลงมาตามแนวทศิ ทางของชอ่ งเชงิ กรานส่วนบน การโน้ มศีรษะ ทารกให้ทาํ ดว้ ยความน่ มุ นวล เพราะอาจเกดิ การฉีกขาดของกลา้ มเนื อสเตอรโ์ นมาสตอยด์ (sternomastoid) อาจมผี ลให้ทารกคอเอยี งตงั แตแ่ รกเกดิ เมอื โน้ มจนเห็นไหลห่ น้ าถงึ ซอกรกั แรแ้ ลว้ ให้หยดุ สิงสําคัญในการทาํ คลอดไหลห่ น้ า คือ ตอ้ งไมใ่ ชม้ อื ดงึ รงั ใตค้ าง เพราะอาจจะทาํ อนั ตรายตอ่ กลมุ่ ประสาททไี ปเลยี งบรเิ วณแขน คือ brachial plexus ทาํ ให้ ทารกทคี ลอดเกดิ อมั พาตของแขนส่วนบน

13 6.2 ชว่ ยคลอดไหลห่ ลงั (ไหลล่ า่ ง) โดยจบั ศีรษะทารกให้อยรู่ ะหวา่ งอุง้ มอื ทงั สอง ขา้ งเชน่ เดยี วกบั การทาํ คลอดไหลห่ น้ า ยกศีรษะทารกขนึ ในทศิ ทาง 45 องศากบั แนวดงิ ห้ามสอดนิ วไปดงึ รกั แรห้ รอื ไตค้ างทารกออกมาตรง ๆ เมอื ชว่ ยคลอดไหลห่ ลงั จนถงึ แขน ทงั สองขา้ งคลอดออกมาแลว้ จงึ หยดุ ดงึ ทารก 7 ช่วยคลอดลาํ ตวั โดยดงึ ตวั ทารกออกมาชา้ ๆ โดยใชม้ อื ทอี ยขู่ า้ งลา่ งรองรบั ทคี อทารก มอื ทอี ยขู่ า้ งบนเปลยี นมาลบู ตามหลงั ขณะทที ารกเคลอื นออกมาไปจนถงึ ขอ้ เทา้ รวบขอ้ เทา้ โดยให้นิ วชอี ยรู่ ะหวา่ งเทา้ ทงั สองของทารก นิ วทเี หลอื กํารวบขอ้ เทา้ ไว้ เมอื ทารกคลอดออก มาทงั ตวั วางทารกลงโดยหันหลงั ทารกเขา้ หาปากชอ่ งคลอดของผคู้ ลอด จดั วางสายสะดอื ให้พาดบนลําตวั และระวงั ไมใ่ ห้ดงึ รงั

14 8 ดดู สารคัดหลงั จากปาก ลําคอและจมกู ทารกอกี ครงั หนึ ง จนกวา่ ทารกจะรอ้ งและหายใจ ไดด้ ี และประเมนิ คะแนนแอพการ์ (APGAR Score) นาทที ี 1 หลงั คลอด 9 ตดั สายสะดอื ใช้ cord clamp 2 อนั หนี บสายสะดอื ห่างกนั ประมาณ 2 เซนตเิ มตร โดยให้ cord clamp ทมี ยี างรดั อยหู่ ่างจากหน้ าทอ้ งทารก 3 เซนตเิ มตร แลว้ รูดเลอื ดออกจาก สายสะดอื ห่างจาก cord clamp อนั นี แลว้ ใช้ cord clamp อกี 1 อนั หนี บสายสะดอื จากนั นให้ สอดนิ วกลางและนิ วนางของมอื ทไี มถ่ นั ดไวใ้ ตส้ ายสะดอื ระหวา่ ง clamp ทงั 2 อนั ส่วนมอื ที ถนั ดหยบิ สําลชี บุ แอลกฮอล์ หรอื triple dye หรอื นายาฆา่ เชอื อนื ทาํ ความสะอาดรอบ ๆ สาย สะดอื ระหวา่ งทหี นี บไว้ แลว้ นํ าสําลกี อ้ นนั นมาวางไวใ้ ตส้ ายสะดอื ทบี รเิ วณทจี ะตดั หันปลาย กรรไกรเขา้ หาอุง้ มอื ทพี าดสายสะดอื ไว้ และกําปลายกรรไกรทจี ะตดั ให้อยใู่ นอุง้ มอื เพือ ปองกนั การตดั ไปถกู อวยั วะส่วนอนื ของทารก

15 10 การผกู สายสะดอื ให้ใช้ tooth forceps จบั ยางรดั สายสะดอื จาก cord clamp ทตี ดิ หน้ า ทอ้ งทารกให้พ้นปลายทหี นี บลงมารดั สายสะดอื ทารก และบบี เลอื ดบนสายสะดอื เหนื อ ตําแหน่ งทยี างรดั เชด็ ดว้ ยสําลกี อ้ นทรี องไวเ้ พือทาํ ความสะอาดอกี ครงั หนึ ง บบี ซาอกี ครงั ใต้ ยางรดั ดวู า่ เลอื ดไหลซมึ มาหรอื ไม่ เพือปองกนั เลอื ดออกจากตวั ทารกจากการรดั สายสะดอื ไมแ่ น่ น หรอื บางโรงพยาบาลอาจใชเ้ ชอื กผา้ ผกู 11 เช็ดเมอื กเลอื ด และนาครา จากตวั ทารกพรอ้ ม ๆ กบั ประเมนิ สภาพทารกโดยใชค้ ่าคะแนน แอพการใ์ นการประเมนิ หากทารกผดิ ปกตหิ รอื พิการ ให้แจง้ ผคู้ ลอดทราบกอ่ นจะนํ าทารก ออกจากเตยี ง

16 12 อมุ้ ทารกให้ผคู้ ลอด ดโู ดยใชน้ ิ วสอดเขา้ ระหวา่ งขอ้ เทา้ ทารก สอดมอื อกี ขา้ งจากใตก้ น้ ไปหลงั ลบู ขนึ ไปรองรบั บรเิ วณลําคอและศีรษะ ยกทารกให้ผคู้ ลอดดหู น้ าและอวยั วะเพศ ผกู ปายชอื ทขี อ้ มอื และ ขอ้ เทา้ ทารกตอ่ หน้ าผคู้ ลอด โดยผกู ปายตอ้ งให้ผคู้ ลอดตรวจสอบ ความถกู ตอ้ งกอ่ นเสมอ หลงั จากนั นจงึ นํ าทารกไปเชด็ ทาํ ความสะอาดคราบไขและเลอื ด

17 กระบวนการพยาบาลผคู้ ลอดและทารกในครรภใ์ นระยะที 2 ของการคลอด การประเมนิ สภาพผคู้ ลอดตามแบบแผนสขุ ภาพ แบบแผนท1ี แบบแผนการรบั รู และการดแู ลสขุ ภาพ ผคู้ ลอดรบั รูค้ วามเจบ็ ปวดมากขึน จากการหดรดั ตวั ของมดลกู ทถี ีขึนและแรงขึน เพือขับทารกออก รว่ มกบั ตอ้ งเบง่ คลอด หากผคู้ ลอดไมไ่ ดร้ บั การเตรยี มคลอดมากอ่ น จะปฏบิ ตั ติ วั ไมถ่ ูกตอ้ ง พยาบาลผดงุ ครรภต์ อ้ งประเมนิ ความรูแ้ ละให้ข้อมลู พยาบาลผดงุ ครรภต์ อ้ งดแู ลความสขุ สบายทวั ไป เช็ดหน้า นวดขาให้ หากผคู้ ลอดตอ้ งการตอ้ งอยใู่ กลช้ ิดและให้กาํ ลงั ใจตลอดเวลา รวมทงั สอนเบง่ คลอดอยา่ งถูกวธิ แี ละเชียรเ์ บง่ เมอื มดลกู หดรดั ตวั แบบแผนท2ี แบบแผนอาหารและการเผาผลาญอาหาร อณุ หภมู ขิ องรา่ งกายเพิมขึนเนืองจากการเผาผลาญอาหารมากขึน เหงอื ออกมาก รมิ ฝปากแห้ง ให้เช็ดเหงอื และเช็ดปากให้ผคู้ ลอดบางรายอาจคอแห้ง กระหายนา

18 กระบวนการพยาบาลผคู้ ลอดและทารกในครรภใ์ นระยะที 2 ของการคลอด การประเมนิ สภาพผคู้ ลอดตามแบบแผนสขุ ภาพ แบบแผนท3ี แบบแผนการขับถ่าย การเคลอื นตาของส่วนนํามากดเบยี ดกระเพาะปสสาวะ บางครงั แมก้ ระเพาะปสสาวะเตม็ แตผ่ คู้ ลอดจะไมร่ ูส้ ึกปวดถ่าย โดยสังเกตเห็นลอนนนู บรเิ วณทอ้ งน้อย หากกระตนุ้ ให้ถ่ายปสสาวะ แตถ่ ่ายไมไ่ ดใ้ ห้สวนทงิ เพือกระตนุ้ ให้กระบวนการคลอดเรว็ ขึน หากมอี จุ จาระหรอื ปสสาวะออกมา ขณะเบง่ คลอด ให้ทาํ ความสะอาดให้เพือปองกนั การตดิ เชือ แบบแผนท4ี แบบแผนกจิ กรรมและการออกกาํ ลงั กาย การเบง่ คลอดมผี ลให้หัวใจทาํ งานเพิมขึน ตอ้ งประเมนิ ความดนั โลหิต และชีพจรอยา่ งใกลช้ ิด

19 กระบวนการพยาบาลผคู้ ลอดและทารกในครรภใ์ นระยะที 2 ของการคลอด การประเมนิ สภาพผคู้ ลอดตามแบบแผนสขุ ภาพ แบบแผนที 5 แบบแผนการพักผอ่ นนอนหลบั การเจบ็ ครรภ์ ทาํ ให้ผคู้ ลอดพักผอ่ นไดน้ ้อย และจะมอี าการออ่ นเพลยี มากขึนในระยะคลอด พยาบาลควรเช็ดหน้าให้ดว้ ยผา้ เยน็ เพือให้รูส้ ึกสดชืนขึน และกระตนุ้ ให้เบง่ เมอื มกี ารหดรดั ตวั ของมดลกู เพือให้การดาํ เนินการคลอดเปนไปตามปกติ แบบแผนท6ี แบบแผนสตปิ ญญาและการรบั รู ผคู้ ลอดบางรายอาจควบคุมตนเองไมไ่ ด้ หรอื เบง่ คลอดไมถ่ ูกวธิ ี พยาบาลผดงุ ครรภต์ อ้ งเข้าใจและแสดงความเห็นใจ และชมเมอื ผคู้ ลอดเบง่ ถูกตอ้ ง

20 กระบวนการพยาบาลผคู้ ลอดและทารกในครรภใ์ นระยะที 2 ของการคลอด การประเมนิ สภาพผคู้ ลอดตามแบบแผนสขุ ภาพ แบบแผนท7ี แบบแผนการรบั รูต้ นเองและอตั มโนทศั น์ ผคู้ ลอดจะไมใ่ ส่ใจกบั รูปรา่ งหน้าตา แตอ่ าจรูส้ ึกอายในการเปดเผยอวยั วะเพศ พยาบาลผดงุ ครรภ์ ควรอธบิ ายเหตผุ ลให้ฟง พยาบาลผดงุ ครรภต์ อ้ งฟงเสียงหัวใจทารกทกุ ครงั ทมี ดลกู คลายตวั และแจง้ ให้ผคู้ ลอดทราบสภาวะของทารกในครรภ์ เพือให้ผคู้ ลอดเกดิ ความรูส้ ึกสบายใจ และอบอนุ่ ใจมากขึน แบบแผนท8ี แบบแผนบทบาทและสัมพันธภาพ ผคู้ ลอดจะถูกแยกจากครอบครวั ในระยะคลอด บางรายอาจจะรูส้ ึกไมม่ นั คงทางใจ ควรเปดโอกาสให้ผคู้ ลอดและบคุ คลในครอบครวั โดยเฉพาะสามเี ข้ามาดแู ลช่วยเหลอื

21 กระบวนการพยาบาลผคู้ ลอดและทารกในครรภใ์ นระยะที 2 ของการคลอด การประเมนิ สภาพผคู้ ลอดตามแบบแผนสขุ ภาพ แบบแผนท9ี แบบแผนเพศและการเจรญิ พันธุ์ ระยะนีการหดรดั ตวั ของมดลกู ถีและแรงขึน มี duration 45–60 วนิ าที interval 2–3 นาที severity +3 ซึงอาจทาํ ให้เสียงตอ่ การขาดออกซิเจนของทารกหรอื มดลกู แตก พยาบาลตอ้ งประเมนิ การหดรดั ตวั ของมดลกู ทกุ ครงั พรอ้ มฟงเสียงหัวใจทารกทกุ ครงั ทมี ดลกู คลายตวั ในครรภแ์ รกระยะที 2 ของการคลอดควรสินสดุ ภายใน 1 ชัวโมง ครรภห์ ลงั สินสดุ ภายใน 30 นาที หากนานกวา่ นีถือวา่ การดาํ เนินการคลอดผดิ ปกติ แบบแผนท1ี 0 แบบแผนการปรบั ตวั และความทนทานตอ่ ความเครยี ด การคลอดเปนภาวะวกิ ฤตขิ องหญิงตงั ครรภท์ กุ คน โดยเฉพาะรายทไี มเ่ คยมปี ระสบการณ์ มากอ่ นจะเกดิ ความเครยี ด พยาบาลตอ้ งหาสาเหตุ และคอยช่วยเหลอื เพราะความเครยี ด หรอื วติ กกงั วลมากๆ จะส่งผลให้ความกา้ วหน้าของการคลอดลา่ ช้าได้

22 กระบวนการพยาบาลผคู้ ลอดและทารกในครรภใ์ นระยะที 2 ของการคลอด การประเมนิ สภาพผคู้ ลอดตามแบบแผนสขุ ภาพ แบบแผนท1ี 1 แบบแผนคุณค่าและความเชือ บคุ คลแตล่ ะคนจะมสี ิงยดึ เหนียวจติ ใจอยู่ ในระยะนีผคู้ ลอดอาจจะรูส้ ึกทอ้ ถอย หมดกาํ ลงั ใจ พยาบาลผดงุ ครรภต์ อ้ งเข้าใจและยอมรบั ความเปนปจเจกบคุ คล ให้ปฏบิ ตั กิ จิ กรรมได้ หากสิงทผี คู้ ลอดรอ้ งขอหรอื ปฏบิ ตั ไิ มม่ โี ทษตอ่ แนวทางการรกั ษาก็ แตห่ ากขัดกบั การรกั ษาให้ อธบิ ายเหตผุ ลจน ผคู้ ลอดเข้าใจและยอมรบั รวมทงั สนับสนนุ ให้กาํ ลงั ใจตอ่ ส้กู บั สิงทกี าํ ลงั เกดิ ขึน

23 ตวั อยา่ งแผนการพยาบาลผคู้ ลอดในระยะที 2 ของการคลอด ข้อวนิ ิจฉัยทางการพยาบาล: 1 การเคลอื นตาของส่วนนํ าลา่ ชา้ กวา่ ปกตเิ นื องจากมดลกู หดรดั ตวั ไมด่ ี วตั ถุประสงค์การพยาบาล: การเคลอื นตาของส่วนนํ าดําเนิ นไปตามปกติ เกณฑก์ ารประเมนิ ผล: ส่วนนํ าเคลอื นตาอยา่ งน้ อย 1 ซม./ชม. ในครรภแ์ รก และ 2 ซม./ชม. ในครรภห์ ลงั กจิ กรรมการพยาบาล: 1. คลําตรวจกระเพาะปสสาวะโดยกดเหนื อหัวหน่ าวเบา ๆ เพือประเมนิ วา่ กระเพาะปสสาวะเตม็ หรอื ไม่ ถา้ พบกระเพาะปสสาวะโปงตงึ ให้กระตนุ้ ถา่ ยปสสาวะ แตถ่ า้ ปสสาวะไมอ่ อก รายงานแพทยเ์ พือสวนปสสาวะ 2.ปรกึ ษาแพทยเ์ พือให้ยากระตนุ้ การหดรดั ตวั ของมดลกู ไดแ้ ก่ 5%D/N/2 1,000 cc. + syntocinon 10 unit IV drip บรหิ ารยาจนไดก้ ารหดรดั ตวั ของมดลกู ดี 3. จดั ให้นอนทา่ ศีรษะสงู กน้ ตา่ หรอื กงึ นั งกงึ นอน

24 ตวั อยา่ งแผนการพยาบาลผคู้ ลอดในระยะที 2 ของการคลอด ข้อวนิ ิจฉัยทางการพยาบาล: 2 การเคลอื นตาของส่วนนํ าลา่ ชา้ เนื องจากแรงเบง่ ไมด่ ี วตั ถุประสงค์การพยาบาล: การเคลอื นตาของส่วนนํ าดําเนิ นไปเปนปกติ เกณฑก์ ารประเมนิ ผล: ส่วนนํ าเคลอื นตาอยา่ งน้ อย 1 ซม./ชม. ในครรภแ์ รก และ 2 ซม./ชม. ในครรภห์ ลงั กจิ กรรมการพยาบาล: 1. สอนวธิ เี บง่ คลอดทถี กู ตอ้ ง 2. กระตนุ้ ให้ผคู้ ลอดเบง่ ทกุ ครงั ทมี ดลกู หดรดั ตวั 3. ให้กําลงั ใจและชมเชยเมอื เบง่ ถกู วธิ ี ข้อวนิ ิจฉัยทางการพยาบาล: 3 การเคลอื นตาของส่วนนํ าลา่ ชา้ กวา่ ปกตเิ นื องจากกระเพาะปสสาวะเตม็ วตั ถุประสงค์การพยาบาล: การเคลอื นตาของส่วนนํ าดําเนิ นไปตามปกติ เกณฑก์ ารประเมนิ ผล: ส่วนนํ าเคลอื นตาอยา่ งน้ อย 1 ซม./ชม. ในครรภแ์ รก และ 2 ซม./ชม. ในครรภห์ ลงั กจิ กรรมการพยาบาล: 1. กระตนุ้ ให้ถา่ ยปสสาวะ หากถา่ ยไมอ่ อกให้สวนปสสาวะ 2. เชยี รเ์ บง่ ทกุ ครงั ทมี ดลกู หดรดั ตวั และให้กําลงั ใจ

25 เอกสารอา้ งอิง เยาวเรศ สมทรพั ย.์ (2564). บทท4ี การพยาบาลผคู้ ลอดในระยะที 2, 3, และ 4 ของการคลอด. ใน เยาวเรศ สมทรพั ย์ (บรรณาธกิ าร), การผดงุ ครรภ์2 (หน้า 112-152). เชยี งใหม:่ คณะพยาบาลศาสตรแ์ มคคอรม์ คิ มหาวทิ ยาลัยพายพั .

26 นางสาววชิ ญาพร แกว้ สุ 6201210019 นางสาวสรอ้ ยสดุ า ตบิ อนิ ถา 6201210095 นางสาวจฑุ าธปิ ชัยชนะ 6201211016 นางสาวดวงดาว ละไมสกลุ 6201210460 นางสาวจรี ฏฉิ ัตร นันตะ๊ ภมู ิ 6201210712 นางสาวศิ รนิ ธาร คมขํา 6201210828