การวิเคราะห์รายการค้า 25

การวิเคราะห์รายการค้า สาระสำคัญ ในการดำเนินธุรกิจในแต่ละวันจะมีรายการและเหตุการณ์ที่เกิด ขึ้น กิจการจะต้องทำการวิเคราะห์ว่ารายการที่เกิดขึ้นมีผลต่อ สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของ รายได้ และค่าใช้จ่ายอย่างไร เพิ่มหรือลดลง การวิเคราะห์รายการค้าเป็นขั้นตอนแรกของการ จัดทำบัญชี การวิเคราะห์รายการค้าจะสำคัญมากหากกิจการ วิเคราะห์รายการค้าผิด จำทำให้การจัดทำบัญชีในขั้นตอนต่อไปไม่ ถูกต้อง สาระการเรียนรู้ - กระบวนการจัดทำบัญชีและงบการเงิน - รายการค้า - การวิเคราะห์รายการค้า จุดประสงค์การเรียนรู้ - อธิบายความหมายของรายการค้าได้ - อธิบายเกี่ยวกับเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นว่ารายการใดเป็น รายการค้าและรายการใดไม่ใช่รายการค้า - วิเคราะห์รายการค้าได้ - บันทึกรายการค้าตามหลักบัญชีคู่ได้

เเบบทดสอบก่อนเรียน 1.Business Transaction Analysis หมายถึงข้อ ก.งบทดลอง ข.สมการบัญชี ค.กระดาษทำการ ง.รายการปรับปรุงบัญชี จ.การวิเคราะห์รายการค้า 2.เหตุการณ์ใดคือรายการค้า ก. การแจกเงินให้กับลูกจ้าง ข. เจ้าของกิจการเขียนจดหมาย ค. เจ้าของกิจการจัดร้านแสดงสินค้า ง. การให้ของแถมลูกค้ามาซื้อสินค้า จ. เจ้าของกิจการนำเงินส่วนตัวมาลงทุนเปิดกิจการ 3. เหตุการณ์ใดไม่ใช่รายการค้า ก. รับชำระหนี้จากลูกหนี้ 3,000บาท ข. ลูกค้าเข้ามาในร้านทำเงินตกทางร้านเก็บ และส่งคืน ค. ลูกค้าเข้ามาซ่อมรถทางร้านจ่ายค่าเครื่องดื่มในครั้งนี้ ง. ลูกค้าต่อรองค้าเครื่องใช้ตกลงซ่อมและซ่อมเครื่องใช้ให้คิดเป็น เงิน500บาท จ.ลูกค้าเข้ามาในร้านเพื่อซ่อมรถซ่อมเสร็จยังไม่ได้จ่าย เงิน2,000บาท

4. นำเงินสดมาลงทุนเปิดกิจการสามารถวิเคราะห์รายการค้าได้อย่างไร ก. สินทรัพย์ ลด ทุน ลด ข. สินทรัพย์ ลด ทุน เพิ่ม ค. สินทรัพย์ เพิ่ม ทุน เพิ่ม ง. สินทรัพย์ เพิ่ม หนี้สิน เพิ่ม จ.สินทรัพย์ เพิ่ม หนี้สิน เพิ่ม 5. การวิเคราะห์รายการค้าเป็นการพิจารณาว่าเหตุที่เกิดผลกระทบต่อสิ่ง ใด ก. ทำให้หนี้สินเปลี่ยนแปลง ข. ฐานะของกิจการเพิ่มขึ้นหรือลดลง ค. สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของ เพิ่มขึ้นหรือลดลงอย่างไร ง. การเปลี่ยนแปลงวิเคราะห์รายการค้าทำให้สินทรัพย์ลดลงทั้งหมด จ. เกิดการเปลี่ยนแปลงต่อผลการดำเนินงานและฐานะ ของกิจการอย่างไร สเเกนเพื่อทำเเบบบทดสอบก่อนเรียน https://forms.gle/kwXcLmJjFQ3un9Pq6

กระบวนการจัดทำบัญชีและงบการเงิน การจัดทำตามลำดับขั้นตอนตั้งแต่แรกจนถึง ขั้นตอนสุดท้าย เมื่อถึงขั้นตอนสุดท้ายแล้วก็ต้องเริ่มต้นขั้นตอนแรกใหม่เป็นรอบ อย่างนี้ไปเรื่อยๆทางการบัญชีเรียกช่วงระยะเวลาดังกล่าวว่า “รอบระยะเวลา บัญชี”(Accounting period)ระยะเวลาบัญชีขึ้นอยู่กับการกำหนดของแต่ละกิจการ วงจรบัญชีสามารถแสดงขั้นตอนได้ดังภาพต่อไปนี้ วิเคราะห์ รายการค้า งบทดลอง สมุดบัญชี หลังปิ ดบัญชี ขั้นต้น รายการ สมุดบัญชี ปิ ดบัญชี ขั้นปลาย งบการเงิน งบทดลอง ก่อนปรับปรุง งบทดลอง หลังปรับปรุง รายการ ปรับปรุง

รายการค้า รายการค้า(Business Transaction)หมายถึงเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นเกี่ยวกับ การแลกเปลี่ยนการโอนย้ายที่สามารถตีค่าเป็นเงินตราได้เป็น การกระทำ ระหว่างบุคคลตั้งแต่สองคนขึ้นไปหรือระหว่างหน่วยงานกับบุคคลหรือ ระหว่างหน่วยงานกับหน่วยงานก็ได้รายการค้าจะมีความแตกต่างออกกัน ไปตามลักษณะหน่วยงานนั้นนั้นเช่นการนำเงินเข้ามาลงทุนการออก จำหน่ายคุณการซื้ อสินค้าการขายสินค้าเป็ นต้น ตัวอย่างรายการค้า 1. นำเงินสดหรือสินทรัพย์มาลงทุน 2. ซื้อสินทรัพย์มาใช้ในกิจการ 3. จ่ายชำระหนี้ให้เจ้าหนี้ 4. รับชำระหนี้จากลูกหนี้ 5. รับรายได้ค่าบริการ 6. กู้เงินจากบุคคลภายนอก 7. เจ้าของกิจการถอนใช้ส่วนตัว 8. ให้บริการลูกค้ายังไม่ได้รับเงิน 9. จ่ายค่าใช้จ่ายต่างๆ 10. ได้รับเงินจากลูกค้าที่ให้บริการ ตัวอย่างที่มิใช่ร้ายการค้า รายการค้าที่มิใช่รายการค้าคือการดำเนินงานที่ไม่ก่อให้เกิด การโอนเงินหรือสิ่งที่มีมูลค่าเป็ นตัวเงินระหว่างกันได้แก่ 1. การจัดร้านค้าเพื่อแสดงสินค้า 2. การจัดสาธิตสินค้าให้ลูกค้าชม 3. การเขียนจดหมาย 4. การสอบถามราคาสินค้า 5. การพูดคุยกับลูกค้า

การวิเคราะห์รายการค้า การวิเคราะห์รายการค้า(Business Transaction Analysis)ในการดำเนิน ธุรกิจย่อมมีรายการค้าและเหตุการณ์ต่างๆ ที่เกิดขึ้นตลอดเวลารายการค้าที่ เกิดขึ้นจะมีผลกระทบกับสินทรัพย์หนี้สินและส่วนของเจ้าของซึ่งจะมีผล ทำให้สินทรัพย์หนี้สินและส่วนของเจ้าของเพิ่มขึ้นหรือลดลง ดังนั้นเมื่อมี รายการค้าเกิดขึ้น ผู้จัดทำบัญชีจะต้องทำ การวิเคราะห์รายการค้าและนำไป บันทึกรายการลงในสมุดบัญชี ในการวิเคราะห์รายการค้าจึงยึดสมการบัญชีว่า ตัวอย่าง - การซื้อเครื่องตกแต่งเป็นเงินสดมีผลกระทบต่อสินทรัพย์เป็นดังนี้ เครื่องตกแต่ง เป็นสินทรัพย์ที่เพิ่มขึ้น เงินสด เป็นสินทรัพย์ที่ลดลง - กิจการรับชำระหนี้จากลูกหนี้มีผลกระทบต่อสินทรัพย์เป็นดังนี้ เงินสด เป็นสินทรัพย์ที่เพิ่มขึ้น ลูกหนี้ เป็นสินทรัพย์ที่ลดลง - กิจการซื้อรถยนต์มาใช้ในกิจการยังไม่ได้ชำระเงินมีผลกระทบเป็นดังนี้ รถยนต์ เป็นสินทรัพย์ที่เพิ่มขึ้น เจ้าหนี้ เป็นหนี้สินที่เพิ่มขึ้น - กิจการจ่ายชำระหนี้ให้กับเจ้าหนี้มีผลกระทบเป็นดังนี้ เงินสด เป็นสินทรัพย์ที่ลดลง เจ้าหนี้ เป็นหนี้สินที่ลดลง - กิจการนำเครื่องใช้สำนักงานมาลงทุนมีผลกระทบเป็นดังนี้ เครื่องใช้สำนักงาน เป็นสินทรัพย์ที่เพิ่มขึ้น ทุน เป็นส่วนของเจ้าของที่เพิ่มขึ้น จากการวิเคราะห์รายการค้ามีผลกระทบต่อสินทรัพย์หนี้ สินและส่วนของเจ้าของสามารถสรุปได้6แบบ 1.สินทรัพย์เพิ่มขึ้น = สินทรัพย์ลดลง 2.สินทรัพย์เพิ่มขึ้น = หนี้สินเพิ่มขึ้น 3.สินทรัพย์เพิ่มขึ้น = ส่วนของเจ้าของเพิ่มขึ้น 4.สินทรัพย์ลดลง = หนี้สินลดลง 5.สินทรัพย์ลดลง = ส่วนของเจ้าของลดลง 6.สินทรัพย์เพิ่มขึ้น = สินทรัพย์ลดลงหนี้สินเพิ่มขึ้น

การวิเคราะห์รายการเเบบบัญชีคู่ 1. พิจารณาตั้งชื่อบัญชีจากรายการค้าที่เกิดขึ้นว่ามีทั้งหมดกี่บัญชี 2. พิจารณาว่าบัญชีที่ตั้งขึ้นจัดอยู่ในประเภทสินทรัพย์หนี้สินและส่วนของเจ้าของ 3. บัญชีที่ตั้งขึ้นจากรายการค้ามีผลทำให้สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของ เพิ่ม ขึ้น หรือลดลง 4.ถ้าบัญชีที่ตั้งขึ้นมีผลทำให้สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของ จำนวนเท่าใด หรือ ลดลงเป็ นจำนวนเท่าใด จากหลักการวิเคราะห์ข้างต้นพอจะสรุปการเปลี่ยนแปลง โครงสร้างส่วนประกอบจากสมการบัญชีทั้งสามส่วนได้ ดังนี้ ส่วนประ กอบ เพิ่มข ึ้น ลดล ง สินทร ัพย์ - เมื่อมีการจ่ายเงินสด - เมื่อนำสินทรัพย์ออก - เมื่อมีการนำเงินสดหรือสินทรัพย จำหน่ายหรือใช้สินทรัพย์ไป อื่นที่เป็นอุปกรณ์ เครื่องมือเครื่องใช้ ในการดำเนินงาน ที่ดิน อาคารมาลงทุน - เมื่อมีการลดหนี้ให ้ลูกหนี้ - เมื่อรับชำระหนี้เป ็นเงินสดหรือ สินทรัพย์ - เมื่อได้รับเงินหรือสินทรัพย์มาจาก การจำหน่ายหุ้น หนี้ส ิ้น - เมื่อมีการกู้ยืมเงินจากบุคคล - เมื่อจ่ายชำระหนี้ ภายนอก - เมื่อมีการชำระคืนเงินกู้ - เมื่อมีการใช้บริการหรือซื้อสินค้า เป็ นเงินเชื่ อ - ภาระผูกพันธ์ที่เ กิดขึ้นใน ปั จจุบันแต่ยังมิได้จ่ายเงิน ส่วนของ เจ้าของ - เมื่อมีการนำเงินสดหรือสินทรัพย์ - เมื่อมีการถอนทุนหรือเจ้าของ มาลงทุน กิจการถอนเงินสดหรือสินค้าไปใช้ - เมื่อมีการออกหุ้นเพื่อจำหน่ายเมื่อ ส่วนตัว ได้รับรายได้หรือมีกำไรสุทธิจากการ - เมื่อจ่ายค่าใช้จ่ายหรือมีผล ดำเนินงาน ขาดทุนสุทธิจากกา รดำเนินงาน จากตาราง สรุปการเปลี่ยนแปลงของส่วนประกอบสมการบัญชีเพื่อให้การ ทำความเข้าใจเกี่ยวกับการวิเคราะห์รายการค้าง่ายขึ้น

ตัวอย่างที่ 1 เจ้าของกิจการนำเงินสดมาลงทุน 80,000บาท การวิเคราะห์ -เงินสด เพิ่มขึ้น 80,000 บาท อยู่ในหมวด สินทรัพย์ -ทุน เพิ่มขึ้น 80,000บาท อยู่ในหมวด ส่วนของเจ้าของ สามารถใช้วิเคราะห์ตามสมการบัญชี ได้ดังนี้ สินทรัพย์ = หนี้สิน + ส่วนของเจ้าของ เงินสด = ไม่เปลี่ยนแปลง + ทุน 80,000 = 0 + 80,000 ตัวอย่างที่ 2 กิจการแห่งหนึ่ งได้ซื้ อวัสดุสำนักงานเป็ นเงินสด10,000บาท ซื้อเครื่องตกแต่งเป็นเงินเชื่อ 25,000บาท การวิเคราะห์ - วัสดุสำนักงาน เพิ่มขึ้น 10,000บาท อยู่ในหมวด สินทรัพย์ - เครื่องตกแต่ง เพิ่มขึ้น 25,000บาท อยู่ในหมวด สินทรัพย์ - เจ้าหนี้ เพิ่มขึ้น 25,000บาท อยู่ในหมวด หนี้สิน - เงินสด ลดลง 10,000บาท อยู่ในหมวด สินทรัพย์ สามารถใช้วิเคราะห์ตามสมการบัญชี ได้ดังนี้ สินทรัพย์ = หนี้สิน + ส่วนของเจ้าของ วัสดุสำนักงาน +เครื่งตกแต่ง -เงินสด = เจ้าหนี้ +ไม่เปลี่ยนแปลง (10,000+25,000)-10,000 = 25,000

ตัวอย่างที่ 3 ต่อไปนี้เป็นรายการค้า ของ นางจิตรา บริการรับถ่ายเอกสาร จงแสดงการวิเคราะห์รายการค้า ตามตัวอย่างต่อไปนี้ 1. นางจิตรานำเงินสดมาลงทุน 300,000บาท 2. ซื้ออุปกรณ์ถ่ายเอกสาร 20,000บาท 3. นำเงินฝากธนาคาร 100,000บาท 4. ได้รับค่าบริการถ่ายเอกสาร 1,000บาท 5. จ่ายค่าเช่าร้าน 20,000บาท 6. นางจิตรา ถอนเงินจากธนาคารไปใช้ส่วนตัว 10,000บาท 7. ได้รับค่าบริการถ่ายเอกสาร 5,000บาทเป็นเช็คลงวันที่ล่วงหน้ า 8. ซื้อเครื่องถ่ายเอกสาร 30,000บาท 9. ได้รับใบแจ้งหนี้ค่าไฟฟ้ า 3,000บาท 10. รับชำระหนี้ตามเช็ครายการที่ 7 11. จ่ายเงินเดือนพนักงาน 15,000บาท จากรายการข้างต้นสามารถแสดงผลการวิเคราะห์รายการค้าโดยระบุให้ทราบถึงการเปลี่ยนแปลง สินทรัพย์หนี้สินและส่วนของเจ้าของมีการเพิ่มขึ้นหรือลดลงโดยแสดงชื่อบัญชีที่ทำให้เปลี่ยนแปลง รายการที่1 การวิเคราะห์ - เงินสด เพิ่มขึ้น 300,000บาท อยู่ในหมวด สินทรัพย์ - ทุน เพิ่มขึ้น 300,000บาท อยู่ในหมวด ส่วนของเจ้าของ รายการที่2 การวิเคราะห์ - อุปกรณ์ เพิ่มขึ้น 20,000บาท อยู่ในหมวด สินทรัพย์ -เงินสด ลดลง 20,000บาท อยู่ในหมวด สินทรัพย์ รายการที่3 การวิเคราะห์ - ธนาคาร เพิ่มขึ้น 100,000บาท อยู่ในหมวด หนี้สิน - เงินสด ลดลง100,000บาท อยู่ในหมวด สินทรัพย์ รายการที่4 การวิเคราะห์ - เงินสด เพิ่มขึ้น 10,000บาท อยู่ในหมวด สินทรัพย์ - รายได้ค่าบริการ เพิ่มขึ้น 1,000บาท อยู่ในหมวด รายได้ รายการที่5 การวิเคราะห์ - ค่าเช่าร้าน เพิ่มขึ้น 20,000บาท อยู่ในหมวด ค่าใช้จ่าย - เงินสด ลดลง 20,000บาท อยู่ในหมวด สินทรัพย์

รายการที่6 การวิเคราะห์ - ธนาคาร ลดลง 10,000บาท อยู่ในหมวด สินทรัพย์ -ถอนใช้ส่วนตัว ลดลง 10,00บาท อยู่ในหมวด ส่วนของเจ้าของ รายการที่7 การวิเคราะห์ - ตั๋วเงินรับ เพิ่มขึ้น 5,000บาท อยู่ในหมวด สินทรัพย์ - รายได้ค่าบริการ เพิ่มขึ้น 5,000บาท อยู่ในหมวด รายได้ รายการที่8การวิเคราะห์ - เครื่องถ่ายเอกสาร เพิ่มขึ้น 30,000บาท อยู่ในหมวด สินทรัพย์ - เงินสด ลดลง 30,000บาท อยู่ในหมวด สินทรัพย์ รายการที่9 การวิเคราะห์ - ค่าไฟฟ้ า เพิ่มขึ้น 3,000บาท อยู่ในหมวด ค่าใช้จ่าย - ค่าไฟฟ้ าค้างจ่าย เพิ่มขึ้น 3,000บาท อยู่ในหมวด หนี้สิน รายการที่10การวิเคราะห์ - เงินสด เพิ่มขึ้น 5,000บาท อยู่ในหมวด สินทรัพย์ - ตั๋วเงินรับ ลดลง 5,000บาท อยู่ในหมวด สินทรัพย์ รายการที่11การวิเคราะห์ - เงินเดือนพนักงาน เพิ่มขึ้น 15,000บาท อยู่ในหมวด ค่าใช้จ่าย - เงินสด ลดลง 15,000บาท อยู่ในหมวด สินทรัพย์ ในการวิเคราะห์รายการค้าจะต้องพิจารณาถึงเหตุการณ์ที่ถือเป็ นรายการค่าหลังจากนั้น พิจารณาว่ามีอะไรเพิ่มขึ้นหรือลดลง แล้วพิจารณาว่าสิ่งที่เพิ่มขึ้นและลดลงอยู่ในหมวดบัญชีได้ จะทำให้การวิเคราะห์รายการค้าง่ายขึ้น

เเบบทดสอบหลังเรียน 1.เงินสดเป็ นบัญชีประเภทใด ก. หนี้สิน ข. รายได้ ค. ค่าใช้จ่าย ง. สินทรัพย์ จ. ส่วนของเจ้าของ 2. จ่ายเงินเดือนให้พนักงาน ควรวิเคราะห์รายการค้าอย่างไร ก. สินทรัพย์เพิ่มทุนเพิ่ม ข. สินทรัพย์ลดส่วนของเจ้าของลด ค. สินทรัพย์ลดส่วนของเจ้าของเพิ่ม ง. สินทรัพย์เพิ่มส่วนของเจ้าของลด จ. สินทรัพย์เพิ่มส่วนของเจ้าของเพิ่ม 3.ร้านวันเพ็ญซักรีด ได้รับคาบริการซักรีดเป็นเงิน 3,000บาท วิเคราะห์รายการค้าได้อย่างไร ก. เงินสด เพิ่ม 3,000บาท รายได้ค่าบริการซักรีด เพิ่ม 3,000บาท ข. ลูกหนี้ เพิ่ม 3,000บาท รายได้ค่าบริการซักรีด ลด 3,000บาท ค. เงินสด เพิ่ม 3,000บาท รายได้ค่าบริการซักรีด ลด 3,000บาท ง. ลูกหนี้ เพิ่ม 3,000บาท รายได้ค่าบริการซักรีด เพิ่ม 3,000บาท จ. ลูกหนี้ ลด 3,000บาท รายได้ค่าบริการซักรีด ลด 3,000บาท

4.ซื้ อเครื่ องถ่ายเอกสารเป็ นเงินสด10,00บาทควรวิเคราะห์รายการค้าอย่างไร ก. สินทรัพย์ ลด หนี้สิน ลด ข. สินทรัพย์ เพิ่ม หนี้สิน เพิ่ม ค. สินทรัพย์ เพิ่ม สินทรัพย์ ลด ง. สินทรัพย์ ลด ส่วนของเจ้าของ ลด จ. สินทรัพย์ เพิ่ม ส่วนของเจ้าของ เพิ่ม 5.นางวันเพ็ญ เปิดร้าน”วันเพ็ญซักรีด” นำเงินสด40,000บาท เครื่องซักผ้า 20,000บาท มาลงทุน วิเคราะห์รายการค้าได้อย่างไร ก. เงินสด เพิ่ม 40,000บาททุนเพิ่ม20,000บาท ข. เงินสด เพิ่ม 40,000บาท เครื่องซักผ้า 20,000บาท ค. เงินสด เพิ่ม 40,000บาท ทุน-นางวันเพ็ญ 20,000บาท ง. เงินสด เพิ่ม 40,000บาท เครื่องซักผ้า เพิ่ม20,000บาท จ. เครื่องซักผ้า เพิ่ม20,000บาท ทุน-นางวันเพ็ญ เพิ่ม20,000บาท สเเเกนเพื่อทำเเบบทดสอบหลังเรียน https://forms.gle/dYtrx5Cuup5D6quF9