สมัยกอ่ นสุโขทยั ในดินแดนไทย ช้ันมธั ยมศกึ ษาปที ่ี 1 รายวิชา ส21104 ประวัตศิ าสตร์2 กลุ่มสาระการเรียนรู้สงั คมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม ผ้สู อน นางสาวรดามณี สายพัฒนะ ตาแหน่ง ครู วิทยฐานะ ครูชานาญการ
สมยั กอ่ นประวตั ิศาสตร์ ในดินแดนไทย
1.หลกั เกณฑ์แบ่งยุคสมัยก่อน ประวัติศาสตร์ในประเทศไทย
หลักเกณฑแ์ บง่ ยุคสมัยกอ่ นประวตั ศิ าสตรใ์ นประเทศไทย 1.แบ่งตามเทคโนโลยกี ารทาเคร่ืองมือเครอ่ื งใช้ 2. แบ่งตามลกั ษณะการดารงชีวติ ของผู้คน คอื ยุคหินเกา่ กับยุคหินใหม่
2. การขยายตัวของ ชุมชนในสวุ รรณภูมิ
การขยายตัวของชมุ ชนในสวุ รรณภูมิ สวุ รรณภมู เิ ป็นช่อื เดิมของดนิ แดนเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ หรือโดยเฉพาะดินแดน ที่เป็นประเทศไทย สุวรรณภูมิ แปลว่า “ดินแดนแห่งทองคา” หมายถึง ดินแดนที่มีความ อุดมสมบรู ณม์ ากเหมาะแก่การตง้ั หลักแหล่งของชุมชน
การขยายตัวของชุมชนในสุวรรณภูมิ มีลักษณะคล้ายกับการขยายตัวของชุมชนอื่นๆ คือ สมัยก่อนประวัติศาสตร์ดินแดนหลายแห่งมีกลุ่มชนเล็กๆ อาศัยอยู่ เมื่อบริเวณน้ันไม่อุดม สมบรู ณ์ กจ็ ะอพยพเคล่อื นยา้ ยไปหาแหล่งอาหารแหลง่ ใหม่ เกดิ การขยายเปน็ ชุมชนขนาดใหญ่
3. พัฒนาการของชุมชน โบราณในภาคตา่ งๆ ของไทย
ภาคกลาง ชุมชนยคุ หินเก่า ที่ถา้ พระ อาเภอไทรโยค ถ้าเขาทะลุ และถ้าเม่น อาเภอบ้านเก่า จงั หวัดกาญจนบรุ ี พบเคร่ืองมือหินที่เป็นเคร่ืองมือขุด เคร่ืองมือสับ ตัดและขวานที่มีขนาด ใหญ่และหนัก
ชุมชนยคุ หินกลาง ทบ่ี ้านหนองโน อาเภอพนสั นิคม จังหวดั ชลบุรี พบเครื่องมือ หิน เคร่ืองปั้นดินเผาลายขีดและขัดมันเคร่ืองมือปลายแหลม เบ็ดตกปลา และภาชนะ ดนิ เผาลายเชอื กทาบ
ชุมชนยุคหินใหม่ ที่บ้านเก่า อาเภอเมือง จังหวัดกาญจนบุรี พบโครงกระดูก มนษุ ย์ยุคหินใหม่ ขวานหินขัด เคร่อื งประดบั ทาจากเปลือกหอย และภาชนะดินเผา
http://www.phanom.ac.th/web/musiumphanom/what%20is%20phanom/phanom2.html ชุมชนยุคสำริด ที่บา้ นหนองโน อาเภอพนสั นิคม จงั หวดั ชลบุรี พบหลุมศพจานวนมาก ภาชนะดินเผาเคลือบน้าโคลนสีแดง รูปทรงคลา้ ยพาน กาไลหินอ่อน กาไล สร้อยทาจาก สาริดและเปลือกหอยทะเล ตุม้ หูทาจากดีบุก
ชุมชนยุคเหลก็ ที่บา้ นดอนตาเพชร อาเภอพนมทวน จงั หวดั กาญจนบุรี พบภาชนะ ดินเผา เครื่องประดบั อาวธุ และเคร่ืองมือเครื่องใชท้ ี่ทาดว้ ยเหลก็
ภำคเหนือ ชุมชนยุคหินเก่ำ ท่ีถ้าผแี มน จงั หวดั แม่ฮ่องสอน พบเคร่ืองมือหิน ใบหอกหิน เครื่องมือหินกะเทาะ
ชุมชนยุคเหินกลำง ท่ีถ้าผแี มน จงั หวดั แม่ฮ่องสอน พบเคร่ืองมือหินที่เป็นเครื่องมือ ขดุ เครื่องมือสบั ตดั ขนาดใหญ่ เครื่องมือหินขดั และเคร่ืองมือหินกะเทาะ
ขอบคณุ ภาพจาก https://sites.google.com/site/somyoschamnongsooth/prawatisastr/kar-baeng-yukh- smay-thang-prawatisastr?tmpl=%2Fsystem%2Fapp%2Ftemplates%2Fprint%2F&showPrintDialog=1 ชุมชนยุคสำริด ในเขตจงั หวดั แม่ฮ่องสอน เชียงใหม่ เชียงราย น่าน อุตรดิตถ์ ตาก ลาพนู พบวา่ มีการใชท้ ้งั เครื่องมือสาริดและหินขดั
ขอบคุณภาพจาก https://sites.google.com/site/namfonpsw/home/-yukh- loha/-yukh-sarid/-yukh-helk/-yukh-hin-klang/-yukh-hin-kea/-yukh-hin-him ชุมชนยุคหินใหม่ กระจายอยตู่ ามลุ่มแม่น้าต่างๆ ในเขตจงั หวดั แม่ฮ่องสอน เชียงใหม่ ลาปาง น่าน อุตรดิตถ์ พบเครื่องมือยคุ หินใหม่ต่อเน่ืองไปถึงยคุ โลหะ
http://yanutchara9.blogspot.com/2016/08/blog-post_26.html ชุมชนยุคเหลก็ อยตู่ ามลุ่มแม่น้าสายต่างๆ ในเขตจงั หวดั แม่ฮ่องสอน เชียงใหม่ เชียงราย น่าน อุตรดิตถ์ ลาพนู พบแหล่งชุมชนโบราณท่ีใชเ้ ครื่องมือทาจากเหลก็
ภำคตะวนั ออกเฉียงเหนือ ชุมชนยุคหินเก่ำ ท่ีอาเภอเชียงคาน จงั หวดั เลย และอาเภอดอนตาล จงั หวดั มุกดาหาร พบเคร่ืองมือหินกะเทาะที่เป็นเคร่ืองมือขดุ สบั และตดั
ชุมชนยุคหินกลำง ท่ีอาเภอเชียงคาน จงั หวดั เลย อาเภอดอนตาล จงั หวดั มุกดาหารพบ หลกั ฐานเคร่ืองมือขดุ และเคร่ืองมือ สบั ตดั ซ่ึงต่อเนื่องมาจากยคุ หินเก่า
ชุมชนยุคหินใหม่ ท่ีบา้ นโนนนกทา อาเภอภูเวยี ง จงั หวดั ขอนแก่น พบภาชนะดินเผา ลูกปัดทาจากเปลือกหอย ขวานหินขดั หินสบั
ชุมชนยุคสำริด ที่บา้ นเชียง อาเภอหนองหาน จงั หวดั อุดรธานี ภาชนะดินเผาลาย เขียนสีแดงบนพ้นื สีนวล โครงกระดูกมนุษย์ โครงกระดูกสตั ว์ เคร่ืองประดบั ทา จากลูกปัด สิ่งของเคร่ืองใชท้ าจากหินและโลหะ
ชุมชนยุคเหลก็ ชุมชนโบราณที่บา้ นเชียง จงั หวดั อุดรธานี พบเครื่องมือ ยคุ เหลก็ และมีการคน้ พบแหล่งแร่เหลก็
ภำคใต้ ชุมชนยุคหินเก่ำ ท่ีถ้าหลงั โรงเรียนทบั ปริก อาเภอเมือง จงั หวดั กระบ่ี พบ เครื่องมือยคุ หินเก่าท่ีทาเป็นเครื่องมือขดุ เคร่ืองมือสบั ตดั
ขอบคุณภาพจาก https://www.museumthailand.com/ขวานหิน/ ชุมชนยุคหินกลำง แหล่งโบราณคดี บา้ นพลีควายอาเภอสทิงพระ จงั หวดั สงขลา พบเคร่ืองมือหินกะเทาะ เคร่ืองมือในยคุ หินเก่า และพบขวานหิน
ชุมชนยุคหินใหม่ จงั หวดั กระบ่ี และ จงั หวดั พงั งา พบภาชนะดินเผาท่ีทาเป็นหมอ้ สามขา พบขวานหินขดั ชนิดมีบ่าและไม่มีบ่า
ขอบคุณภาพจาก http://andaman.pkru.ac.th/materials/article-andaman/87-paintings.html ชุมชนยุคสาริด ที่ถ้าผีหัวโต จังหวัดกระบ่ี และในบริเวณอ่าวริมทะเล พบ ภาพเขียนสีสมัยก่อนประวัติศาสตร์เป็นภาพคนสวม ชุดยาวที่ศีรษะมีรูปร่างคล้าย เขาสัตว์ แยกเป็น ๒ แฉก ร่องรอยการกอ่ ต้งั ชุมชนบริเวณอ่าว ริมทะเล และริมแมน่ า้
ขอบคณุ ภาพจาก https://www.lib.ru.ac.th/journal2/?p=9952 ชุมชนยุคเหล็ก ที่อาเภอคลองท่อม จังหวัดกระบี่ พบลูกปัดพื้นเมือง จานวนมาก และพบชนิ้ สว่ นเครื่องมือเหลก็ ในสภาพสึกกร่อนและชารุด
การสรา้ งสรรค์ภมู ิปัญญาของมนษุ ย์ ก่อนประวตั ศิ าสตรใ์ นดินแดน ประเทศไทย
ปจั จยั ที่มีอทิ ธพิ ลตอ่ การสร้างสรรค์ภมู ิ ปัญญาของมนษุ ย์กอ่ นประวัตศิ าสตร์ 1. ความต้องการความม่ันคงในการดารงชีวิตประจาวันในเร่ืองอาหาร ท่ีอยู่อาศัย เคร่อื งนุ่งห่ม และยารกั ษาโรค 2. สภาพภูมิศาสตรแ์ ละส่ิงแวดล้อม เช่น การเกิดภัยธรรมชาติ โรคระบาด 3. คตคิ วามเช่ือ เช่น ความตาย ความเชอ่ื ในเรอื่ งวิญญาณ เปน็ ตน้
การสร้างสรรค์ภูมปิ ัญญาของชมุ ชนโบราณก่อนประวัติศาสตร์ ด้านเกษตรกรรม มนุษย์ยุคหินใหมม่ ีการเพาะปลูกแบบทาไรเ่ ลื่อนลอย บางแห่งมีการเพาะปลูกข้าวในที่ลุ่ม ขณะเดยี วกนั ก็มกี ารล่าสตั ว์เปน็ อาหาร
ดา้ นเกษตรกรรม ในอดีตมีการทาไรเ่ ล่ือนลอย การทาเครื่องมือเกษตร เครอ่ื งทุ่นแรง การทดน้า ส่วนมนุษย์ยุคหินใหม่มีการเพาะปลูกแบบทาไร่เล่ือนลอย บางแห่งมีการเพาะปลูก ขา้ วในท่ลี ุ่ม การทาเคร่อื งมือเกษตร การสร้างอา่ งเก็บน้า ขณะเดียวกันก็มีการล่าสัตว์ เป็นอาหาร
ด้านโลหะกรรม ในอดตี มกี ารทาเครื่องมอื เครือ่ งใชด้ ว้ ยเหลก็ และสารดิ สว่ นในปัจจุบนั มกี ารทาเคร่อื งมือจากเหลก็ ที่ไมเ่ ปน็ สนมิ
ดา้ นหัตถกรรม การทอผา้ จากเส้นใยพชื ป่าน กัญชา เส้นใยจากสตั ว์ ไหม การย้อมสีดว้ ยเปลอื กไม้ การทาเครือ่ งปนั้ ดนิ เผา
ด้านการสร้างที่อยู่อาศยั ในอดีตมนษุ ย์อาศัยถา้ หรือเพิงผาป้องกนั อันตรายจากธรรมชาติ แต่ปัจจุบันมีการสร้างท่ีอยู่อาศัยเป็นหลักแหล่ง สร้างชุมชน มีการสร้างบ้าน ใตถ้ ุนสงู ปอ้ งกนั นา้ ท่วม
ด้านการรักษาโรค สมัยก่อนมีการเจาะกะโหลกมนุษย์เพ่อื รักษาโรคหรอื ปลดปล่อย ผีรา้ ย ปจั จบุ นั มีการใชส้ มนุ ไพร และการแพทยแ์ ผนไทย
พฒั นาการจากชมุ ชนมาสูร่ ัฐโบราณ ชุมชน บ้านเมือง แคว้น/รฐั อาณาจักร
รฐั โบราณและรฐั ไทยในดินแดนไทย
พัฒนาการของอาณาจกั รโบราณในภาคกลาง อาณาจกั รทวารวดี อาณาจกั รละโว้ (พทุ ธศตวรรษท่ี 11 - 16) (พทุ ธศตวรรษที่ 12 - 18)
อาณาจักรทวารวดี (พุทธศตวรรษท่ี 11 - 16) เป็นอาณาจักรที่มีหลักฐานแน่นอนแห่งแรกบนผืนแผ่นดินไทย สันนิษฐานว่ามี ศนู ยก์ ลางอยทู่ ่จี งั หวัดนครปฐม
หลักฐานสมัยทวารวดี เช่น ทวารวดีได้รับอิทธิพลอนิ เดีย เช่น ธรรมจักรศิลา จลุ ประโทนเจดีย์ การปกครองโดยกษัตริย์ ศาสนา และฐานอาคารทีว่ ัดพระเมรุ พราหมณ์-ฮินดู พระพทุ ธศาสนา
อาณาจักรละโว้ (พทุ ธศตวรรษท่ี 12 - 18) ในช่วงแรกละโว้รับวัฒนธรรมจากอินเดีย เช่น แนวคิดเรื่องการปกครองโดย กษตั ริย์ มกี ารแบง่ ชนช้นั ทางสังคม
มีการนับถือพระพุทธศาสนา นิกายเถร วาทและมหายาน รวมทั้งความเช่ือเรื่อง การนบั ถือบรรพบุรษุ และยกย่องสตรี มีอาชีพที่สาคัญ คือ การเกษตร และ มีการติดตอ่ ค้าขายกบั ชมุ ชนตา่ งถน่ิ
สมยั พระเจ้าสุรยิ วรมนั ท่ี 1 กษตั ริยข์ อมไดป้ กครองละโว้ในฐานะประเทศราช ขอมได้ส่งผู้แทนมาปกครองละโว้มีการบังคับใช้กฎหมายและระบบตุลาการ คือ ศาล สภา หลังสมัยพระเจ้าชัยวรมันที่ ๗ ขอมเส่ือมอานาจ ทาให้อิทธิพลขอมในละโว้ ได้ หมดตามไปด้วย
พฒั นาการของอาณาจกั รโบราณในภาคเหนือ อาณาจกั รโยนกเชียงแสน (พุทธศตวรรษที่ 12 - 18) อาณาจักรหริภุญชยั (พุทธศตวรรษท่ี 13 - 19) อาณาจกั รลา้ นนา (พทุ ธศตวรรษที่ 19 - 25)
อาณาจักรโยนกเชียงแสน (พุทธศตวรรษท่ี 12 - 18) สันนิษฐานว่ามศี ูนย์กลาง อยูท่ ีเ่ มืองเชียงแสน (อาเภอเชียงแสน จังหวดั เชยี งราย) เรอื่ งราวโยนกเชยี งแสนปรากฏอยใู่ นตานานสงิ หนวัติกุมารและตานานลวจังกราช
อาณาจกั รโยนกเชยี งแสนถกู ขอมยึดครองอาณาจกั ร พระเจา้ พรหมกมุ ารสามารถกเู้ อกราชและสรา้ งเมืองใหม่ข้ึน ที่เวียงไชยปราการ
หลังสมยั พระเจ้าพรหม ถูกมอญในพมา่ รุกราน จึงสรา้ งเมอื งใหมท่ ่กี าแพงเพชร พทุ ธศตวรรษท่ี 19 ถูกรวมเปน็ สว่ นหนง่ึ ของลา้ นนา
อาณาจักรหริภุญชยั (พุทธศตวรรษที่ 13 - 19) สันนิษฐานวา่ มศี นู ยก์ ลางอยู่ที่จังหวัดลาพนู ตานานจามเทวีวงศ์กล่าวว่า ฤๅษวี าสุเทพ เปน็ ผู้สร้างเมืองหริภุญชัย มพี ระนางจามเทวเี ปน็ ปฐมกษัตรยิ ์
สันนิษฐานว่าชาวเมืองหริภุญชัยเป็นชาวมอญจากละโว้ หริภุญชัยตกอยู่ ภายใต้อานาจละโว้หลายคร้ัง ในสมัยพระเจ้าอาทิตยราช พระพุทธศาสนามีความ เจรญิ รงุ่ เรอื งมาก พ.ศ.1835 หรภิ ุญชยั ถูกรวมเขา้ เปน็ สว่ นหนง่ึ ของล้านนา
Search
