โครงการผ้ามัดหมี่

(การทอผ้าไหมมดั หม)ี่ ผจู้ ดั ทา ชื่อ-สกลุ นางสาวกฤติยากรณ์ เฉลยถ้อย รหัสนักศกึ ษา 63302010081 ชอื่ -สกุล นางสาวจฑุ ารตั น์ เนตรสกลุ รหสั นักศึกษา 63302010083 ชื่อ-สกลุ นางสาวธราภรณ์ กฐนิ เทศ รหัสนักศกึ ษา 63302010093 ช่ือ-สกุล นางสาวภทั ราพร ทาศลิ า รหสั นกั ศึกษา 63302010103 เอกสารฉบบั น้ีเป็นสว่ นหนึ่งของการศึกษาคน้ คว้าประกอบการเรียนรายวิชาชีวิตกบั สังคมไทย วิทยาลัยเทคนิคลพบรุ ี สังกัดสานักงานคณะกรรมการการอาชีวศกึ ษา ภาคเรยี นที่ 2 ปีการศึกษา 2563



(การทอผา้ ไหมมดั หม)่ี ผจู้ ัดทา ช่ือ-สกุล นางสาวกฤตยิ ากรณ์ เฉลยถอ้ ย รหสั นกั ศกึ ษา 63302010081 ชือ่ -สกลุ นางสาวจฑุ ารัตน์ เนตรสกุล รหัสนักศกึ ษา 63302010083 ช่อื -สกุล นางสาวธราภรณ์ กฐนิ เทศ รหัสนักศึกษา 63302010093 ช่ือ-สกุล นางสาวภทั ราพร ทาศลิ า รหสั นกั ศึกษา 63302010103 เอกสารฉบบั น้ีเป็นส่วนหน่ึงของการศกึ ษาค้นคว้าประกอบการเรียนรายวิชาชีวิตกับสังคมไทย วทิ ยาลัยเทคนคิ ลพบุรี สังกดั สานกั งานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา ภาคเรียนที่ 2 ปีการศกึ ษา 2563

ช่อื เรอ่ื ง : การทอผา้ ไหมมัดหม่ี ผูจ้ ดั ทา : ชือ่ -สกลุ นางสาวกฤติยากรณ์ เฉลยถ้อย ช่อื -สกลุ นางสาวจุฑารตั น์ เนตรสกุล ชือ่ -สกลุ นางสาวธราภรณ์ กฐนิ เทศ ชื่อ-สกลุ นางสาวภทั ราพร ทาศลิ า ที่ปรึกษา : อาจารย์ ศิริโสภา วศิ ษฏว์ ัฒนะ ปกี ารศึกษา : 2/2563 บทคดั ย่อ เรือ่ งการทอผา้ ไหมมัดหมี่ มจี ุดมงุ่ หมาย เพื่อเกบ็ โครงสรา้ งลายผา้ ไวเ้ พ่ือออกแบบสใี นโครงการ สรา้ งลายผ้า เปน็ ทางเลอื กให้กับผบู้ ริโภค มัดหมเี่ ปน็ กรรมวิธีการทอผา้ แบบหน่ึงที่อาศยั การยอ้ มเส้นด้าย กอ่ นการทอ ทั้งท่ยี อ้ มเฉพาะดา้ ยพุ่งและด้ายยืนเพ่ือใหท้ อผ้าออกมาแล้วเป็นผืนแลว้ เกิดเปน็ ลวดลายและ สีสันตามทีต่ ้องการ เดิมน้ันนยิ มใชเ้ ส้นไหม แต่ปจั จบุ นั พบการมัดหม่ที ้ังเส้นไหม ฝ้าย และเส้นใยสังเคราะห์ คาว่ามัดหมีม่ าจากกรรมวธิ กี าร “มดั ” เสน้ ด้ายเปน็ กล่มุ ๆก่อนการย้อมส่สี ว่ น “หม่ี” นัน้ หมายถึงเส้นดา้ ย การทอผา้ พ้ืนบา้ นการศึกษาครง้ั น้ีดาเนินการในอาเภอบ้านหม่ี จังหวัดลพบุรี ผลการศกึ ษาพบวา่ โครงสรา้ ง ผสมทอจากภูมิปญั ญาท้องถ่ินมรี ูปแบบพื้นฐานสามสว่ น คอื สว่ นของเน้ือผา้ ส่วนของลายผ้า และการให้ สสี นั ทแี่ ตกตา่ งกนั วัสดุและกระบวนการผลิต สามารถสรา้ งมลู คา่ เพิ่มและคุณภาพของการทอมือและเสน้ ใยท่ีแตกตา่ งกนั จะใหผ้ ลติ ภณั ฑ์ผ้าที่แตกตา่ งกนั ผา้ ทอมอื เป็นงานฝมี ือแบบด้งั เดิม ซึง่ สะทอ้ นให้เหน็ ถึง ตัวตนทเ่ี ปน็ มรดกและเห็นอตั ลกั ษณ์งานหัตถกรรมผ้าทอมือจากภมู ปิ ญั ญาท้องถน่ิ ได้ชดั เจน (ค)

กติ ตกิ รรมประกาศ ขอขอบคุณอาจารย์ ศิริโสภา วศิ ษิ ฏ์วฒั นะ โครงงานฉบับนี้สาเร็จได้ด้วยความกรุณาของครูผู้สอน ซ่ึงได้ให้คาปรึกษา ข้อชี้แนะและความช่วยเหลือ จนกระท่ังโครงงานสาเร็จลุล่วงไปได้ด้วยดี คณะผู้จัดทา ขอกราบขอบพระคุณอย่างสูงมา ณ ที่น้ี ขอกราบขอบพระคุณอาจารย์ที่ปรึกษา ที่ให้ความกรุณาในการแก้ไขข้อบกพร่องต่างๆ ของ โครงงานและให้ความรู้ ให้คาแนะนาทัง้ กาลังใจ ท้ายสุดน้ีคณะผู้จัดทาหวังเป็นอย่างยิ่งว่า โครงงานน้ีจะเป็นประโยชน์ต่อการศึกษาและน่าสนใจ สาหรับผู้ทส่ี นใจตอ่ ไป นางสาวกฤติยากรณ์ เฉลยถ้อย นางสาวจฑุ ารัตน์ เนตรสกลุ นางสาวธราภรณ์ กฐินเทศ นางสาวภัทราพร ทาศลิ า (ง)

สารบัญ หนา้ ค เรือ่ ง ง บทคัดย่อ จ กติ ติกรรมประกาศ สารบญั ฉ สารบัญ(ตอ่ ) บทที่ 1 บทนา 1 1 1.1 ความเป็นมา 1-2 1.2 วตั ถปุ ระสงค์ 2 1.3 ขอบเขต 1.4 ประโยชนท์ ีไ่ ดร้ ับ 3 บทท่ี 2 ทฤษฎที ี่เกยี่ วข้อง 3 2.1 ความหมายภูมิปญั ญา 3 2.2 ความสาคัญของการทอผ้า 3-4 2.3 กระบวนการเรยี นรู้และสืบทอดภูมิปญั ญาการทอผา้ 2.4 ความรเู้ ก่ียวกบั ผา้ ไหม 5 บทที่ 3 วิธีดาเนินงาน 5 3.1 รปู แบบการวจิ ัย 5 3.2 ผู้ให้ข้อมูลสาคัญ 5 3.3 เครอ่ื งมือที่ใชใ้ นการศกึ ษา 5 3.4 การเก็บรวบรวมข้อมลู 3.5 การวเิ คราะห์ขอ้ มูล 6 บทที่ 4 ผลการศึกษาค้นควา้ 4.1 ผลท่ไี ด้จากกการศึกษาค้นคว้า (จ)

สารบญั (ตอ่ ) 7 7 บทท่ี 5 สรปุ ผล อภิปรายผลและข้อเสนอแนะ 7 5.1 สรุปผล 8 5.2 ปัญหาและอปุ สรรคในการศึกษาค้นควา้ 9-10 5.3 ขอ้ เสนอแนะและแนวทางในการพัฒนา 11-12 บรรณานุกรม ภาคผนวก ก. ประวัตผิ ู้ศกึ ษา (ฉ)

บทที่ 1 บทนา 1. ความเป็นมา การทอผ้าไหมมัดหม่ีเป็นภูมิปัญญาที่เป็นเอกลักษณ์ของชาวไทยพวนอาเภอบ้านหมี่ ที่ ได้รับการสืบทอดมาจากบรรพบุรุษท่ีอพยพมาจากแขวงเชียงขวาง สาธารณรัฐประชาธิปไตย ประชาชนลาว เม่ือประมาณสองร้อยกว่าปีท่ีผ่านมา ซ่ึงนอกจากจะนิยมทอกันไว้ใช้ใน ชีวิตประจาวันสาหรับตนเอง และสมาชิกภายในครัวเรือนแล้ว ยังมีการทอข้ึนเพ่ือใช้ในพิธีกรรม ประเพณีต่าง ๆ ความเชื่อทางศาสนาและสังคมด้วย คาว่า “ผ้ามัดหม่ี” เป็นชื่อท่ีเรียกกรรมวิธี การทอผ้าอย่างหน่ึง ที่นาเอาเส้นด้ายมามัดเป็นเปลาะๆ ตามลายแล้วนาไปย้อมสีให้เกิดสีสัน ปัจจุบันวัฒนธรรมไทยเร่ิมหดหายค่านิยมต่างๆเริมเข้ามาเกี่ยวข้องมีเทคโนโลยีเข้ามามีบทบาท ผู้จัดทาจึงเลือกหัวข้อน้ีขึ้นมาเนื่องจากเป็นเร่ืองที่น่าสนใจและความฉลาดของบรรพบุรุษในอดีต แสดงให้เห็นถึงวัฒนธรรมท่ีคนในสมัยก่อนน้ันได้สร้างไว้ได้ ดังนั้นผู้จัดทาจึงอยากจะนา วัฒนธรรมไทยเก่ียวกับผ้าไหมไทยนั้นมาศึกษาคน้ คว้าเพอ่ื การอนุรักษ์ 2. วัตถปุ ระสงค์ 2.1 เพือ่ อนรุ กั ษแ์ ละรักษามรดกของไทยไว้ 2.2 เพ่อื สืบสานวฒั นธรรม 2.3 เพอื่ ให้คนรนุ่ หลงั ได้สบื สานต่อ 2.4 เพ่อื ให้คนอนุรักษ์สบื สานผ้าไหมไว้ 3. ขอบเขต (ระบุขอบเขตของงานที่ทา) 3.1 สถานที่ อาเภอบา้ นหมี่ จงั หวดั ลพบุรี 3.2 ระยะเวลา 3 มกราคม 2564 ถงึ 3.3 ตวั แปรหรอื ประชากรและกล่มุ ตัวอยา่ ง(เลอื กตามวธิ กี ารศกึ ษาคน้ คว้า) 3.1 ตวั แปรต้น คือ ผ้าไหมท่นี ามาย้อมสี 3.2 ตัวแปรตาม คอื ลวดลายขอผา้ ไหมทีใ่ ส่สแี ลว้ 3.3 ตวั แปรควบคมุ คือ ปริมาณการใสส่ ี น้า และระยะเวลาการแช่

2 3.1 ประชากร คอื ประชากรในชมุ ชนอาเภอบ้านหม่ี จงั หวัดลพบรุ ี 3.2 กลมุ่ ตัวอย่าง คือ กลมุ่ ทอผา้ อาเภอบ้านหมี่ จงั หวัดลพบรุ ี 4. ประโยชนท์ ่ีไดร้ บั 1. ไดส้ ืบทอดวัฒนธรรมจากรุ่นสูร่ ุ่น 2. ไดใ้ ชป้ ระโยชน์จริงจากการทอผา้ 3. ไดอ้ นรุ ักษแ์ ละสบื สานภูมปิ ญั ญาไว้ 4. ไดร้ ูว้ ธิ ีการทอผา้ มดั หมี่ 5. ไดส้ ง่ เสริมการทอผ้ามดั หมด่ี ว้ ยสีธรรมชาติ

บทที่ 2 ทฤษฎีทีเ่ กยี่ วขอ้ ง ในการศึกษาเรื่อง การทอผ้าไหมมดั หม่ี ผู้จัดทาไดร้ วบรวมแนวคดิ ทฤษฎีและหลักการตา่ งๆจาก เอกสารทเี่ กี่ยวข้องดังต่อไปนี้ 2.1 ความหมายภมู ปิ ญั ญา สามารถ จนั ทรส์ ูรย์ ได้ให้นิยามของภูมิปัญญาชาวบ้านว่า หมายถึง ทุกสิ่งทุกอย่างที่ชาวบ้าน คิด ได้เองท่ีนามาใช้ในการแก้ปัญหา เป็นสติปัญญา เป็นองค์ความรู้ทั้งหมดของชาวบ้านทั้งกว้าง ท้ังลึก ที่ชาวบ้านสามารถคิดเอง ทาเอง โดยอาศักยภาพท่ีมีอยู่แก้ปัญหาการดาเนินวิถีชีวิตไว้ ในท้องถ่ินได้อย่าง สมสมยั 2.2 ความสาคัญของการทอผ้า ๑. เพ่ือสนองต่อความจาเป็นพื้นฐานของการดารงชีวิต สาหรับนุ่งห่ม ใช่ในพิธีกรรม ต่างๆเช่น การเกิด บวช แต่งงาน เชา้ พรรษา งานกฐิน บญุ ผ้าป่า พิธที านตุง ฯลฯ ๒. เป็นเครื่องแสดงถึงฐานะ เช่น ผู้คนท่ีไปอาจนิยมนุ่งผ้าผ้าย เพราะกรรมวิธีในการทอตลอดจน การดแู ลรกั ษางา่ ย เหมาะกับการใช่ในงานภาคเกษตร เป็นต้น ส่วนเจ้านาย ขุนนาง หรือข้าราชการชั้นสูง จะใชผ้ า้ ไหมซง่ึ มกี ารทอที่ประณตี สวยงาม 2.3 กระบวนการเรียนรู้และสืบทอดภมู ิปญั ญาการทอผา้ พยอม สีนะวัฒน์ศิลปินแห่งชาติ๒๐ สาขาทัศนศิลป์ (ศิลปะงานผ้า) ในปีพุทธศักราช ๒๕๓๐ได้ เร่มิ เรียนร้งู านผา้ อย่างละเอยี ดในทุกข้ันตอน ตั้งแต่การคัดเลือกไหม จนกระท้ังการทอจนสาเร็จเป็นผืนผ้า จากมารดาและป้า และเมอ่ื แตง่ งานกับนายสวน สืนะวัฒน์ ก็ย้ายไปอยู่ท่ี จังหวัดร้อยเอ็ดบ้านเกิดของสามี ซึง่ ทน่ี ีเ่ องเป็นที่ท่คี ณุ ยายพยอมได้เรยี นรงู้ านผ้าเพิม่ เตมิ จากญาตผิ ู้ใหญท่ างฝ่ายสามีจนกระท้ังชานาญ และ ร่วมกันเปิดกิจการร้านสีนะวัฒน์พาณิชย์ จาหน่ายผ้าทอ ต่าง ๆ ที่เปี่ยมด้วยคุณภาพจนเป็นท่ีเลื่องชื่อมา ตราบจนทุกวันน้ี คุณยายพยอมเป็นผู้ที่มีความรักในการเรียนรู้และช่างสังเกตเป็นอย่างย่ิง นอกจาก คุณสมบัติดังกล่าวมาแล้วยังมีความเป็นศิลปินมาก ผลงานจึงทรงคุณค่าในทางศิลปะอันเกิดจากความคิด ริเริ่มสร้างสรรค์ของทา่ น 2.4 ความรู้เกีย่ วกบั ผ้าไหม ผ้าไหม มหี ลกั ฐานทางประวัตศิ าสตร์'ที่พบครั้งแรกสมัยกอ่ นประวตั ิศวสตร์ในยคุ สารดิ คือ พบเศษผา้ ติดอยูก่ บั กาไลสารดิ ทบ่ี า้ นเชยี ง จังหวัดอุดรธานี อายขุ องผา้ คงจะมีอายเุ ทา่ กบั อายขุ องกาไล ประมาณ ๓,๐๐๐ ปี ทนี่ ่าลังเกต คอื เทคโนโลยกี ารทอผ้าควรจะมีมาก่อนเพราะการทอผ้ามีหลายข้ันตอน และต้องมีการฝกึ ฝนเรียนรูใ้ ห้เกิดความชานาญมาก่อนทจ่ี ะมผี ืนผา้ ปรากฏให้เห็น

4 เปน็ หลกั ฐานทางประวตั ศิ าสตรน์ ี้ และทเี่ ขื่อนเจา้ เณร จงั หวดั กาญจนบุรี พบตดิ อยู่ ด้านในกลองมโหระทึก ทอแบบลายขดั ดว้ ยไหม ๒๙ จากร่องรอยดังกล่าวแสดงให้เห็นว่ามนุษย์รู้จักการใช้เส้นใยในการทอผ้า คือ ไหม และป่าน กัญชา และผ้ามีความสาคัญในการห่อเคร่ืองมือและเครื่องประดับ ซ่ึงเป็นส่วนหนึ่งในวิถี ชีวิต มนษุ ย์น่นั เอง

บทที่ 3 วธิ ศี กึ ษาคน้ คว้า กลา่ วถึงการดาเนนิ การโดยละเอยี ด 3.1 รปู แบบการวจิ ัยผูใ้ ห้ข้อมลู สาคัญเครอ่ื งมอื ท่ใี ช้ในการศึกษา การศกึ ษาครั้งน้ี ผู้ศกึ ษาได้ใช้รูปแบบการวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) โดย การสัมภาษณ์เชิงลึก (In-depth interviews) เพ่ือให้ได้ข้อมูลเชิงลึกเก่ียวกับการอนุรักษ์และ พัฒนาการทอผา้ ไหมของกลุ่มทอผ้าไหมมดั หมี่ อาเภอบา้ นหม่ี จังหวดั ลพบรุ ี 3.2 ผ้ใู หข้ ้อมลู สาคญั ประชากรทใี่ ช้ศึกษาในครั้งนี้ คือ ผู้ศึกษาได้ใช้ประชาชนในอาเภอบ้านหม่ี จังหวัดลพบุรี ซึ่งเป็นสมาชิก กลุ่มทอผ้า เจ้าของผู้ประกอบกิจการขายผ้าไหมในอาเภอบ้านหม่ี นักท่องเที่ยวที่ แวะซื้อสนิ ค้า ตามร้านขายผลิตภณั ฑผ์ ้าไหมกล่มุ ทอผา้ ไหมอาเภอบา้ นหมี่ 3.3 เครื่องมือทใี่ ช้ในการศกึ ษา ในการศึกษาวิจัยในคร้ังนี้ ผู้วิจัยได้สร้างแบบสัมภาษณ์เชิงลึกเกี่ยวกับการอนุรักษ์และ พฒั นาภมู ปิ ญั ญาการทอผา้ ไหมของกลุ่มทอผา้ ไหมอาเภอบ้านหม่ีใช้ในการรวบรวมข้อมูลจากผู้ให้ ข้อมลู สาคัญ (Key Informants) โดยแบง่ แบบสัมภาษณ์เชงิ ลึกออกเปน็ ๒ ตอน ดังน้ี ตอนที่ ๑ แบบสัมภาษณเ์ กี่ยวกบั ข้อมลู ส่วนตวั ของผใู้ ห้สมั ภาษณ์ ตอนท่ี ๒ แบบสัมภาษณ์เกี่ยวกับการอนุรักษ์และพัฒนาภูมิปัญญาการทอผ้าไหมของกลุ่มทอผ้า อาเภอบ้านหมี่ จังหวดั ลพบรุ ี 3.4 การเก็บรวบรวมข้อมลู ในการวจิ ัยครัง้ นี้ ผู้ศึกษาได้ดาเนนิ การเกบ็ รวบรวมข้อมูล มีขั้นตอนดังน้ี การเกบ็ รวมรวมข้อมูลแบบสัมภาษณ์ -นาแบบสมั ภาษณ์เชิงลกึ ไปทาการสัมภาษณผ์ ู้ให้ข้อมลู สาคัญ (Key Informants) -นาข้อมลู ที่ไดจ้ ากการสมั ภาษณ์มาวิเคราะห์ โดยใชเ้ ทคนิคการวิเคราะหเ์ นื้อหาประกอบ บริบท (Content Analysis Techniques) 3.5 การวิเคราะหข์ ้อมูล การวิเคราะห์ข้อมูลแบบสัมภาษณ์ (In-depth Interview) ทาการวิเคราะห์ข้อมูลจากการ สัมภาษณ์เชิงลึก โดยการใช้เทคนิคการวิเคราะห์ เนื้อหาประกอบบริบท (Content AnalysisTechniques)

บทท่ี 4 ผลการศึกษาคน้ คว้า 4.1ผลทไ่ี ด้จากการศึกษาค้นคว้า 4.1.1 สามารถนามาใช้นุ่งหม่ ได้ 4.1.2 ทาให้การทอผ้าไหมมัดหม่เี ปน็ ที่ร้จู ักและอนรุ กั ษ์ไว้ 4.1.3 เพอื่ ใหเ้ ยาวชนไดร้ จู้ ักการทอผ้าไหมมากข้ึน 4.1.4 ไดเ้ รยี นรแู้ ละศึกษาวิธีการทอผ้าไหมมัดหมี่ 4.1.5 ทาใหผ้ ู้ทีส่ นใจสามารถนามาเป็นตวั อยา่ งในการศึกษาได้

บทท่ี 5 สรปุ อภปิ รายผลและข้อเสนอแนะ การดาเนนิ การโครงการส่งเสรมิ อนุรักษว์ ฒั นธรรม ประเพณี และภูมปัญญาท้องถิ่น ณ ตาบลหินปกั อาเภอบ้านหม่ี จังหวัดลพบุรี ผดู้ าเนนิ โครงการมสี รุปผลการดาเนินงานโครงการ และขอ้ เสนอแนะดงั นี้ 5.1 สรปุ ผลการทดลอง -จากการดาเนินการโครงการสรปุ ไดว้ ่า การทอผา้ ไหมมัดหม่ีสามารถสร้างประโยชน์และรายได้ ใหก้ บั กล่มุ แม่บา้ นทีท่ อผ้าได้ สามารถอนุรักษ์และเผยแพรไ่ ดอ้ ย่างแพรห่ ลาย วิธกี ารดาเนนิ งานจะเปน็ การ รวมตวั กันของแม่บา้ นตาบลหินปักทมี่ ารวมกลุม่ กันทอผา้ ไหมมดั หมี่ ผดู้ าเนนิ โครงการหวังวา่ โครงการเล่มน้ีจะเป็นประโยชน์แก่ผทู้ ต่ี อ้ งการศึกษาและใช้เป็นแนวทาง ในการศึกษาพัฒนาต่อไป 5.2 ปญั หาและอุปสรรคในการศกึ ษาคน้ ควา้ สอดคลอ้ งหรือขัดแย้งในทางทฤษฎอี ยา่ งไร - อปุ สรรคในการศึกษาคอื อยู่ในชว่ งสถานการณ์โควิด 19 จงึ ไมส่ ามารถหาข้อมูลได้อย่างละเอยี ด ทาให้การศึกษาโครงการดังกลา่ วไมเ่ ป็นไปอย่างราบรน่ื 5.3 ข้อเสนอแนะและแนวทางในการพฒั นา - อยากใหท้ ุกคนไดร้ ักษาอนุรักษก์ ารทอผ้าไหมมัดหมน่ี ้ีไวใ้ ห้ยาวนาน

8 บรรณานุกรม http://ich.culture.go.th/index.php/th/ich/traditional-craftsmanship/241-craft/75-----m-s http://www.qsds.go.th/monmai/cloth_history.php?cloth_id=3 https://www.technologychaoban.com/thai-local-wisdom/article_98616

9 ภาคผนวก ก. ประกอบดว้ ยรายละเอียดต่าง ๆ ดังน้ี อปุ กรณ์ 1. เส้นดา้ ย หรือมีชื่อเรยี กในปัจจบุ นั วา่ “ไหมประดิษฐ์” 2. เชอื กฟาง 3. โฮงหม่ี 4. สยี ้อมผา้ 5. กี่ทอผา้ (ก่ีกระตกุ ) 6. กระสวย 7. หลา เป็นอุปกรณ์ใช้สาหรับปนั่ ด้ายและเป็นเครอื่ งปน่ั ด้ายด้วยมือ 8. กง ใชส้ าหรบั ขงึ ด้ายใหต้ ึงทาด้วยไม้ 9. อปุ กรณ์ข้นึ ด้าย (คดิ ประดิษฐ์โดยภมู ิปัญญาท้องถ่นิ ) 10. แป้งสาหรบั ทาใหด้ ้ายแขง็ ตัวมีความคงทน วธิ ีการทาผา้ ไหมมัดหมี่ 1. การขึ้นดา้ ยยืนเพื่อใช้ทอ (โบราณนยิ มใช้ด้ายสีดา ปจั จบุ ันพัฒนาเป็นดา้ ยหลายหลากสี) – นาด้ายท่ีเป็นไจมาลงแป้ง เพื่อให้ดา้ ยมีความคงทน อยูต่ ัวไม่หด – กรอด้ายใส่หลอดใหญ่เพอ่ื ที่จะนามาขน้ึ เป็นดา้ ยยนื – นาดา้ ยยนื ประกอบในกี่ทอผา้ แล้วเกบ็ ตะกอ 2. การเตรยี มเสน้ ด้ายพงุ่ – การค้นหม่ี คือ การนับจานวนเส้นดา้ ยพุ่งตามลวดลายท่ีไดอ้ อกแบบไวท้ งั้ ผืน เพ่ือเตรียมมัดลาย และย้อมสี – การมัดหมี่ เครื่องมือมัดหม่ี เรียกวา่ “โฮงมัดหม่ี” มีความกวา้ งเทา่ กับหน้ากวา้ งของผา้ ท่ที อ นา ดา้ ยทค่ี น้ แลว้ มาใสโ่ ฮงมดั หมี่ เพื่อมัดลาย – การย้อมสี เม่ือมัดหมเ่ี สรจ็ แล้วถอดด้ายออกจากโฮงมัดหมี่ นาไปยอ้ มสี การย้อมแต่ละครั้งต้อง ย้อมหลาย ๆ หัว เพือ่ ไมใ่ ห้เปลืองสี ถา้ ผ้าท่ีออกแบบลวดลายหลายสีต้องย้อมหลายครั้ง (บริเวณทเ่ี ชือก ฟางมัดไวจ้ ะกลายเปน็ ลายของผา้ มดั หมี่) – นาหมที่ ม่ี ัดและผา่ นการย้อมสีตามความต้องการแลว้ มาแกะเชือกฟางออก – กรอหมใ่ี ส่หลอดขนาดเล็กพร้อมท่จี ะนาไปทอเป็นผนื ผ้า

10 3. การทอผา้ มดั หมี่ – นาหลอดหมีท่ ี่กรอไวม้ าพุ่งผ่านด้ายยืนที่กี่ทอผ้า ทลี ะเส้นกลบั ไปกลบั มา – ขณะทอต้องระวังใหล้ วดลายชดั เจนสวยงามจนกระทัง่ เสรจ็ เป็นผนื ผา้ ปัจจัยท่ีจะทาใหผ้ า้ มัดหมี่ลายสวย เนื้อเรยี บขนึ้ อยู่กับกระบวนการก่อนทอ กล่าวคอื 1. การมดั ลาย ต้องมดั ลายให้ตรงกัน 2. การปั่นดา้ ย ดา้ ยที่นามาป่ันตอ้ งแหง้ สนิทเป็นดา้ ยท่ีมคี ุณภาพดี ไมย่ ึด 3. การคน้ ด้าย ต้องใช้แรงค้นอยา่ งสม่าเสมอจะทาให้ด้ายยึดตัวเท่าๆ กัน 4. การข้นึ เครือดา้ ยตอ้ งขน้ึ ให้ด้ายมคี วามตึงเสมอกนั ทุกเส้น และขนาดความยาวของดา้ ยพุง่ ท่ี กาหนดไวแ้ ตล่ ะลาย ต้องมีความยาวเทา่ กับหนา้ ผา้ พอดี 5. การทอ ต้องทอให้น้าหนกั มือสมา่ เสมอโดยเฉพาะเมื่อทอผา้ ไดย้ าวได้ระดบั หน่ึง จะต้องม้วนผา้ เขา้ แกน ม้วนผา้ ระยะแรกต้องผ่อนแรง (ท้ังนแ้ี ลว้ แตค่ วามชานาญและความเคยชินของช่างทอ)

11 ประวัตผิ จู้ ดั ทา ชอ่ื เร่อื ง (การทอผา้ ไหมมัดหม่ี) 1.นางสาวกฤตยิ ากรณ์ เฉลยถอ้ ย ประวตั ิส่วนตัว เกิดวันที่ 28 มนี าคม 2545 ที่อยู่ (ปัจจบุ นั ) 155 หมู่ 12 ต.โพธิ์เกา้ ต้น อ.เมือง จ.ลพบรุ ี 15000 ประวัติการศึกษา ปี พ.ศ. 2557 จบชั้น ป.6 ร.ร. เทศบาล 2 ระบบสาธติ เทศบาลเมืองลพบุรี ปี พ.ศ. 2560 จบชั้น ม.3 ร.ร. เทศบาล 4 ระบบสาธิตเทศบาลเมืองลพบรุ ี ปี พ.ศ. 2563 จบชน้ั ปวช.3 วทิ ยาลัยเทคนคิ ลพบรุ ี 2.นางสาวจุฑารตั น์ เนตรสกุล ประวตั สิ ่วนตวั เกิดวันท่ี 12 กุมภาพันธ์ 2545 ทอี่ ยู่ (ปจั จุบัน) 119 หมู่ 2 ต.ลาดสาล่ี อ.ทา่ วงุ้ จ.ลพบุรี 15150 ประวตั กิ ารศกึ ษา ปี พ.ศ. 2557 จบชนั้ ป.6 ร.ร. อนุบาลท่าวงุ้ ปี พ.ศ. 2560 จบชั้น ม.3 ร.ร. ทา่ วงุ้ วิทยาคาร ปี พ.ศ. 2563 จบชนั้ ปวช.3 วทิ ยาลยั เทคนคิ ลพบรุ ี

12 3. นางสาวธราภรณ์ กฐินเทศ ประวตั สิ ว่ นตวั เกดิ วันที่ 18 สิงหาคม 2544 ท่อี ยู่ (ปัจจบุ ัน) 35/1 หมู่ 1 ต.โพธต์ รุ อ.เมอื ง จ.ลพบรุ ี 15000 ประวัติการศึกษา ปี พ.ศ. 2557 จบช้ัน ป.6 ร.ร. วัดบอ่ เงนิ ปี พ.ศ. 2560 จบชั้น ม.3 ร.ร. เทศบาล 4 ระบบสาธติ เทศบาลเมืองลพบุรี ปี พ.ศ. 2563 จบช้นั ปวช.3 วิทยาลัยเทคนิคลพบุรี 4. นางสาวภทั ราพร ทาศิลา ประวัติส่วนตวั เกดิ วนั ที่ 11 กันยายน 2544 ทอ่ี ยู่ (ปัจจุบนั ) 163 หมู่ 6 ต.หนองทรายขาว อ.บ้านหมี่ จ.ลพบรุ ี 15000 ประวตั ิการศึกษา ปี พ.ศ. 2557 จบช้นั ป.6 ร.ร. บา้ นสระเตย ปี พ.ศ. 2560 จบชั้น ม.3 ร.ร. บา้ นสระเตย ปี พ.ศ. 2563 จบชน้ั ปวช.3 วทิ ยาลยั เทคนคิ ลพบรุ ี