Best Practice กศน.ตำบลตะเคียน 2564

ผลการปฏบิ ตั ิงานทเ่ี ปน เลศิ (Best Practices) แหลง เรยี นรชู มุ ชนตน แบบ ดา นเกษตรผสมผสาน นางสาวติ รี แวงวรรณ กศน.ตาํ บลตะเคยี น ศนู ยก ารศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศยั อาํ เภอขนั ธ สํานักสง เสรมิ การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั จังหวดั ศรีสะเกษ

ผลการปฏบิ ตั ิงานทเ่ี ปน เลศิ (Best Practices) ชื่อผลงาน แหลงเรียนรชู ุมชนตน แบบ ดา นเกษตรผสมผสาน ชื่อเจา ของผลงาน นางสาวติ รี แวงวรรณ สถานศกึ ษา ศนู ยก ารศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอําเภอขุขันธ สงั กดั สํานกั งานสง เสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศยั จังหวัดศรสี ะเกษ ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 1.ความสาํ คญั และความเปน มา เกษตรทฤษฎใี หม แนวคิดในการดาํ เนินงานและการบริหารจัดการศนู ยเ รยี นรูเกษตรทฤษฎใี หม : ตามแนวปรัชญา เศรษฐกิจพอเพียง ในทกุ คราทพี่ ระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว เสดจ็ พระราชดําเนินไปทรงเยย่ี มราษฎรตามพ้นื ทตี่ า งๆ ทั่วประเทศ นั้นได ทรงถามเกษตรกรและทอดพระเนตรพบสภาพปญหาการขาดแคลนนา้ํ เพ่อื การปลูกขา วและเกิดแรงดลพระราชหฤทัย อันเปน แนวคิดขึ้นวา 1.ขา วเปนพืชที่แข็งแกรงมาก หากไดนา้ํ เพยี งพอจะสามารถเพม่ิ ปรมิ าณเม็ดขาวไดมากยิ่งขึ้น 2.หากเก็บน้ําฝนที่ตกลงมาไวไ ดแลว นํามาใชในการเพาะปลกู กจ็ ะสามารถเก็บเกย่ี วไดม ากขึ้นเชนกนั 3.การสรางอา งเกบ็ นํ้าขนาดใหญน ับวนั แตจะยากท่จี ะดาํ เนินการไดเนอ่ื งจากการขยายตวั ของชุมชนและขอจาํ กดั ของ ปริมาณทีด่ ิน เปนอปุ สรรคสาํ คญั 4.หากแตละครวั เรือนมสี ระน้าํ ประจําไรนาทุกครวั เรอื นแลว เมอื่ รวมปริมาณกนั ก็ยอมเทากบั ปริมาณในอา งเกบ็ น้ํา ขนาดใหญแตส น้ิ คา ใชจายนอยและเกดิ ประโยชนส งู สดุ โดยตรงมากกวา พระบาทสมเด็จพระเจาอยหู วั ไดทรงทําการศกึ ษาและวจิ ยั เชงิ ปฏบิ ตั เิ กีย่ วกับทฤษฎีใหมม าเปน เวลานานต้งั แต ป พ.ศ.2532 ในพนื้ ทส่ี ว นพระองคข นาด 16 ไร 2 งาน 23 ตารางวาใกลวัดมงคล ตําบลหวยบง อาํ เภอเมือง จังหวัดสระบุรี และ ทรงมอบใหมลู นิธชิ ยั พฒั นาท่ีทรงจัดตัง้ ขน้ึ มาเพื่อเสริมโครงการของรฐั ท้งั น้ีกอนทีจ่ ะทรงนําเอกสารออกเผยแพรอ ยางเปน ทางการ ในป พ.ศ.2537 นั้น ทรงใหจัดต้งั “ศูนยบ ริหารพัฒนา” ตามแนวพระราชดาํ ริ อยใู นความรับผดิ ชอบของมลู นธิ ิชยั พฒั นา เพือ่ เปน ตนแบบสาธติ การพฒั นาดานการเกษตร โดยประสานความรวมมือระหวา ง วดั ราษฎรและรัฐ ทาํ การเผยแพรอ าชีพ การเกษตรและจริยธรรมแกประชาชนในชนบท โดยทรงหวงั วา หากประสบความสาํ เรจ็ ก็จะใชเ ปนแนวทางสาธติ ในทอ งท่อี ่ืนๆ ตอไป ทั้งนใี้ นสว นของการพฒั นาดานการเกษตรนั้น ก็คือแนวคิดและมรรควธิ ีทร่ี จู ักกันในนาม “เกษตรทฤษฎใี หม” พระราชดาํ ริ “ทฤษฎใี หม” เปนแนวทางหรือหลักการในการจดั การทรัพยากรระดับไรน าคือทดี่ นิ และนา้ํ เพ่ือ การเกษตรในทีด่ ินขนาดเล็กใหเกดิ ประโยชนส งู สุด ในการดําเนินการทฤษฎใี หมไดพ ระราชทานขนั้ ตอนดําเนนิ งาน ดงั น้ี ขอที่ 1 ทฤษฎใี หมข นั้ ตน สถานะพืน้ ฐานของเกษตรกร คือ มีพน้ื ท่นี อย คอ นขางยากจน อยใู นเขตเกษตรน้าํ ฝน เปน หลักความมน่ั คงของชีวิตและความม่ันคงของชมุ ชนชนบท เปน เศรษฐกิจพง่ึ ตนเองมากข้ึน มีการจดั สรรพ้นื ทํากินและท่ีอยู อาศยั ใหแบงพ้นื ที่ออกเปน 4 สว น ตามอตั ราสว น 30:30:30:10 ซ่งึ หมายถึง พนื้ ทส่ี ว นท่ีหนึ่งประมาณ 30% ใหข ุดสระเกบ็ กัก นํา้ เพื่อใชเก็บกักนํ้าฝนในฤดูฝนและใชเสริม การปลูกพืชในฤดแู ลง ตลอดจนการเล้ียงสัตวนํา้ และพชื นา้ํ ตา งๆ (สามารถเลย้ี งปลา ปลูกพชื เชน ผกั บงุ ผกั กะเฉด ฯ ใหดวย) พ้ืนท่ีสว นทส่ี องประมาณ 30% ใหปลกู ขาวในฤดฝู น เพอ่ื ใชเ ปน อาหารประจําวันใน ครวั เรือนใหเ พยี งพอตลอดป เพ่ือตัดคา ใชจายและสามารถพึ่งตนเองได พนื้ ทีส่ ว นทีส่ ามประมาณ 30% ใหปลกู ไมผล ไมย ืนตน พืชผกั พชื ไร พชื สมนุ ไพร ฯลฯ เพ่ือใชเปนอาหารประจาํ วัน หากเหลือบริโภคก็นําไปจําหนายและพ้ืนที่สว นทส่ี ปี่ ระมาณ 10% ใชเ ปนที่อยูอาศัยเล้ียงสตั วแ ละโรงเรือนอนื่ ๆ (ถนน คันดิน กองฟาง ลานตาก กองปยุ หมัก โรงเรอื น โรงเพาะเหด็ คอกสตั ว ไม ดอกไมประดับ พชื ผกั สวนครัวหลังบา น เปนตน )

ทฤษฎใี หมข น้ั กาวหนา เมอื่ เกษตรกรเขาใจในหลกั การและไดล งมือปฏิบตั ิตามข้ันที่หนึ่งในที่ดินของตนเปน ระยะเวลาพอสมควรจนไดผ ลแลว เกษตรกรกจ็ ะพัฒนาตนเองจากข้นั “พออยพู อกนิ ” ไปสูข ัน้ “พอมีอนั จะกนิ ” เพอื่ ใหม ผี ล สมบรู ณย ง่ิ ขึ้น จงึ ควรทจี่ ะตองดําเนนิ การตามขนั้ ท่ีสองและขน้ั ที่สามตอไปตามลําดบั ขัน้ ที่ 2 ทฤษฎีใหมขนั้ กลาง เมือ่ เกษตรกรเขา ใจในหลักการและไดปฏิบัตใิ นที่ดินของตนจนไดผลแลว กต็ อ งเริ่ม ขั้นที่สอง คอื ใหเ กษตรกรรวมพลังกนั ในรูปกลมุ หรือ สหกรณ รว มแรง รวมใจกนั ดาํ เนนิ การในดา น 1. การผลติ เกษตรกรจะตองรว มมือในการผลิตโดยเร่มิ ต้งั แต ข้นั เตรยี มดนิ การหาพันธุพ ืช ปยุ การหา นา้ํ และอื่นๆ เพ่ือการเพาะปลูก 2. การตลาด เม่ือมผี ลผลติ แลว จะตอ งเตรยี มการตางๆ เพือ่ การขายผลผลิตใหไ ดป ระโยชนส งู สุด เชน การเตรียมลาดตากขาวรวมกัน การจดั หายุงรวบรวมขาว เตรียมหาเครื่องสขี าว ตลอดจนการรวมกนั ขายผลผลิตใหไดราคดแี ละ ลดคา ใชจายลงดวย 3. ความเปน อยู ในขณะเดยี วกนั เกษตรกรตอ งมีความเปน อยทู ีด่ ีพอสมควร โดยมีปจ จัยพื้นฐานในการ ดํารงชวี ติ เชน อาหารการกินตางๆ กะป น้ําปลา เส้อื ผา ที่พอเพียง 4. สวสั ดิการ แตล ะชุมชนควรมสี วัสดิการและบริการที่จาํ เปน เชน มีสถานอี นามัยเมื่อยามปว ยไข หรอื มี กองทนุ ไวใ หกยู ืมเพอื่ ประโยชนใ นกจิ กรรมตาง ๆ 5. การศกึ ษา มีโรงเรียนและชุมชนมีบทบาทในการสง เสริมการศึกษา เชน มีกองทุนเพื่อการศึกษาเลา เรียนใหแกเ ยาวชนของชุมชนเอง 6. สงั คมและศาสนา ชมุ ชนควรเปนศูนยกลางในการพฒั นาสังคมและจิตใจ โดยมศี าสนาเปน ท่ยี ึดเหน่ยี ว กจิ กรรมทั้งหมดดงั กลา วขางตน จะตอ งไดรบั ความรวมมือจากทกุ ฝา ยท่เี กี่ยวของ ไมวา สวนราชการ องคก รเอกชน ตลอดจน สมาชิกในชุมชนนน้ั เปนสาํ คญั ขั้นที่ 3 ทฤษฎใี หมข นั้ กา วหนา เม่ือดําเนนิ การผา พนข้ันท่ีสองแลว เกษตรกรจะมรี ายไดดีข้นึ ฐานะมั่งคงข้นึ เกษตรกรหรือกลุม เกษตรกรก็ควรพฒั นากา วหนาไปสูข้นั ทส่ี ามตอไป คือ ติดตอ ประสานงาน เพื่อจดั หาทนุ หรือแหลงเงนิ เชน ธนาคาร หรอื บริษัทหา งรานเอกชน มาชวยในการทําธรุ กจิ การลงทนุ และพัฒนาคุณภาพชีวิต ทงั้ นี้ ทั้งฝายเกษตรกรและฝาย ธนาคารกับบริษัท จะไดรับประโยชนร วมกัน กศน.อําเภอขุขันธ ไดดําเนินงานตามนโยบายการจัดการศึกษาตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอพียง มาใชในการจัด กจิ กรรมการเรียนรู กศน.ตําบลตะเคียน จึงไดจัดกิจกรรมเพ่ิมประสิทธิภาพการจัดการศึกษาตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงใหกับ นกั ศกึ ษาและประชาชนตําบลตะเคียน

2.วตั ถปุ ระสงคเ ปา หมายการดําเนินงาน 1.เพอื่ สง เสรมิ ใหชุมชนรูจกั พอประมาณดานการบรโิ ภค ผลผลิตทางการเกษตรทมี่ มี ากเกินความตองการในการบริโภค ในครอบครัวจะถูกนาํ ไปแปรรปู ถนอมอาหารเก็บไวบ ริโภคนอกฤดูกาล อยูอยา งสมถะเรยี บงาย ใชจายพอประมาณ ใชจา ยเทาท่จี ําเปน ลดการใชจา ยซือ้ ของฟุม เฟอย พ่ึงพาตนเองใหม ากทสี่ ดุ และอยูในสงั คมอยางเกื้อกลู กนั 2.เพ่อื สงเสรมิ ใหชมุ ชนมเี หตมุ ีผลดําเนนิ ชีวติ ตามความสามารถ โดยยึดหลกั คุณธรรม ความรู 3.เพอื่ สง เสริมใหชุมชนมภี ูมิคุมกนั ดาํ เนินชวี ติ โดยไมประมาท โดยยดึ หลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพยี งใชร ะบบเกษตรธรรมชาติ ชว ยเหลอื สังคมตามโอกาสอันควร ไมของเก่ยี วกับอบายมุขทุกชนดิ 4.เพื่อสงเสรมิ ใหช ุมชนมคี วามรู คูค ุณธรรม มีความมุง มั่น ตัง้ ใจ กระตือรอื รน ใฝเ รียนรูต ลอดเวลา โดยเฉพาะการฝกอบรม และการดงู านดา นการเกษตร เพื่อใชใ นการประกอบอาชีพและถา ยทอดความรแู กผูทส่ี นใจ 3. แผนการดาํ เนนิ กจิ กรรม 1. กศน.ตาํ บลตะเคยี นไดดําเนินการสํารวจขอ มูลพนื้ ฐานและจดั ทาํ เวทวี เิ คราะหส ภาพปญหาของชมุ ชน โดยมีหมบู า นตนแบบ คือ บา นไผ หมูที่ 6 ตาํ บลตะเคียน 2. กศน.ตําบลตะเคยี นไดนําขอ มูลจากการวเิ คราะหร วมกับชมุ ชนกาํ หนดแนวทางการดําเนนิ งานรวมกนั และ จัดทําแผนรว มกบั ชุมชนในการออกแบบกิจกรรมการเรยี นรทู ีส่ อดคลองกับบริบทและความตองการของชมุ ชน 3. แตง ตั้งคณะทํางานดา นตางๆที่เก่ียวขอ ง 4. จัดกจิ กรรมอบรมใหความร/ู สรา งความเขาใจประชาชน ในชมุ ชนดา นเกษตรทฤษฎใี หม 5. สรา งหมูบ าน/ชมุ ชนตนแบบดา นเกษตรผสมผสาน 4.กระบวนการขนั้ ตอนดาํ เนนิ งาน 1. วางแผนการทํางานของชุมชนตน แบบดา นเกษตรผสมผสาน 2. เผยแพรนาํ เสนอผลงานตอสาธารณะ 5.ผลการดาํ เนนิ งาน ผลสมั ฤทธิ์และประโยชนท ไี่ ดร บั 1. ประชาชนรจู ักพอประมาณดานการบริโภค ผลผลติ ทางการเกษตรที่มมี ากเกนิ ความตองการในการบรโิ ภค ในครอบครวั จะถูกนําไปแปรรปู ถนอมอาหารเก็บไวบ ริโภคนอกฤดกู าล อยูอยางสมถะเรยี บงา ย ใชจ ายพอประมาณ ใชจ า ยเทา ทจ่ี าํ เปน ลดการใชจ า ยซอ้ื ของฟุมเฟอย พึ่งพาตนเองใหมากที่สดุ และอยูในสงั คมอยา งเกื้อกลู กัน 2. ชุมชนตนแบบดา นเกษตรผสมผสาน 3. ชมุ ชนมภี มู คิ ุมกัน ดาํ เนนิ ชวี ติ โดยไมป ระมาท โดยยึดหลกั ปรชั ญาเศรษฐกจิ พอเพยี งใชร ะบบเกษตรธรรมชาติ 4.ชมุ ชนมีความรู คคู ณุ ธรรม มีความมุงม่ัน ตัง้ ใจ กระตือรอื รน ใฝเ รียนรตู ลอดเวลา เพอ่ื ใชใ นการประกอบอาชีพและ ถายทอดความรแู กผ ูท ีส่ นใจ

6.ปจ จัยความสาํ เรจ็ /ปจ จยั ทตี่ อ งการไดร บั การสนบั สนนุ ปจ จยั ความสาํ เรจ็ 1. ผูนําชมุ ชนมศี ักยภาพ และวิสัยทศั นทีด่ ี 2. ประชาชนใหค วามสําคญั และมสี วนรวมในการจดั กจิ กรรมทุกกลุม ทุกครวั เรอื น มสี ว นรวมในการสง เสริม สนับสนนุ โดยการคดั แยกขยะท่ีบา นของตนเอง 3. การมสี ว นรว มของภาคเี ครือขา ย ในการจัดกจิ กรรมใหค วามรู เพื่อสามารถนําไปสูก ารปฏบิ ัตใิ นครวั เรอื นไดอยา ง ตอ เนือ่ ง ปจ จยั ทต่ี องการไดร บั การสนบั สนุน ชมุ ชนตนแบบดานเกษตรผสมผสานรูจกั พอประมาณดา นการบรโิ ภค ผลผลติ ทางการเกษตรที่มีมากเกินความตอ งการ ในการบริโภคในครอบครัวจะถกู นําไปแปรรปู ถนอมอาหารเกบ็ ไวบรโิ ภคนอกฤดูกาล อยูอยางสมถะเรยี บงาย ใชจา ย พอประมาณ ใชจายเทาทจี่ ําเปน ลดการใชจ า ยซือ้ ของฟุม เฟอยพงึ่ พาตนเองใหมากท่สี ดุ และอยูในสังคมอยา งเก้ือกลู กัน 7. บทเรยี นทไี่ ดร บั 1. ประชาชนมีภูมิคุมกัน ดาํ เนนิ ชีวติ โดยไมประมาท โดยยึดหลกั ปรชั ญาเศรษฐกจิ พอเพียงใชระบบเกษตรธรรมชาติ 2. ชุมชนมีการปลูกผักสวนครวั ทุกครัวเรือน

ภาคผนวก



ลงชอ่ื ผเู สนอผลงาน (นางสาวติ รี แวงวรรณ) ครู กศน.ตาํ บลตะเคยี น ลงชอื่ ผรู บั รองผลงาน (นายศภุ ชยั ประจมิ ) ผอ.กศน.อําเภอขขุ นั ธ