หลักสูตร การแปรผลิตภัณฑ์จากกล้วย

หลักสูตรกลุ่มสนใจ การแปรรูปผลิตภณั ฑจ์ ากกลว้ ย (การทำกลว้ ยกวน) จำนวน 10 ชวั่ โมง ศนู ยก์ ารศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศยั อำเภอชาตติ ระการ สำนกั งานส่งเสรมิ การศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศัยจงั หวัดพิษณโุ ลก สำนกั งานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ กระทรวงศึกษาธิการ

ก คำนำ การศึกษาด้านอาชีพให้กับประชาชนเป็นส่วนหนึ่งของการจัดการศึกษาต่อเน่ือง เป็น การศึกษาเพ่ือพัฒนาความรู้ความสามารถและทักษะในการประกอบอาชีพของบุคคล เพ่ือให้บุคคลสามารถ ประกอบอาชีพหรือพัฒนาอาชีพของตนเองได้ โดยพิจารณาถึงความต้องการในการเรียนของแต่ละบุคคล ให้ ความสำคัญกับการจัดการศึกษาเพื่อพัฒนางานและอาชีพระดับพื้นฐาน ระดับกึ่งฝีมือ และระดับฝีมือ ท่ี สอดคล้องกับสภาพและความต้องการของกลุ่มเป้าหมาย โดยมุ่งเน้นให้ผู้เรียนสามารถนำความรู้ไปใช้ในการ ประกอบอาชีพ หรอื เพ่ิมพูนรายได้ ทั้งนี้ให้มีการพัฒนาหลักสตู รและวิธีการท่ีหลากหลายและทนั สมัย สามารถ ให้บรกิ ารไดอ้ ย่างท่วั ถงึ ในทกุ พ้ืนที่ ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศยั อำเภอชาติตระการ จึงได้พัฒนารูปแบบ การการแปรรูปผลิตภัณฑ์จากกล้วย (การทำกล้วยกวน) ข้ึน เพ่ือตอบสนองความต้องการของประชาชนในการ พฒั นาคุณภาพชีวติ เป็นการแลกเปลี่ยนเรียนรปู้ ระสบการร่วมกัน และพัฒนาต่อยอดเปน็ อาชีพเสรมิ เพ่ิมรายได้ ให้กับประชาชน สุดท้ายน้ี ทางศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอำเภอชาติตระการ ต้อง ขอขอบคุณคณะทำงานทกุ ท่านทีไ่ ด้จดั ทำข้อมูล เพื่อใหก้ ารดำเนินการจัดหลกั สตุ รกลุ่มสนใจการทำพรมเช็ดเท้า เป็นไปตามวัตถุประสงค์ท่ีได้ต้ังไว้ เพื่อนำไปจัดกิจกรรมการเรียนรู้กับประชาชนต่อไป หากพบข้อผิดพลาดมี ข้อเสนอแนะที่คิดว่าเป็นประโยชน์ กรุณาแจ้งให้ทางผู้จัดทำทราบด้วยจักเป็นพระคุณย่ิง เพ่ือจะได้นำไปเป็น ขอ้ มูลในการปรบั ปรงุ แก้ไขหลักสตู รในโอกาสต่อไป กศน.อำเภอชาตติ ระการ ผู้จัดทำ

ข สารบญั เรื่อง หน้า คำนำ ก สารบญั ข ความเป็นมา 1 หลักการของหลกั สูตร 1 วตั ถปุ ระสงค์ 1 กลมุ่ เปา้ หมาย 1 ระยะเวลา 2 โครงสรา้ งหลักสตู ร 2 การจัดกระบวนการเรียนรู้ 3 ส่ือ/วสั ดุอุปกรณก์ ารเรยี นรู้ 3 การวัดและประเมินผล 3 เงื่อนไขการผา่ นการฝึกอบรม 3 หลกั ฐานการผ่านการอบรม 3 รายละเอยี ดโครงสร้างหลกั สตู ร 4 ภาคผนวก 6 รายละเอียดเนื้อหาโครงสร้างหลกั สตู ร 7 7 หน่วยการเรียนรทู้ ี่ 1 ช่องทางการประกอบอาชีพการแปรรูปผลติ ภณั ฑ์จากกล้วย (การทำกลว้ ยกวน) 12 หน่วยการเรยี นร้ทู ่ี 2 ทกั ษะการประกอบอาชพี การแปรรูปผลิตภัณฑ์จากกลว้ ย 18 (การทำกลว้ ยกวน) 26 หนว่ ยการเรยี นร้ทู ่ี 3 การบริหารจดั การในการประกอบอาชพี การแปรรปู ผลิตภณั ฑ์ 27 จากกล้วย(การทำกลว้ ยกวน) ความเหน็ ชอบอนมุ ัตหิ ลักสตู รการศกึ ษาต่อเนอื่ ง คณะทำงาน

หลักสตู รการแปรรปู ผลิตภัณฑจ์ ากกลว้ ย (การทำกล้วยกวน) จำนวน 10 ชั่วโมง กลุม่ อาชีพพาณชิ ยกรรมและการบริการ ความเปน็ มา กล้วยถือว่าเป็นผลไม้พ้ืนเมืองของไทย นิยมรับประทานกันอย่างแพร่หลาย เป็นผลไม้ท่ีฤดูกาลและ ปราศจากสารพิษ มีประโยชน์สารพัดอย่าง สามารถนำเอาทุกส่วนของพืชชนิดนี้มาทำประโยชน์สอยและ รบั ประทาน ไม่ว่าจะเป็นใบ ดอก ก้านใบ ลำต้น กล้วยน้ำว้าเป็นกล้วยชนิดที่นิยมปลูก เน่ืองจากกล้วยน้ำว้าคง ความสดอยู่ได้หลายวันก่อนท่ีจะช้ำเกินไป และมีคุณค่าทางอาหารมากมาย มีชื่อเรียกพื้นเมืองแตกต่างกัน ออกไปในแต่ละท้องถ่ิน นอกจากจะรับประทานสดแล้ว ยังสามารถนำมาแปรรูปเป็น กล้วยป้ิง กล้วยเชื่อม กล้วยบวชชี กลว้ ยกวน กล้วยฉาบ เปน็ ต้น สามารถรบั ประทานเปน็ อาหารหลกั และเป็นอาหารเสรมิ สำหรับเด็ก ออ่ นด้วย ดังนั้น ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศัยอำเภอชาตติ ระการ จงึ ได้จดั ลักสตู รแปรรูป ผลิตภัณฑ์กล้วยข้ึน เพื่อเป็นหลักสูตรท่ีผู้เรียนสามารถศึกษาและนำไปประกอบเป็นอาชีพหลัก หรืออาชีพเสริม ได้ เป็นอีกอาชีพหน่ึงที่เป็นช่องทางในการประกอบอาชีพของผู้ท่ีว่างงาน และผู้ท่ีต้องการหารายได้เสริม ให้กับ ครัวได้อีกดว้ ย หลักการของหลักสูตร 1. เป็นการจัดหลักสูตรด้านเกษตรกรรม ท่ีมีความยืดหยุ่น ทั้งด้านหลักสูตร การจัดกระบวนการ เรียนรู้ การวดั และประเมนิ ผล 2. การจัดการศึกษาการประกอบอาชีพการแปรรูปกล้วยมุ่งเน้นให้ผู้ไม่มีอาชีพ ผู้มีอาชีพแล้วและ ต้องการพัฒนาอาชีพของตนให้มีความมั่นคงโดยจัดการศึกษาอย่างท่ัวถึงเท่าเทียมกันและเน้นความรู้คู่ คุณธรรม 3. สง่ เสริมใหม้ ีความร่วมมอื ในการดำเนินงานร่วมกับภาคีเครือขา่ ย ๔. การจัดการเรียนรู้ มุ่งเน้นการอบรมเพ่ือพัฒนากลุ่มเป้าหมายผู้ไม่มีอาชีพ หรือผู้ที่มีอาชีพ และ ตอ้ งการพัฒนาอาชีพของตนให้มคี วามมั่นคง ใหม้ ีความพรอ้ มที่จะทำงานได้อยา่ งมปี ระสิทธภิ าพ วตั ถุประสงค์ 1. เพอ่ื ใหผ้ ู้ เรียนมคี วามรู้ ความเขา้ ใจ และมที กั ษะในการแปรรูปจากกลว้ ย 2. เพื่อให้ผู้ เรียนสามารถนำความรไู้ ปใช้ประโยชน์ในการเพ่มิ ชอ่ งทางในการพฒั นาอาชีพเพิม่ รายได้

2 กลุม่ เป้าหมาย 1. ผูท้ ไ่ี มม่ ีอาชพี 2. ผูท้ ีม่ อี าชีพและต้องการพฒั นาอาชีพ ระยะเวลาเรียนตลอดหลักสูตร จำนวน ๑0 ชัว่ โมง แบ่งเป็น 1. ภาคทฤษฎี จำนวน 2 ชว่ั โมง 2. ภาคปฏบิ ัติ จำนวน 8 ชวั่ โมง โครงสร้างหลกั สูตร หลกั สูตรการทำพรมเชด็ เทา้ ประกอบดว้ ยสาระการเรียนรู้ จำนวน 3 หนว่ ยการเรียนรู้ ดงั น้ี หนว่ ยการเรยี นรู้ที่ 1 ชอ่ งทางการประกอบอาชีพการแปรรปู ผลิตภัณฑจ์ ากกล้วย 30 นาที (การทำกล้วยกวน) 1.1 ความสำคญั ในการประกอบอาชีพการแปรรปู ผลิตภณั ฑ์จากกลว้ ย (การทำกล้วยกวน) 1.2 ความรเู้ บือ้ งตน้ เกย่ี วกบั การทำอาชีพการแปรรูปผลติ ภัณฑ์จากกล้วย (การทำกล้วยกวน) 1.3 แหลง่ เรียนรู้ 1.4 ทิศทางการประกอบอาชพี การแปรรูปผลติ ภณั ฑจ์ ากกล้วย (การทำกลว้ ยกวน) หน่วยการเรียนรทู้ ี่ 2 ทกั ษะการการประกอบอาชีพการแปรรปู ผลิตภณั ฑ์จากกลว้ ย 9 ชว่ั โมง (การทำกลว้ ยกวน) 2.1 ขั้นเตรียมการประกอบอาชพี การแปรรปู ผลติ ภณั ฑ์จากกล้วย (การทำกล้วยกวน) 2.2 ขน้ั ตอนการนำกลว้ ยแปรรปู เป็นรปู แบบชนดิ ตา่ งๆ ได้ 2.3 ขั้นตอนการเกบ็ รักษาเพ่ือการจำหน่ายเพ่ือบรโิ ภค หนว่ ยการเรียนรทู้ ี่ 3 การบรหิ ารจัดการในการประกอบอาชีพการแปรรูปผลติ ภัณฑ์ 30 นาที จากกล้วย (การทำกล้วยกวน) 3.1 การบริหารจัดการแปรรูปผลติ ภัณฑ์จากกลว้ ย (การทำกล้วยกวน) 3.2 การจดั การตลาดในการแปรรูปผลติ ภณั ฑ์จากกลว้ ย (การทำกล้วยกวน) 3.3 การวางแผนการดำเนินงาน

3 การจัดกระบวนการเรียนรู้ ผู้เรยี น ดังน้ี การเรียนรู้ตามหลักสูตรการทำพรมเช็ดเท้า เน้นการเรียนรู้ด้วยตนเอง มีคำแนะนำสำหรับ 1. ผู้เรียนทำความเข้าใจในคู่มือการเรียน วิธีการปฏิบัติ รวมถึงรายละเอียดท่ีเก่ียวกับ หลกั สตู ร 2. ฝึกปฏบิ ัติรว่ มกับวทิ ยากร ให้ผ้เู รียนฝึกฝนด้วยตนเองจนเกิดทกั ษะ 3. การแลกเปลี่ยนเรียนรรู้ ่วมกนั 4. การสาธิต สอ่ื /วัสดุอปุ กรณ์การเรียนรู้ 1. สอื่ สง่ิ พิมพ์ ไดแ้ ก่ เอกสาร หนงั สือ ใบความรู้ ๒. ภมู ปิ ัญญาทอ้ งถน่ิ 3. สอื่ อิเล็กทรอนิกสต์ ่าง ๆ เช่น อินเตอร์เน็ต การวัดและประเมนิ ผล 1. การสงั เกตพฤตกิ รรมการเรยี นรู้/การตอบคำถาม/การมีสว่ นรว่ ม 2. การประเมินผลจากการปฏบิ ตั ิ 3. การประเมนิ ผลจากผลผลิตกล้วย เงือ่ นไขการผา่ นการฝกึ อบรม 1. มีเวลาเรียนไม่น้อยกว่าร้อยละ 80 2. มีผลการประเมินตลอดหลักสูตร ไม่น้อยกว่ารอ้ ยละ 60 หลกั ฐานการผ่านการอบรม 1. หลักฐานการประเมนิ ผล 2. ทะเบยี นคุมวุฒิบตั ร 3. วุฒิบัตรออกโดยสถานศกึ ษา

โครงสร้างหลกั สูตรการแปรรูปผลิตภัณฑจ์ า เรอ่ื ง จุดประสงคก์ ารเรยี นรู้ 1. ชอ่ งทางการประกอบอาชีพ 1. ความสำคญั ของการประกอบ 1. ความสำคัญใน การแปรรปู ผลิตภัณฑจ์ ากกลว้ ย อาชีพการแปรรูปผลติ ภณั ฑ์จาก รูปผลิตภัณฑจ์ าก (การทำกล้วยกวน) กลว้ ย (การทำกล้วยกวน) 2. ความร้เู บ้ืองต 2. ความเปน็ ไปได้ในการประกอบ แปรรูปผลิตภณั ฑ 2. ทักษะการประกอบอาชพี การ อาชีพการแปรรปู ผลิตภัณฑจ์ าก แปรรปู ผลติ ภณั ฑจ์ ากกล้วย(การ กลว้ ย (การทำกลว้ ยกวน) 2.1 ความต้อง ทำกล้วยกวน) 3. แหล่งเรียนรู้ 2.2 การใชแ้ ร 4. การตัดสนิ ใจในการเลือกอาชีพ 2.3 การจัดหา 2.4 การเลือก 1. ขั้นเตรียมการประกอบอาชพี การ 3. แหล่งเรยี นรู้ แปรรูปผลิตภัณฑ์จากกลว้ ย(การทำ 4. ทิศทางการปร กลว้ ยกวน) ผลติ ภัณฑ์จากกล 2. ขั้นตอนการนำกล้วยมาแปรรูป เปน็ กล้วยกวน 1. ข้ันเตรียมการ 3. ขั้นตอนการเก็บรกั ษาเพ่ือการ ผลิตภณั ฑ์จากกล จำหน่ายหรอื บรโิ ภค 1.1 สถานที/่ พ 1.2 การเตรยี ม 1.3 ผลผลิตท 1.4 ความรทู้ ี่เ การแปรรปู ผลติ ภ กวน)

ากกล้วย (การทำกลว้ ยกวน) จำนวน ๑0 ชัว่ โมง เนอื้ หา จดั กระบวนการเรียนรู้ จำนวนชว่ั โมง ทฤษฎี ปฏบิ ัติ นการประกอบอาชีพการแปร วทิ ยากรให้ความรู้เก่ยี วกับข้อมลู 30 นาที - กกล้วย (การทำกล้วยกวน) ความสำคญั ความเป็นไปไดใ้ นการ ต้นเก่ียวกบั การทำอาชพี การ ประกอบอาชีพแปรรูปผลติ ภณั ฑ์จาก ฑจ์ ากกลว้ ย (การทำกลว้ ยกวน) กล้วย (การทำกลว้ ยกวน) ในแหลง่ งการของตลาด เรยี นรู้ และทิศทางการประกอบอาชีพ รงงาน การแปรรปู ผลติ ภณั ฑจ์ ากกล้วย (การ าวัสดุอุปกรณ์ ทำกลว้ ยกวน) โดยคำนงึ ถงึ ความ กทำเลทต่ี ั้ง เหมาะสม ระกอบอาชพี การแปรรปู ล้วย (การทำกลว้ ยกวน) รประกอบอาชีพการแปรรูป วิทยากรอธบิ ายเนอ้ื หาตามลำดับ 1 ช่วั โมง 8 ช่ัวโมง ล้วย (การทำกลว้ ยกวน) ข้นั ตอน พร้อมสาธติ และใหผ้ ู้เรียนฝึก พ้นื ท่ี ปฏบิ ัติจรงิ แปรรูปกล้วย คอื กล้วย มวัสดุ กวน ทางการเกษตรกลว้ ย เกยี่ วข้องในการประกอบอาชพี ภัณฑ์จากกล้วย(การทำกล้วย 4

เรื่อง จุดประสงคก์ ารเรียนรู้ 3. การบรหิ ารจัดการในการ 1. การบรหิ ารจดั การการแปรรูป 2. ขั้นตอนการนำ ประกอบอาชีพการแปรรปู ผลิตภณั ฑจ์ ากกล้วย ชนดิ ต่างๆ ได้ ผลิตภัณฑจ์ ากกลว้ ย (การทำกลว้ ยกวน) (การทำกลว้ ยกวน) 2. การจดั การตลาดในการแปรรูป 2.1 การแปรร ผลิตภัณฑ์จากกล้วย 2.2 การบรรจ (การทำกล้วยกวน) 3. ขั้นตอนการเก 3. การวางแผนการดำเนนิ งาน บริโภค 1. การบรหิ ารจัด กล้วย (การทำกล 1.1 การจดั กา รูปผลติ ภัณฑ์จาก 1.2 การลดต้น จากกล้วย(การทำ 1.3 การวางแ 2. การจดั การตล จากกล้วย (การท 2.1 ขอ้ มูลควา 2.2 การกระจ ผู้บรโิ ภค 2.3 การวางแผน 2.4 การออกแ 3. การวางแผนก

เนอ้ื หา จัดกระบวนการเรยี นรู้ จำนวนชั่วโมง ำกลว้ ยแปรรูป เปน็ รปู แบบ ทฤษฎี ปฏบิ ัติ รูปผลติ ภัณฑจ์ ากกล้วย จผุ ลติ ภณั ฑ์ ก็บรกั ษาเพ่ือการจำหนา่ ยเพื่อ ดการแปรรปู ผลิตภณั ฑจ์ าก วทิ ยากรอธิบายเนื้อหาตามลำดบั 30 นาที - ล้วยกวน) พรอ้ มยกตวั อยา่ งของจรงิ สาธติ ใหด้ ู ารควบคมุ คุณภาพในการแปร และให้ผ้เู รยี นปฏิบัตเิ กยี่ วกับการ กกล้วย (การทำกลว้ ยกวน) ควบคุมคุณภาพ การคำนวณต้นทนุ นทุนในการแปรรปู ผลิตภณั ฑ์ และการจัดการตลาด ำกล้วยกวน) แผนการผลติ ลาดในการแปรรูปผลิตภัณฑ์ ทำกลว้ ยกวน) ามต้องการของลกู ค้า จายผลิตภณั ฑ์แปรรูปไปสู่ นการตลาด แบบบรรจภุ ัณฑ์ การดำเนนิ งาน 5

ภาคผนวก

7 รายละเอยี ดเนอ้ื หาโครงสรา้ งหลักสตู ร หน่วยการเรยี นที่ ๑ เร่ือง ชอ่ งทางการประกอบอาชพี เวลา 30 นาที สาระสำคัญ ความสำคัญของการประกอบอาชพี ความเปน็ ไปได้ของการประกอบอาชีพ ความต้องการ ของตลาดการใช้แรงงาน การจดั หาวสั ดุ อปุ กรณ์ ทุน แหล่งเรียนรู้ ทศิ ทางการประกอบอาชพี ขอบข่ายเนือ้ หา 1. ความสำคัญในการประกอบอาชีพการแปรรปู ผลติ ภณั ฑ์จากกลว้ ย (การทำกลว้ ยกวน) 2. ความร้เู บอ้ื งตน้ เกีย่ วกับการทำอาชีพการแปรรูปผลติ ภณั ฑจ์ ากกล้วย (การทำกลว้ ยกวน) 3. แหล่งเรยี นรู้ 4. ทิศทางการประกอบอาชพี การแปรรปู ผลติ ภัณฑ์จากกล้วย (การทำกล้วยกวน) ความสอดคล้องหมวดวิชา วชิ าทักษะการพัฒนาอาชพี , วิชาพัฒนาสงั คมและชมุ ชน และวิชาเลอื ก จุดประสงค์ปลายทาง 1. สามารถอธบิ ายบอกความสำคัญ และคุณค่าทางโภชนาการของการประกอบอาชพี ได้ 2. บอกความเป็นไปได้ในการประกอบอาชีพการแปรรปู ผลิตภณั ฑ์จากกลว้ ย (การทำกล้วย กวน) ไดแ้ ก่ การลงทนุ การตลาด วัสดุ อุปกรณ์ และทำเลท่ตี ั้ง 3. บอกและหาแหลง่ เรยี นรู้ได้ 4. บอกทิศทางการประกอบอาชีพการแปรรูปผลิตภณั ฑ์จากกลว้ ย (การทำกล้วยกวน) การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ 1. การบรรยายใหค้ วามรู้ 2. การถาม – ตอบ 3. การสาธิต 4. การฝึกปฏบิ ตั จิ รงิ สอ่ื 1. คูม่ ือการเรยี นรู้ 2. แผ่นพบั แหล่งการเรียนรู้ - หอ้ งสมุดประชาชนอำเภอชาตติ ระการ/ ศูนย์การเรียนชุมชนประจำตำบล - กศน.อำเภอชาตติ ระการ

8 การวดั ผลประเมินผล 1. สังเกตพฤติกรรมการมีส่วนรว่ มในการทำกิจกรรม 2. การถาม – ตอบ 3. การปฏบิ ตั ิงาน 4. ชิน้ งาน/ผลงาน ความสัมพันธก์ บั สาระในหลกั สตู ร - ดา้ นการพฒั นาคุณภาพชวี ติ การเตรียมงาน 1. การเตรียมเน้ือหาการเรียนรใู้ หส้ อดคล้องกบั การพฒั นาบุคคล และสภาพทอ้ งถ่ิน 2. การออกแบบกจิ กรรม การเตรียมคำถาม 3. การเตรยี มวสั ดุ อุปกรณ์

9 ใบความรู้ ชอ่ งทางการประกอบอาชีพ 1. ความสำคญั ในการประกอบอาชีพการแปรรูปผลติ ภัณฑ์จากกลว้ ย (การทำกลว้ ยกวน) กล้วยเป็นพืชล้มลุกท่ีเจริญเติบโตได้ดีในทุกพื้นที่ โดยเฉพาะ อากาศร้อนช้ืน เป็นพืชปลูกง่ายไม่ยุ่งยากในการบำรุงรักษาและให้ผล ผลิตตลอดปีจึงมีการขยายพันธุ์กันอย่างแพร่หลายสำหรับประเทศไทยมี การปลูกกล้วยเพ่ือบริโภคต้ังแต่ระดับครัวเรือนจนถึงการปลูกเพ่ือการ จำหนา่ ยในระดับอตุ สาหกรรมกล้วยจัดเป็นพืชเศรษฐกจิ ชนดิ หน่งึ ทีส่ ร้าง รายไดใ้ ห้กับเกษตรกรทวั่ ทุกภาคของประเทศการใช้ประโยชน์จากกล้วย นั้นพบว่ากล้วยให้ประโยชน์ในทุกส่วนตั้งแต่ลำต้นใบและผลในส่วนของ ลำต้นใช้เป็นอาหารสัตว์แปรรูปเป็นเชือกกล้วยและปุ๋ยส่วนใบใช้ ประดิษฐ์งานด้านศิลปะและเป็นภาชนะบรรจุอาหารผลของกล้วยอุดม ด้วยวิตามินและเกลือแรท่ ่ีให้ประโยชน์แก่ร่างกายใช้รับประทานสดและ แปรรปู เป็นผลิตภณั ฑใ์ หมไ่ ดห้ ลายชนิด ในสมัยก่อนมีการแปรรูปกล้วยน้ำว้าเพ่ือเป็นการถนอมอาหาร แต่ในปัจจุบันสามารถแปรรูปกล้วย น้ำว้าเพื่อเป็นการเพิ่มมูลค่า ซึ่งสามารถทำได้หลายหลากวิธี เช่น กวน อบ นึ่ง เป็นต้น การแปรรูปกล้วยน้ำว้า ในรูปแบบผลิตภัณฑ์กล้วยน้ำหว้าแปรรูปด้วยกรรมวิธีถนอมอาหาร ผู้อ่านสามารถติดตาม การแปรรูปกล้วย น้ำว้า ในรูปแบบผลิตภัณฑ์กล้วยน้ำว้าแปรรูปด้วยกรรมวิธีปรุงสุกสำหรับรับประทานทันที ในบทความ ผลติ ภณั ฑ์กล้วยนำ้ ว้าได้ การแปรรูปกล้วยนำ้ ว้า ใหไ้ ดค้ ุณภาพ และรสชาติทีด่ ีของผลิตภัณฑ์ ควรคดั เลอื กกล้วย นำ้ ว้าให้เหมาะสมกับการใช้ประโยชน์ ซึ่งกล้วยนำ้ ว้าในประเทศไทย จำแนกเป็น 3 กลุม่ ใหญ่ คอื กล้วยน้ำว้าไส้ ขาว ที่รู้จักกันดีคือ ‘กล้วยน้ำว้ามะลิอ่อง’ เหมาะที่จะทำกล้วยตาก จะได้กล้วยตากสีเหลืองสวย ไม่ดำคล้า, ทำ กล้วยแผ่นอบ ได้สีเหลืองที่สวยพอดี กล้วยน้ำว้าไส้เหลือง เหมาะสำหรับการกินผลสด ทำกล้วยเชื่อม กล้วย ทอด กล้วยบวชชี เป็นกลุ่มกล้วยที่เหมาะสำหรับการแปรรูป ทำขนม ใช้งานได้หลากหลายท่ีสุด กล้วยน้ำว้าไส้ แดง ไส้ค่อนขา้ งแขง็ มคี วามฝาด เหมาะสำหรับทำกล้วยเช่ือม หรือทำไส้ข้าวต้มมัด ไส้จะไม่เละ กล้วยกลุ่มไส้แดงนี้ ไม่ เหมาะที่จะนำไปทำกล้วยตาก เพราะกล้วยจะคล้ำดำ สีไม่ สวย ดูแล้วเหมือนผลิตภัณฑ์เก่า ทำกล้วยบวชชีก็ไม่อร่อย เพราะมีรสฝาด แต่กล้วยน้ำว้ากลุ่มนี้จะให้ผลผลิตค่อนข้าง ดก ตามท่ีได้กล่าวไวต้ อนตน้ ถึงประโยชนอ์ นั หลากหลายของ กล้วยนำ้ ว้า การแปรรูปจากผลของกล้วยก็เปน็ ประโยชน์เพื่อ เพม่ิ มูลค่าทไี่ ด้จากกล้วยน้ำว้า มีให้เลือกหลายรูปแบบ

10 การส่งเสรมิ ความรู้ ความสามารถ และทักษะในการประกอบอาชีพของบุคคลและกลุ่มบุคคล เปน็ การ แก้ปัญหาการว่างงาน และส่งเสริมความเข้มแข็งให้แก่เศรษฐกิจชุมชน เพื่อเพ่ิมศักยภาพและขีดความสามารถ ให้แก่ประชาชนได้มีอาชีพที่สามารถสร้างรายได้ที่มั่นคง โดยเน้นการบูรณาการให้สอดคล้องกับศักยภาพด้าน ต่าง ๆ และนอกจากคุณภาพผลิตภัณฑ์ท่ีผู้บรโิ ภคใช้ตัดสินใจในการ ยอมรับและบริโภคสินค้า ซ่ึงองค์ประกอบ สำคัญที่มีผลกระทบโดยตรงต่อคุณภาพผลิตภัณฑ์ ได้แก่ วัตถุดิบ กระบวนการแปรรูป อุปกรณ์ เครื่องมือ เครื่องใชใ้ นการแปรรูป ผปู้ ฏิบตั ิงาน การบริหารจัดการเงินทุนที่ใช้ในการ ประกอบการ การเลือกใช้บรรจุภัณฑ์ ท่ีมีความปลอดภัยเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมและสามารถรักษาคุณภาพ ผลิตภัณฑ์ให้คงท่ีก่อนถึงมือผู้บริโภคใน กลุ่มผลิตภัณฑ์ท่ีสร้างงาน สร้างอาชีพ สร้างรายได้ การเพ่ิมประสิทธิภาพ การแปรรูปผลผลิต เกษตรยกระดับ สินค้าชุมชนใหส้ ามารถเข้าสู่ตลาดและการแข่งขนั ได้ 2. ความรเู้ บือ้ งตน้ เกีย่ วกับการทำอาชีพการแปรรูปผลิตภัณฑ์จากกลว้ ย (การทำกล้วยกวน) 2.1 ความต้องการของตลาด จากกระแสรักสุขภาพในปัจจุบัน ทำให้ผู้ริโภคมี แนวโน้มดูแลและใส่ใจสุขภาพมากขึ้น โดยมีการปรับเปล่ียน พฤตกิ รรมในการเลือกรับประทานอาหาร อาหารว่าง อาหาร ทานเล่น และขนมขบเคี้ยว (Snack) ท่ีผู้บริโภคได้ให้ ความสำคัญเท่ากับการเลือกอาหารหลัก ดังนั้นจึงเป็นโอกาส ที่กล้วยกวนเพ่ือสุขภาพ จะเข้า ตลาดอาหารทานเล่นท่ีไม่ ส่งผลเสียต่อสุขภาพ และยังเป็นการยืดอายุกล้วยให้นานข้ึน เป็นทางเลือกให้ผู้บริโภคได้เลือกซ้ือผลิตภัณฑ์ที่มีคุณภาพ ปลอดภัยจากวัตถุกันเสียและสารสังเคราะห์ที่มีผล ก่อให้เกิด อันตรายต่อสุขภาพ พรอ้ มท้ังผลติ ภัณฑ์กล้วยกวนยังสามารถ นำมาเปน็ ของฝากขอทร่ี ะลกึ ในชว่ งเทศกาลตา่ ง ๆ อกี ดว้ ย 2.2 การใช้แรงงาน แรงงานในการผลติ ภณั ฑ์กลว้ ยกวนขน้ึ อยู่กบั ลกั ษณะของการทำธุรกิจ กำลงั การผลติ โครงสร้าง องค์การเปน็ ลักษณะเจา้ ของกิจการจ้างแรงงานเปน็ ลกู มือในการผลติ โดยมอบหมายงานแบง่ ความรับผิดชอบใน แตล่ ะกระบวนการผลติ เท่านั้น และในรปู แบบกลุ่มการคัดเลอื กคนเขา้ ทำงานจะมาจากสมาชกิ ของทางกลุ่ม โดยการจดั คนใหเ้ หมาะสมกบั งานนัน้ ในตอนเริ่มก่อตัง้ จะมีการสอนขน้ั ตอนและกระบวนการใหส้ มาชกิ ได้ทราบ และฝึกปฏบิ ัติ ซ่งึ จะทำให้ทุกคนเข้าใจข้นั ตอนการทำงาน แต่การจดั วางหนา้ ท่ี น้ันจะเน้นทีค่ วามถนดั ของแตล่ ะ บคุ คลการส่งั งานจะเป็นลักษณะ การกำหนดยอดการผลิตแจง้ ให้กบั สมาชิก/แรงงานได้ทราบในเบอ้ื งตน้ ท้ังนี้ การจ่ายคา่ จ้าง/ค่าตอบแทนจะเปน็ ลักษณะการ เหมาชิ้นงานวิธีการควบคุมการทำงานให้เป็นไปตามแผนทตี่ ัง้ ไว้ นน้ั ทางกลุ่มทำไดโ้ ดยการกำหนดปริมาณทีจ่ ะผลิตตามแผน/คำสง่ั ซ้ือ 2.3 การจดั หาวัสดุ อุปกรณ์ การจัดหาวัสดุ อปุ กณ์จะทำในคร้งั แรกท่ีมีการดำเนินการแปรรูปกล้วยกวน การเตรยี มอปุ กรณ์ เรม่ิ ดว้ ยขั้นตอนการลา้ งทำความสะอาดอปุ กรณต์ ่าง ๆ ใหส้ ะอาด แลว้ เช็ดหรือตากแดดใหแ้ ห้งสนิททุกครงั้ ท้ัง ก่อนและหลังการแปรรปู โดยเครอ่ื งมืออุปกรณต์ า่ ง ๆ ต้องถกู ต้องตามหลักการต่อไปน้ี

11 1. เครอื่ งมอื และเครื่องใชต้ า่ ง ๆ จะต้องออกแบบและตดิ ต้ังให้สะดวกต่อการใชง้ านและ บำรงุ รักษา เพ่ือใหถ้ ูกสุขลกั ษณะ และสามารถทำความสะอาดไดท้ วั่ ถึง 2. การเก็บอปุ กรณ์ในท่ีทึบมิดชดิ ในตู้ เพอื่ ป้องกันไม่ใหแ้ มลงหรอื สิ่งปนเป้ือนอ่นื ๆ เขา้ ไปอยไู่ ด้ 3. เคร่อื งมอื ทต่ี ้งั อยบู่ นพนื้ จะต้องมีการตดิ ตัง้ ใหแ้ นบสนทิ กับพื้นหรือต้ังบนขาสงู 4. ภาชนะหรอื ถังทใ่ี ช้ใส่ของกนิ ไม่ได้จะต้องทำเครอ่ื งหมายให้เห็นชัด 2.4 การเลือกทำเลทต่ี ้ัง การเลือกทำเลที่ต้ังสถานประกอบธุรกิจ หมายถึง การจัดหาหรือสรรหาสถานที่ สำหรับ ประกอบธุรกิจให้มีประสิทธิภาพสูงสุด โดยคำนึงถึง กำไร ค่าใช้จ่าย พนักงาน ความสัมพันธ์กับลูกค้าความ สะดวก ตลอดจนสภาพแวดลอ้ มต่าง ๆ ท่ีดีตลอดระยะเวลาท่ปี ระกอบธรุ กจิ นั้น การเลือกทำเลท่ีต้ังสถานประกอบธุรกิจ มีความสำคัญต่อความสำเร็จขององค์การธุรกิจ กลา่ วคือ หากเลือกทำเลที่ไม่เหมาะสม จะทำให้องค์การธุรกิจ ประสบปัญหาอ่ืน ๆ ตามมา เช่น ค่าขนส่งสูง เนื่องจาก สถานประกอบธุรกิจอยู่ไกลจากแหล่งวัตถุดิบ และตลาด นอกจากน้ี อาจขาดแคลนแรงงานที่มีคุณภาพ ขาด แคลนวัตถุดิบ รวมไปถึงปัจจัยอ่ืน ๆ ซึ่งเป็นอุปสรรคต่อการผลิต และการปฏิบัติงานขององค์การธุรกิจ โดยทั่วไปลักษณะของทำเล จะไม่มีลกั ษณะใด ท่ีดีกว่ากันอยา่ งชดั เจน แต่จะเกิดจากการพิจารณาลกั ษณะดีของ แต่ละทำเล นำมาประกอบกัน เพื่อการตัดสินใจเลือกที่ใช้ต้ัง สถานประกอบธุรกิจ ที่อาจก่อให้เกิดปัญหาใน อนาคต ให้น้อยที่สุดการเลือกทำเลท่ีตั้งสถานประกอบธุรกิจต่าง ๆ โดยท่ัวไปมกั จะพยายามหาแหล่ง หรือทำเล ทีท่ ำให้ตน้ ทุนรวม ของการผลติ สินค้าและ บริการที่ต่ำท่ีสุดเทา่ ท่ีจะเป็นไปได้แต่ลักษณะของการประกอบธรุ กิจ และสถานที่ประกอบกิจการย่อมแตกตา่ งกันในเร่ืองของชนิดสนิ ค้า คา่ ใชจ้ ่ายและการลงทุน ดังน้ันการพิจารณา เลือกทำเลจึงต้องคำนึงถึงปัจจัยต่าง ๆ หลายประการเพราะการเลือกทำเลที่ต้ัง มีความสำคัญต่อการ ดำเนินงานขององค์การธุรกิจต่าง ๆ เช่น การวางแผนระบบการผลิต การวางผังโรงงาน การลงทุน และรายได้ เปน็ ต้น 3. แหล่งเรียนรู้ แหลง่ เรียนรู้ หมายถงึ แหลง่ ข้อมลู ขา่ วสาร สารสนเทศ และประสบการณ์ ท่ีสนบั สนุนสง่ เสริมให้ ผู้เรยี นใฝ่เรียน ใฝร่ ู้ แสวงหาความรแู้ ละเรียนรดู้ ว้ ยตนเองตามอัธยาศัย อยา่ งกว้างขวางและตอ่ เน่ือง เพอ่ื เสริมสร้างให้ผูเ้ รียนเกดิ กระบวนการเรียนรู้ และเปน็ บคุ คลแห่งการเรยี นรู้ 4. ทิศทางการประกอบอาชีพการแปรรปู ผลิตภัณฑจ์ ากกล้วย (การทำกล้วยกวน) การนำกล้วยมาแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ชนิดต่าง ๆ ได้มากมาย ในปัจจุบันมีการพัฒนาผลิตกล้วยเชิง อตุ สาหกรรมแปรรูปมากข้ึน ทำให้สามารถป้องกันกล้วยสดล้นตลาด ยกระดับราคาผลผลิตไม่ให้ตกต่ำ ช่วยยืด อายกุ ารเกบ็ รักษา ส่งเสริมการสร้างผลิตภัณฑ์รปู แบบใหม่ออกสู่ตลาด เพื่อเพ่ิมมูลค่าให้กบั ผลติ ภัณฑ์และสร้าง รายได้ท่ีดีทำให้มีการพัฒนาและส่งเสริม เป็นการสร้างงาน สร้างรายได้ และสร้างคุณภาพชีวิตท่ีดีให้กับคนใน ชมุ ชนอีกด้วย

12 รายละเอยี ดเนอื้ หาโครงสร้างหลกั สูตร หน่วยการเรยี นที่ ๒ เรือ่ ง ทักษะการประกอบอาชพี เวลา 9 ชว่ั โมง สาระสำคัญ การเตรยี มการประกอบอาชพี การแปรรูปผลิตภัณฑ์จากกลว้ ย (การทำกล้วยกวน) ได้ บอก ขั้นตอนวธิ กี ารแปรรปู กลว้ ยได้ สามารถนำวัตถุดิบในท้องถิ่นมาปรับใชใ้ นการแปรรูปกล้วยได้ ขอบข่ายเน้ือหา 1. ข้นั เตรียมการประกอบอาชพี การแปรรปู ผลติ ภัณฑ์จากกล้วย (การทำกลว้ ยกวน) 2. ข้ันตอนการนำกลว้ ยแปรรปู เป็นรปู แบบชนดิ ตา่ งๆ ได้ 3. ขนั้ ตอนการเก็บรกั ษาเพ่ือการจำหนา่ ยเพื่อบรโิ ภค ความสอดคล้องหมวดวิชา วชิ าทกั ษะการพฒั นาอาชพี , วชิ าพัฒนาสงั คมและชมุ ชน และวชิ าเลือก จดุ ประสงค์ปลายทาง 1. สามารถอธบิ ายการเตรียมการประกอบอาชีพการแปรรูปผลติ ภัณฑ์จากกลว้ ย (การทำกล้วยกวน) ได้ 2. สามารถบอกขนั้ ตอนวิธีการแปรรูปผลติ ภณั ฑ์จากกลว้ ย (การทำกล้วยกวน) ได้ 3. สามารถนำวัตถดุ บิ ในท้องถิ่นมาปรบั ใชใ้ นการแปรรูปผลิตภัณฑ์จากกลว้ ย (การทำกล้วยกวน) ได้ การจดั กจิ กรรมการเรียนรู้ 1. การบรรยายให้ความรู้ 2. การถาม – ตอบ 3. การสาธติ 4. การฝึกปฏิบัติจริง สอ่ื 1. คมู่ อื การเรียนรู้ 2. แผน่ พบั แหล่งการเรยี นรู้ - ห้องสมุดประชาชนอำเภอชาติตระการ/ ศูนยก์ ารเรียนชุมชนประจำตำบล - กศน.อำเภอชาตติ ระการ

13 การวดั ผลประเมินผล 1. สังเกตพฤติกรรมการมสี ่วนรว่ มในการทำกิจกรรม 2. การถาม – ตอบ 3. การปฏบิ ตั งิ าน 4. ชิ้นงาน/ผลงาน ความสัมพันธก์ บั สาระในหลักสูตร - ด้านการพฒั นาคณุ ภาพชวี ติ การเตรียมงาน 1. การเตรยี มเน้ือหาการเรียนรใู้ หส้ อดคล้องกับการพฒั นาบคุ คล และสภาพทอ้ งถ่ิน 2. การออกแบบกิจกรรม การเตรยี มคำถาม 3. การเตรียมวัสดุ อุปกรณ์

14 ใบความรู้ ทักษะการประกอบอาชีพ 1. ขั้นเตรยี มการประกอบอาชพี การแปรรปู ผลติ ภัณฑจ์ ากกลว้ ย (การทำกล้วยกวน) ผู้ประกอบอาชีพการแปรรูปผลิตภัณฑ์จากกล้วย จัดซื้อจัดหาวัตถุดิบและปัจจัยการผลิตสำหรับการ แปรรูป สามารถบริหารจัดการการดำเนินงานการจัดซื้อจัดหาวัตถุดิบและปัจจัยการผลิตสำหรับการแปรรูป กำหนดนโยบายและวางแผนการดำเนินงาน จัดสรรบุคลากรและทรัพยากรในการดำเนินงาน จัดทำขั้นตอน การปฏิบตั ิงานและขนั้ ตอนประเมินบุคลากรในการจัดซื้อจัดหาวตั ถุดบิ และปัจจัยการผลิตสำหรับการแปรรูป มี ทักษะความเช่ียวชาญทางเทคนิคในการปฏิบัติงานให้บรรลุงานตามแผน สามารถสรุปและตดั สินใจแกป้ ัญหาท่ี ซับซ้อนและประเมนิ ผลในการปฏบิ ตั ิงาน และมจี รยิ ธรรมในการประกอบอาชีพ 1.1 สถานท/่ี พ้นื ที่ สถานที่ในการผลิตควรสะอาด และมีการจัดแบง่ บริเวณให้เปน็ สดั สว่ นตามลำดบั ขั้นตอนการผลิต มีพื้นที่เพียงพอท่ีจะติดต้ังเคร่ืองมือและอุปกรณ์ท่ีใช้ในการผลิต โดยการจัดแบ่ง พ้ืนที่ภายในสถานที่ผลิตอย่าง นอ้ ยทส่ี ุดควรมีบรเิ วณตา่ ง ๆ 1. อาคารที่ต้ังอยู่ในสถานการณ์ท่ีห่างไกลจากส่ิงรบกวน เช่น ควัน ฝุ่น หรือกองขยะ มีการ ระบายนำ้ ทีด่ ี 2. ตวั อาคารต้องมสี ภาพทีด่ แี ข็งแรงมีพื้นท่ีพอเพียงสำหรบั ปฏิบัตงิ าน 3. ตัวอาคารต้องมีการระบายอากาศที่ดีและสามารถป้องกันมิให้เป็นที่อยู่อาศัยของสัตว์ และ แมลงตา่ ง ๆ 4. ตวั อาคารผลติ จะต้องจดั การปฏบิ ตั ิงานใหเ้ ป็นสัดสว่ น 5. อาคารตั้งอยู่ในสถานท่ีเหมาะสมและไม่ใกล้เคียงกับสถานท่ีรังเกียจ เช่น คอกปศุสัตว์ หรือ สถานทเี่ ลี้ยงสตั ว์เมรเุ ผาศพ สถานที่ผลิตวัตถุมีพษิ 6. ตัวอาคารออกแบบสร้างในลักษณะง่ายแก่การทะนุบำรุงและรักษาความสะอาดใน กระบวนการผลติ อาหาร 1.2 การเตรียมวัสดุ การเตรียมวัสดุในการแปรรูป การเตรียมวัตถุดิบก่อนเข้าสู่กระบวนการแปรรูปอาหาร (food processing) เป็นกระบวนการสำคญั เพื่อเตรยี มวัตถุดิบให้พร้อม อาจประกอบด้วยหลายขั้นตอน ข้นึ อยู่กับชนิด ของวัตถดุ บิ กำจัดสิง่ ทไี่ ม่ตอ้ งการออก ให้เหลือเฉพาะส่วนที่รับประทานได้ อยู่ในสภาพท่เี หมาะสม 1.3 ผลผลิตทางการเกษตรกล้วย การนำผลผลิตทางการเกษตรมาแปรรูปจะต้องคัดสรรผลผลิตทีมีคุณภาพ ใหม่ สด สะอาด เพื่อ แปรรูปให้ได้สินค้าที่มีคุณภาพ วิธีการแปรรูปจะต้องเลือกวิธีการแปรรูปผลผลิตทางการเกษตรตามความ ต้องการความนิยมของผู้บริโภค เพ่ือช่วยป้องกันการล้นตลาดของผลผลิต เน่ืองจากผลผลิตในบางฤดูกาลจะมี ออกมาพร้อม ๆ กัน ทำให้มีมากจนส่งผลให้ราคาตกต่ำ วิธีการแปรรูปจึงมีบทบาทความสำคัญที่จะช่วยเก็บ รักษาผลผลติ ไว้ไดน้ าน เพิม่ ความหลากหลายในผลผลิต ทำใหจ้ ำหน่วยได้ราคาทด่ี ีขนึ้

15 1.4 ความรทู้ ี่เก่ยี วขอ้ งในการประกอบอาชพี การแปรรูปผลิตภัณฑ์จากกลว้ ย (การทำกล้วยกวน) การแปรรูปผลผลิตทางการเกษตร หมายถึง กระบวนการปรับปรุง เปลี่ยนแปลงรูปร่างและ รสชาติของผลผลิตทางการเกษตรให้มีลักษณะแปลกใหม่แตกต่างไปจากเดิม เพื่อช่วยเพิ่มมูลค่าและคุณภาพ สามารถเก็บไวร้ บั ประทานได้เปน็ ระยะเวลานานและใช้ประโยชน์ในผลผลิตทางการเกษตรดังกลา่ วได้มากย่ิงขึ้น เช่นการแปรรูปกลว้ ยน้ำวา้ เปน็ การทำกล้วยตาก การทำกล้วยกวน การทำกล้วยฉาก เป็นต้น 2. ข้ันตอนการนำกลว้ ยแปรรูป เปน็ รปู แบบชนดิ ต่าง ๆ ได้ 2.1 การแปรรูปผลติ ภณั ฑ์จากกล้วย วัตถุดบิ และส่วนประกอบ 1. กลว้ ยน้ำว้าสุกงอม 18 กโิ ลกรมั 2. กะทิ 3 กิโลกรัม 3. น้ำตาลทราย 2 กโิ ลกรมั 4. เกลอื 3 ชอ้ นโต๊ะ 5. แบะแซ 5 ขดี 6. นมขน้ หวาน 2 - 3 ชอ้ นโตะ๊ 7. นำ้ ปนู ใส 3 แกว้ วิธที ำ 1. นำกล้วยปอกเปลือกออก นำไปใส่เคร่ืองป่ันไฟฟ้าใส่ป่ัน ละเอียด 2. คัน้ มะพร้าวใหไ้ ดก้ ะทิ 2 ถ้วย หางกะทิ 2 ถ้วย 3. นำหัวกะทิ ต้ังไฟอ่อนเคย่ี วให้เปน็ น้ำมัน พกั ไว้

16 4. นำ้ ตาลใส่กระทะ เติมน้ำหางกะทลิ งไปยกขนึ้ ตั้งไฟใช้ไฟขนาดกลางคนด้วยพายไมอ้ ย่ตู ลอดเพ่ือ ไม่ให้ ก้นกระทะไหม้ พอเดอื ดใส่กล้วยที่ป่ันแลว้ ลงไปคนอยา่ ใหต้ ิดกระทะใส่แบะแซ นมข้นหวาน น้ำปูนใส เกลือคนตลอด พอเร่ิมข้น เหนยี วลดไฟออ่ นลง และกวนขนมตอ่ ไป นานประมาณ ๖ ช่ัวโมง 5. เมื่อกวนได้ท่ีแล้ว ยกลงท้ิงให้ อุ่ น แ ล้ ว เท ใส่ ถ า ด ที่ ปู ร อ ง ด้ ว ย พลาสติก เกล่ียหน้าขนมให้เรียบ หรือใช้ไม้คลึงแป้งคลึง ให้เรียบ หนาประมาณ 3/4 เซนติเมตร วางในถาดอลมู ิเนยี ม 6. ตัดเป็นท่อน ๆ ห่อด้วย กระดาษแก้ว 7. บรรจุใส่บรรจุภัณฑท์ เ่ี ตรยี มไว้ 8. ตดิ ฉลากเตรยี มจำหนา่ ย

17 2.2 การบรรจุผลติ ภณั ฑ์ การบรรจุภัณฑ์ (Packaging) หมายถึง การใช้เทคโนโลยีและเศรษฐศาสตร์เพื่อหาวิธีการรักษา สภาพเดิมของสินค้าจนกว่าจะถึงมือผู้บริโภคคนสุดท้าย เพ่ือให้ยอดขายมากที่สุดและต้นทุนต่ำสุด Packaging หมายถึง กิจกรรมทั้งหมดที่เกี่ยวข้องกับการออกแบบ และผลิตรูปร่างหน้าตาของภาชนะบรรจุ สิ่งห่อหุ้มตัว ผลติ ภณั ฑห์ รือบรรจุภณั ฑ์ 3. ข้นั ตอนการเก็บรักษาเพ่อื การจำหน่ายเพื่อบรโิ ภค การเก็บรักษา เปน็ วิธีการท่ีดำเนนิ การเพื่อรักษาสภาพ หรือลดความเสียหายอันจะก่อใหเ้ กิดการแปร สภาพของสนิ ค้าน้นั ทงั้ ทางกายภาพ ทางเคมี หรือการทำลายโดยจลุ นิ ทรีย์ เพอ่ื ใหส้ ินค้ามีการเคล่ือนยา้ ยจาก ผูผ้ ลิต ไปยังผูบ้ ริโภค หรอื ผู้จดั จำหน่าย ในสภาพท่ีสมบูรณ์ สนิ ค้า หรอื ผลิตภณั ฑ์ (Product) ในทีน่ ้ีหมายถึงการนำผลิตผลหรอื วตั ถดุ ิบที่ไดจ้ ากธรรมชาติ เชน่ ผกั ผลไมเ้ นอื้ ปลาแร่ธาตุ ฯลฯ มาผา่ นกรรมวธิ ีในการผลิตอาจจะใชเ้ คร่ืองจกั รออกมาเปน็ สนิ ค้าหรอื ผลิตภัณฑ์ใน หนว่ ยการเรียนรู้นเ้ี ราจะศึกษาเก่ยี วกบั การเก็บรักษาสนิ ค้าประเภทอาหารและผลผลิตทางการเกษตร

18 รายละเอียดเนื้อหาโครงสร้างหลกั สตู ร หนว่ ยการเรียนท่ี ๓ เรือ่ ง การบริหารจดั การในการประกอบอาชพี เวลา 30 นาที สาระสำคัญ การบรหิ ารจดั การในการประกอบอาชีพการแปรรูปผลิตภณั ฑจ์ ากกล้วย (การทำกลว้ ยกวน) การสำรวจและศึกษาแหล่งวสั ดุ อุปกรณ์ การคิดราคาต้นทุน กำไร การขาย การสง่ เสริมการขาย การทำบัญชี ร้านค้าอย่างง่าย ขอบขา่ ยเนื้อหา 1. การบรหิ ารจัดการแปรรปู ผลติ ภณั ฑ์จากกล้วย (การทำกลว้ ยกวน) 2. การจัดการตลาดในการแปรรปู ผลติ ภัณฑ์จากกลว้ ย (การทำกล้วยกวน) 3. การวางแผนการดำเนนิ งาน ความสอดคล้องหมวดวิชา วชิ าทักษะการพฒั นาอาชพี , วชิ าพัฒนาสงั คมและชุมชน และวชิ าเลอื ก จุดประสงค์ปลายทาง 1. สามารถอธบิ ายการบรหิ ารจดั การการแปรรูปผลิตภณั ฑ์จากกล้วย (การทำกล้วยกวน) ได้ 2. สามารถวางแผนการตลาดการแปรรูปผลติ ภณั ฑ์จากกลว้ ย (การทำกล้วยกวน) ได้ 3. สามารถวางแผนการดำเนินงานได้อยา่ งถูกต้อง เหมาะสม การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ 1. การบรรยายใหค้ วามรู้ 2. การถาม – ตอบ 3. การสาธิต ๔. การฝึกปฏบิ ตั ิจรงิ สอ่ื 1. คมู่ ือการเรยี นรู้ 2. แผน่ พบั แหลง่ การเรียนรู้ - หอ้ งสมดุ ประชาชนอำเภอชาติตระการ/ ศูนยก์ ารเรียนชมุ ชนประจำตำบล - กศน.อำเภอชาตติ ระการ

19 การวดั ผลประเมินผล 1. สังเกตพฤติกรรมการมสี ่วนรว่ มในการทำกิจกรรม 2. การถาม – ตอบ 3. การปฏบิ ตั งิ าน 4. ชิน้ งาน/ผลงาน ความสัมพันธก์ บั สาระในหลักสูตร - ด้านการพฒั นาคณุ ภาพชวี ติ การเตรียมงาน 1. การเตรยี มเน้ือหาการเรียนรใู้ หส้ อดคล้องกับการพฒั นาบคุ คล และสภาพทอ้ งถ่ิน 2. การออกแบบกิจกรรม การเตรยี มคำถาม 3. การเตรียมวัสดุ อุปกรณ์

20 ใบความรู้ การบริหารจดั การในการประกอบอาชพี 1. การบรหิ ารจัดการแปรรปู ผลิตภณั ฑจ์ ากกลว้ ย (การทำกล้วยกวน) 1. 1 การจัดการควบคุมคุณภาพในการแปรรปู ผลิตภณั ฑจ์ ากกล้วย (การทำกลว้ ยกวน) ความสำคัญของคุณภาพ ทำให้ผ้ผู ลิตสินค้าทกุ รายตอ้ งให้ความสนใจและคำนึงถึงคุณภาพในการ ผลิตสินคา้ หรือการให้บริการ ท้ังนี้เพื่อให้สินค้านั้นออกมาดี มีคุณภาพเหมาะสมในการใช้งานสินค้าและการรับ บริการ ฉะนั้นข้ันตอนต่าง ๆ ของการควบคุมคุณภาพน้ันจึงไม่จำกัดอยู่แค่กระบวนการต่างๆ ภายในสถาน ประกอบการเท่านั้น แต่จะคลุมไปถึงการออกแบบสินค้า การกำหนดมาตรฐานการผลิต การตลาด รวมท้ังการ ให้บรกิ ารลูกคา้ อีกดว้ ย การออกแบบ/ข้อกำหนดรายการและการพัฒนาผลิตภัณฑ์ (Design) เป็นการกำหนดรูปแบบสินค้าหรือ บรรจุภณั ฑ์ ตลอดทั้งการออกแบบทกุ อยา่ งเกี่ยวกับสินค้าท่ีผลิตออกจำหน่าย ตามข้อมูลท่ีไดร้ ับจากการทำวิจัย ตลาด นอกจากน้ียังเกี่ยวข้องกับการออกแบบคุณลักษณะของวัสดุและวัตถุดิบที่จะนำมาใช้ในการผลิตด้วย ทง้ั นี้สามารถนำมาประยุกตใ์ นการการจดั การควบคุมคุณภาพในการแปรรปู ผลิตภัณฑจ์ ากกล้วย

21 1.2 การลดต้นทุนในการแปรรูปผลิตภณั ฑ์จากกลว้ ย (การทำกล้วยกวน) การดำเนนิ ธุรกิจจำเป็นต้องแสวงหากำไรสูงสุด เพอ่ื เป็นผลตอบแทนต่อการทำงาน และกำไรของ ธุรกิจที่สมเหตุสมผลนั้น ก็เป็นรางวัลท่ีสังคมมอบให้กับองค์กรธุรกิจเพื่อเป็นการตอบแทนที่ธุรกิจได้ปฏิบัติตาม พันธกิจ และให้สิ่งที่ดีกับสังคม ซึ่งกลยุทธ์การลดต้นทุนการผลิต ก็เป็นอีกทางเลือกหนึ่งในการเพิ่มผลกำไรของ องค์กรธรุ กิจ และเป็นกลยุทธ์ที่เน้นท่ีการสำรวจและแก้ไขจุดบกพรอ่ งภายในองค์กรธุรกิจ ซึ่งกลยุทธ์น้ีสามารถ นำไปประยุกต์ใช้เพ่ือความอยู่รอดขององค์กรธุรกิจในยุคที่เศรษฐกิจตกต่ำ และเพื่อการเพ่ิมศักยภาพของการ แข่งขันในยุคที่เศรษฐกิจรุ่งเรืองโดยมีความจำเป็นอย่างย่ิงท่ีองค์กรธุรกิจจะต้องรู้ว่าจะสามารถเพิ่มรายได้และ ลดต้นทนุ ได้อย่างไร ซง่ึ หลักการลดตน้ ทนุ ที่สำคัญก็คือ ทำให้ตน้ ทุนต่อหน่วยต่ำที่สดุ ทำให้ปริมาณน้อยลง หรือ ตัดงานที่ไม่จำเป็นออกไป อย่างไรก็ตามการลดต้นทุนต้องคำนึงถึงผลกระทบต่อคุณภาพของสินค้า และการ บริการที่มีผลต่อระดับความพึงพอใจของลูกค้าเป็นสำคัญ โดยมีแนวทางสำคัญท่ีใช้ในการวิเคราะห์เพื่อลด ตน้ ทุนการผลติ โดยทต่ี ้นทนุ การผลติ แบง่ ออกเป็น 2 ประเภทหลัก คอื (1) ต้นทุนผนั แปร หมายถึงต้นทุนท่ีไม่มีการผลิตก็ไม่ตอ้ งจา่ ย ผลิตมากใชเ้ งินมากแตต่ ่อหนว่ ยเท่า เดมิ เช่น คา่ วัตถุดิบ เชือ้ เพลิง ไฟฟา้ น้ำ น้ำมัน ค่าแรงพนักงาน คา่ จา้ งเหมาประจำเดอื น ค่าขนส่ง เป็นต้น (2) ต้นทุนคงท่ี หมายถึงต้นทุนที่ถึงแม้ว่าจะไม่มีการผลิตก็ต้องจ่าย ซ่ึงหากผลิตได้น้อยกว่าที่ ประมาณการณ์จะทำให้ต้นทุนต่อหน่วยเพ่ิมขึ้น เช่น ค่าติดต้ังเคร่ืองจักร – อุปกรณ์ ค่าธรรมเนียม ค่าซ่อม บำรุง คา่ เสื่อมราคา เป็นต้น 1.3 การวางแผนการผลติ การส่งเสริมเสริมสร้างขีดความสามารถการผลิต เสริมสร้างศักยภาพของการรวมกลุ่ม ให้เป็น กลไกหลักในการบริหารจัดการ โดยอาศัยแนวคิดและกระบวนการสหกรณ์เป็นพ้ืนฐานในการเสริมสร้าง ความ เข้มแข็งให้ครอบคลุมเกษตรกรและประชาชนในทุกพื้นท่ีและขยาย ผลเชื่อมโยงเครือข่ายระบบการผลิต การตลาดและการเงิน กลุ่มเกษตรกร วิสาหกิจชุมชน และการวางแผนการผลิต เป็นการวางแผนในการจัดการ ปัจจัยการผลิตต่าง ๆ เช่น แรงงาน เคร่ืองจักร วัตถุดิบ กระบวนการผลิต หรือ 4M (Man Machine Machine Method) เพ่ือให้ผลการผลิตบรรลุตามเป้าหมายที่ถูกกำหนดไว้โดยความต้องการของลูกค้า (Customer Demand) ซ่ึงความต้องการของลูกค้านั้นอาจเกิดจากการสั่งซ้ือจริงท่ีเกิดข้ึนแล้ว และการ พยากรณค์ วามตอ้ งการที่จะซ้ือสนิ ค้าในอนาคตตามชว่ งเวลาตา่ ง ๆ 2. การจดั การตลาดในการแปรรูปผลิตภณั ฑจ์ ากกล้วย (การทำกล้วยกวน) การแปรรูปผลผลิตทางการเกษตรเปน็ การชว่ ยป้องกันปญั หาผลผลิตลน้ ตลาด หรือผลผลติ ตกเกรด ไม่ได้ขนาดตามทล่ี กู คา้ ต้องการ ทำใหส้ ามารถยกระดบั ราคาผลติ ผลไมใ่ ห้ตกตำ่ และการสรา้ งเพิ่มมูลค่าใหแ้ ก่ ผลิตผลทางการเกษตร การแปรรปู ผลผลิตทางการเกษตรให้เป็นผลติ ภณั ฑอ์ าหาร หรือวัตถุดิบอาหาร จะทำให้ สามารถขยายตลาดการค้าออกไปสูต่ า่ งประเทศ จะช่วยเพมิ่ พนู รายไดใ้ ห้แก่ประเทศไดเ้ ป็นอย่างดี เทคนคิ ในการแปรรูปผลผลติ ทางการเกษตรมีหลายขน้ั ตอน และหลายรูปแบบ แตท่ ส่ี ำคัญผลิตภณั ฑ์ อาหารแปรรูปนน้ั ๆจะต้องมคี วามอร่อย ผูบ้ ริโภครับประทานแลว้ ต้องตดิ ใจในรสชาติ ซ่งึ ผลิตภัณฑ์อาหารแปร รูปสามารถทำรายไดใ้ ห้แก่เกษตรกร และผู้ประกอบการ ไม่วา่ จะจำหนา่ ยในประเทศ หรอื การส่งออกทสี่ ามารถ เปน็ รายได้นำเข้าสูป่ ระเทศ

22 2.1 ข้อมูลความต้องการของลกู คา้ ผู้บริโภคต่างก็มีความจำเป็น ความต้องการ และอุปสงค์ ที่สามารถนำไปบริโภคเพื่อสนองความ ตอ้ งการของตนเอง โดยจะคำนึงถงึ ผลประโยชนท์ ี่ผลิตภัณฑ์นั้นสามารถสนองความต้องการของตนเองได้ ซึ่งทำ ให้ได้รับผลประโยชน์ในด้านคุณค่า คุณภาพ และความพอใจ โดยผู้บริโภคจะแลกเปลี่ยนหรือทำการค้ากับ เจ้าของผลิตภัณฑ์น้ัน ๆ ความสัมพันธ์ก็จะดำเนินการต่อไป การท่ีมีผู้บริโภคจำนวนมากดำเนินการในลักษณะ ดงั กลา่ วเราเรียกว่าเปน็ ตลาด และเรยี กกจิ กรรมทง้ั หมดน้วี า่ การตลาด องค์ประกอบของการตลาด การวิเคราะห์เกยี่ วกับความจำเป็น ความตอ้ งการ และความต้องการซ้อื (อปุ สงค์) 1) ความจำเป็น เป็นอำนาจพ้ืนฐานท่ีทำให้บุคคลต้องการสิ่งใดส่ิงหนึ่ง เพื่อสนองความ ต้องการข้ันพ้ืนฐานของร่างกาย ประกอบด้วยความต้องการในปัจจัย 4 ได้แก่อาหาร เคร่ืองนุ่งห่ม ท่ีอยู่อาศัย และยารักษาโรค รวมถึงความต้องการพกั ผอ่ น และความตอ้ งการทางเพศ 2) ความต้องการ เป็นรูปแบบหน่ึงของความจำเป็นท่ีพัฒนามาจากความจำเป็นข้ันพ้ืนฐาน เป็นความปรารถนาของบุคคลที่จะได้รับการตอบสนองความพอใจ ซ่ึงเป็นความต้องการในระดับท่ีลึกซึ้งกว่า ความจำเป็น โดยได้รับอิทธิพลมาจากวัฒนธรรมและบุคลิกภาพส่วนบุคคลเกิดจากการเรียนรู้ด้านวัฒนธรรม และสังคม และการยกย่องทางสังคมรวมถึงต้องการประสบความสำเร็จสูงสุดในชีวิต เช่นความต้องการ รับประทานอาหารในร้านหรู ราคาหลายสิบล้านบาท ต้องการท่ีดินทำเลดี เพ่ือหวังผลกำไรสูงสุดในอนาคต ฯลฯ มักจะให้ความสำคัญกับความลึกซึ้งของความหมาย เพ่ือใช้ประโยชน์ในการกระตุ้นให้ผู้บริโภคเกิดความ ตอ้ งการสนิ ค้าและบรกิ าร 3) ความต้องการซ้ือ (อุปสงค์) เป็นความต้องการผลิตภัณฑ์ใดผลิตภัณฑ์หน่ึง ท่ีต้องมี ความสามารถในการซ้ือ ซึง่ จะประกอบดว้ ยองคป์ ระกอบ 3 ประการ คือ 3.1 ความต้องการหรอื ความจำเปน็ ในผลิตภัณฑ์ 3.2 ความสามารถในการซ้ือหรือมีอำนาจซ้อื มเี งินพอท่ีจะซ้ือ 3.3 ความเตม็ ใจทจี่ ะซอ้ื สนิ ค้านัน้ ความจำเป็นหรือความต้องการสามารถเปลี่ยนเปน็ ความตอ้ งการซื้อได้ถ้ามีอำนาจซอ้ื และมีความ เต็มใจซื้อมาประกอบกัน ความจำเป็น ความต้องการและความต้องการการซ้ือเป็นจุดเริ่มต้นของการตลาด ทำ ให้เกิดความคิดท่ีจะเสนอสินค้าและผลิตภัณฑ์ เพ่ือที่จะสนองความต้องการของบุคคล ดังนั้นจุดเริ่มต้นของ การตลาดก็คือการวิเคราะห์และวิจัยถึงความต้องการของบุคคลที่ยังไม่ได้รับการตอบสนองแล้ว จึงจะพัฒนา ผลิตภณั ฑ์เพือ่ ท่จี ะสนองความตอ้ งการเหลา่ นั้น 2.2 การกระจายผลติ ภณั ฑแ์ ปรรูปไปสผู่ ้บู ริโภค การกระจายผลิตภัณฑ์แปรรูปไปสู่ผู้บริโภค หรือ การจัดจำหน่ายสินค้า หมายถึง การนำสินค้า จากผู้ผลิตไปถึงลูกค้าผู้บริโภค จึงหมายรวมถึงการขายและซื้อสินค้าโดยผ่านพ่อค้าคนกลาง ผู้ค้าส่ง และผู้ค่า ปลีก รวมท้ังวธิ กี ารขนสง่ สินค้าแต่ละข้นั ตอน การจดั จำหนา่ ยโดยท่วั ไปแบ่งออกเปน็ 2 ชอ่ งทาง คอื 1. จากผู้ผลติ - ผู้บริโภค 2. จากผผู้ ลิต - คนกลาง - ผบู้ ริโภค

23 ช่องทางจำหน่ายสินค้าที่ดีท่ีสุด คือ ช่องทางการจัดจำหน่ายที่ให้ผลกำไรแก่ผู้ผลิตมากท่ีสุด เพ่ือให้ การขายหรือจำหน่ายสินค้าที่มีปริมาณมากได้รับผลกำไรท่ีดี ดังนั้นควรเลือกช่องทางจัดจำหน่ายท่ี หลากหลาย อาจมชี ่องทางหลกั อยู่หนงึ่ ช่องทาง และช่องทางเสรมิ เพ่อื ใหก้ ารจำหน่ายมีประสิทธภิ าพมากข้นึ 2.3 การวางแผนการตลาด การตลาด คือ กลุ่มเป้าหมายของการขายผลิตภัณฑ์ซ่ึงหมายถึงลูกค้าซึ่งมีศักยภาพท้ังหมดที่มี ความจำเป็น และความต้องการผลิตภัณฑ์ซ่ึงอาจมีความเต็มใจและความสามารถท่ีจะแลกเปลี่ยนเพ่ือสนอง ความจำเป็นหรือความต้องการให้ได้รับความพอใจของตน โดยใช้เงินในการจ่ายซื้อความพึงพอใจเหล่านั้น องค์ประกอบท้ัง 5 ประการเป็นกระบวนการทางการตลาด (marketing process) ซ่ึงเร่ิมจากการกำหนดและ วิเคราะห์ความต้องการของลูกค้าและสิ่งแวดล้อม การวางแผนส่วนประสมการตลาด การปฏิบัติตามแผนและ การควบคุมให้เป็นไปตามแผนถือว่าเป็นกระบวนการตลาดมาประยุกต์ใช้กับปัญหาทางธุรกิจ ท้ังด้านการ วางแผนและการควบคุม ส่วนใหญ่ข้อมูลที่ได้มักได้มาจากแบบจำลอง (model) ที่ใช้เทคนิคความรู้ทางธุรกิจ และทางการตลาดขั้นสูงสร้างข้ึนมา แล้วนำเอาความรู้ทางสถิติไปพิจารณาหาความสัมพันธ์ของข้อมูล และ ทดสอบความน่าเช่ือถือของข้อมูลด้วย ข้อมูลที่ได้จากแบบจำลองเหล่าน้ีจะเป็นประโยชน์ในการตัดสินใจ วางแผนและแก้ไขสถานการณ์ทางธุรกิจได้ เช่น การพัฒนาผลิตภัณฑ์ใหม่ การกำหนดราคา การวางแผน การตลาด การตลาดอาจถูกมองว่าเป็นหน้าที่ขององค์การและกลุ่มกระบวนการเพื่อการผลิต การส่งสินค้า และการสื่อสารคุณคา่ ไปยงั ลูกค้า และการจัดการความสมั พันธ์ต่อลูกคา้ ในทางที่เป็นประโยชน์แก่องค์การและ ผู้ถือหุ้น การจัดการการตลาดถือเป็นส่ิงสำคัญในการเลือกตลาดเป้าหมาย ตลอดจนการได้มาและการรักษา ลูกค้า ผ่านทางการจดั หาคุณคา่ ของลกู คา้ 2.3.1 การศกึ ษาความต้องการของตลาด ประโยชนข์ องการศึกษาความตอ้ งการของตลาด 1) ชว่ ยในการวางแผนการผลิต/จำหน่าย 2) ลดตน้ ทุนการผลติ 3) ติดตามสถานการณ์เพื่อวางแผนการจำหนา่ ย 2.3.2 ข้อมลู การตลาดทีจ่ ำเปน็ สำหรับผู้ประกอบการ 1) คน้ พบความตอ้ งการทางการตลาด 2) เลือกสนิ ค้าหรือบรกิ ารทน่ี ำไปเสนอขายแล้วสนองความตอ้ งการของลูกค้าได้ 3) ตั้งราคาขายและดำเนินการขาย 4) ทำการโฆษณาสินค้า และส่งเสริมใหม้ ีผสู้ นใจซือ้ มากข้นึ 5) นำสนิ ค้าออกเสนอขายและจัดจำหน่ายให้ท่ัวถึง 6) ทำใหเ้ กดิ ผลกำไรจากการขายสนิ ค้าหรือบรกิ ารขน้ึ มา 2.4 การออกแบบบรรจุภณั ฑ์ การออกแบบ บรรจุภัณฑก์ ลว้ ยกวน ในการอบรมครัง้ นี้ชาวบ้านได้รู้ถงึ ความสำคัญของบรรจภุ ณั ฑ์ ที่มตี ่อตวั สินค้า การเพ่มิ คณุ คา่ สินค้าด้วยบรรจภุ ัณฑอ์ ีกท้ังไดเ้ รียนร้กู ระบวนการออกแบบบรรจุภัณฑ์ การบรรจุหีบห่อหรือบรรจุภัณฑ์ หมายถึง การจัดนำผลผลิตท่ีผ่านการทำความสะอาด การคัด ขนาดและคุณภาพแล้วบรรจุลงในภาชนะที่เตรียมไว้ โดยภาชนะน้ันสามารถป้องกันการกระทบกระแทกและ ความเสยี หายได้ เพือ่ นำผลผลติ ออกจำหนา่ ยแก่ผบู้ ริโภค

24 ความสำคญั ของการบรรจุหีบห่อ มดี งั น้ี 1. เพื่อรวบรวมผลผลิตมาบรรจุรวมกันเป็นหน่วยเดียว ซ่ึงทำให้ขนส่งได้รวดเร็วและเก็บรักษาง่าย 2. เพื่อปอ้ งกันการสูญเสยี ท่อี าจเกิดข้นึ ระหวา่ งการขนสง่ 3. เพ่ือแจง้ รายละเอียดของผลผลติ 3. การวางแผนการดำเนินงาน การวางแผน เป็นงานท่ีสำคัญและจำเป็นต่อการบรหิ ารขององค์การ เป็นภารกิจท่ีผู้บริหารต้องกระทำ เป็นดำดับแรกของการบวนการบริหาร การดำเนินการใด ๆ ถ้ามีการวางแผนที่ดีมีข้นั ตอนการปฏิบัติที่จัดเจนก็ เช่ือได้ว่า งานนั้นย่อมประสบผลสำเร็จและบรรลุเป้าหมาย โดยเฉพาะการพัฒนางาน การป้องกั นความ ผิดพลาดทำได้โดยการวิเคราะห์ ขั้นตอนการทำงานและปัจจัยการดำเนินงาน องค์การไม่มีแผนงานย่อมมี โอกาสท่ีประสบกับความล้มเหลวได้ง่าย ดั้งนั้น องค์การจึงต้องมีการวางแผนเพื่อให้กระบวนการปฏิบัติงาน เปน็ ไปอยา่ งมีประสทิ ธิภาพ โดยใชก้ ระบวนการ PDCA ภาพวงจรเดมมิง่ 1. Plan (วางแผน) การวางแผน ( Planning ) เป็นกระบวนการกำหนดวัตถุประสงค์ส่ิงที่จะต้องกระทำเพื่อที่จะทำให้ บรรลุถึงวัตถุประสงค์ที่กำหนด การวางแผนผังเป็นกาตัดสินใจล่วงหน้าเกี่ยวกับงานที่จะทำในอนาคตเป็นการ คิด วิเคราะห์ และตัดสินใจก่อนลงมือกระทำ เป็นการมุ่งป้องกัน ปัญหามากกว่าการคอยแก้ปัญหาท่ีจะเกิดข้ึน จะเห็นได้ว่าการวางแผนเป็นการเชื่อมโยงจากปัจจุบันที่เป็นอยู่ไปสู่จุดมุ่งหมายที่ต้องการวางแผน จึงเป็น กระบวนการในการคิด วิเคราะห์ เพ่ือให้ทราบถึงสถานการณ์ท่ีเป็นอยู่ในปัจจุบันพิจารณาถึงวัตถุประสงค์ ท่ี ตอ้ งการให้เกดิ ขึน้ ทงั้ นี้จะต้องมีการคิดพิจารณาถงึ รายละเอียดของสิ่งท่ีต้องทำพร้อมกับการระบุผลสำเร็จต่าง ๆ ทต่ี อ้ งการ ซึ่งจะนำไปสู่วัตถุประสงคต์ ามท่ีไดต้ ั้งไว้

25 2. Do (ปฏิบตั ิตามแผน) การทำตามแผนที่ได้ตั้งเป้าหมายไว้ด้วยความต้ังใจ มุ่งมั่นพยายามทั้งน้ี การปฏิบัติเป็นการลงมือ ปรับปรุงเปลี่ยนแปลงตามทางเลือกที่ได้กำหนดไว้ในข้ันตอนการวางแผน ซึ่งต้องตรวจสอบระหว่างการปฏิบัติ น้ันว่าได้ดำเนินไปในทิศทางที่ตั้งใจหรือไม่ พร้อมกับส่ือสารให้ผู้ท่ีเกี่ยวข้องทราบ และติดตามการปฏิบัติน้ัน อย่างสม่ำเสมอ เพื่อศกึ ษาถงึ ความเป็นไปได้และหาแนวทางแกไ้ ขปัญหาทอ่ี าจจะเกดิ ขนึ้ ได้ในระหว่างการปฏิบัติ เพ่ือจะม่ันใจได้วา่ การปฏิบัติตามแผนที่วางไว้นั้นเกิดความผิดพลาดน้อยที่สุดประโยชน์ของการปฏิบัติตามแผน ชว่ ยให้ทราบข้ันตอน วิธกี ารและสามารถเตรียมงานได้ล่วงหน้า ดังนั้น การปฏบิ ัติงานก็จะเป็นไปตามเป้าหมาย ทกี่ ำหนดไว้ โดยไมม่ ีปญั หาหรอื อปุ สรรคเกดิ ขึน้ 3. Check (ตรวจสอบการปฏบิ ตั ิตามแผน) การประเมินเป้าหมายชีวิตท่ีวางแผนไว้ว่าสามารถปฏิบัติได้สำเร็จหรือไม่ และต้องปรับปรุงหรือ แก้ไขอย่างไรบ้างจึงจะทำให้ประสบความสำเรจ็ ในชีวิต ทังน้ี การตรวจสอบเป็นการประเมินผลท่ีได้รับจากการ ปฏิบัติ (DO) โดยการตรวจสอบทำให้ทราบว่าในการปฏิบัติน้ันสามารถบรรลุเป้าหมายหรือวัตถุประสงค์ท่ีได้ กำหนดไวห้ รือไม่ สง่ิ สำคัญกค็ ือ ต้องรวู้ า่ จะตรวจสอบอะไรบ้างและมคี วามสม่ำเสมอมากน้องเพียงใด ขอ้ มูลทีไ่ ด้ จากการตรวจสอบจะเปน็ ประโยชน์ในข้ันตอนต่อไป 4. Act (ปรบั ปรงุ แกไ้ ข) การนำเอาผลการประเมินมาปรับปรุง และ/ หรือพัฒนาวิธกี ารทำใหช้ ีวิตประสบความสำเรจ็ มากข้ึน ท้ังน้ี เป็นการดำเนินงานให้เหมาะสมซ่ึงจะพิจารณาผลท่ีได้จากการตรวจสอบซึ่งมี 2 กรณี คือ ผลที่เกิดข้ึน เป็นไปตามแผนที่วางไว้ หรือไม่เป็นไปตามแผนที่วางไว้ ถา้ ผลทเี่ กิดข้ึนเป็นไปตามแผนที่วางไว้ ก็จะนำแนวทาง หรือกระบวนการปฏิบัติ (DO) น้ันมาจัดทำให้เป็นมาตรฐานพร้อมทั้งหาวิธีการท่ีจะปรับปรุงให้ดียิ่งขึ้น ซ่ึง อาจจะสามารถบรรลุเป้าหมายได้เร็วกว่าเดิม และเสียค่าใช้จ่ายน้อยกว่าเดิม รวมทั้งทำให้คุณภาพดีย่ิงข้ึนก็ได้ ถา้ หากไม่เป็นไปตามแผนท่ีวางไว้ก็ควรจะนำขอ้ มูลท่ีรวบรวมไว้มาวเิ คราะห์ และพิจารณาว่าควรจะดำเนินการ อยา่ งไรตอ่ ไป

26

27 คณะทำงาน ท่ปี รึกษา กนั ตง ผูอ้ ำนวยการ กศน.อำเภอชาติตระการ 1. นางพรสวรรค์ ภาศรี ครูชำนาญการ 2. นายรุ้งภธู ร ลว้ นมงคล ครูผู้ชว่ ย 3. นางสาวชมพูนชุ คณะทำงาน ล้วนมงคล ครผู ้ชู ่วย 1. นางสาวชมพูนุช วันชน่ื ครอู าสาสมัครฯ 2. วา่ ท่ี พ.ต.บุญส่ง ยศปญั ญา ครอู าสาสมัครฯ 3. นางสาวภาณุมาศ บญุ ประกอบ ครูอาสาสมัครฯ 4. นางสาวประยูร แตง่ เนตร ครู กศน.ตำบลบา้ นดง 5. นางสาวสภุ าพร พระคำสอน ครู กศน.ตำบลชาตติ ระการ 6. นางสาวนิภาพร ม่ันหยวก ครู กศน.ตำบลสวนเม่ียง 7. นางสาวกัญญณัช พ่วงปิ่น ครู กศน.ตำบลป่าแดง 8. นายอษั ฎาพร แสงสบี าง ครู กศน ตำบลทา่ สะแก 9. นางสาวเปยี ทิพย์ ฟองจางวาง ครู กศน.ตำบลบอ่ ภาค 10. ว่าท่ีร้อยตรหี ญงิ สธุ าสินี โคกน้อย ครู ศรช.ตำบลปา่ แดง 11. นางสาวพรพนา แฟงวัชรกลุ บรรณารักษ์อตั ราจ้าง 12. นางสาวนำ้ อ้อย ผเู้ รยี บเรยี ง/จดั พิมพร์ ูปเล่ม/ออกแบบปก 1. นางสาวเปียทพิ ย์ แสงสีบาง ครู กศน.ตำบลทา่ สะแก 2. นางสาวประยูร บุญประกอบ ครูอาสาสมัครฯ