หน่วยที่ 2

หน่วยที่ 2 เคร่ืองมอื และอปุ กรณ์เขียนแบบสาระการเรียนรู้อุปกรณแ์ ละเครอ่ื งมือเขียนแบบนบั เปน็ ปัจจยั สาคัญอย่างหนึง่ ท่ชี ว่ ยให้สามารถเขียนแบบไดด้ ี รวดเรว็ และประหยดั เวลาการเขียนแบบให้ได้มาตรฐานจาเป็นตอ้ งใช้อุปกรณ์ เครอื่ งมอื และวสั ดเุ ขียนแบบอยา่ งถูกตอ้ ง จงึ ควรทาความเข้าใจกับเครือ่ งมือเขียนแบบ เพื่อให้การเลอื กซ้ืออปุ กรณ์ และเคร่อื งมอื ท่ถี ูกต้องมคี ุณภาพดีเนอ้ื หา1. ชนิดของเคร่อื งมือและอุปกรณเ์ ขยี นแบบ2. การใช้เครื่องมอื และอปุ กรณ์เขยี นแบบจดุ ประสงคก์ ารเรยี นรู้1. บอกชนิดของเครื่องมือและอปุ กรณ์เขยี นแบบได้2. สามารถใชเ้ ครอ่ื งมือและอปุ กรณ์แต่ละชนดิ เขียนแบบไดถ้ ูกตอ้ ง แบบงานท่ถี ูกตอ้ งสมบรู ณน์ นั้ นอกจากจะอาศัยทักษะของผเู้ ขียนแบบแล้ว เครื่องมอื และอุปกรณท์ ใี่ ช้ในการเขยี นแบบกม็ ีสว่ นสาคญั และมีส่วนชว่ ยให้การเขียนแบบได้แบบงานทม่ี คี ณุ ภาพไดม้ าตรฐาน ทาใหช้ า่ งเทคนิคหรอื ผผู้ ลิตสามารถเข้าใจรายละเอียดต่างๆ และนาไปผลติ ให้ได้งานที่มคี ณุ ภาพตามต้องการ การเขยี นแบบท่ีถกู ต้องชัดเจนมีองคป์ ระกอบทีส่ าคัญ คือ ผู้เขยี นต้องมีประสบการณ์และความชานาญการใช้เคร่ืองมอื ที่ถกู ต้อง ซึง่ เครือ่ งมอื และอปุ กรณ์เขียนแบบมดี งั นี้1 ชนดิ ของเคร่อื งมอื และอปุ กรณ์เขียนแบบในงานเขียนแบบท่ัวไป แบบงานจะสาเร็จสมบรู ณไ์ ด้มาตรฐาน นอกจากจะต้องใช้ทักษะของผปู้ ฏบิ ัตงิ านแล้ว เคร่ืองมือและอปุ กรณ์ทีใ่ ชใ้ นการเขียนแบบ กม็ คี วามสาคัญอย่างยิ่งเพราะ เครือ่ งมือมีสว่ นทจ่ี ะช่วยใหง้ านเขียนแบบมคี ณุ ภาพได้มาตรฐาน เครื่องมือและอปุ กรณท์ ่ีใชใ้ นการเขียนแบบพน้ื ฐานประกอบดว้ ย1. โตะ๊ เขยี นแบบและกระดานเขียนแบบการเขยี นแบบทางอตุ สาหกรรมขนาดเล็กจนถงึ ขนาดใหญจ่ ะใช้โตะ๊ เขยี นแบบซึง่ มโี ครงสรา้ งแตกตา่ งกันไป แล้วแต่บรษิ ทัผ้อู อกแบบ แต่โดยท่ัวไปจะมคี วามสงู เปน็ มาตรฐานเดียวกัน หรอื บางชนิดอาจปรบั ความสูงใหเ้ หมาะสมกับการใชง้ านได้พ้นื โต๊ะจะเรียบเปน็ ส่เี หล่ยี มผืนผา้ ขอบดา้ นข้างตรงและไดฉ้ าก มีขนาดตา่ งกัน ท่นี ยิ มใช้มากท่สี ดุ คอื 500 x 600 มม.(ดังรปู 2.1)กระดานเขียนแบบ สว่ นมากใช้สาหรับงานสนาม แตก่ ใ็ ชใ้ นโรงเรยี นบ้างเหมือนกนั ในกรณที ี่ไม่มโี ต๊ะเขียนแบบ(ดังรูป 1.1) รปู ที่ 2.1 โตะ๊ เขยี นแบบมาตรฐาน

รปู ที่ 2.2 กระดานเขียนแบบ2. อุปกรณท์ ใ่ี ช้ขดี เส้นอุปกรณท์ ี่ใช้ในการขดี เสน้ ไดแ้ ก่ ไมท้ ี บรรทดั สามเหล่ียม และบรรทัดสเกล2.1 ไม้ที เป็นเครอ่ื งมือท่ีสาคัญในการเขียนแบบ ไมท้ ี มสี ่วนประกอบ 2 สว่ น คือ ส่วนหวั และ ส่วนใบ ทาจากไมเ้ น้อื แขง็หรือ พลาสตกิ ใส ท้ัง 2 ส่วน จะยดึ ตงั้ ฉากกัน ไมท้ ี ใชส้ าหรับขดี เสน้ ในแนวนอน และใช้ประกอบกบั ฉากสามเหลีย่ ม ขดีเส้นในแนวตง้ั ฉาก และขีดเสน้ เอยี งทามุมต่างๆ (ดังรูป 2.3) รูปที่ 2.3 ไมท้ ี และลักษณะการใชง้ าน2.2 บรรทดั สามเหล่ยี ม โดยทัว่ ไปทาจากพลาสติกใส เพอื่ จะได้มองเห็นส่วนอน่ื ๆ ของแบบไดอ้ ย่างชดั เจน บรรทัดสามเหลย่ี มใชส้ าหรับขดี เส้นดงิ่ และเสน้ เอนทามุมต่างๆ ปกตจิ ะใช้คูก่ ับ ไม้ที มี 2 แบบ คือ แบบตายตัว ซงึ่ มีค่ามุม 45-90-45องศา กับคา่ มมุ 30-90-60 องศา และแบบปรับมมุ ต่างๆ ได้ (ดงั รูป 2.4)บรรทดั สามเหล่ียม 30-60 องศา บรรทดั สามเหล่ยี ม 45 องศา บรรทดั สามเหล่ียม แบบปรบั มุมได้ รูปที่ 2.4 ลักษณะของสามเหลย่ี มแบบตา่ งๆ

2.3 บรรทัดมาตราสว่ น ใชว้ ดั ขนาด มคี วามยาวตา่ งกัน ตง้ั แต่ 150, 300, 400, และ 600 มิลลเิ มตร มมี าตราส่วนตา่ งๆ เพอื่ ใช้เขยี นรปู ไดห้ ลายขนาด คือ- มาตราสว่ นขนาดเท่าของจรงิ 1 : 1- มาตราสว่ นยอ่ 1 : 2, 1 : 5, 1 : 10, 1 : 100, 1 : 1000 เป็นตน้- มาตราสว่ นขยาย 2 : 1, 5 : 1, 10 : 1, 100 : 1, 1000 : 1 เป็นตน้มาตราส่วนเทา่ ของจรงิ , มาตราส่วนยอ่ , หรอื มาตราส่านขยาย จะนาไปใช้งานในแต่ละประเภทไมเ่ หมือนกนั ข้นึ อยู่กบัลักษณะงาน (ดงั รปู 2.5) รปู ท่ี 2.5 บรรทดั มาตราสว่ น3. อุปกรณเ์ ขียนส่วนโค้งอุปกรณท์ ี่ใชใ้ นการเขียนส่วนโค้งมีหลายแบบข้นึ อย่กู บั ลกั ษณะงานและการนาไปใช้ เชน่ วงเวยี น แบ่งออกเป็น 2 แบบ คือวงเวยี นที่ใช้เขยี นสว่ นโคง้ และวงเวยี นทใี่ ชถ้ า่ ยขนาด เปน็ ต้น3.1 วงเวียน เปน็ อุปกรณส์ าหรับเขียนวงกลม หรอื ส่วนโคง้ วงเวียนมหี ลายแบบ ควรเลือกใช้ใหเ้ หมาะสมกบั ลกั ษณะงาน(ดังรปู 2.6)ลักษณะวงเวียน หมุนส่วนโคง้ ตามเขม็ นาฬกิ า รปู ที่ 2.6 วงเวียนที่ใชใ้ นการเขยี นแบบ

3.2 วงเวียนถ่ายขนาด เป็นวงเวยี นทีม่ ีปลายแหลม 2 ขา้ ง วงเวยี นชนดิ นใี้ ช้สาหรบั ถา่ ยขนาด ท่วี ดั ขนาดจากฟตุ เหล็ก หรอืฉากสามเหลยี่ ม แล้วนาไปถา่ ยลงบนแบบทาให้สามารถแบ่งเส้นตรง แบ่งวงกลม ใหม้ ขี นาดเท่าๆ กนั ได้สะดวกและรวดเรว็ง่ายต่อการเขยี นแบบ (ดังรูป 2.7) รปู ท่ี 2.7 วงเวยี นถ่ายขนาด3.3 บรรทดั เขียนส่วนโคง้ (Curves) เป็นอปุ กรณ์ทีช่ ว่ ยในการเขยี นส่วนโคง้ ชนดิ หน่ึง การใช้บรรทัดสว่ นโคง้ จะต้องใชส้ ่วนโค้งของบรรทดั สมั ผัสจดุ อยา่ งนอ้ ย 3 จดุ เพ่อื ใหไ้ ดส้ ว่ นโคง้ ที่ดี มคี วามตอ่ เนอื่ ง ซงึ่ ตา่ งกับการใช้วงเวียนที่มีระยะรัศมีเทา่ กันทกุ จดุ ของเสน้ โคง้ นัน้ ๆ แผน่ โคง้ น้ีให้ความสะดวกในการทางานสงู ซึง่ ผู้ใชเ้ องก็ต้องระมดั ระวงั ในการใช้งานให้ดีหมุนปรบั ใหไ้ ดต้ าแหนง่ ก่อนทจี่ ะทาการลากเส้นโคง้ นน้ั แผน่ เขียนโคง้ และการเขียนโค้งโดยใช้แผน่ เขยี นโคง้ ในรปู แบบตา่ งๆ (ดังรปู 2.8)บรรทดั เขยี นสว่ นโคง้ ลักษณะการเขยี นบรรทดั ส่วนโคง้ รูปท่ี 2.8 แผน่ เขียนโค้งแบบตา่ งๆ ทีใ่ ช้งาน4. กระดาษเขียนแบบกระดาษเขียนแบบท่ีนิยมใช้ในปจั จบุ นั แบง่ ออกเปน็ 2 ระบบ คอื ระบบน้ิว และ ระบบมลิ ลเิ มตร ตอ่ มาไดป้ รับปรุงใหเ้ ปน็ระบบสากล โดยใช้ระบบ ISO (International System Organization) ซึ่งยอมรับทั้งระบบอเมริกนั และยุโรป นอกจากน้ันประเทศไทยยงั ได้ผลติ มาตรฐานเปน็ (มอก.) โดการเขียนแบบทวั่ ไปทางเครอ่ื งกลซง่ึ มีลกั ษณะเชน่ เดยี วกับมาตรฐาน ISOซง่ึ มาตรฐานของกระดาษในระบบต่างๆ ไดแ้ สดงไวใ้ น (ตารางท่ี 1)ตารางท่ี 1 ขนาดกระดาษเขยี นแบบ

เมตรกิ (มลิ ลเิ มตร) อังกฤษ (นิ้ว)ขนาด กวา้ ง x ยาว ขนาด กวา้ ง x ยาวA0 814 x 1,189 E 34 x 34A1 594 x 841 D 22 x 34A2 420 x 594 C 17 x 22A3 297 x 420 B 11 x 17A4 210 x 297 A 8.50 x 11A5 148 x 210 - 5.83 x 8.27A6 105 x 148 - 4.13 x 5.83กระดาษเขยี นแบบขนาด A0 ขนาด 841 x 1189 ม.ม. สามารถแบง่ ได้เปน็ ขนาด A1 จานวน 2 แผน่ และถา้ นากระดาษ A1 มาแบ่งจะไดก้ ระดาษ A2 จานวน 2 แผน่ ........... ดงั นน้ั สามารถแบง่ กระดาษไดจ้ นถึง A6 (ดงั รูป 2.9)รปู ที่ 2.9 แสดงสดั ส่วนการแบ่งกระดาษ A0-A6ตารางรายการ เปน็ ตารางบอกรายละเอยี ดของชิน้ งานแต่ละชน้ิ ทป่ี ระกอบกนั หลายชิ้น เชน่ จานวนทใ่ี ช้ ชื่อช้ินงาน ขนาดวัสดุ ประเภทของวสั ดทุ ่ใี ช้ หมายเลขแบบ ผเู้ ขยี น และผู้ตรวจ สามารถจาแนกได้ตามลักษณะการใชง้ านในสถานศึกษา หรอืสถานประกอบการ (ดังรปู 2.10)

รปู ท่ี 2.10 แสดงตารางประกอบแบบ5. ดินสอเขียนแบบเป็นเครอ่ื งมือที่ใชข้ ดี เสน้ บนกระดาษเขียนแบบ เพือ่ แสดงรปู รา่ งตา่ งๆ ให้เปน็ แบบที่ใชง้ าน ดนิ สอเขียนแบบสามารถแบ่งไดเ้ ป็นหลายชนิดคอื5.1 ดนิ สอชนิดเปลอื กไม้ (ดังรปู 2.11) รปู ที่ 2.11 ดินสอชนิดเปลือกไม้5.2 ดินสอชนดิ เปลย่ี นไส้ได้ จะเปน็ ดนิ สอทมี่ ีโครงด้ามเปน็ โลหะ หรอื พลาสติก และใส่ไส้ดินสออย่ขู ้างใน ดนิ สอชนิดนจี้ ะมีการออกแบบมาใช้งานไว้มากมายหลายชนดิ (ดังรปู 2.12 และ 2.13) รูปท่ี 2.12 ดินสอชนดิ เปล่ยี นไส้

รูปที่ 2.13 ดนิ สอชนดิ เปลย่ี นไส้แบบไสเ้ ข็ม และขนาดของไสด้ นิ สอเกรดใส้ดนิ สอ แบง่ ออกเปน็ กลุ่มใหญ่ๆ 3 เกรด คอื- ดินสอทม่ี ีไสแ้ ขง็ มาก (Hard)- ดนิ สอที่มีไสแ้ ขง็ ปานกลาง (Medium)- ดินสอแบบไส้อ่อน (Soft)แล้วจงึ แบง่ ย่อยตามลาดบั ความแข็งอ่อนของแตล่ ะกลุ่ม โดยใช้วิธีใหต้ ัวเลขเป็นตวั กาหนดรว่ มกบั ตวั อักษร ดังนี้1. ดนิ สอที่มไี ส้แขง็ มาก (Hard) มีตงั้ แต่ เบอร์ 9H-4H ใช้สาหรบั ขดี เส้นรา่ งรปู เส้นทีใ่ ชเ้ ขยี นต้องเปน็ เสน้ บาง เช่น รา่ งรปูเส้นบอกขนาด และเส้นชว่ ยบอกขนาด (ดงั รูป 2.13) รปู ที่ 2.13 ดนิ สอไสแ้ ขง็2. ดินสอท่มี ีไสแ้ ข็งปานกลาง (Medium) มีตั้งแต่ เบอร์ 3H-B ใช้สาหรับใช้สาหรับงานเขียนแบบงานสาเรจ็ รูป เช่น เสน้ ขอบชิ้นงาน เสน้ แสดงแนวตัด และสญั ลักษณ์แนวเชื่อม (ดังรปู 2.14) รูปที่ 2.14 ดินสอไสแ้ ขง็ ปานกลาง3. ดินสอแบบไสอ้ อ่ น (Soft) มีต้งั แต่ เบอร์ 2B-7B ใชใ้ นงายศิลปะ วาดภาพ แรเงา ไม่เหมาะทจ่ี ะนามาใชใ้ นการเขยี นแบบ(ดังรปู 2.15) รปู ที่ 2.15 ดินสอไส้ออ่ น

รูปที่ 2.16 ลักษณะปลายดนิ สอทใ่ี ช้ในงานเขียนแบบ6. ปากกาเขยี นแบบปากกาเขยี นแบบในปจั จบุ นั นิยมใชป้ ากกาเขยี นแบบหมกึ ซึม ขนาดความโตของปากกาเขยี นแบบจะมขี นาดเท่าขนาดของเส้นมาตรฐานสากลทใ่ี ชใ้ นงานเขยี นแบบ (ดงั รปู 2.17) รปู ที่ 2.17 ปากกาเขยี นแบบ7. อปุ กรณ์ทาความสะอาดแบบงานทม่ี ีคณุ ภาพน้นั นอกจากเขยี นไดถ้ ูกตอ้ ง สมบรู ณ์ ได้มาตรฐานแล้วน้ัน แบบงานจะตอ้ งสะอาด ดังนั้นอปุ กรณท์ าความสะอาดจงึ มีความจาเปน็ มาก เชน่7.1 แปรงปัด เป็นแปรงขนออ่ นใช้สาหรับปัดฝนุ่ บนกระดาษเขียนแบบ และปดั เศษยางลบ (ดังรปู 2.18) รูปท่ี 2.18 แปรงปัดฝนุ่ ทาความสะอาดงานเขียนแบบ

7.2 ยางลบ ใช้สาหรบั ลบงาน มีลกั ษณะเปน็ ยางออ่ นซงึ่ จะไมท่ าใหก้ ระดาษเป็นขุยหรอื เปน็ รอย (ดงั รูป 2.19) รปู ที่ 2.19 ยางลบดนิ สอ7.3 แผน่ กนั ลบ ทาจากโลหะบางเบา เจาะรไู ว้หลายลักษณะ ใชก้ นั ลบตรงบริเวณทข่ี ดี เสน้ ผดิ พลาด (ดงั รปู 2.20) รูปท่ี 2.20 แผ่นกนั ลบ2 การใช้เครื่องมือและอปุ กรณ์เขียนแบบ1. การตดิ กระดาษเขยี นแบบการตดิ กระดาษเขียนแบบควรตดิ ด้วยเทปสาหรบั ตดิ กระดาษโดยเฉพาะ เพ่อื ความสะดวกในการแกะแบบ และปอ้ งกนั มุมของกระดาษเสียหายเนื่องจากการแกะแบบ การตดิ กระดาษควรจดั กระดาษให้ขนานกบั โตะ๊ เขียนแบบ โดยใช้ ไม้ที เปน็เคร่ืองตรวจสอบความขนานของกระดาษ จากนน้ั ใชเ้ ทปติดกระดาษท่มี ุมบนทง้ั สองขา้ ง แลว้ เลอ่ื นไมท้ ลี งไปขา้ งลา่ ง ซง่ึ ไม้ทจี ะชว่ ยกดกระดาษใหเ้ รียบกบั พนื้ โตะ๊ จากนนั้ จงึ ใชเ้ ทปตดิ มมุ กระดาษขา้ งล่างทั้งสองขา้ ง (ดังรปู 2.21) รปู ท่ี 2.21 จดั กระดาษใหข้ นานกบั ไม้ที ติดเทปยึดกระดาษเขียนแบบ

2. การใช้ไม้ที ประกอบการขดี เสน้ ดว้ ยบรรทดั สามเหล่ยี มการขีดเสน้ ตรงในแนวนอนจะใชไ้ ม้ทแี นบกบั ขอบโต๊ะเขียนแบบ พร้อมทงั้ หมนุ ดินสอช้าๆ ขณะลาดเสน้ ดนิ สอจะเอยี งทามมุ 60 องศา กับกระดาษเขยี นแบบ(ดงั รูป 2.22, 2.23 และ 2.24) รูปท่ี 2.22 การขีดเสน้ ตรงในแนวนอน รูปท่ี 2.23 การขดี เส้นตรงในแนวด่ิง

รปู ที่ 2.24 ลกั ษณะ วิธีการใช้ไม้ทีและบรรทดั สามเหลยี่ มประกอบการขีดเส้น3. การใชว้ งเวียน เขยี นวงกลมหรอื สว่ นโค้งวธิ ีการเขียนวงกลมหรอื สว่ นโค้ง ใหป้ รบั ขาวงเวยี นข้างที่เป็นเหล็กแหลมยาวกว่าข้างทเี่ ป็นไสเ้ ล็กนอ้ ย เพราะปลายแหลมตอ้ งปรบั จมลงในกระดาษ เม่ือปรบั ได้รศั มที ี่ตอ้ งการแล้ว ใหจ้ ับด้านวงเวยี นดว้ ยน้ิวหัวแม่มือกบั นิ้วช้ี หมนุ วงเวยี นตามเข็มนาฬิกา และใหเ้ อนวงเวยี นไปในทิศทางของการลากเส้นเล็กนอ้ ย พยายามหมนุ วงเวยี นเพียงคร้ังเดยี ว เพอ่ื ใหไ้ ด้เสน้ ท่คี มและสมบูรณ์ (ดังรูป 2.25) รูปที่ 2.25 การใช้วงเวยี นเขยี นสว่ นโคง้