วันวิทยาศาสตร์ จัดทำโดย : ห้องสมุดประชาชนจังหวัดชลบุรี

เนื่องจากในทุก ๆ วันที่ 18 สิงหาคม ของทุกปี เป็นอีกวัน หนึ่งท่ีมีความสาคัญในวงการวิทยาศาสตร์ วงการดาราศาสตร์ และวงการศึกษาของไทย เพราะถ้าย้อนอดีตกลับไปเมื่อวันที่ 18 สิงหาคม พ.ศ. 2411 จะเป็นวันที่พระบาทสมเด็จพระจอม เกลา้ เจ้าอยูห่ วั รชั กาลท่ี 4 \"พระบิดาแหง่ วทิ ยาศาสตร์ไทย\" ได้ เสด็จพระราชดาเนินไปทอดพระเนตรสุริยุปราคาเต็มดวง ทต่ี าบลหว้ากอ จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ หลังจากที่พระองค์ทรง คานวณการเกิดสุรยิ ปุ ราคาไวล้ ่วงหนา้ 2 ปี ต่อมาคณะรัฐมนตรี จึงกาหนดให้วนั ท่ี 18 สงิ หาคม ของทุกปี เปน็ \"วันวิทยาศาสตร์ แหง่ ชาต\"ิ

ประวัติวันวทิ ยาศาสตรแ์ ห่งชาติ รัฐบาลไทยกาหนดให้วันท่ี 18 สิงหาคม เป็นวัน วิทยาศาสตร์แห่งชาติ เน่ืองจากวันท่ี 18 สิงหาคม พ.ศ. 2411 พระบาทสมเดจ็ พระจอมเกลา้ เจ้าอยหู่ ัว ได้เสดจ็ พระราชดาเนิน ทางชลมารคและสถลมารค ทอดพระเนตรสุริยุปราคาเต็มดวง ท่ีทรงคานวณพยากรณ์ไว้ล่วงหน้า 2 ปี ว่าจะเกิดในวันอังคาร ข้ึน 1 ค่า เดือน 10 ปีมะโรง สัมฤทธิศก จุลศักราช 1230 โดย จะเห็นหมดดวงและชัดเจนท่ีสุด คือ ที่หมู่บ้านหัววาฬ ตาบล หว้ากอ อาเภอเมือง จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ต้ังแต่บริเวณเกาะ จาน ข้ึนไปถงึ ปราณบุรี และลงไปถึงจังหวัดชมุ พร จงึ โปรดเกล้า ฯ ให้เจ้าพระยาศรีสุริยวงศ์ (ช่วง บุนนาค) ไปสร้างค่ายหลวง และพลับพลาท่ีประทับ มีคณะนักดาราศาสตร์จากประเทศ ฝรั่งเศส และเซอร์ แฮรี่ ออด เจ้าเมืองสิงคโปร์ เดินทางมาเข้า เฝ้าฯ และร่วมในการสังเกตการณ์ และต่อมาได้มีการสร้าง \"อุทยานวิทยาศาสตร์\" ท่บี า้ นหว้ากอ

ผ ล ก า ร ค า น ว ณ ข อ ง พ ร ะ บ า ท ส ม เ ด็ จ พ ร ะ จ อ ม เ ก ล้ า เจ้าอยหู่ ัวแม่นยามาก โดย เซอร์ แฮร่ี ออด ได้บันทึกเหตุการณ์ ไว้ ซึ่งต่อมาหม่อมหลวงปิ่น มาลากุล ได้แปลเป็นภาษาไทยใน งานหว้ากอราลึก ณ ท้องฟ้าจาลองกรุงเทพ เมื่อ พ.ศ. 2518 ว่า \"พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระสาราญ มาก เพราะการคานวณเวลาสุริยุปราคาของพระองค์ ได้พิสูจน์ แลว้ วา่ ถูกถ้วนท่สี ดุ ถกู ถ้วนย่งิ กวา่ ทช่ี าวยุโรปไดค้ านวณไว้\" ต่อมา พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงรับเอา ศิลปวิทยาการ และความคิดสมัยใหม่มาประยุกต์ใช้ในการ ปกครองประเทศ ด้วยเหตุนี้องค์การการศึกษา วิทยาศาสตร์ และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ (ยูเนสโก) จึงได้ประกาศยก ย่องพระเกียรติคณุ ของพระองคใ์ หท้ รงเป็นบคุ คลสาคัญของโลก ดว้ ยพระราชกรณยี กจิ และพระเกยี รติคุณนานัปการ โดยเฉพาะ พระราชกรณียกจิ ดา้ นดาราศาสตร์

ท้ังน้ี สมาคมวิทยาศาสตร์แห่งประเทศไทยในพระบรมราชูปถัมภ์ โดยเฉพาะทางด้านดาราศาสตร์ มีแนวคิดว่าน่าจะถือเอาวันท่ี 18 สิงหาคม เป็นวันวิทยาศาสตร์ไทย ต่อมาวันที่ 14 เมษายน พ.ศ. 2525 คณะรัฐมนตรีได้มีมติเทิดพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้า เจ้าอยู่หัว เป็น \"พระบิดาแห่งวิทยาศาสตร์ไทย\" พร้อมทั้งกาหนดให้วันที่ 18 สิงหาคม เป็น \"วันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ\" และเม่ือวันที่ 18 สิงหาคม พ.ศ. 2511 ได้มีการจัดงานขึ้นเน่ืองในโอกาสครบรอบ 100 ปี ของ เหตุการณ์ท่ีเกิดขึ้น นอกจากนี้ เมื่อปี พ.ศ. 2527 กระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ได้จัดงานสัปดาห์วิทยาศาสตร์แห่งชาติขึ้นเป็นครั้งแรก ระหว่างวันที่ 18- 24 สงิ หาคม โดยไดร้ ับความร่วมมอื จากหน่วยงานราชการต่าง ๆ จนได้รับ ความสนใจท้ังจากภาครัฐ เอกชน และประชาชนทั่วไป ซึ่งทาให้ คณะรัฐมนตรีได้เล็งเห็นความสาคัญ ดังนั้น เม่ือวันท่ี 3 กันยายน พ.ศ. 2528 คณะรัฐมนตรีจึงได้อนุมัติให้กระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ดาเนินการจัดงาน \"สัปดาห์วิทยาศาสตร์แห่งชาติ\" เป็นประจาทุกปี ระหว่างวนั ที่ 18-24 สิงหาคม

พระราชกรณียกจิ ทางด้านดาราศาสตร์ ของพระบาทสมเดจ็ พระจอมเกลา้ เจา้ อยู่หัว พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ให้สร้างหอดูดาว บนเขาวัง ใน จ.เพชรบุรี เม่ือวันที่ 10 พฤษภาคม พ.ศ. 2403 พระราชทาน นามว่า \"หอชัชวาลเวียงชัย\" ซ่ึงตลอดพระชนม์ชีพของพระองค์ ได้เคย ทอดพระเนตรดาวหาง 3 ดวง คอื 1. ดาวหางฟลูเกอร์กูส (Flaugergues s Comet) เป็นดาวหางที่มี ขนาดใหญ่และมีหาง 2 หาง ปรากฏในรัชสมัยพระพุทธเลิศหล้านภาลัย เม่ือ พ.ศ. 2355 ขณะน้ันเจ้าฟา้ มงกุฎมพี ระชันษาราว 8 ปี เมื่อทอดพระเนตรแล้ว คงจะทรงติดตามศึกษาเรื่องดาวหางอยู่เสมอ เพราะว่าก่อนดวงท่ี 2 จะมา ปรากฏ พระองค์ทรงสามารถนิพนธ์ประกาศฉบับแรกช่ือว่า \"ประกาศดาว หางขึน้ อย่าไดว้ ติ ก\" แจ้งแก่ประชาชน

พระราชกรณยี กจิ ทางด้านดาราศาสตร์ ของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจา้ อยหู่ ัว (ต่อ) 2. ดาวหางโดนาติ (Donati a Comet) เป็นดาวหางที่มีขนาดใหญ่มาก นักดารา ศาสตร์อิตาเลียนค้นพบในคืนวันท่ี 2 มิถุนายน พ.ศ. 2401 และคืนต่อ ๆ มา จนถึงวันที่ 4 มีนาคม พ.ศ. 2402 (รวมเวลา 9 เดือน) ชาวไทยคงจะเห็นด้วยตาเปล่า ระหว่างเดือน กนั ยายน-ตลุ าคม พ.ศ. 2401 ดาวหางดังกล่าวมีลักษณะเป็น 2 หาง หางหนึ่งเหยียดตรง อีกหางหน่ึงเป็นพู่โค้ง สวยงามอยรู่ าว 2 เดือน พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงเกรงว่า เมื่อประชาชน เห็นดาวหางโดนาติ แล้วจะต่ืนเต้นไปตามคาลือต่าง ๆ จึงทรงออกประกาศเตือนชื่อว่า \"ประกาศดาวหางขน้ึ อยา่ ไดว้ ิตก\" นับเป็นประกาศทางวิทยาศาสตร์ฉบับแรกของประเทศ มี ความว่า \"ดาวหางนี้ชาวยุโรปได้เห็นมาแล้วหลายเดือน ดาวหางนี้มีคติแลทางยาวไปใน ท้องฟ้า แล้วก็กลับมาได้เห็นในประเทศนี้อีก เพราะเหตุนี้อย่าให้ราษฎรท้ังปวงตื่นกัน และ คิดวิตกเล่าลือไปต่าง ๆ ด้วยว่ามิใช่จะเห็นแต่ในพระนครนี้ และเมืองท่ีใกล้เคียงเท่าน้ัน หา มิได้ย่อมได้เหน็ ทกุ บ้านทุกเมืองท่วั พภิ พอยา่ งนี้แล\" 3. ดาวหางเทพบุท (Tebbut s Comet) เป็นดาวหางท่ีมีขนาดใหญ่ หางยาว และ สว่างกว่าดาวหางโดนาติ ปรากฏแก่สายตาชาวโลกระหว่างเดือนมิถุนายน-กรกฎาคม พ.ศ. 2404 เป็นดาวทพี่ ระองค์ทรงสนพระราชหฤทัยมากยง่ิ ข้ึน ถงึ กบั ทรงได้คานวณไว้ล่วงหน้าว่า จะปรากฏเม่อื ใด และได้ทรงออกประกาศไว้ลว่ งหนา้ มิใหป้ ระชาชนต่ืนตระหนก ท้ังน้ี เพราะ พระองค์มีพระราชประสงค์มุ่งขจดั ความเชอ่ื เก่ียวกบั เรือ่ งโชคลาง และทรงให้ราษฎรต้งั อยู่ใน ความไม่ประมาท เตรียมพร้อมท่ีจะเผชิญเหตุการณ์ (ถ้าจะเกิด) อย่างมีเหตุผลตามแบบ วทิ ยาศาสตร์

นกั ศกึ ษา กศน.อาเภอเมอื งชลบุรี เขา้ ร่วมกจิ กรรมวันวทิ ยาศาสตร์ ณ กศน.อาเภอเมืองชลบรุ ี ดังนั้น ในวันที่ ๑๘ สิงหาคมของทุกปี ได้มีการจัดงานวัน วิทยาศาสตร์แห่งชาติขึ้นทั่วประเทศ โดยเริ่มต้ังแต่ปี พ.ศ. ๒๕๒๕ เป็น ต้นมา โดยมีกระทรวงวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยีและการพลังงานเป็น หน่วยงานหลักในการจัดรว่ มกับหน่วยงานอื่นท่ีเกี่ยวข้องกับวิทยาศาสตร์ และเทคโนโลยีท้ังภาครัฐ และเอกชน ต่อมาในปี พ.ศ. ๒๕๒๗ งานวัน วิทยาศาสตร์แห่งชาติได้รับการขยายให้เป็นงาน \"สัปดาห์วิทยาศาสตร์ แห่งชาติ\" ในงานน้ีมกี ารจดั กิจกรรมทางด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มากมาย เช่น นิทรรศการ ผลงานวิจัย สิ่งประดิษฐ์ รวมทั้งการแข่งขัน โครงการทางวิทยาศาสตร์ และสื่อการสอนวิทยาศาสตร์ นอกจากน้ียังมี การมอบรางวัลใหแ้ กผ่ ู้ท่ีได้รับการคัดเลือกใหเ้ ป็นนกั วิทยาศาสตรด์ ีเด่นใน สาขาวิชาต่าง ๆ อีกดว้ ย

บรรณานกุ รม ชลิยา ศรสี ุกใส. วนั สาคญั ประเพณี การละเลน่ ของไทย. กรงุ เทพฯ : สานักพมิ พพ์ บี ีซี, มปป. วรนุช อษุ ณกร. ประวตั วิ ันสาคญั ทค่ี วรรจู้ กั . พมิ พค์ ร้งั ที่ ๒. กรงุ เทพฯ : โอเดียนสโตร์, ๒๕๔๓. เสริมสร้างเอกลักษณข์ องชาติ, สานักงาน. สดดุ บี คุ คลสาคัญ เล่ม ๑๘. กรุงเทพฯ : ศรเี มอื งการพมิ พ์, ๒๕๔๗.

หอ้ งสมุดประชาชนจงั หวดั ชลบรุ ี กศน.อาเภอเมอื งชลบุรี ที่ปรกึ ษา ผอู้ านวยการสานกั งาน กศน.จังหวดั ชลบรุ ี นายอนชุ า พงษ์เกษม รองผูอ้ านวยการสานักงาน กศน.จงั หวัดชลบุรี นางสาวอไุ รรัตน์ ชนะบารงุ ผอู้ านวยการกศน.อาเภอเมอื งชลบรุ ี นายไพรัตน์ เนือ่ งเกตุ ครูชานาญการพิเศษ นางสาวเอมอร แก้วกลา่ ศรี บรรณารักษป์ ฏิบัติการ คณะผู้จัดทา บรรณารักษอ์ ัตราจา้ ง นายปัณณวิชญ์ สขุ ทวี นายเสกสรรค์ พรมศกั ด์ิ



หอ้ งสมุดประชาชนจงั หวัดชลบุรี กศน.อาเภอเมืองชลบุรี