วันสุนทรภู่ ผู้จัดทำ : ห้องสมุดประชาชนจังหวัดชลบุรี

กจิ กรรมส่งเสริมการอา่ น 26 มถิ ุนายน วันสนุ ทรภู่ หอ้ งสมุดประชาชนจงั หวัดชลบุรี กศน.อาเภอเมอื งชลบรุ ี

ประวตั สิ ุนทรภู่ สุนทรภู่ กวีสำคัญสมัยต้นรัตนโกสินทร์ เกิดวันจันทร์ เดือน 8 ขึ้น 1 คำ ปีมะเมีย จุล ศักรำช 1148 เวลำ 2 โมงเช้ำ หรือตรงกับวันที 26 มิถุนำยน พ.ศ. 2329 เวลำ 08.00 น. นันเอง ซึงตรงกับสมัยรัชกำลที 1 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ณ บริเวณด้ำนเหนือของพระรำชวัง หลัง (บริเวณสถำนีรถไฟบำงกอกนอ้ ยปจั จุบนั ) บิดำของท่ำนเป็นชำวกรำ อำเภอแกลง จังหวัดระยอง ชือพ่อพลับ ส่วนมำรดำเป็น ชำวเมืองฉะเชงิ เทรำ ชอื แมช่ ้อย สันนษิ ฐำนว่ำมำรดำเปน็ ข้ำหลวงอยู่ในพระรำชวังหลัง เชือว่ำ หลงั จำกสุนทรภเู่ กดิ ได้ไม่นำน บิดำมำรดำก็หย่ำร้ำงกัน บิดำออกไปบวชอยู่ทีวัดป่ำกรำ ตำบล บ้ำนกรำ อำเภอแกลง อนั เป็นภูมลิ ำเนำเดิม ส่วนมำรดำได้เขำ้ ไปอยู่ในพระรำชวงั หลัง ถวำยตัว เป็นนำงนมของพระองค์เจ้ำหญิงจงกล พระธิดำในเจ้ำฟ้ำกรมหลวงอนุรักษ์เทเวศร์ ดังน้ัน สุนทรภู่จึงได้อยู่ในพระรำชวังหลังกับมำรดำ และได้ถวำยตัวเป็นข้ำในกรมพระรำชวังหลัง ซึง สุนทรภยู่ งั มีนอ้ งสำวตำ่ งบดิ ำอีกสองคน ชอื ฉิมและนิม

ประวตั ิสุนทรภู่ \"สนุ ทรภู่\" ได้รับกำรศึกษำในพระรำชวังหลังและทีวัดชีปะขำว (วัดศรีสุดำรำม) ต่อมำ ได้เข้ำรับรำชกำรเป็นเสมียนนำยระวำงกรมพระคลังสวน ในกรมพระคลังสวน แต่ไม่ชอบ ทำงำนอืนนอกจำกแต่งบทกลอน ซึงสำมำรถแต่งได้ดีต้ังแต่ยังรุ่นหนุ่ม เพรำะต้ังแต่เยำว์วัย สุนทรภู่มีนิสัยรักแต่งกลอนยิงกว่ำงำนอืน คร้ังรุ่นหนุ่มก็ไปเป็นครูสอนหนังสืออยู่ทีวัดศรีสุดำ รำม ในคลองบำงกอกน้อย ได้แต่งกลอนสุภำษิตและกลอนนทิ ำนขึน้ ไว้ เมืออำยรุ ำว 20 ปี ต่อมำสุนทรภู่ลอบรักกับนำงข้ำหลวงในวังหลังคนหนึง ชือแม่จัน ซึงเป็นบุตรหลำนผู้มี ตระกูล จึงถูกกรมพระรำชวังหลงั กร้ิวจนถงึ ให้โบยและจำคุกคนทั้งสอง แต่เมือกรมพระรำชวัง หลังเสด็จทิวงคตในปี พ.ศ. 2349 จึงมีกำรอภัยโทษแก่ผู้ถูกลงโทษท้ังหมดถวำยเป็นพระรำช กุศล หลังจำกสุนทรภู่ออกจำกคุก เขำกับแม่จันก็เดินทำงไปหำบิดำทีอำเภอแกลง จังหวัด ระยอง และมบี ตุ รด้วยกัน 1 คน ชือ \"พอ่ พัด\" ไดอ้ ยู่ในควำมอปุ กำระของเจ้ำครอกทองอยู่ สว่ น สนุ ทรภู่กับแม่จนั กม็ เี รืองระหองระแหงกนั เสมอ จนภำยหลังก็เลกิ รำกันไป

ประวัตสิ ุนทรภู่ หลังจำกนนั้ สนุ ทรภู่ กเ็ ดนิ ทำงเขำ้ พระรำชวังหลัง และมีโอกำสได้ติดตำมพระองค์เจ้ำ ปฐมวงศ์ในฐำนะมหำดเล็ก ตำมเสด็จไปในงำนพิธีมำฆบูชำ ทีอำเภอพระพุทธบำท จังหวัด สระบุรี เมือปี พ.ศ. 2350 และเขำก็ได้แต่ง \"นิรำศพระบำท\" พรรณนำเหตุกำรณ์ในกำร เดินทำงครำวน้ดี ว้ ย และหลังจำก \"นริ ำศพระบำท\" ก็ไม่ปรำกฏผลงำนใด ๆ ของสนุ ทรภอู่ ีกเลย จนกระทังเข้ำรับรำชกำรในปี พ.ศ. 2359 ในรัชสมัยรัชกำลที 2 สุนทรภู่ได้เข้ำรับ รำชกำรในกรมพระอำลักษณ์ และเป็นทีโปรดปรำนของพระบำทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้ำ นภำลัย จนแต่งต้งั ใหเ้ ปน็ กวีทีปรึกษำและคอยรบั ใช้ใกลช้ ดิ เนืองจำกเมือคร้ังทีพระบำทสมเด็จ พระพุทธเลศิ หลำ้ นภำลัยทรงแตง่ กลอนบทละครในเรือง \"รำมเกียรติ์\" ติดขัดไม่มีผู้ใดต่อกลอน ได้ต้องพระรำชหฤทัย จึงโปรดให้สุนทรภู่ทดลองแต่ง ปรำกฏว่ำแต่งได้ดีเป็นทีพอพระรำช หฤทัย จึงทรงพระกรุณำฯ เลอื นให้เป็น \"ขนุ สุนทรโวหำร\"

ประวตั สิ ุนทรภู่ ต่อมำในรำว พ.ศ. 2364 สุนทรภู่ต้องติดคุกเพรำะเมำสุรำอำละวำดและทำร้ำยท่ำน ผูใ้ หญ่ แตต่ ิดอยไู่ มน่ ำนก็พ้นโทษ เนืองจำกพระบำทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้ำนภำลัยทรงติดขัด บทพระรำชนิพนธ์เรือง \"สังข์ทอง\" ไม่มีใครแต่งได้ต้องพระรำชหฤทัย ทรงให้สุนทรภู่ทดลอง แตง่ ก็เปน็ ทีพอพระรำชหฤทัย ภำยหลงั พน้ โทษ สุนทรภู่ได้เป็นพระอำจำรย์ถวำยอักษรสมเด็จ พระเจ้ำบรมวงศ์เธอ เจ้ำฟ้ำอำภรณ์ พระรำชโอรสในรัชกำลที 2 และเชือกันว่ำสุนทรภู่แต่ง เรือง \"สวัสดริ กั ษำ\" ในระหว่ำงเวลำนี้ ซงึ ในระหวำ่ งรับรำชกำรอย่นู ี้ สนุ ทรภู่แต่งงำนใหม่กับแม่ นมิ มีบตุ รด้วยกนั หนึงคน ชอื \"พ่อตำบ\" \"สุนทรภู่\" รับรำชกำรอยู่เพียง 8 ปี เมือถึงปี พ.ศ. 2367 พระบำทสมเด็จพระพุทธเลิศ หล้ำนภำลัยเสด็จสวรรคต หลังจำกน้ันสุนทรภู่ก็ออกบวชทีวัดรำชบูรณะ (วัดเลียบ) อยู่เป็น เวลำ 18 ปี ระหว่ำงนัน้ ได้ย้ำยไปอยู่วัดต่ำง ๆ หลำยแห่ง ได้แก่ วัดเลียบ, วัดแจ้ง, วัดโพธิ์, วัด มหำธำตุ และวัดเทพธิดำรำม ซึงผลจำกกำรทีภิกษุภู่เดินทำงธุดงค์ไปทีต่ำง ๆ ทัวประเทศ ปรำกฏผลงำนเป็นนริ ำศเรืองต่ำง ๆ มำกมำย งำนเขียนชนิ้ สุดทำ้ ยทีภิกษุภู่แต่งไว้ก่อนลำสิกขำ คอื \"รำพันพลิ ำป\" โดยแตง่ ขณะจำพรรษำอย่ทู วี ดั เทพธิดำรำม พ.ศ. 2385

ประวตั ิสนุ ทรภู่ สำหรบั ทำยำทของสุนทรภ่นู ัน้ เชือกันว่ำสุนทรภู่มีบุตรชำย 3 คน คือ \"พ่อพัด\" เกิด จำกภรรยำคนแรกคือแม่จัน, \"พ่อตำบ\" เกิดจำกภรรยำคนทีสองคือแม่นิม และ \"พ่อนิล\" เกิด จำกภรรยำทีชือแม่ม่วง นอกจำกน้ี ปรำกฏชือบตุ รบญุ ธรรมอกี สองคน ชอื \"พอ่ กลนั \" และ \"พ่อ ชบุ \" อย่ำงไรก็ตำม ในรัชสมัยพระบำทสมเด็จพระมงกุฎเกล้ำเจ้ำอยู่หัว (รัชกำลที 6) ทรงตรำ พระรำชบัญญัตนิ ำมสกุลข้นึ และตระกูลของสุนทรภไู่ ด้ใชน้ ำมสกุลตอ่ มำว่ำ \"ภ่เู รอื หงส์\"

ผลงานของสุนทรภู่ ประเภทนริ าศ - นริ ำศเมอื งแกลง - นิรำศพระบำท - นิรำศภูเขำทอง - นริ ำศสุพรรณ - นริ ำศวัดเจำ้ ฟำ้ - นริ ำศอเิ หนำ - รำพันพลิ ำป - นิรำศพระประธม - นิรำศเมอื งเพชร ประเภทนิทาน เรืองโคบุตร, เรอื งพระอภัยมณี, เรอื งพระไชยสรุ ิยำ, เรืองลกั ษณวงศ์, เรอื งสงิ หไกรภพ ประเภทสภุ าษติ - สวัสดิรกั ษำ - สุภำษติ สอนหญิง - เพลงยำวถวำยโอวำท ประเภทบทละคร - เรอื งอภยั ณรุ ำ ประเภทบทเสภา - เรอื งขนุ ชำ้ งขนุ แผน (ตอนกำเนิดพลำยงำม) - เรอื งพระรำชพงศำวดำร ประเภทบทเหก่ ล่อม แต่งขึ้นสำหรับใช้ขบั กล่อมหมอ่ มเจำ้ ในพระองค์เจ้ำลกั ขณำนคุ ณุ กบั พระเจำ้ ลกู ยำเธอ ในพระบำทสมเด็จพระปิ่นเกลำ้ เจำ้ อยู่หัว เท่ำทีพบมี 4 เรอื ง คือ เหจ่ บั ระบำ, เหเ่ รืองพระอภยั มณ,ี เห่เรืองโคบตุ ร และเห่เรืองกำกี

ทีม่ าของวนั สนุ ทรภู่ องคก์ ำรกำรศึกษำ วทิ ยำศำสตร์ และวัฒนธรรมแห่งสหประชำชำติ (UNESCO) ซึงเป็น ผทู้ ีมีหนำ้ ทสี ง่ เสริมและเผยแพร่ผลงำนด้ำนวัฒนธรรมของประเทศสมำชิกต่ำง ๆ ทัวโลก ด้วย กำรประกำศยกย่องเชิดชูเกียรติบุคคลผู้มีผลงำนดีเด่นทำงวัฒนธรรมระดับโลก ในวำระ ครบรอบ 100 ปีข้ึนไปเป็นประจำทุกปี โดยมีวัตถุประสงค์คือ เพือเผยแพร่เกียรติคุณและ ผลงำนของผมู้ ีผลงำนดเี ด่นทำงด้ำนวัฒนธรรมระดับโลกให้ปรำกฏแก่มวลสมำชิกทัวโลก และ เพือเชิญชวนให้ประเทศสมำชิกมีส่วนร่วมในกำรจัดกิจกรรมเฉลิมฉลองร่วมกับประเทศทีมีผู้ ไดร้ ับกำรยกย่องเชดิ ชูเกยี รติ ในกำรนี้ รัฐบำลไทยโดยคณะกรรมกำรแห่งชำติว่ำด้วยกำรศึกษำ วิทยำศำสตร์ และ วัฒนธรรมแห่งสหประชำชำติ กระทรวงศึกษำธิกำร จะเป็นผู้สืบค้นบรรพบุรุษไทยผู้มีผลงำน ดเี ด่นทำงวฒั นธรรม เพอื ใหย้ ูเนสโกประกำศยกย่องเชดิ ชเู กยี รติ และได้ประกำศยกยอ่ ง \"สุนทร ภู่\" ให้เปน็ บุคคลผ้มู ีผลงำนดเี ดน่ ทำงวัฒนธรรมระดับโลก โดยในวำระครบรอบ 200 ปีเกิด เมือ วนั ที 26 มิถนุ ำยน พ.ศ. 2529 ต่อมำในปี พ.ศ. 2530 นำยเสวตร เปี่ยมพงศ์สำนต์ อดีตรองนำยกรัฐมนตรี ได้ ดำเนินกำรจัดต้ังสถำบันสุนทรภู่ข้ึน เพือสนับสนุนกำรจัดกิจกรรมเกียวกับชีวิตและงำนของ สนุ ทรภู่ ให้แพร่หลำยในหมู่เยำวชนและประชำชนชำวไทยมำกยิงขึ้น ดังน้ัน ทำงรัฐบำลจึงได้ กำหนดให้ วนั ที 26 มถิ นุ ำยน ของทกุ ปี เป็น \"วนั สนุ ทรภู่\" ซงึ นับแต่นน้ั เมือถงึ วนั สุนทรภู่ จะมี กำรจัดงำนรำลึกถงึ สนุ ทรภูต่ ำมสถำนทตี ่ำง ๆ เชน่ ทีพพิ ธิ ภณั ฑ์สุนทรภู่ \"วัดเทพธิดำรำม\" และ ทีจังหวัดระยอง และมีกำรจัดกิจกรรมเชิดชูเกียรติคุณและส่งเสริมศิลปะกำรประพันธ์บทกวี จำกองค์กรตำ่ ง ๆ โดยทัวไป ทั้งนี้ ผลงำนของสุนทรภู่ยังเป็นทีนิยมในสังคมไทยอย่ำงต่อเนืองตลอดมำไม่ขำดสำย และมีกำรนำไปดัดแปลงเป็นสือต่ำง ๆ เช่น หนังสือกำร์ตูน ภำพยนตร์ เพลง รวมถึงละคร มี กำรกอ่ สร้ำงอนสุ ำวรยี ์สุนทรภู่ ไวท้ ีตำบลบำ้ นกรำ อำเภอแกลง จังหวัดระยอง ซึงเป็นบ้ำนเกิด ของบิดำของสนุ ทรภู่ และเปน็ กำเนดิ ผลงำนนริ ำศเรืองแรกของทำ่ นคือ นริ ำศเมอื งแกลง

แหล่งทมี่ า https://hilight.kapook.com/view/24209 https://www.springnews.co.th/social/518288

ห้องสมุดประชาชนจังหวัดชลบรุ ี กศน.อาเภอเมืองชลบรุ ี ที่ปรกึ ษา ผ้อู ำนวยกำรสำนกั งำน กศน.จงั หวดั ชลบรุ ี นำยอนุชำ พงษเ์ กษม ผอู้ ำนวยกำรกศน.อำเภอเมืองชลบรุ ี นำยไพรตั น์ เนอื งเกตุ ครูชำนำญกำรพิเศษ นำงสำวเอมอร แกว้ กลำศรี บรรณำรักษป์ ฏิบตั กิ ำร คณะผู้จดั ทา บรรณำรกั ษอ์ ัตรำจำ้ ง นำยปัณณวิชญ์ สุขทวี นำยเสกสรรค์ พรมศกั ด์ิ



หอ้ งสมุดประชาชนจงั หวัดชลบุรี กศน.อาเภอเมืองชลบุรี