วัสดุช่างเชื่อม-08

หนว่ ยกำรเรยี นร้ทู ่ี 8 หมดุ ย้ำ

หลักการยา้ หมดุ การย้าหมุด (Riveting) เป็นกระบวนการยึดชินงานให้ติดกันด้วยตัวหมุด โดยการเจาะรูชินงานท่ีจะต่อกันให้รูตรงกัน หลงั จากนนั สอดตวั หมดุ ลงในรูชินงานทงั สองท่เี จาะไว้ การต่อชินงานสามารถตอ่ ชนิ งานท่ีตา่ งชนิดกนั ได้ ลักษณะของชินงานท่ี ต่อดว้ ยการย้าหมดุ ดังแสดงในรปู แสดงช้นิ งานจากการย้าหมุด

เครอื่ งมือ อปุ กรณใ์ นงานย้าหมดุ เครื่องมอื อปุ กรณ์ท่ใี ชใ้ นงานย้าหมุดมีหลายชนดิ แตล่ ะชนิดใช้งานตา่ งกนั ดังนี 1. เหล็กย้ำหมุด (Rivet Set) เป็นแท่งเหล็กท่ีท้าจากเหล็กเคร่ืองมือ มีลักษณะเป็นแท่ง ยาวประมาณ 4 นิว ท่ีบริเวณ หน้าตัดของปลายข้างหนึ่งเจาะเปน็ รลู กึ เพอื่ ให้หมุดสอดเข้าไปดา้ นใน หลงั จากนันใชค้ อ้ นตอกเพ่อื ให้แผ่นโลหะทงั สองแผ่นแนบ สนทิ และจะมรี ูตนื ๆ เป็นเบ้ากลมเพือ่ ใช้ส้าหรบั แตง่ หัวหมุดลกั ษณะเหล็กหมดุ และการใช้งาน ดงั แสดงในรปู แสดงลักษณะเหล็กย้าหมดุ แสดงลกั ษณะการใชง้ านเหลก็ ยา้ หมดุ

เครอ่ื งมอื อุปกรณ์ในงานยา้ หมุด 2. คีมย้ำรีเวท (Hand Rivet Pliers) ใช้ส้าหรับย้ารีเวท (Pop Rivet) สามารถถอดเปลี่ยนหัวได้ตามขนาดของ Pop Rivet ส่วนด้ามบางแบบสามารถหมนุ ได้รอบตวั เพ่อื ให้ง่ายในการใช้งาน ลกั ษณะคีมยา้ รเี วทดงั แสดงในรูป แสดงลักษณะคีมยา้ รีเวท 3. ค้อนยำ้ หมุด (Reveting Hammer) หัวค้อนจะมีลักษณะเป็นรปู สีเ่ หลย่ี มลบมุม ดา้ นข้างทงั 4 มมุ บรเิ วณผวิ หน้าของ หัวค้อน จะมีผิวโค้งเล็กน้อย เพื่อใช้ในการแต่งหัวหมุดย้า ส่วนหางค้อนจะเรียว (Taper) เป็นมุมเท่ากัน ทังสองด้านและ บรเิ วณปลายสดุ จะมลี กั ษณะมน แสดงลักษณะคอ้ นย้าหมุด

เครอื่ งมือ อปุ กรณ์ในงานยา้ หมุด 4. สวำ่ นมอื (Hand Drill) เปน็ เครอ่ื งมอื ทีใ่ ชส้ ้าหรบั เจาะรูชนิดงาน โดยการเจาะรูต้องให้ขนาดรูมีความโตเหมาะสมกับ ขนาดของตัวหมุด ซ่ึงสว่านมือมีหลายขนาด การเลือกใช้ขึนอยู่กับ ลักษณะงาน ถ้าชินงานมีความหนามากหรือมีขนาดใหญ่ อาจต้องใชส้ วา่ นชนดิ ตังพืน แสดงลกั ษณะสว่านมือ 5. หมุดย้ำ (Rivet) การย้าหมุดด้วยการย้าด้วยมือ เพ่ือยึดชินงานต้องใช้วัสดุท่ีเป็นตัวยึด ซ่ึงได้แก่ หมุดย้า ซึ่งมีหลาย แบบ วัสดุทใี่ ชม้ ีหลายชนิดเชน่ เดยี วกนั เชน่ ทองแดง อะลูมิเนียม เหล็กเหนยี ว เหลก็ อ่อน ทองเหลอื ง เปน็ ต้น แสดงลักษณะหมุดย้า

เครอื่ งมือ อปุ กรณใ์ นงานยา้ หมดุ การเลือกขนาดความโตของหมุดย้าต้องให้สัมพันธ์กับความหนาของชินงาน เพ่ือท่ีช่วยให้เกิดความแข็งแรงของรอยต่อ โดยตามมาตรฐานแลว้ ขนาดของรเี วทตอ้ งโตเท่ากับ 2.5 เท่าของความหนาแผ่นโลหะสองชินรวมกัน ส้าหรับชนิดของหัวหมุด ย้าจะมหี ลายชนดิ ดังแสดงในรปู แสดงลกั ษณะหวั หมุดย้า

เครือ่ งมือ อุปกรณ์ในงานยา้ หมดุ ในอุตสาหกรรมปัจจุบันการย้าหมุดชินงานขนาดใหญ่ ๆ จะมีเครื่องมือส้าหรับย้าหมุด ซึ่งจะให้คุณภาพชินงานที่ต่อมี คุณภาพท่ีดี การย้าหมุดจะใช้เคร่ืองกดไฮดรอลิกย้าหลาย ๆ ครัง โดยตัวหมุดย้าตัวใหญ่ต้องให้ความร้อนก่อนเพื่อให้อ่อนตัว และท้าให้กดยา้ ได้งา่ ย ลกั ษณะการยา้ หมุด แสดงการย้าหมดุ ขนาดใหญ่

เคร่ืองมอื อุปกรณ์ในงานย้าหมดุ 6. รีเวท (Pop Rivet) ส่วนใหญ่เราจะเรียก ลูกรีเวท ใช้ร่วมกับคีมย้าหมุดเหมาะส้าหรับ ชินงานท่ีบาง ๆ เพราะต้องใช้ กา้ ลงั บีบจากมือของช่าง ซง่ึ มีหลายขนาด ลกั ษณะของรีเวท และรอยต่อ ดงั แสดงในรปู แสดงลักษณะรเี วท แสดงรอยต่อของรเี วท

รอยตอ่ ในงานย้าหมุด การต่อชินงานส้าหรับการย้าหมุดจะมีลักษณะการต่อแบบเกย (Lap Joint) และแบบต่อชน (Butt Joint) ซ่ึงลักษณะการ ตอ่ ดังแสดงในรปู แสดงรอยตอ่ การย้าหมุด

เทคนคิ การย้าหมุด ขันตอนในการย้าหมุดจะมีเทคนคิ ในการปฏิบตั งิ านเพื่อใหไ้ ดช้ ินงานท่ีมีคุณภาพ มีขนั ตอนดงั นี 1. ท้าเครื่องหมายด้วยเหล็กขีด และใช้เหล็กตอกน้าศูนย์ตอกตรงต้าแหน่งท่ีต้องการ โดยต้องให้ระยะห่างไม่ต้่ากว่า 3 เทา่ ของความโตหมุด แตไ่ ม่เกนิ 14 เท่าของความหนาชนิ งาน เช่น ตัวหมดุ มีขนาด 4 มลิ ลเิ มตร ต้องเวน้ ระยะห่างเท่ากับ 12 มิลลิเมตร และต้องให้หา่ งจากระยะขอบไมน่ อ้ ยกว่า 2 เทา่ ของความโตหมดุ ย้าดงั แสดงในรปู แสดงตา้ แหน่งเจาะรูชิ้นงานเพอื่ ย้าหมดุ

เทคนคิ การย้าหมุด 2. เจาะรูด้วยเคร่ืองเจาะรู (Punch) ส้าหรับชินงานบาง ๆ หรือสวา่ นไฟฟ้าถา้ เป็นงานหนา 3. เริ่มต้นการย้าหมุด 3.1 น้าหมดุ ย้าสอดเขา้ รทู ต่ี ้องการยา้ หมดุ 3.2 ใช้เหลก็ ย้าหมดุ ตอกใหช้ นิ งานแนน่ สนิทก่อน 3.3 ตัดตัวหมดุ ให้ไดค้ วามยาวทต่ี ้องการ 3.4 ใช้คอ้ นหัวกลมตอกเบาเพือ่ ใหห้ มดุ บานออก 3.5 ใช้คอ้ นดา้ นท่เี ปน็ สว่ นโค้งเคาะให้หมดุ บานออก 3.6 ใช้เหล็กย้าหมุดตอกให้หมุดบานโค้งเหมือนหัว อีกดา้ น 3.7 จะได้งานท่ีต่อด้วยวิธีการย้าหมดุ แสดงขั้นตอนการย้าหมดุ

เทคนคิ การย้าหมดุ สา้ หรบั การย้าหมุดดว้ ยคีมย้าหมุดหรือคีมย้ารีเวท (Hand Rivet Pliers) เป็นอีกวิธีการหน่ึงท่ีใช้ยึดชินงานโลหะแผ่น และ เปน็ วิธีที่สามารถทา้ ได้ความรวดเรว็ สะดวก และชนิ งานสามารถ รบั แรงได้มาก ขันตอนดงั แสดงในรูป 1. เจาะรชู ินงานท่ีต้องการยดึ ใหม้ ีขนาดที่เหมาะสมกบั ขนาดของลกู รเี วท 2. สอดลูกรเี วทในรทู ่เี จาะไว้ หรือนา้ ลูกรเี วทใส่ในรูของคมี ยา้ หมุดก่อนก็ได้ แสดงข้ันตอนการสอดลกู รีเวท

เทคนิคการย้าหมดุ 3. น้าคีมย้ารีเวท ใส่เขา้ กับลูกรีเวท กดใหแ้ นบกับชินงาน แสดงขน้ั ตอนการกดลกู รเี วท 4. บบี ดึงเพอ่ื ให้แกนของลกู รเี วทหลดุ ออกอกี ด้าน ขณะดงึ ลูกรีเวทสว่ นปลายจะคอ่ ย ๆ ขยายออก แสดงขัน้ ตอนการบีบดึงลกู รีเวท

เทคนิคการย้าหมดุ 5. เมื่อแกนของลูกรเี วทหลุดออกปลายของลูกรีเวทจะขยายออกท้าให้บบี ชนิ งานทงั สองแนน่ แสดงขน้ั ตอนการบบี ดงึ ลูกรีเวท