สัญลักษณ์งานเชื่อม AWS

เนือ้ หาการเรยี น สญั ลกั ษณ์งานเชื่อม AWS 63 แ ผ น ก วิ ช า ช่ า ง เ ช่ื อ ม โ ล ห ะ วิ ท ย า ลั ย เ ท ค นิ ค ล พ บุ รี

1 1.1 สัญลกั ษณ์งานเช่ือมตามมาตรฐานสมาคมการเชื่อมของสหรัฐอเมริกา หรือ AWS สาระสาคัญ การประกอบชิ้นส่วนของงานมีอยู่หลายวิธี แต่วิธีท่ีทาให้ชิ้นงานต้ังแต่สองชิ้นติดกัน แบบถาวรมน่ั คงและแข็งแรงก็คือ วิธีการเชื่อม ไม่ว่างานจะมีขนาดใหญ่หรือเล็ก ตลอดจนงาน โครงสร้างตา่ ง ๆ จาเป็นตอ้ งใชก้ ารเช่ือมเขา้ มาเก่ียวขอ้ งเสมอ ดงั น้นั ผอู้ อกแบบและเขียนแบบตอ้ งมี ความรู้ในการเขียนแบบงานเชื่อม สัญลกั ษณ์งานเชื่อม การกาหนดสัญลกั ษณ์ลงในแบบงานอยา่ ง ถูกต้องเหมาะสม เพ่ือให้ผู้ผลิตสามารถประกอบชิ้นส่วนของงานได้อย่างถูกต้องตรงตาม วตั ถุประสงคข์ องแบบงาน เนื้อหา 1.1 สัญลกั ษณ์งานเชื่อมตามมาตรฐานสมาคมการเช่ือมของสหรัฐอเมริกา หรือ AWS จุดประสงค์การเรียนรู้ 1. สามารถอา่ นและเขียนสัญลกั ษณ์งานเช่ือมตามมาตรฐานสมาคมการเช่ือมของ

2 การประกอบชิ้นงานดว้ ยกระบวนการเชื่อมในงานผลิต สิ่งที่จาเป็ นอย่างยิ่งคือ การเขียน แบบงานเช่ือม เพื่อให้ได้งานประกอบตามที่กาหนด ในการผลิตชิ้นส่วนเคร่ืองจกั รกลหรืองาน โครงสร้าง ตลอดจนงานซ่อมต่าง ๆ จุดสาคญั ของงานเชื่อมอยทู่ ่ีชนิดของแนวเชื่อม ขนาดแนวเชื่อม และลกั ษณะของรอยต่อ ช่างเขียนแบบควรมีความรู้ในส่ิงต่าง ๆ เหล่าน้ี เพื่อเป็ นขอ้ มูลใน การนาไป เขียนแบบในงานอุตสาหกรรมต่อไป 1.1. สัญลักษณ์งานเชื่อมตามมาตรฐานสมาคมการเชื่อมของสหรัฐอเมริกา หรือ AWS (American Welding Society) 1) สัญลักษณ์เบื้องต้น (Welding Symbols) ที่กาหนดไวใ้ นแบบเราจะใช้แสดง รายละเอียดต่าง ๆ ของงานเชื่อม เพื่อให้ผูป้ ฏิบตั ิงานหรือผลิตชิ้นงานได้เข้าใจรายละเอียดและ ขอ้ กาหนดของ งานเชื่อม ผูเ้ ขียนแบบและผูป้ ฏิบตั ิจะต้องรู้วิธีการกาหนดสัญลักษณ์งานเช่ือม ส่วนประกอบของสัญลกั ษณ์และหลกั การกาหนดสัญลกั ษณ์ในแบบงาน สัญลกั ษณ์งานเชื่อมตาม มาตรฐาน AWS จะประกอบดว้ ยส่วนตา่ ง ๆ ที่สาคญั ๆ (ดงั แสดงในรูปที่ 1.1) รูปท่ี 1.1 แสดงรายละเอียดและส่วนประกอบของสญั ลกั ษณ์งานเชื่อม ส่วนประกอบของสัญลกั ษณ์งานเชื่อมมีดงั น้ี 1.1) ลูกศร (Arrow) จะช้ีแสดงไปยงั ตาแหน่งของรอยต่อของชิ้นงาน ลูกศร ประกอบไปดว้ ย ส่วนหวั ลูกศร (Arrow) และเส้นช้ีนา (Leader Line) (ดงั แสดงในรูปท่ี 1.2 (ก)) 1.2) เส้นอา้ งอิง (Reference Line) ใชแ้ สดงทางดา้ นขา้ งของรอยต่อชิ้นงานโดยเส้น อา้ งอิงจะเขียนใหอ้ ยใู่ นแนวนอนและลากต่อจากเส้นนาของลูกศร เส้นอา้ งอิงจะใชร้ ะบุเก่ียวกบั ชนิด ของรอยต่อและรายละเอียดต่างๆของงานเชื่อม วิธีการกาหนดท่ีเส้นอา้ งอิงของการเชื่อมแบ่งเป็ น 3 กรณี คือ เชื่อมดา้ นหัวลูกศรช้ี (Arrow side) (ดงั แสดงในรูปท่ี 1.2 (ข)) เชื่อมดา้ นตรงกนั ขา้ มหัว

3 ลูกศรช้ี (Other Side) (ดงั แสดงในรูปที่ 1.2 (ค)) และเชื่อมท้งั สองดา้ นหรือเชื่อมดา้ นหัวลูกศรช้ีและ ดา้ นตรงขา้ มหวั ลูกศรช้ี (Arrow Side and Other Side) (ดงั แสดงในรูปท่ี 1.2 (ง)) 1.3) ส่วนหางของสัญลกั ษณ์ (Tail) จะเขียนเพิ่มเติมข้ึนมาเพ่ือใชแ้ สดงการกาหนด กระบวนการเช่ือมหรือกาหนดรายละเอียดเพ่ิมเติมเก่ียวกบั งานเชื่อม (ดงั แสดงในรูปที่ 1.2 (ก)) (ก) แสดงการเขียนเสน้ ลูกศร เสน้ อา้ งอิงและหางของสญั ลกั ษณง์ านเช่ือม (ข) แสดงการเชื่อมดา้ นหวั ลกู ศรช้ี (ค) แสดงการเชื่อมดา้ นตรงขา้ มหวั ลกู ศรช้ี (ง) แสดงการเช่ือมท้งั สองดา้ น รูปท่ี 1.2 แสดงการวางตาแหน่งของสญั ลกั ษณ์งานเช่ือมของ AWS

4 1.4) สัญลกั ษณ์ของแนวเชื่อม (Weld symbol) การกาหนดสญั ลกั ษณ์ของแนว เชื่อมน้นั ใหเ้ ขียนสัญลกั ษณ์ โดยวางตาแหน่งของสัญลกั ษณ์แนวเช่ือมแบบตา่ ง ๆ ไวท้ ี่เส้นอา้ งอิง (ดงั แสดงในรูปที่ 1.3 ถึง 1.20) เชื่อมดา้ นหวั ลูกศรช้ี เชื่อมดา้ นตรงขา้ มหวั ลกู ศรช้ี เชื่อมท้งั สองดา้ น รูปที่ 1.4 แสดงการวางตาแหน่งสญั ลกั ษณ์แนวเช่ือมต่อฉากที่เส้นอา้ งอิง เชื่อมดา้ นหวั ลูกศรช้ี เชื่อมดา้ นตรงขา้ มหวั ลกู ศรช้ี รูปที่ 1.5 แสดงการวางตาแหน่งสัญลกั ษณ์การเช่ือมปลกั๊ และสลอ็ ตที่เส้นอา้ งอิง เช่ือมดา้ นหวั ลูกศรช้ี เชื่อมดา้ นตรงขา้ มหวั ลูกศรช้ี ไมร่ ะบุดา้ น รูปที่ 1.6 แสดงการวางตาแหน่งสญั ลกั ษณ์เช่ือมจุดท่ีเส้นอา้ งอิง เชื่อมดา้ นหวั ลกู ศรช้ี รูปที่ 1.7 แสดงการวางตาแหน่งสัญลกั ษณ์งานเชื่อมสลกั ที่เส้นอา้ งอิง เชื่อมดา้ นหวั ลกู ศรช้ี เช่ือมดา้ นตรงขา้ มหวั ลูกศรช้ี ไมร่ ะบุดา้ น รูปท่ี 1.8 แสดงการวางตาแหน่งสัญลกั ษณ์งานเช่ือมตะเข็บท่ีเส้นอา้ งอิง เชื่อมดา้ นหวั ลูกศรช้ี เชื่อมดา้ นตรงขา้ มหวั ลูกศรช้ี รูปท่ี 1.9 แสดงการวางตาแหน่งสัญลกั ษณ์งานเชื่อมปิ ดหลงั ท่ีเส้นอา้ งอิง

5 เช่ือมดา้ นหวั ลูกศรช้ี รูปที่ 1.10 แสดงการวางตาแหน่งสัญลกั ษณ์งานเช่ือมพอกผวิ ที่เส้นอา้ งอิง เช่ือมดา้ นหวั ลูกศรช้ี เชื่อมดา้ นตรงขา้ มหวั ลูกศรช้ี รูปท่ี 1.11 แสดงการวางตาแหน่งสัญลกั ษณ์งานเชื่อมมุมที่เส้นอา้ งอิง เชื่อมดา้ นหวั ลกู ศรช้ี เชื่อมดา้ นตรงขา้ มหวั ลกู ศรช้ี รูปที่ 1.12 แสดงการวางตาแหน่งสญั ลกั ษณ์งานเชื่อมขอบที่เส้นอา้ งอิง เช่ือมดา้ นหวั ลกู ศรช้ี เช่ือมดา้ นตรงขา้ มหวั ลูกศรช้ี เช่ือมท้งั สองดา้ น รูปท่ี 1.13 แสดงการวางตาแหน่งสัญลกั ษณ์งานเช่ือมต่อชนหนา้ ขนานที่เส้นอา้ งอิง เชื่อมดา้ นหวั ลูกศรช้ี เช่ือมดา้ นตรงขา้ มหวั ลกู ศรช้ี เชื่อมท้งั สองดา้ น รูปท่ี 1.14 แสดงการวางตาแหน่งสญั ลกั ษณ์งานเชื่อมต่อชนบากร่องตวั วที ่ีเส้นอา้ งอิง เช่ือมดา้ นหวั ลูกศรช้ี เช่ือมดา้ นตรงขา้ มหวั ลกู ศรช้ี เชื่อมท้งั สองดา้ น รูปที่ 1.15 แสดงการวางตาแหน่งสัญลกั ษณ์งานเช่ือมต่อชนบากร่องเอียงท่ีเส้นอา้ งอิง เชื่อมดา้ นหวั ลกู ศรช้ี เช่ือมดา้ นตรงขา้ มหวั ลูกศรช้ี เช่ือมท้งั สองดา้ น รูปท่ี 1.16 แสดงการวางตาแหน่งสัญลกั ษณ์งานเชื่อมต่อชนบากร่องตวั ยทู ี่เส้นอา้ งอิง

6 เช่ือมดา้ นหวั ลกู ศรช้ี เชื่อมดา้ นตรงขา้ มหวั ลกู ศรช้ี เชื่อมท้งั สองดา้ น รูปท่ี 1.17 แสดงการวางตาแหน่งสัญลกั ษณ์งานเช่ือมต่อชนบากร่องตวั เจที่เส้นอา้ งอิง เช่ือมดา้ นหวั ลูกศรช้ี เชื่อมดา้ นตรงขา้ มหวั ลูกศรช้ี เชื่อมท้งั สองดา้ น รูปท่ี 1.18 แสดงการวางตาแหน่งสญั ลกั ษณ์งานเช่ือมต่อชนขอบโคง้ สองดา้ นที่เส้นอา้ งอิง เชื่อมดา้ นหวั ลกู ศรช้ี เชื่อมดา้ นตรงขา้ มหวั ลกู ศรช้ี เช่ือมท้งั สองดา้ น รูปที่ 1.19 แสดงการวางตาแหน่งสญั ลกั ษณ์งานเชื่อมต่อชนขอบโคง้ ดา้ นเดียวที่เส้นอา้ งอิง เช่ือมดา้ นหวั ลกู ศรช้ี เชื่อมดา้ นตรงขา้ มหวั ลกู ศรช้ี เช่ือมท้งั สองดา้ น รูปที่ 1.20 แสดงการวางตาแหน่งสญั ลกั ษณ์งานเชื่อมทาบแนวท่ีเส้นอา้ งอิง 1.5) การกาหนดขนาดและขอ้ มูลอ่ืน ๆ (Dimension and Other Data) ส่วนน้ีจะใช้ ในการกาหนดขนาดและข้อมูลอื่นๆ ท่ีเก่ียวกับแนวเชื่อม เช่น ขนาดความยาวของแนวเช่ือม ระยะห่างระหวา่ งแนวเชื่อม (ดงั แสดงในรูปท่ี 1.21) เช่ือมดา้ นหวั ลูกศรช้ี เชื่อมดา้ นหวั ลูกศรช้ี เช่ือมดา้ นตรงขา้ มหวั ลูกศรช้ี เช่ือมดา้ นตรงขา้ มหวั ลูกศรช้ี รูปที่ 1.21 แสดงตวั อยา่ งการกาหนดขนาดและขอ้ มูลอื่น ๆ ของสญั ลกั ษณ์งานเช่ือม

7 เช่ือมท้งั สองดา้ น เช่ือมท้งั สองดา้ น รูปท่ี 1.21 แสดงตวั อยา่ งการกาหนดขนาดและขอ้ มูลอื่น ๆ ของสญั ลกั ษณ์งานเช่ือม (ต่อ) จากรูปท่ี 1.21 เป็ นการเชื่อมของแนวเช่ือมแบบต่อฉาก โดยมีพ้ืนท่ีหน้าตดั ของ แนวเช่ือมเท่ากบั ¼ นิ้ว มีความยาวของแนวเชื่อม 2 นิ้ว และมีระยะห่างจากก่ึงกลางแนวเช่ือมหน่ึง ไปถึงก่ึงกลางอีกแนวเช่ือมหน่ึงเท่ากบั 6 นิ้ว 1.6) สัญลกั ษณ์ระบุรายละเอียดเพิ่มเติม (Supplementary Symbols) เป็ นส่วนที่ใช้ กาหนดรายละเอียดเกี่ยวกบั การดาเนินการเชื่อม เพื่อแสดงให้แนวเชื่อมมีความสมบูรณ์มากข้ึน (ดงั แสดงในรูปท่ี 1.22 ถึง 1.24) เช่ือมรอบ เช่ือมหนา้ งาน เชื่อมหลอมทะลดุ า้ นหนา้ เชื่อมโดยแทรกวสั ดุเสริม เช่ือมปิ ดดา้ นหลงั เชื่อมโดยใชแ้ ผน่ ก้นั ผวิ แนวเชื่อมเรียบ ผิวแนวเชื่อมโคง้ นูน ผิวแนวเชื่อมโคง้ เวา้ รูปที่ 1.22 แสดงสญั ลกั ษณ์ระบุรายละเอียดเพมิ่ เติม รูปที่ 1.23 แสดงตวั อยา่ งการกาหนดสัญลกั ษณ์แนวเชื่อมรอบและการเช่ือมหนา้ งาน

8 พ้นื ท่ีหนา้ ตดั รอยเช่ือม สญั ลกั ษณ์ รูปท่ี 1.24 แสดงตวั อยา่ งการกาหนดสญั ลกั ษณ์ของผวิ แนวเช่ือม 1.7) สัญลักษณ์การตกแต่งผิวแนวเช่ือม (Finish Symbols) ใช้สาหรับกาหนด กรรมวธิ ีการตกแต่งผวิ สาเร็จของแนวเชื่อม ซ่ึงประกอบไปดว้ ยตวั อกั ษรยอ่ ดงั ต่อไปน้ี C หมายถึง การสกดั (Chipping) G หมายถึง การเจียระไน (Grinding) H หมายถึง การใชค้ อ้ นเคาะ (Hammering) M หมายถึง การใชเ้ ครื่องจกั รกล (Machining) R หมายถึง การรีด (Rolling) U หมายถึง ไมร่ ะบุ (Unspecified) การกาหนดสญั ลกั ษณ์ การตกแต่งผวิ แนวเช่ือมสามารถกาหนดได้ (ดงั แสดงในรูปที่ 1.25) รูปท่ี 1.25 แสดงตวั อยา่ งการกาหนดสญั ลกั ษณ์ตกแตง่ ผวิ แนวเช่ือม 1.8) การระบุกระบวนการเช่ือมหรือขอ้ อา้ งอิงอื่นๆ (Specification Processor Other References) กาหนดโดยการเขียนอกั ษรยอ่ เอาไวท้ ่ีส่วนหางของสัญลกั ษณ์ (ดงั แสดงในรูปท่ี 1.26)

9 รูปท่ี 1.26 แสดงการกาหนดกระบวนการเชื่อมและขอ้ มูลอา้ งอิงอ่ืน ๆ 1.9) การกาหนดสัญลกั ษณ์ของการตรวจสอบแนวเชื่อม เป็ นการระบุกรรมวธิ ีการ ตรวจสอบเพื่อตอ้ งการคุณภาพของแนวเชื่อม ซ่ึงวิธีการกาหนดกรรมวิธีการตรวจสอบน้ี จะเขียน สัญลกั ษณ์ของการตรวจสอบไวท้ ี่เส้นอา้ งอิงอีกเส้นหน่ึง ท่ีมีลกั ษณะคลา้ ยกบั การเขียนเส้นอา้ งอิง หลาย ๆ เส้น ตาแหน่งท่ีใช้เขียนสัญลกั ษณ์ของการตรวจสอบน้ี อาจจะเขียนไวด้ ้านล่างของเส้น อา้ งอิง ถา้ ตอ้ งการตรวจสอบแนวเช่ือมในดา้ นหวั ลูกศรช้ีหรือเขียนไวด้ า้ นบนเส้นอา้ งอิง ถา้ ตอ้ งการ ตรวจสอบดา้ นตรงกนั ขา้ มหวั ลูกศรช้ี ถา้ เขียนไวก้ ่ึงกลางเส้นอา้ งอิงในกรณีไม่ระบุดา้ นตรวจสอบ หรือเขียนไวท้ ้งั ดา้ นบนและดา้ นล่าง ในกรณีท่ีตอ้ งการตรวจสอบท้งั สองดา้ นของแนวเช่ือม การเขียน วธิ ีการตรวจสอบแนวเช่ือมจะเขียนดว้ ยตวั อกั ษรยอ่ ของกรรมวธิ ีการตรวจสอบแบบต่าง ๆ (ดงั แสดง ในรูปท่ี 1.27 ถึง 1.29) รูปท่ี 1.27 แสดงการกาหนดสญั ลกั ษณ์การตรวจสอบแนวเชื่อม

10 ตวั อย่างการกาหนดสัญลกั ษณ์งานเชื่อมในแบบงาน รูปท่ี 1.28 แสดงตวั อยา่ งการกาหนดสัญลกั ษณ์งานเช่ือมในแบบงาน รูปท่ี 1.29 แสดงตวั อยา่ งการกาหนดสญั ลกั ษณ์งานเชื่อมในแบบงาน