เชื่อมอาร์กด้วยลวดเชื่อมหุ้มฟลักซ์1

หน่วยการสอนทL่ี O1 GO ความรู้เบื้องต้นในการเช่ือมไฟฟ้า วชิ า ช่างเชื่อมโลหะเบ้ืองตน้ รหสั วชิ า 2103 - 1001 NAPARAT THANGWEANG

ความรู้เบื้องต้นในการเชื่อมไฟฟ้า ความปลอดภยั ในงานเช่ือมไฟฟ้าตามหลกั อาชีวอนามยั เครื่องมือและอุปกรณ์ในการเช่ือมไฟฟ้า 2 NAPARAT THANGWEANG

ความรู้เบื้องต้นในการเช่ือมไฟฟ้า ในวงการอุตสาหกรรม งานเช่ือมเป็ นขบวนการข้ึนรูปท่ีสาคญั และ ใชก้ นั อย่างกวา้ งขวาง โดยมีหลกั การ คือ การให้ความร้อนหรือแรงกดร่วมกนั แก่บริเวณ เชื่อมจนกระทงั่ โลหะน้นั หลอมละลายประสานเป็ นเน้ือเดียวกนั โดยใชเ้ น้ือของโลหะ ท่ีจะนามาตอ่ ประสานกนั โดยตรง หรือใชล้ วดเช่ือมเติม ลงในแนวเช่ือมกไ็ ด้ และในการปฏิบตั ิงาน เพ่ือใหเ้ กิดความปลอดภยั ในขณะท่ีทางานและจดั ใหม้ ี สภาพการทางานท่ีดี เพียงเท่าน้ีมิไดช้ ่วยใหเ้ กิดอุบตั ิเหตุลดลงได้ เลย ถา้ หากไม่ไดเ้ นน้ ถึงตัวผูป้ ฏิบัติงานด้วย เพราะจากสถิติของบริษทั หลายๆ แห่งจะแสดงให้เห็นว่า อนั ตรายที่เกิดข้ึนกบั บุคคลน้นั ส่วนมากจะเกิดจากความประมาทและการละเลยที่จะ ปฏิบตั ิตามกฎของความปลอดภยั ของตวั ผปู้ ฏิบตั ิงานเอง ทาใหง้ านผลิตหยดุ ชะงกั 3 NAPARAT THANGWEANG

ความรู้เบื้องต้นในการเชื่อมไฟฟ้า 1. ความปลอดภยั ในงานเช่ือมไฟฟ้าตามหลกั อาชีวอนามยั ความปลอดภยั ในการเช่ือมไฟฟ้าตามหลกั อาชีวอนามยั เป็นการจดั สภาพใน การทางานไม่ให้เกิดมลพิษ หรือเป็ นอนั ตรายต่อผูป้ ฎิบตั ิงาน ไม่ว่าจะเป็ นอนั ตรายท่ี เกิดจากเสียง ฝ่ ุนละออง แสงสว่าง เคร่ืองมือ อุปกรณ์ ตลอดถึงเครื่องจักรให้ได้ มาตรฐาน อนั ตรายจากการเชื่อมไฟฟ้า ส่วนใหญ่เกิดแสงจากการเชื่อมซ่ึงเป็ นรังสี 2 ชนิด คือ รังสีอุลตร้าไวโอเลท และรังอินฟราเรด ที่มีผลต่อสายตาและผิวหนัง อีก ประการหน่ึงคือ อนั ตรายที่เกิดจากควนั ควนั เกิดจากการเผาไหมข้ องฟร๊ักซ์ที่หุ้มลวด เชื่อมที่มีส่วนผสมทางเคมีอาจก่อให้เกิดอนั ตรายต่อปอดได้ แต่ก็สารถป้องกันได้ เช่นกนั โดยจดั ให้มีพดั ลมดูดควนั หรือท่ีท่ีอากาศถ่ายเทไดส้ ะดวก เป็ นตน้ หลกั ความ ปลอดภยั ในการเช่ือมไฟฟ้าตามหลกั อาชีวอนามยั มีดงั น้ี 4 NAPARAT THANGWEANG

ความรู้เบื้องต้นในการเชื่อมไฟฟ้า 1. ความปลอดภยั ในงานเช่ือมไฟฟ้าตามหลกั อาชีวอนามยั (ต่อ) 1.1 พ้ืนที่เชื่อมไฟฟ้าตอ้ งมีอากาศถ่ายเทไดส้ ะดวก ไม่เปี ยกช้ืน 1.2 ติดต้งั อุปกรณ์ดบั เพลิง ในจุดที่หยบิ ใชไ้ ดง้ ่าย 1.3 จดั ระบบแสงสวา่ งใหเ้ พยี งพอ 1.4 มีอุปกรณ์และยาในการปฐมพยาบาทเบ้ืองตน้ 1.5 ทาเสน้ แสดงขอบเขต พ้ืนที่เคร่ืองเช่ือม พ้ืนท่ีอนั ตรายใหช้ ดั เจน 1.6 แสดงป้ายเตือนหรือป้ายบอกตาแหน่งในสถานท่ีต่างๆใหช้ ดั เจน 1.7 มีสถานที่ทาความสะอาดร่างกาย หอ้ งน้า หอ้ งสว้ มสะอาดถูกสุขอนามยั 1.8 ติดต้งั พดั ลงดูดอากาศ เพ่ือดูดควนั จากการเชื่อม 1.9 บริเวณท่ีทาการเชื่อมตอ้ งไม่มีวสั ดุไวไฟ 1.10 ปฎิบตั ิตามกฎโรงงานอยา่ งเคร่งครัด เช่น ตอ้ งสวมใส่ชุดปฎิบตั ิงานและอุปกรณ์ ป้องกนั ทุกคร้ังท่ีปฎิบตั ิงานและหา้ มหยอกลอ้ เล่นกนั 5 NAPARAT THANGWEANG

ความรู้เบื้องต้นในการเชื่อมไฟฟ้า 1. ความปลอดภัยในงานเชื่อมไฟฟ้าตามหลกั อาชีวอนามยั (ต่อ) นอกจากน้ียงั มีเรื่องของปลอดภยั ในการเช่ือมไฟฟ้าตามหลกั อาชีวอนามยั มีดงั น้ี ที่ควรให้ ความสาคญั 2.1 ผู้ปฏบิ ตั งิ านเชื่อมโลหะด้วยไฟฟ้า - ตอ้ งใชห้ นา้ กากกรองแสงท่ีเหมาะสมกบั งานและสามารถป้องกนั อนั ตรายจาก สะเกด็ ไฟจากการเช่ือมและมีมาตรฐานในการป้องกนั อุบตั ิเหตุ - สวมชุดท่ีสามารถป้องกนั อนั ตรายจากสะเกด็ ไฟจากการเช่ือมและไม่ลุกติดไฟง่าย - ตอ้ งสวมรองเทา้ ชนิดหุม้ ขอ้ หรือรองเทา้ นิรภยั ตามความเหมาะสม - ตอ้ งสวมถุงมือหนงั ชนิดไม่เปิ ดปลายนิ้วมือ 6 NAPARAT THANGWEANG

ความรู้เบื้องต้นในการเชื่อมไฟฟ้า 1. ความปลอดภัยในงานเช่ือมไฟฟ้าตามหลกั อาชีวอนามยั (ต่อ) 2.2 เคร่ืองเชื่อมและอุปกรณ์ - เคร่ืองเช่ือมโลหะแตล่ ะเครื่องตอ้ งมีสวทิ ซ์ตดั ตอนไฟฟ้าเพื่อป้องกนั ไฟฟ้าเกิน ขนาดและเกินกาลงั - เคร่ืองเชื่อมตอ้ งตอ่ สายดินทุกเคร่ือง - หา้ มใชล้ วดทองแดงแทนฟิ วส์ตะกวั่ - สายไฟฟ้าท่ีใชจ้ ะตอ้ งมีคุณสมบตั ิตามมาตรฐาน เหมาะสมกบั งานและตอ้ งรักษา ใหอ้ ยใู่ นสภาพดีอยเู่ สมอ 7 NAPARAT THANGWEANG

ความรู้เบื้องต้นในการเช่ือมไฟฟ้า 1. ความปลอดภัยในงานเช่ือมไฟฟ้าตามหลกั อาชีวอนามยั (ต่อ) 2.3พืน้ ทปี่ ฏิบัตงิ าน - พ้ืนที่อาคารโรงงานตอ้ นเป็นวสั ดุทนไฟไม่ขรุขระและมีน้าขงั - ตอ้ งมีฉากหรือหอ้ งก้นั สาหรับป้องกนั แสง รังสีและสะเกด็ ลูกไฟ - ตอ้ งไม่มีวตั ถุไวไฟในบริเวณที่ทาการเช่ือมและในบริเวณใกลเ้ คียง - จะตอ้ งมีการระบายอากาศในโรงงานและในบริเวณที่ปฏิบตั ิงานใหเ้ พยี งพอ - ตอ้ งจดั ไหม้ ีแสงสวา่ งที่เพียงพอ 8 NAPARAT THANGWEANG

ความรู้เบื้องต้นในการเช่ือมไฟฟ้า 1. ความปลอดภยั ในงานเชื่อมไฟฟ้าตามหลกั อาชีวอนามยั (ต่อ) 2.4 การปฏบิ ัติงานเชื่อมไฟฟ้า - ก่อนที่จะทาการเชื่อมควรตรวจสอบเคร่ืองมือตา่ งใหม้ ีสภาพความพร้อมในการใชง้ าน - ไม่ควรนาขากางเกงใส่ไวใ้ นรองเทา้ หรือสวมนาฬิกาขณะที่ทาการเชื่อม -เมื่อตอ้ งการเพม่ิ หรือลดกระแสไฟฟ้า ควรหยดุ เครื่องก่อนเสมอ - แคลมป์ จบั ยดึ สายดินจะตอ้ งแน่น และขนาดของสายดินจะตอ้ งเหมาะสมกบั กระแสไฟฟ้ามิฉะน้นั สายเช่ือมจะร้อนและลุกติดไฟในท่ีสุด - อยา่ เช่ือมงานกลางสายฝนหรือบนพ้ืนท่ีนองไปดว้ ยน้าเพราะกระแสไฟฟ้าอาจลดั วงจร เป็นอนั ตรายตอ่ ผทู้ ่ีเชื่อมได้ - เมื่อเกิดไฟลุกติดโดยท่ีผทู้ ่ีเช่ือมไม่รู้บุคคลท่ีพบเห็นไม่ควรท่ีจะไปดบั ไฟดว้ ยน้าเพราะ ไฟฟ้าอาจลดั วงจรดูดผเู้ ชื่อมได้ ควรดบั ดว้ ยน้ายาดบั เพลิง 9 NAPARAT THANGWEANG

ความรู้เบื้องต้นในการเช่ือมไฟฟ้า 1. ความปลอดภยั ในงานเช่ือมไฟฟ้าตามหลกั อาชีวอนามยั (ต่อ) 2.4 การปฏบิ ตั งิ านเช่ือมไฟฟ้า(ต่อ) - อยา่ มองแสงที่เกิดจากการเชื่อมดว้ ยตาเปล่า เพราะแสงสวา่ งมากเกินไปจะทาให้ ตารับไม่ได้ มองไม่เห็นชวั่ ขณะหน่ึง แสงท่ีเกิดจากการเช่ือมสามารถมองดว้ ยตา เปล่าไดต้ อ้ งมีระยะห่าง 40 ฟุตข้ึนไป -ควรตรวจสอบอุปกรณ์ดูดควนั ใหส้ ามารถทางานไดเ้ มื่อทาการเชื่อมโลหะจาพวก ตะกวั่ แคดเมียม โครเมียม สังกะสี เพราะจะเกิดแกส๊ พษิ ที่เป็นอนั ตรายมาก 10 NAPARAT THANGWEANG

ความรู้เบื้องต้นในการเช่ือมไฟฟ้า 2. เคร่ืองมือและอปุ กรณ์ทใี่ ช้ในงานเช่ือมไฟฟ้า 2.1 หัวจบั ลวดเช่ือม ใชจ้ บั ลวดเชื่อม และเป็นมือถือในขณะทาการเช่ือมพร้อมท้งั เป็นตวั นากระแสไฟฟ้า จากสายเช่ือมผา่ นไปสู่ลวดเชื่อมอีกดว้ ย รูปท่ี 1.1 หวั จบั ลวดเช่ือม NAPARAT THANGWEANG 11

ความรู้เบื้องต้นในการเชื่อมไฟฟ้า 2. เคร่ืองมือและอปุ กรณ์ทใ่ี ช้ในงานเชื่อมไฟฟ้า(ต่อ) 2.2 หน้ากากเชื่อม หนา้ กากที่ใชใ้ นการเช่ือมไฟฟ้าน้นั มีรูปร่างและแบบท่ีแตกตา่ งกนั แต่ โดยทวั่ ไปแบ่งออกเป็น 2 แบบ คือ แบบมือถือและแบบสวมหวั หนา้ กากเชื่อมมี หนา้ ท่ีป้องกนั หนา้ และศีรษะของช่างเช่ือมจากสะเกด็ โลหะหรือประกายไฟขณะ ทาการเชื่อม และป้องกนั ตาจากรังสีอลั ตราไวโอเลตและรังสีอินฟาเรด โครงสร้าง ของหนา้ กากเชื่อมทาจากวสั ดุที่มีน้าหนกั เบาและทนความร้อนสูง รูปที่ 1.2 หนา้ กากเชื่อม NAPARAT THANGWEANG 12

ความรู้เบื้องต้นในการเชื่อมไฟฟ้า 2. เครื่องมือและอปุ กรณ์ทใ่ี ช้ในงานเช่ือมไฟฟ้า(ต่อ) 2.3 ทย่ี ืดสายดนิ ทาหนา้ ท่ีจบั ยดื ชิ้นงานเชื่อมกบั สายดิน ที่ยดื สายดินสายดินน้ีทาดว้ ยวสั ดุ ตวั นาไฟฟ้าเพอ่ื เป็นทางใหก้ ระแสเช่ือมไหลผา่ นจากสายดินสู่งานเช่ือมโดยทวั่ ไปแลว้ ที่จบั ยดึ สายดิน จะประกอบดว้ ยสปริงเพอ่ื ใหจ้ ีบยดึ งานไดแ้ น่น รูปท่ี 1.3 ที่ยดื สายดิน NAPARAT THANGWEANG 13

ความรู้เบื้องต้นในการเช่ือมไฟฟ้า 2. เคร่ืองมือและอปุ กรณ์ทใี่ ช้ในงานเช่ือมไฟฟ้า(ต่อ) 2.4 อปุ กรณ์ต่อสายเช่ือม ใชต้ ่อสายดินและสายเช่ือมเขา้ กบั เคร่ืองเชื่อมหรือสาหรับต่อสาย เช่ือมเม่ือตอ้ งการเพ่ิมความยาว ตอ้ งต่อใหแ้ น่น ถา้ หลวมจะทาใหเ้ กิดความ ตา้ นทานไฟฟ้าและความร้อน รูปที่ 1.4 อุปกรณ์ตอ่ สายเชื่อม NAPARAT THANGWEANG 14

ความรู้เบื้องต้นในการเช่ือมไฟฟ้า 2. เครื่องมือและอุปกรณ์ทใ่ี ช้ในงานเชื่อมไฟฟ้า(ต่อ) 2.5 แปรงลวด แปรงลวดเป็นแปรงดา้ มไม้ ขนแปรงทาดว้ ยลวดที่เป็นสปริงพอควร แปรงน้ีใชท้ าความ สะอาดชิ้นงานก่อนหรือหลงั เชื่อม เช่น ขดั สนิม เศษสแลก รูปที่ 1.5 แปรงลวด NAPARAT THANGWEANG 15

ความรู้เบื้องต้นในการเชื่อมไฟฟ้า 2. เครื่องมือและอปุ กรณ์ทใ่ี ช้ในงานเช่ือมไฟฟ้า(ต่อ) 2.6 ค้อนเคาะสแลก 2.7 อปุ กรณ์อื่น ๆ ใชส้ าหรับเคาะสแลกท่ีอยบู่ น การปฏิบตั ิงานเชื่อมน้นั ยงั ตอ้ งใชป้ ระกอบ อีกหลายชนิด เช่น ถุงมือ คีม เป็นตน้ แนวเช่ือมเมื่อเสร็จงาน หรือเม่ือตอ้ งการ เชื่อมทบั แนวเดิม คอ้ นเคาะทาดว้ ยเหลก็ ปลายดา้ นหน่ึงแบนคลา้ ยสกดั รูปท่ี 1.6 คอ้ นเคาะสแลก รูปที่ 1.7 คีมNAPARAT THANGWEANG 16

ความรู้เบื้องต้นในการเช่ือมไฟฟ้า 2. เคร่ืองมือและอปุ กรณ์ทใ่ี ช้ในงานเชื่อมไฟฟ้า(ต่อ) 2.8 ชุดอปุ กรณ์ป้องกนั การป้องกนั อนั ตรายของช่างเช่ือมที่สาคญั คือ การเพม่ิ ความตา้ นทานในตวั ผเู้ ชื่อมต่อวงจรเช่ือมชุดแต่งกายตอ้ งมีคุณสมบตั ิตามมาตรฐานกาหนดคือ มีคุณสมบตั ิ การเป็นฉนวนท่ีดี เคร่ืองแต่งกายที่ใชป้ ระกอบดว้ ย ถุงมือหนงั รองเทา้ หนงั ท่ีมีสภาพ มน่ั คง เครื่องแต่งกายอ่ืน เช่น เส้ือหนงั และปลอกแขน ตอ้ งมีคุณสมบตั ิการเป็นฉนวน ท่ีดี ทาจากวสั ดุท่ีไม่เป็นตวั นา เส้ือผา้ ท่ีใชต้ อ้ งสะอาด เส้ือผา้ ที่มีเหงื่อ จะเป็นตวั นา อยา่ งดี เน่ืองจากเหง่ือมีเกลือดงั น้นั จึงตอ้ งทาความสะอาดดว้ ยการซกั บ่อย 17 NAPARAT THANGWEANG

ความรู้เบื้องต้นในการเชื่อมไฟฟ้า 2. เครื่องมือและอปุ กรณ์ทใี่ ช้ในงานเช่ือมไฟฟ้า(ต่อ) 2.8 ชุดอปุ กรณ์ป้องกนั (ต่อ) 2.8.1 เอ๊ียมหนงั กนั ไฟ 2.8.2 ถุงมือเช่ือม เอ๊ียมหนงั กนั ไฟทาจากหนงั สาหรับสวม ถุงมือเชื่อมทาจ่กหนงั หรือวสั ดุทนไฟใช้ ป้องกนั ความร้อน รังสี และ สะเกด็ ไฟ ป้องกนั ความร้อนและรังสีที่จะเป็นอนั ตราย จาเป็นอยา่ งยงิ่ เมือเช่ือมท่าเหนือศีรษะ ตอ่ ผวิ หนงั และป้องกนั ไฟดูดขณะเปลี่ยน ลวดไดด้ ว้ ย รูปท่ี 1.8 เอ๊ียมหนงั กนั ไฟ รูปท่ี 1.9 ถุงมือเช่ือม 18 NAPARAT THANGWEANG

ความรู้เบื้องต้นในการเช่ือมไฟฟ้า 2. เครื่องมือและอุปกรณ์ทใี่ ช้ในงานเช่ือมไฟฟ้า(ต่อ) 2.8 ชุดอุปกรณ์ป้องกนั (ต่อ) 2.8.3 เส้ือแขนยาวหรือปลอกแขน ปลอกแขนทาดว้ ยหนงั ป้องกนั แขนไม่ใหโ้ ดนสะเกด็ ไฟเชื่อมหรือรังสีเช่ือม รูปที่ 1.10 เส้ือแขนยาวหรือปลอกแขน NAPARAT THANGWEANG 19

ความรู้เบื้องต้นในการเช่ือมไฟฟ้า 2. เครื่องมือและอุปกรณ์ทใี่ ช้ในงานเช่ือมไฟฟ้า(ต่อ) 2.8 ชุดอปุ กรณ์ป้องกนั (ต่อ) 2.8.4 ปอกหุม้ ขอ้ เทา้ ทาจากวสั ดุทนไฟ ป้องกนั ความร้อนสะเกด็ ไฟ และป้องกนั รังสี อลั ตราไวโอเลตที่ทาผวิ หนงั ไหมบ้ ริเวณเทา้ ท้งั 2 ขา้ ง 2.8.5 รองเทา้ นิรภยั เป็นรองเทา้ ท่ีทาพิเศษป้องกนั อนั ตรายจากสิ่งของ วสั ดุ หรือของหนกั ตกใส่ เทา้ เพราะหวั รองเทา้ จะเสริมเหลก็ เพือ่ ป้องกนั อนั ตรายได้ 20 NAPARAT THANGWEANG

ความรู้เบื้องต้นในการเช่ือมไฟฟ้า 2. เครื่องมือและอปุ กรณ์ทใ่ี ช้ในงานเชื่อมไฟฟ้า(ต่อ) 2.9 เคร่ืองเช่ือมไฟฟ้า ทาหนา้ ที่จ่ายกระแสไฟฟ้าเพอ่ื ใหเ้ กิดการอาร์คระวา่ งลวดเช่ือมกบั ชิ้นงาน ทาใหเ้ กิดความร้อนจนกระทงั่ ลวดเช่ือมหลอมละลายลงในรอยตอ่ ชิ้นงาน 21 NAPARAT THANGWEANG

ข้อทดสอบ 1. เหตใุ ดจึงหา้ มเช่ือมในหอ้ งท่ีปิ ดหมดทกุ ดา้ นหรือเช่ือมในบริเวณ ท่ีอากาศไม่ถ่ายเท? (ว) ตอบ ในการเช่ือมจะเกิดแก๊สพิษ ซ่ึงจะทาใหเ้ กิดอากาศมึน งง และ อ่อนเพลียได้ 2.หากไม่ยดึ สายติดก่อนการเชื่อมจะเป้นอยา่ งไร? (ว) ตอบ ทาการอาร์คชิ้นงานไม่ติด เช่ือมไม่ได้ 22 NAPARAT THANGWEANG